Ислом Каримов жамғармаси томонидан Самарқандда бунёд этилган илк масжиднинг бетакрор тасвирлари чоп этилди. Бу Ҳазрати Ҳизр масжиди, фотосуратлари эса 1967 йилда олинган, хабар бермоқда Podrobno.uz.
Maсжид милодий VIII асрда Қутайб Ибн Муслим ҳомийлигида қурилган. Maсжид шаҳарнинг энг баланд қисмида жойлашгани учун айвонга Регистон майдони гумбазлари ва миноралари ҳамда Бибихоним меъморий мажмуаси билан Самарқанднинг гўзал панорамали манзараси тақдим этилади.
Maсжид биноси бир неча марта реконструкция қилинди. Ҳозирги бино XIX аср ўрталарида қадимий пойдеворга қурилган бўлиб, кейинги йилларда бу ерда таъмирлаш-тиклаш ишлари амалга оширилди. Maсжид ЮНЕСКОнинг жаҳон мероси рўйхатига киритилган.
2016 йил 3 сентябрь куни Ўзбекистоннинг биринчи Президенти Ислом Каримов Ҳазрати Ҳизр масжиди ҳудудида дафн этилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Маънавий тарбияни тўғри йўналтириш, мафкуравий иммунитетни ошириш, халқни турли бузғунчи ғоялардан ҳимоя қилиш ва диний билимларни ўзлаштиришда эътиқод ҳал этувчи вазифани бажаради. Ақида инсоннинг ўй-фикр ва ҳаракатларининг натижасини бегилаб беради. Бир сўз билан айтганда, жамиятнинг тараққиёти соф ақида билан чамбарчас боғлиқ.

Бу борада мотуридийлик ақидаси бизга намуна бўла олади. Зеро, юртимизнинг минг йиллик тарихи мотуридийлик таълимотининг соф ақида ва мусаффо исломий кўрсатмаларга асосланганини исботлаб берди.

Абу Мансур Мотуридий ва Абул Ҳасан Ашъарий асос солган мотуридийлик ва ашъарийлик таълимотлари қадимдан аҳли сунна вал жамоанинг икки йўналиши сифатида талқин қилиниб, ҳадисда зикр қилинган “Дўзахдан нажот топувчи” ақидавий мазҳаб дея қабул қилиб келинган.

Олимларнинг мотуридийлик таълимоти ҳақида билдирган қуйидаги таърифлари фикримизни тасдиқлайди: Кафавий Имом Мотуридий ҳақида бундай ёзади: “У мутакаллимлар имоми, мусулмонлар ақидасини тўғриловчи шахс бўлиб, Аллоҳ уни “тўғри йўл” билан қўллаб-қувватлаган. У бор кучини дин ҳимояси учун сарфлаган ва буюк асарлар ёзган ҳамда ботил ақида соҳибларига раддиялар берган”.

Ибн Ҳажар Ҳайтамий бундай ёзади: “Аҳли суннадан мурод аҳли сунна вал жамоанинг икки имоми – Абул Ҳасан Ашъарий ва Абу Мансур Мотуридийлар тутган йўлдир”. Муртазо Забидий “Итҳаф ассада ал-муттақин би шарҳ Иҳё улум аддин” асарида “Аҳли сунна вал жамоа ибораси ишлатилганда ашъарийлар ва мотуридийлар назарда тутилади” номли алоҳида фасл ажратган.

Соф эътиқод ҳимоячилари шуни билиш лозимки, Абул Ҳасан Ашъарий ва Абу Мансур Мотуридий (Аллоҳ иккисидан рози бўлсин ва Ислом дини учун қилган хизматларини яхши мукофотлар билан тақдирласин) янгича фикр-ғояни ўйлаб топмадилар ва янги мазҳаб яратмадилар, балки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва у зотнинг саҳобалари тутган йўлни ботил эътиқодлардан тозалашди.

Ҳар икки аллома бидъатчи ва адашган фирқалар билан баҳсмунозара қилиб, уларни мағлуб қилишган. Ашъарий ва Мотуридий салафи солиҳларнинг тутган йўлини ҳужжат ва далиллар билан мустаҳкамлаб, унинг бардавомлигини сақлаб қолишган. Шу боис салафи солиҳларнинг мазкур мазҳабига эргашганлар ашъарий ёки мотуридий деб аталади.

Шунингдек, Ҳаким Самарқандий, Рустуғфаний, Абдулкарим Паздавий, Иёзий, Абул Лайс Самарқандий, Абу Муин Насафий, Умар Насафий, Алоуддин Самарқандий, Алоуддин Косоний, Саъдуддин Тафтазоний, Мулла Али Қорий, Нуриддин Собуний Бухорий ва бошқа кўплаб машҳур олимлар мотуридийлик таълимотида ижод қилиб, унинг ривожига катта ҳисса қўшганлар.

Бир сўз билан айтганда, мотуридийлик аҳли сунна вал жамоа ақидасининг асл ўзаги экани барча олимлар томонидан бирдек эътироф этилган. Аммо ҳозирда сохта салафийлик ва мазҳабсизлик руҳидаги баъзи адашган фирқалар мотуридийлик ақидасига нисбатан салбий ёндашаётгани айни ҳақиқат.

Айрим мусулмон тадқиқотчилар мотуридийлик йўналишини аҳли сунна вал жамоа таркибида санашга очиқ-ойдин қаршилик кўрсатмоқдалар. Мотуридия таълимотига бўлган мазкур салбий ёндашувлар нафақат адабиёт ва матбуотда, балки интернет саҳифаларида ҳам кенг ёритилмоқда.

