Германиянинг Ўзбекистондаги элчихонаси ижтимоий тармоқлардаги саҳифаларида меъморчилик соҳасида немис ва ўзбек мутахассислари иштирокида семинар ўтказилиши тўғрисида эълон берди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.

Элчихона маълумотига кўра, семинарда Потсдам университети профессори, доктор Штеффен Лауэ "Меъморий ёдгорликларни барқарор сақлаш концепцияси асосларига таҳлилий ёндашув" мавзусида маъруза қилади.

Таъкидланганидек, Германиянинг Ўзбекистон билан ҳамкорлик алоқалари кўплаб соҳаларда, жумладан, меъморчилик соҳасида ҳам ривожланиб келмоқда. Соҳада икки мамлакат мутахассислари ўртасида мунтазам тарзда қўшма онлайн курслар ташкил этилмоқда.

Немис мутахассисининг меъморий ёдгорликларни сақлаш ва қайта тиклашга бағишланган биринчи маърузаси Zoom орқали видеоконференцалоқа шаклида 28 апрель куни бўлиб ўтади.

Мазкур тадбир асосан Потсдам касб-ҳунар институтининг шерик университетлари бўлган Тошкент, Самарқанд ва Бухоро университетларининг архитектура, қурилиш муҳандислиги, меъморий ёдгорликларни консервациялаш ва қайта тиклаш соҳасида таҳсил олаётган талабалари ва шу соҳада таълим бераётган ўқитувчилар учун мўлжалланган.

Айтиш жоизки, ушбу тадбир Германия академик алмашинув хизмати (ДААД) томонидан молиялаштирилаётган "Архитектура ёдгорликларини комплекс тарзда сақлаш" лойиҳасининг бир бўлагидир.

Семинар якунида тадбир иштирокчилари ўзларини қизиқтирган саволларни малакали мутахассисларга бериши мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

Диёримиздаги масжидлар қиёфаси ва уларда яратилган шарт-шароит, қулайликлар ҳар бир мусулмоннинг дилини яйратади. Юртимиз жомеларини ободонлаштириш ишлари нафақат шаҳарлар, балки қишлоқларда ҳам кенг кўламда олиб борилмоқда. Жумладан, айни шу мақсадда Фарғонадаги икки масжид ҳакм қайта бунёд этилмоқда.

Қувасой шаҳри Сўфон қишлоғида жойлашган “Сўфон” жоме масжидининг эскирган биноси 1989-1990 йилларда қурилган. Масжиднинг бино ва иншоотлари бугунги кунга келиб замонавий архитектура талабларига жавоб бермай қолган, шарт-шароитлари ҳаминқадар бўлиб қолган эди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан ушбу масжидни янгидан замонавий архитектура талаблари асосида намозхонлар учун хавфсиз ва қулай имкониятларга эга қилиб қуриш ҳақидаги мурожаатни қўллаб-қувватланди.

Жорий йил 1 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси масъул ходими Искандар домла Ҳалилов масжидда олиб борилаётган қурилиш ишлари билан танишиш, идора томонидан берилаётган моддий ёрдамларни етказиш мақсадида “Сўфон” жоме масжидига ташриф буюрди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан ҳомийларни жалб қилган ҳолда ҳозирга қадар қиймати ярим миллиарддан ортиқ қурилиш маҳсулотлари, жумладан, 300 миллионн сўмдан ортиқ 500 минг донага яқин ғишт, 200 миллон сўмлик темир, 30 миллион сўмлик цемент, 25 миллион сўмлик гипсокартон етказиб берилди. Шунингдек, 20 миллиондан ортиқ шипоклофка ва бошқа қурилиш маҳсулотлари олиб бериш режа қилинган.

Шунингдек, Олтиариқ туманидаги “Оқ дўппи эшон” жоме масжидида ҳам қурилиш жадал кетмоқда. Искандар домла Ҳалилов мазкур масжидда ҳам бўлиб, қурилиш ва ободонлаштириш ишлари билан танишди, таровеҳ намозида иштирок этиб, жамоатга муфтий ҳазратларининг салом ва табрикларини етказди ва қурилиш материал учун ажратилган 40 миллион сўмлик махсус сертификатни топширди.

Ушбу хайрли ишдан масжид аҳли ҳам мамнун бўлди. Жамоат билан хайрли дуолар қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бошловчи — Саидолим Турдибоев: — Ассалому алайкум, азиз дўстлар! Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон Мусулмонлари идораси ҳамда “UzReportTV” телеканали билан ҳамкорликда тайёрланиб, жонли эфирга узатилаётган “Муборак ой суҳбатлари” кўрсатувининг навбатдаги сони яна хонадонингиз меҳмони.

Эслатиб ўтамиз, кўрсатувимиз бош ҳомийси — “Ipak yo’li banki”. Ҳомийларимиз “Biolife” ҳамда “Plasterm” савдо белгилари.

Бугун студиямизга Тошкент шаҳар бош имом-хатиби Нуриддин домла Холиқназаровни таклиф этганмиз. Ассалому алайкум. Кўрсатувимизга хуш келибсиз!

Нуриддин Холиқназаров: — Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм! Алҳамду лиллаҳи Роббил ъаламийн, вассолату вассаламу ъала Росулиҳи Муҳаммадин ва ъала алиҳи ва асҳабиҳи ажмаъийн! Амма баъд. Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу!

Бошловчи: — Бугунги кўрсатувимизни суҳбат шаклида давом эттирсак. Бу эса мухлисларимиз томонидан келаётган саволларга кўпроқ вақт ажратиш имконини беради.

— Ассалому алайкум. Эр ва хотин бир-бирларини Аллоҳ таолодан ҳидоятга бошлашини сўраб дуо қилсалар бўладими?

— Албатта, бу табиий. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадиларки, мўмин киши ўзига раво кўрганини бошқаларга ҳам раво кўриши керак. Киши ибодатнинг лаззатини ўзида тотяптими, буни атрофдагиларга ҳам улашса, ҳақиқий мўминлик қилган бўлади.

— Мен Қуръони каримни ўқишни яхши билмайман. Қориларнинг овозини қўйиб ўқийман. Шу тарзда ўқисам ҳам хатм ўрнига ўтадими?

— Аввало, Қуръони каримни таълим билан ўқиган маъқул. Устоз ўқиганининг кетидан ўқиш ҳам савоб келтиради.

— Намоздаги рукуда “Субҳана роббийал азийм” сўзидаги “з” ҳарфини арабча оҳангда ўқимаса маъноси ўзгаради, деб эшитдим. Шу тўғрими?

— Биз ҳар бир ҳарфларни ўз маҳражидан, ўрнидан келиб чиқиб айтишимиз лозим. Бўлмаса маъно чиндан ҳам ўзгариб кетади. Аммо биз ажаммиз, араб эмас. Бироқ араб тили грамматикасини ўргансак ўзимизга манфаатли бўлади.

— Кўзмунчоқни асрайди, деб тақиб юриш қанчалик тўғри?

— Бу нотўғри иш. Фақат Аллоҳ таоло бизни турли балолардан асрайди ва ризқ беради.

— Яқинда жарроҳлик амалиётини бошимдан кечирдим. Ҳозир яхшиман. Рўза тутсам бўлармикин?

— Аввало, саломатликка қараш керак. Агар мусулмон шифокорлар кўриб, рўза тутиш мумкин, деса тутиш керак. Агар тутмаслик керак, деса тутмаслик керак.

— Душ қабул қилишлик билан рўза бузилиш мумкинми?

— Душ қабул қилиш билан рўза бузилмайди.

— Қуръони каримнинг “Бақара” сураси 136-оятида пайғамбарларнинг исмлари келган. У исмларнинг ичида “асбод” деган сўз ҳам учрайди. Бу нима дегани?

— “Асбод” арабча сўз бўлиб, ўзбекчага ўгирилганда “набира” деган маънони англатади. Ояти каримада пайғамбарлар ҳамда уларнинг авлодлари деган мазмунда келган.

— Яқин кунларда спорт туридан мусобақам бор. Шу куни рўза тутмасам бўладими?

— Рўзани тутишликда узрли кишиларнинг рўйхати бор. Уларга рухсат берилган. Ҳамма ўзининг ҳолатига қараб тутади.

— Таровеҳ намозини уйда ўқиса савоби бўладими?

— Ибодатни ҳамма жойда адо этсаям савоби бор. Ҳозир карантин пайти уйда ўқиса жуда яхши бўлади.

— Рамазон ойида спиртли ичимлик сотилишига нима дейсиз?

— Рамазондан бошқа пайтдаям бу ишни қилмаслик керак. Тижоратнинг бошқа турлари билан шуғулланган маъқул.

— Тунда ишлайман. Саҳарликни ишда қиламан. Ва ифторликкача ухлайман. Рўзам қабул бўладими?

— Рўзанинг биринчи талаби ният қилиб субҳдан то шомгача емай, ичмай нафсни тийишдир. Яна бир қатор парҳезлар борки, бу рамазоннинг одобига киради. Шу маънода, рўзадор киши узрсиз кунни уйқу билан ўтказиши ҳам яхшимас. Агар тунда ишлаб, кундузи ухласа зарар қилмайди.