Сохта салафийлик руҳида ёзилган ушбу адабиёт ва мақолаларга юксак дид билан безак берилгани ўқувчилар сонининг ортишига хизмат қилмоқда. Аҳли суннанинг асл соф ақидасига хавф солиб турган бу каби омиллар юртимиз ижтимоий ва маънавий барқарорлигига салбий таъсир кўрсатиши табиий ҳол.

Мамлакатимизда Имом Мотуридий ва унинг таълимоти борасида бир қатор тадқиқотлар амалга оширилганига қарамай, мотуридийлик таълимотининг асл моҳияти чуқур тадқиқ қилинмаган, қолаверса, Имом Мотуридий асарларининг таржималари ҳануз амалга оширилмаган.

Мазкур омиллар Имом Мотуридий асарларини кенг оммага етказиш учун ўзбек тилига ўгириш ҳамда мотуридийлик таълимотининг асл моҳиятини содда тилда баён қилиб бериш каби ишларнинг амалга оширилишини тақозо этади.

Мотуридийлик ақидаси матнлари таржимаси ва шарҳларини яратишда жумлаларнинг қисқалиги ва осон ёдланишига алоҳида эътибор қаратиш лозим.

Минг йилдан зиёд давр мобайнида халқимиз эътиқод қилиб келган аҳли суннанинг соф ақидаси – мотуридийлик таълимоти матнларини янгича талқинда тадқиқ қилиш ва ҳозирги замон талабларига мос услублар билан бойитиш бугунги куннинг энг долзарб масалаларидан биридир.

Бурҳониддин АҲМЕДОВ,

Ўзбекистон халқаро ислом академияси

Манбалар хазинаси мутахассиси

Бирлашган Араб Амирликларидаги “Ҳамид бин Рошид ан-Наъимий” номидаги Қуръони каримга хизмат кўрсатиш маркази БААнинг Ажман шаҳридаги Хитой бозорига Қуръони карим маъноларининг хитой тилига таржима қилинган 500 та китобни ҳадя қилди.
Марказ директори Ҳусайн Муҳаммад Ҳаммадий марказ қароргоҳида Хитой бозори идорасидаги жамоатчилик билан ишлаш бўлими директори Али Янгга мазкур Қуръони карим маъноларининг хитой тилига таржимаси китобидан бир нусхани топширди.
Ҳаммадий ўз сўзида Қуръони каримнинг хитой тилига таржима қилиниши, ундан Бирлашган Араб Амирликларидаги хитой мусулмонлари жамоат марказларига тарқатилиши янги хитойлик мусулмонларга Аллоҳнинг китобини ўрганиш ва унинг маъноларини тўла тушунишини осонлаштириш ва бағрикенг Ислом дини таълимотларини тарқатишга ўз ҳиссасини қўшиш мақсади қилинганини таъкидлади.
Ўз навбатида Али Янг Ажмандаги Хитой бозори идорасига Қуръони карим маъноларининг хитой тилига таржимаси китобининг туҳфа қилинганидан мамнунлигини билдириб, унда Қуръони карим маъноларининг изоҳли таржима қилингани билан олдингилардан ажралиб туриши ва уни ўқиган хитойлик мусулмонларнинг Қуръони каримдаги оятларнинг маънолари ва ҳукмларини тўлиқ тушунишини айтиб ўтди.

Халқаро алоқалар бўлими ходими
Илёсхон Аҳмедов тайёрлади

ЎМИ матбуот хизмати

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга тўлалигича итоат этиш; У зот келтирган барча нарсани лозим тутиб, у зот қайтарган ишлардан четланиш. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга  итоат этиш - у зотга бўлган муҳаббатнинг асосидир. 

Севикли Расулимиз сoллaллоҳу алайҳи васаллам ва ҳаниф динимизни бор имконият ила муҳофаза қилиш;

Дунёдаги энг катта армонингиз Муҳаммад алайҳиссаломни кўролмай қолганингиз бўлса ва у зот алайҳиссаломни кўришни завқу шавқ ила орзу қилсангиз...

Расулимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам  билан яшаган саҳобалардан ибрат олиш; Уларнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга  бўлган муҳаббатларига ҳавас қилиш...

Қиёмат куни у зот алайҳиссалом ва саҳобалар розияллоҳу анҳум билан жамланишни чин дилдан сўраш; Мусулмон одам Муҳаммад алайҳиссаломнинг улуғликларини ҳис эта олса, қалбидаги муҳаббати зиёда бўлади. Бунинг учун у зотни танишимиз лозим. (У зотни таниш учун нима қилдик?)

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга  кечаю кундуз чиройли саловатларни кўпайтириш ва кўп эслаш қалбдаги муҳаббатимизни зиёда қилади. У зот алайҳиссалом бизга яқин эканларини ҳис этиш. У зот алайҳиссалом бизни яхши кўрганларини ва барча яхшиликларни бизга илинганларини тафаккур қилиш...

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аҳли байтларини яхши кўришимиз, у зот алайҳиссалом яхши кўрган жойлар, сўзлар, таомлар, либослар ва у зот суйган энг кичик нарсаларга ҳам муҳаббатли бўлишимиз...

Ҳаётимизнинг ҳар бир ҳолатида севикли Расулимизнинг суннатларига эргашиш ва муборак ҳаётларини тадаббур билан чуқур ўрганиш...

Аллоҳ таоло бизларга ота-онамиздан кўра меҳрибонроқ бўлган зот Муҳаммад алайҳиссаломни ҳақиқий яхши кўришимизни насиб этсин! У зот алайҳиссалом марҳамат қилганларидек:

إن المرأ يحشر مع من أحب

 “Киши (Қиёмат кунида) ўзи суйгани билан бирга жам қилинади“... Ё Расулаллоҳ! Биз сизни яхши кўрамиз ва саҳобаларингизни яхши кўрамиз!

(давоми бор)

Абул Юср