— Биз Навоийда, Бухоро вилояти билан ёндош яшаймиз. Шунда қайси вилоятнниг тақвимига қараб оғиз очишимиз керак?

— Тақвимлар бизга кўрсатма, холос. Аслида, ғуруб, яъни қуёш ботишига қараб оғиз очиш керак.

— Расмга тушиш гуноҳми?

— Расмга тушиш араблардаям бор. Фото нуқтаи назаридан қараганда мумкин. Лекин инсонни чизиш жоиз эмас.

— Намозхон, рўзадор одам саримсоқпиёз истеъмол қилса бўладими?

— Бу егуликлар ҳаром эмас. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саримсоқпиёз еган одамларни масжидга келмай туришни насиҳат қилганлар. Сабаби ҳиди билан ёнидаги инсонга зиён етказиб қўйиши мумкин.

— Ошхонада ишлайман. Чучқа гўштидан таом тайёрлашади. Мусулмон одам шундай овқатларни тайёрлаши мумкинми?

— Мусулмон киши бу нарсадан қайтиши керак.

— Масжидимизда қори ака сураларни тез ўқияпти. Шундай қилса бўладими?

— Хатмда ўқиладиган қироатлар бор. Тез ўқишади. Тажвид қоидаларига амал қилса бўлди, тезроқ ўқишнинг зарари йўқ.

— Тўйга атаб йиғилган умумий пул закот нисобига ўтадими?

— Қандай пул бўлсаям бир йил турса закот нисобига ўтади.

— Қуръон хатм қилиш муддати қирқ кунми?

— Динимизда бундай талаб йўқ.

— Рамазон ойида гуноҳ иш қилса, бошқа ойлардагидан оғирроқ бўладими?

— Мўмин киши гуноҳ қилишга ижозат сўраши керак эмас. Аммо Рамазонда гуноҳ қилиш оғир нарса. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам агар Рамазон ойи кирсаю гуноҳлардан мағфират бўлиб чиқмаса, бурни ерга ишқалансин, деган ҳадиси бор. Демак, Рамазонда гуноҳ қилмаслик керак.

— Турмуш ўртоғим кўп ичади. Охирги пайтларда отаси билан келишмай қоляпти. Турмуш ўртоғимга намоз ўқинг, десам ўқимаяпти. Ўйлаб ўйимга етолмаяпман. Турмушимизни давом эттирай десам, бу фарзандларимдан қайтмайдими, деб қўрқаман. Шу ҳақда насиҳат қилсангиз?

— Синглимизга сабр, турмуш ўртоғига инсоф, тавфиқ берсин. Бу ҳолат кўп. Аёллик вазифасини бажариб, эрига меҳр кўрсатсин.

— Қўшнимиз ғайридин вакили. Улар тез-тез уйимизга егуликлар олиб чиқиб туради. Улардан истеъмол қилса бўладими?

— Шундай қўшнилар бўлади, уларни сизда битта ҳаққи бор, баъзи бирларида иккита, учта ҳақлари бор. Битта ҳаққи бор қўшни ғайридин қўшни, дейилади. Мусулмонмас, лекин қўшни. Улар бизнинг шариатимизда маън қилинмаган егуликларни олиб чиқса, истеъмол қилса бўлади.

— Мен намозда “Фотиҳа”дан кейин фақат “Ихлос” сурасини ўқияпман. Бу нотўғримасми?

— Токи бошқа сураларни ёд олгунча шуни ўқиб турса бўлади.

— Паркентданман. Бизда тақвим билан масжидда айтилаётган азоннинг ўртасида етти дақиқа фарқ бор. Дадам тақвимга қараб оғиз очяпти. Шу тўғрими?

— Аслида азон ҳам тақвимга муносиб айтилиши керак. Тақвим Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан тавсия этилади. Демак, бу ерда муаззин кечиктириб айтаётган бўлади. Шундан келиб чиқиб, тақвимга қараб оғиз очса бўлади.

— Мен тутган рўзамнинг савобини ота-онамнинг номларига ёзилишини Худодан сўрасам бўладими?

— Ота-она номидан ҳаж бадал қилиш мумкин. Шунингдек, бошқа молиявий ибодатларни амалга оширса бўлади. Лекин рўза фарз амали, ҳар ким ўзи учун тутади.

— Оилада  эркаклар ва аёллар бирга намоз ўқиса бўладими?

— Оилада жамоат бўлиб намоз ўқиса бўлади. Бунда сафга эътибор бериш керак. Аввалги сафга ёши катталар, кейин ёшлар. Охирида аёллар туради.

Ўзбекистоннинг Лондондаги элчихонаси Британия музейи билан ҳамкорликда Маданият вазирлиги, Туризм ва спорт вазирлиги ҳузуридаги Маданий мерос агентлиги, Республиканинг қатор музейлари тадқиқотчи ва ходимлари учун маданий ва тарихий мерос буюмларини сақлаш, уларнинг контрабандаси ва ноқонуний савдосига қарши курашиш бўйича онлайн семинар ташкил қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Тадбирда Британия музейининг Яқин Шарқ бўйича бўлими катта куратори Сент-Жон Симпсон, Оксфорд университети профессори Жеймс Аллан, Йорк университети профессори Ричард Макклери ва Давлат Эрмитажининг Марказий Осиё сектори катта илмий ходими Андрей Омелченко маъруза қилди.

Британия музейи вакили ўтган йили Лондоннинг Хитроу аэропортида ислом эпиграфикаси туширилган 6 та тарихий кошин сақлаб қолингани ҳақида сўзлаб берди. Мутахассис кошинлар Ўзбекистон, Буюк Британия, АҚШ, Россия ва бошқа мамлакатларнинг олимлари томонидан ўрганилганини билдирди. XII-XIV асрларга оид ушбу тарихий ашёлар Ўзбекистондаги меъморий обидаларга, хусусан, Самарқанд шаҳридаги Шоҳи Зинда мажмуасига тегишли экани тахмин қилинмоқда.

17 май куни Британия музейи карантиндан кейин илк марта очилади ва ушбу кошинлар Ўзбекистоннинг розилиги билан музей галереяларидан бирида намойиш этилади. Бу музейга ташриф буюрувчиларда катта қизиқиш уйғотади. Бир неча ойдан сўнг Ўзбекистон элчихонаси кўмагида экспонатлар ўз Ватанига қайтарилади.

Британия музейи вакили кошинларнинг идентификация қилиш ва ватанига қайтариш Ўзбекистон вакиллари билан муваффақиятли ҳамкорлик самараси эканини таъкидлади.

Эслатиб ўтамиз, ўтган йил ноябрь ойида Британия музейи ҳамда Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш жамғармаси ўртасида ҳамкорлик тўғрисидаги меморандум имзоланди. Унда нафақат ўғирланган ёки ноқонуний муомалада бўлган буюмларни аниқлаш ва консультация қилиш бўйича ўзаро алоқаларни, балки ҳамкорликда илмий тадқиқотларни ривожлантириш, кадрлар тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш, биргаликдаги тадбирларни ўтказиш масалаларини ҳам қамраб олган.

Онлайн-семинарда сўзга чиққан мутахассислар маданий мерос объектларини сақлаш ва ҳисобга олишда олимлар ва музейлар ўртасидаги ҳамкорликнинг алоҳида аҳамиятини таъкидлади. Шунингдек, улар барча архитектура ёдгорликлари, археологик қазиш ишлари пайтида топилган объектлар фотосуратларининг рақамли маълумотлар базасини яратиш, маданий мерос объектларининг альбомлари ва почта карталарини нашр этиш, артефактлар сотиладиган “ким ошди” савдолари ва онлайн-ресурсларни мониторинг қилиш зарурлигини таъкидлади.

Тарихий буюмлар ҳақида қанчалик кўп маълумот мавжуд бўлса, уларнинг контрабандаси ва ноқонуний савдосига қарши курашиш шунчалик осон бўлиши қайд этилди.

Ўзбекистон вакиллари мамлакатимизда маданий ва тарихий меросни сақлаш ва чет элларда кенг оммалаштиришга катта эътибор қаратилаётганини таъкидлади. Хорижий шериклар билан контрабанда ва экспонатларнинг ноқонуний савдосига қарши курашишда ҳамкорлик қилишга қизиқиш катталиги таъкидланди.

Шу нуқтаи назардан, мазкур веб-семинар ушбу долзарб мавзуга бағишланган биринчи халқаро тадбир бўлиб, унда очиқ ва самарали баҳслар бўлиб ўтди.

Маълумот учун, яқин кунларда Ўзбекистон ва Буюк Британия ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари вакиллари бадиий ва маданий мерос контрабандасига қарши курашиш бўйича ҳамкорликни кучайтириш масалаларини муҳокама қилади.

Онлайн семинар ниҳоясида маърузачилар Ўзбекистонда жорий йил сентябрь ойида ЮНEСКО ҳомийлигида ўтказиладиган «Марказий Осиё дунё цивилизациялари чорраҳасида» халқаро форумида иштирок этиш учун таклиф қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати