Қадимги Арабистон ярим оролида VII асргача – «жоҳилия даври»да аёллар жамиятда ҳеч қандай мавқега эга эмас эдилар. Уларнинг аҳволи шу даражада эдики, ҳатто қиз боланинг туғилиши ота учун бахтсизлик аломати бўлса, ўғил боланинг туғилиши эса алоҳида бахтнинг белгиси, Аллоҳнинг оила бошлиғига кўрсатган илтифоти, деб ҳисобланган. Қизларга бўлган бундай муносабат, яъни ўғил туғилмасдан қиз бола туғилганидан ор қилиш ва бошқалар аёлларнинг аҳволи ниҳоятда аянчли эканлигини исботлайди.

Бадавий қабилалар эркаклари учун ўғил –  меросхўр, ўзларининг давомчилари, у туфайли ўзлари, уларнинг оилалари яшайди, уларнинг авлоди давом этади. Она учун қорнида кўтариб юрган боласи бир мўжиза, ўзи эса - эркак уруғини етиштирадиган сеҳрли идиш. Агар бу идиш заиф бўлса, энг кучли куртак ҳам кичкина ниҳолча, нимжон насл беради. Агар қиз туғилса, бунда фақат аёл айбдор. Манбаларда ёзишларича, араб саҳроларида қадим замонлардан буён агар оилада қиз туғилса, эркак қуйидаги муомалалардан бирини қўллаган:

• қиз катта бўлгунига қадар оилада қолдирилган ва катта бўлгач, саҳро ва водийларда қўй боқишга мажбурланган;
• қиз 6 ёшга тўлгач, эр хотинига дўстларидан бириникига бориш учун қизини безатишни ва кийинтиришни буюрган. Ўзи эса саҳронинг бирор еридан чуқур қазиган. Қизи билан чуқур ёнига келиб, отасининг мақсадидан бехабар бўлган қизга: «Мана бу қудуққа қара», дейди. Қазилган чуқур тириклайин кўмиладиган қабри эканидан бехабар қиз чуқурга қараганида эркак ҳеч қандай оталик меҳрисиз қизини чуқурга итариб юбориб сўнгра устидан тупроқ тортган.

Жоҳилия даврида қавмлар ичида қизларни тириклайин кўмиш одатига қарши чиқувчилар ҳам бўлган. Баъзи манбаларда айтилишича, шоир Фараздақнинг буваси бирор кимса шундай зулмкор мақсадни амалга оширмоқчилигини билиб қолса, тириклайин кўмишдан қайтариш учун унга пора тарзида бир туя юборган. «Айтишларича, улар (оталар) қизларини уятдан қўрқиб қатл этардилар. Маккада «Абу Далама» деган тоғ бор. Қурайшликлар шу ерга қизларини кўмишган. Фараздақнинг буваси Саъсаъа қизларни ўлимдан қутқариш учун, уларнинг ҳар бирини 2 тадан урғочи туя ва 1 та нор туяга айирбошларди».

Ривоят қилишларича, саҳобалардан баъзилари жоҳилия даврида шундай одатларни қилган экан. Ислом келгач ўша одам Пайғамбар (с.а.в) ҳузурида исломни қабул қилиб, унинг саҳобаларидан бирига айланган. Тириклайин кўмишнинг разиллик экани ҳақидаги оят тушгач, жоҳилия давридаги ишларидан пушаймон бўлиб, уни одамларга йиғлаб гапириб берган экан.

Ҳикоя қилишларича, Умар ибн ал­Хаттоб (р.а.) қуйидагиларни эътироф этган: «Мусулмонликдан аввалги икки нарсани эслайманки, бирини эслаб йиғлайман, бирини эслаб куламан. Ушбу нарсага йиғлайман. Бир кун қизимни, жажжи қизчамни, жигарпора қизчамни шу ўз қўлларим билан қабр қазиб кўмдим. Мен қизим учун ўз қўлларим билан чуқур қазир эканман, у менинг соқолимга сачраган тупроқларни жажжи қўллари ила силаб оларди. Қачон буни эсласам доимо йиғлайман. Инсониятнинг қандай қоронғу даврларида яшаганини тушуниб, тинмай кўз ёш тўкишдан ўзимни тияман».

Ибн Аббос (р.а.) ушбу оят ҳақида: «Исломдан илгари оилада эркак киши ўлса, унинг қариндошлари ундан қолган мерос қаторида хотинига ҳам эгалик қилишар эди. Хоҳлашса, уни ўзларидан бирига никоҳлаб қўйишар, хоҳлашса, бировга эрга бериб юборишар ёки эрга бермай олиб қолишар эди. Эрнинг қариндошлари марҳумнинг хотинига унинг ота­онасидан ҳам кўпроқ ҳақли эдилар. Аллоҳ таоло: «...Эй имон келтирганлар! Сизларга хотинларни зўрлик ила мерос қилиб олмоқларингиз сизларга ҳалол эмас ва берган нарсаларингиздан баъзисини олмоқ учун уларни мажбуран олиб қолмангизлар!» (Нисо, 19), деган мазкур оятни нозил қилиб, аёлларни зулмдан халос этди».

Агар аёлларнинг жамиятдаги ўрни масаласини тарихий изчиллик асосида ўргансак, кўриш мумкинки, ислом дини зулматдан кейин чиқиб келган нурдек, аёлларнинг ҳимоячиси ва халоскорига айланган. Чунки Маккада Пайғамбар (с.а.в.) арабларнинг жоҳилона одатларини қоралар экан, шундай оятлар ҳам нозил бўлган: «...Тириклайин кўмилган (ҳар бир) қиздан сўралганида, не гуноҳи учун ўлдирилган, деб» (Таквир, 8-9), «Қайси бирларига қиз (кўргани ҳақида) хушхабар берилса, ғазаби келиб, юзлари қорайиб кетар. У (қиз)ни камситган ҳолда олиб қолиш ёки (тириклай) тупроққа қориш (тўғрисида ўй суриб), ўзига хушхабар берилган нарсанинг «ёмон»лигидан (орият қилиб,) одамлардан яшириниб олур. Огоҳ бўлингизким, уларнинг бу ҳукмлари яроқсиздир» (Наҳл, 58-59).

Ислом таълимотида «қиз туғилиши барака бўлади, оилага хурсандчилик олиб келади», деган ғоя илгари сурилади. Жобир ибн Абдуллоҳ (р.а.)дан ривоят қилинган ҳадисда айтилишича, «кимнинг 3 та қизи бўлиб, уларни ўз қўлида тарбия қилиб катта қилса, жаннатга кириши албатта муқаррардир».

Пайғамбар (с.а.в.)нинг жуфти ҳалоли бўлмиш Оиша (р.а.) Урва ибн аз­Зубайр (р.а.)га бундай деб айтган экан: «Бир аёл икки қизини етаклаган ҳолда ҳузуримга тиламчилик қилиб келди. У ёқ­бу ёқни қараб бир дона хурмодан бўлак ҳеч нарса тополмадим. Ўша хурмони унга берган эдим, ўзи емай икки қизига бўлиб берди. Сўнг, ўрнидан туриб  чиқиб  кетди. Шу  аснода  Пайғамбар (с.а.в.) кириб келган эди,

бўлган воқеани айтиб бердим. Пайғамбар (с.а.в.): «Кимки қизларига ана шундай мурувват қўлини чўзса, улар уни дўзах оташидан парда бўлиб тўсиб тургайлар», ­ деди».

Бундан ташқари, ислом таълимотида аёл она тимсолида ниҳоятда улуғланди. Қуръони карим оятлари онанинг буюклигини эътироф этиб: «Биз инсонга ота­онасини (рози қилишни) амр этдик. Онаси уни заифлик устига заифлик билан (қорнида) кўтариб юрди. Уни кўкракдан ажратиш (муддати) икки йил(да битар). (Биз инсонга буюрдикки,) Сен менга ва ота­онангга шукр қилгин!...» (Луқмон, 14), деган илоҳий амрни қайд қилади. Демак, она ҳомиладорлик вақтидан то фарзанд дунёга келгунга қадар бир қанча машаққатларни бошидан кечиради. Шунинг учун ҳам фарзандда отадан кўра онанинг ҳаққи кўпроқ бўлади. Шу мақсадда Пайғамбар (с.а.в.) ўз ҳадисида жаннатни оналар оёғи остига тўшаб қўяди.

Кўриб ўтганимиздек, исломдан олдинги даврларда аёлларнинг нафақат ҳуқуқлари поймол этилган, балки улар инсоний жамиятда инсон сифатида ўз ўринларига эга эмасдилар. Аёл ўзи аслида башарият кўпайишининг сабабчиси, одамзод боласининг боқий бўлиши воситаси, илм, камолот, фазилат аҳли, қаҳрамонлар ва буюк кишиларнинг онасидир. У ҳаётнинг ҳар бир жабҳасида ғамхўрлик ва меҳрга ҳақлидир. Шунинг учун ислом ўз нурини соча бошлагач, аёлни жамиятнинг етук аъзоси ҳисоблаб, унинг ҳуқуқларини қарор топтирди ва аёлнинг мақомини кўтарди, аёлни сотиб олинадиган ёки сотиб юбориладиган шахсий мулк ҳисобланишидан халос этди ва унга инсоний ўзликни берди.

Пайғамбар (с.а.в.)нинг Арафот тоғида қилган хутбасида шундай дейилади: «Эй инсонлар! Аёллар ҳақларига риоя этингиз. Улар билан меҳр­шафқат ила муомалада бўлингиз. Уларнинг ҳақлари хусусида Аллоҳдан қўрқингиз! Аёллар сизларга тангрининг омонатидир. Уларни Аллоҳ номи билан олдингиз. Улар амри илоҳий ила сизларга ҳалол бўлди. Сизларнинг хотинларингиз устида ҳақларингиз бўлгани каби, хотинларингизнинг ҳам сизларда ҳақлари бор».

Ислом таълимоти аёлни ҳаётнинг барча жабҳаларида: илм олишда, меҳнат қилишда, мерос олишда, жамият тараққиётида фаол қатнашишда эркак билан тенг ҳуқуқли қилди. Жоҳилия давридаги аёлларни таҳқирлаш, зулм қилиш, бойликнинг бир қисми сифатида мерос бўлиб қолиш ҳамда чексиз хотинга уйланиш каби иллатларни тақиқлади.

Ислом илм­маърифат соҳасида ҳам аёлларни эркаклар билан тенг ҳуқуқли қилди. Пайғамбар (с.а.в.)нинг: «Илм талаб қилиш ҳар бир муслим ва муслима учун фарздир»деган ҳадислари машҳурдир. Аёл киши нафақат таълим олиш, дарс, хутба ва ваъз эшитишга ҳақли, балки таълим бериш, ўқитиш ва бошқа илмий ишлар билан машғул бўлиш ҳуқуқига ҳам эга. Кўплаб муслима аёллар илм­фан ва маданият соҳасида улкан ютуқларга эришганликлари фикримизнинг далилидир. Бундан ташқари, муслима аёл жамият, сиёсат ва шариат соҳаларида ҳам ўз фикрига эга. Пайғамбар (с.а.в.) даврида ҳам аёллар диний, сиёсий, ижтимоий­иқтисодий соҳаларда у зотга мурожаат қилишган ва ўз фикрларини билдиришган. Исломда муслима аёлнинг тўғри фикрини Аллоҳ таолонинг ўзи ҳам эшитиб, у ҳақда оят туширганлиги маълум ва машҳурдир: «(Эй Муҳаммад) Аллоҳ сиз билан ўз эри ҳақида баҳслашаётган ва Аллоҳга шикоят қилаётган (аёл)нинг сўзини эшитди» (Мужодала, 1).

Хулоса қилиб айтганда, Ислом жамиятда аёлларнинг мақомини кўтарди ва кўп нарсада озодлик берди, уларнинг инсоний фазилатларини таҳқирлашдан, инсоният ақлига тўғри келмайдиган зулмкор фожиалардан халос этди. Жамиятда аёл мақоми қўллаб­қувватланиб, унинг табиий, ижтимоий, иқтисодий ва сиёсий ҳуқуқлари таъминланди.

Ҳозирги замон мусулмон аёли нафақат ижтимоий ҳаётда, балки илм-маърифат, маънавият ва маданият соҳаларида ҳам камолотга эришиш орқали эрига мухлис, солиҳа, вафодор хотин, фарзандларга меҳрибон она, ҳамма ишни эплайдиган уддабурон бўлиши лозим. Шу билан бир қаторда динимиз таълимоти эрларга хотинлари билан ниҳоят даражада хушмуомала, маъруф йўллар асосида ҳаёт кечиришни буюради.

Бизнинг мамлакатимизда ҳам аёлларнинг ўзларига яраша, жисмоний салоҳиятларига мос равишда меҳнат ва касб-ҳунарлар билан шуғулланишлари учун барча шароитлар муҳайё. Аёллар эҳтироми учун алоҳида саналарни “Оила йили”, “Аёллар йили” каби номлар билан аталиб келиши, кўп болали аёлларни ижтимоий ҳимоя қилиниши, ҳар йили 8-мартни халқаро хотин-қизлар куни сифатида дам олиш куни деб эълон қилингани ва ҳукуматимиз томонидан ўтказилаётган қатор тадбирларнинг барчасида аёлларимизга алоҳида эҳтиром кўрсатилиб келинаётгани ислом динимиз кўрсатмаларига ҳамоҳангдир.

Муслим Атаев,

тарих фанлари номзоди,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво бўлими ходими

Зиёвуддин Муҳаммад ибн Абдулвоҳид ибн Аҳмад Мақдисий Саъдий Солиҳий ҳижрий 579 йили  туғилган. У киши Дамашқ, Бағдод, Исфаҳон, Найсабурий, Ҳаравайн каби шаҳарларга илм талабида ташриф буюрган ва  ҳадислар эшитган. Шу  билан бирга беш юзтадан кўпроқ олимдан ҳадис ёзиб олган. Бир қанча китоблар тасниф этган, ҳадисларни саҳиҳга, ровийларни адолатли ва адолатсизга ажратган. У кишининг шогирдлари Умар ибн Ҳожиб айтади: “Устозимиз Абу Абдуллоҳ вақтларини уламолар билан ўтказар, шунингдек, ибодатга жуда тиришқоқ эдилар”.

У зот кўп илмларни тасниф этган. Ҳадис илмига қизиққани сабабли кўпроқ ҳадис илмида китоблар ёзган. У кишининг машҳур китобларидан бири “Аҳадийсу мухтора”дир. Яна бир аҳамиятли томони шундаки, Зиёвуддин Мақдисий олдин текширилмаган ҳадисларни биринчилардан бўлиб текшириб, саҳиҳ ёки заифлигини аниқлаган. У кишининг саҳиҳ ҳадисларини ҳамма тасдиқлаган. Заркаший айтадиларки: “Зиёвуддиннинг ҳадислари Ибн Ҳиббон ҳамда Имом Термизийларнинг ҳадисларига яқиндир”. Бу китобда асосан, шаръий амалларнинг фазилатлари тўғрисида баҳс юритилади. Асар ўн бобдан иборат бўлиб, биринчи бобда таҳорат ва намоз амалларининг фазилати тўғрисида бахс юритилади. Иккинчи бобда Рамозон рўзасининг фазилати ҳақида, учинчи боб закот амалининг фазилати ҳақида, тўртинчи боб Ислом динининг бешинчи фарзи бўлмиш ҳаж амалининг фазилати тўғрисида, бешинчи бобда Исломдаги никоҳ амалининг фазилати ҳақида, олтинчи бобда Аллоҳ йўлида инфоқ қилиш амалининг фазилати ҳақида, еттинчи боб Қуръони карим фазилати ҳақида кейинги бобда жаноза намозининг фазилати тўғрисида, кейинги бобда илм фазилати ҳақида бахс юритилади. Шу билан бирга бошқа амалларнинг ҳам фазилатлари тўғрисида бахс юритилади.

Бу китоб қайта – қайта чоп этилиб, ундан кўп халқлар фойдаланди. Муаллиф тарғиб-тарҳиб (рағбатлантириш ва қўрқитиш), ахлоқ ва амаллар фазилатида бошқа муаллифлар йўлини тутиб, баъзи лозим жойларни кенгайтирди. Нафсларга таъсир ўтказувчи, қалбларни юмшатувчи солиҳ кишиларнинг ҳикояларига қаттиқ аҳамият берди ва унга янгича илмий фойдалар киритиб, охирги аср машойихлари ҳамда ҳозирги авлод солиҳларининг ҳикоялари қўшилди. Умрини илмга бахшида этган олим ҳижрий 643-йилида вафот этган.

Абдуллоҳ  ПАРПИЕВ

Халқаро алоқалар бўлими ходими

15 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Андижон вилоят вакиллиги мажлислар залида “Ислом – тинчлик ва эзгулик дини” мавзусида диний соҳа ходимларининг Республика анжумани бўлиб ўтаётгани ҳақида хабар берган эдик. 

Ушбу анжуман юртимизда ҳукм сураётган тинчлик ва осойишталик, барқарорлик ва бағрикенглик тимсоли эканлигини англаш муаммо эмас. 

Анжуманда Ўзбекистоннинг халқаро майдонда диний экстремизм ва терроризмнинг олдини олиш, унга қарши курашиш борасида олиб бораётган сиёсатининг мазмун ва моҳияти, мамлакатимизда ижтимоий-маънавий муҳитни янада барқарорлаштиришда диний соҳа ходимлари олдида турган долзарб вазифалар кенг муҳокама қилинди. 

Анжуманни ўтказишдан асосий мақсад Ислом оламида кечаётган мураккаб ижтимоий-сиёсий жараёнларнинг асл мазмун ва моҳияти, келиб чиқиши ва унинг оқибатларини муҳокама этиш ҳамда турли ғаразли ва террористик ҳолатларни муқаддас Ислом дини билан боғлаётган кучларга нисбатан диний соҳа ходимларининг якдил муносабатини белгилаш ҳамда уларга қарши курашиш чоралари тўғрисида келишиб олишдан иборат бўлди. 

Анжуманда нотиқлар томонидан Ислом тинчлик дини, Ислом  терроризмни қоралайди, миллий тарбиянинг шарқона хусусияти, Диний таълим тизимидаги ислоҳотларнинг асосий йўналишлари, Ислом дунёсининг қўлга киритаётган сўнгги ютуқлари, дунё ҳамжамиятидаги воқеъликлар, дунёнинг турли бурчакларида содир бўлаётган бузғунчилик ва хунрезликлар Исломдан эмаслиги кенг муҳокама қилинди. Диний мутаассиблик, ақидапарастларнинг пуч даъволарига раддиялар, улар томонидан динни ниқоб қилиб олиб, динимиз таълимотларини нотўғри талқин қилишлари, Ислом дини фақат тинчлик ва эзгуликка, ўзаро меҳр-оқибат, бағрикенгликка чорловчи дин эканлигини халққа, жамиятга кенг ёйишдан иборат эканлиги таъкидланди. 

Республика анжуманида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоятлардаги вакиллари, диний таълим муассасалари раҳбарлари, имом-хатиблар иштирок этдилар. Шунингдек, анжуманда Қирғизистон Республикаси мусулмонлари идораси раиси, муфтийси Максатбек Токтомушев ҳамда Қозоғистон Республикаси Жанубий Қозоғистон вилояти бош имом-хатиби Аҳмаджон Каримбек раҳбарлигидаги таниқли уламолар иштирок этишди.

Анжуман қатнашчилари “Тасвирий ойина” ижодий уюшмаси томонидан ташкил этилган фотокўргазмада ҳам иштирок этдилар.

ЎМИ матбуот хизмати

Баъзи одамлар орасида қиз фарзандли бўлганда уяладиган ёки мамнун бўлиш ўрнига ғамгин бўладиган тор фикрли кимсалар ҳам борки, уларни наздида қиз фарзандни қадри пастроқдек эмиш гўё...

Фарзанд Аллоҳ таоло томонидан бериладиган омонатдир. Аллоҳ таоло кимгадир фарзанд бериб имтиҳон қилса, кимгадир бермасдан имтиҳон қилади. У хоҳ қиз бўлсин, хоҳ ўғил бўлсин ҳаммасига баробар тарбия қилиб, ўстириш ота-онанинг вазифасидир. Жоҳилият даврларида, аёл зотини ерга урувчи ахмоқона урф-одатлар бор эди. 4-5 ёшга тўлган қиз болаларни тириклайин кўмиб, у келтирадиган ор-номусдан қутулдим, деб ғурур билан гердайиб юришар эди. Ўша пайтларда тарихнинг гувоҳлик беришича, қиз бола 4-5 ёшга етганда ота уни кўмиб ташламоқчи бўлса, онасига қизингни ясантириб бер, ўйнатиб келай, дер экан. Бечора она “ўйнатиб келиш нима эканини яхши билса ҳам, жоҳилият қонунига қарши чиқа олмас эди. Она юрак-бағри тилка пора бўлган ҳолда, қон ютиб, ўз жигаргўшасини бешафқат эрига ясантириб берарди. Ота эса қизни чеккароқ бир жойга олиб борар, унга ўйинчоқ бериб ўйнатиб қўйиб, ўзи чуқур қазир эди. Чуқур тайёр бўлганда ўйнаб турган гўдакни ўйинчоғи билан бирга шафқатсизларча кўмиб ташлар эди. Бунга ўхшаш аянчли ҳодисалар бошқа миллатларда ҳам бўлган. Лекин бу каби ваҳшиёна одатларга Ислом дини биринчи бўлиб қарши чиқиб, барҳам берди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Қайси бирларига қиз (кўргани ҳақида) хушхабар берилса, ғазаби келиб, юзлари қорайиб кетади. У (қиз)ни камситган ҳолда олиб қолиш ёки (тириклай) тупроққа қориш (тўғрисида ўй суриб), ўзига хушхабар берилган нарсанинг «ёмон»лигидан (орият қилиб) одамлардан яшириниб олади. Огоҳ бўлингизки, уларнинг бу ҳукмлари жуда ёмондир», (Наҳл сураси, 58-59-оят).

Ҳазрати Хадича (розияллоҳу анҳо) онамизга қариндош бўлган Ҳаким ибн Ҳизом (розияллоҳу анҳу) олийжаноб, саҳий ва яхшиликни севувчи бир киши бўлиб, жоҳилият даврида қизларини тириклай ерга кўмишга қасд қилган кишилардан қизларини сотиб олиб, уларнинг ҳаётини сақлаб қоларди. Бир куни Ҳаким ибн Ҳизом (розияллоҳу анҳу) Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан: “Жоҳилият даврида қилган яхшиликларимнинг менга фойдаси тегадими”, деб сўради. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Сенинг бу гўзал амалинг Исломга киришингга сабабчи бўлди”, деб жавоб бердилар.

Жамиятта фарзанд бахтидан мосуво кишилар ҳам борки, ана ўшаларнинг ҳолатидан тўғри хулоса олиб фарзанд кўришга муяссар қилганига шукрона қилиш, фарзанд ўғил-ми қиз-ми унинг ҳақларига риоя қилиб, чиройли тарбия берилиши лозим. Тирноққа зор кимсалар ўзи учун бировни боласини боқиб олмоқда. Уларга берилмаган бахтни берилганини ҳис қилиш учун инсоф кўзи очиқ бўлиши зарур экан.

Қиз болага чиройли тарбия берган, унинг ҳуқуқларига амал қилганлар дунёда ҳам, охиратда ҳам бахтиёр бўладилар. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) “Кимики икки қизни турмушга чиққунларича вояга етказиб тарбияласа, қиёмат куни мен ва у мана бу иккисига ўхшаб келади”, деб бармоқларини бир-бирига қўшиб кўрсатдилар.

Набий (алайҳиссаллом): “Кимгаки Аллоҳ таоло қиз неъмати билан сийласа, сўнгра уларни чиройли тарбияласа, улар отаси учун дўзахдан парда бўлишади”, дедилар.

 Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Кимнинг учта қизи ёки учта синглиси бўлса ёки иккита қизи ёки иккита синглиси бўлса, сўнгра уларни гўзал ахлоқ ва чиройли муомала билан тарбия қилса, қизлари ёки сингиллари албатта унинг жаннатга киришига сабабчи бўлади”, деганлар.

Юқоридаги ҳадислар нақадар мукаммал, инсонпарвар, адолатли ва олийжаноб дин эканини яна бир бора исботламоқда. Динимизга муносиб бўлишимиз, унинг кўрсатмаларига риоя қилишимиз бизни камолот сари етаклайди. 

Оилаларимиздаги, юртимиздаги тинчлик-хотиржамлик, хурсандчилик ва хотиржамлик абадий бўлиб қолишини Аллоҳ таолодан сўраб қоламиз.

Абутолиб ИСАҚОВ

Фарғона вилояти Олтиариқ тумани

“Оқ масжид” жоме масжиди имом-хатиби

Аллоҳ таоло Ер юзида Ўзига халифа қилиб Одам алайҳиссаломни яратди. Унинг наслидан тарқаган зурриётларга икки йўлдан бирини танлашлик ихтиёрини берди. Бу икки йўлнинг оқибати қандай бўлишини ҳам бандаларга билдирди. Бу йўлларнинг бири – ҳидоят, иккинчиси эса – залолат.

Банда ҳидоят йўлида юрса ҳаётда ҳам бахтли саодатли, обрў эътиборли бўлади. Қилган барча амали ўзига, оиласига ва бутун жамиятга фойда етказади. Эл юрт, Ватан, виждони олдида ва яратган Холиқ таоло ҳузурида юзи ёруғ бўлади. Ўзи ҳурмат ва эъзозда бўлади.

Бундай инсонларни Аллоҳ таоло “Ана ўшалар барийёт (махлуқот)нинг яхшиларидурлар”, деб таърифлайди (Баййина сураси, 7-оят).

Абу Баракот Насафийнинг “Мадорикут-танзил” тафсирида баён қилинишича ушбу оят имон келтириб, солиҳ амаллар қилган бандалар бутун махлуқотдан, бинобарин фаришталардан ҳам юқори даражада бўлишига далил деганлар. Улар охиратда абадий роҳатда бўладилар. Банда хоҳласа шу йўлни танласин, хоҳласа иккинчи йўлни...

Аммо залолат йўли бандани дунёда ҳам хор-зор қилиб, эл-юрт, жамият олдида шарманда қилади, охиратда азобда қолади. Улар хақида Аллоҳ таоло айтади: “Улар (тилсиз) ҳайвонлар кабидурлар. Балки, улардан ҳам адашганроқдурлар” (Аъроф сураси, 179-оят).

Ундай кимсалар ҳақиқатдан ҳайвонлар ҳам қилмаган қабиҳ ва тубан ишларни қилиб оиласига, наслу насабига ва бутунжамиятга хиёнат этадилар.

Динимизда инсоннинг икки дунё бахту саодатига етишишлик кўрсатмалари билан бирга ғайриинсоний одатлардан ва уларнинг оқибатидан огоҳлантиришлар ҳам мавжуд. Мазкур кўрсатмалар башариятнинг ҳам моддий, ҳам маънавий тараққиётининг омилидур. Кимки ушбу йўлнинг хилофида бўлса, уларнинг жирканч разолатларига Исломий йўлдан бошқа муолажа йўқлиги ўз исботини топган.

Ана шундай иллатларнинг бири – ливота (бесоқолбозлик) деб номланади.

Муқадас динимиз кўрсатмаларида башариятнинг беш жиҳатини муҳофаза қилишлик таъкидланади. Булар:

1. Инсон динини муҳофаза қилиш.
2. Инсон ақлини муҳофаза қилиш.
3. Инсон наслини муҳофаза қилиш.
4. Инсон соғлиғини муҳофаза қилиш.
5. Инсон молини муҳофаза қилиш.

Инчунун, инсон наслини муҳофаза қилишга ҳам алоҳида эътибор берилганлигидан эр-хотин ўртасидаги наслга сабаб бўлувчи алоқалар ҳақида илоҳий фармон – Қуръони карим оятлари ҳам нозил бўлган, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қанча кўрсатмалар берганлар, уламоларимиз китоблар таълиф қилганлар.

Уларда, жумладан жинсий алоқа одоблари алоҳида баён қилинган. Ўша тавсияларга кўра хотиннинг орқасига алоқа қилишлик, ҳайз пайтида жинсий яқинлик қилиш қаттиқ гуноҳ саналади.

Али ибн Толқ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким хотинининг орқасидан яқинлик қилса малъундур”, деганлар. (Сунан эгалари ривоят қилишган).

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадисда эса: “Эркак ёки аёлнинг орқасига яқинлик қилган кишига Аллоҳ назар қилмас”, деганлар (Имом Термизий, Имом Аҳмад ривояти).

Бизлар аввало шундай маънавий покиза бўлган мамлакат фуқароси эканлигимиздан ҳар қанча фахрланиб, шукр қилсак камлик қилади. Зеро, бизлар номини хам такрорлашдан ор қиладиган иллат қатор давлатларда “инсон хуқуқлари" сифатида ҳимояланиб, унга кенг йўл очилиб турган бир даврда, Аллоҳга шукрки, Республикамиз қонунларида бу манфур иллатнинг ман этилиши кўрсатилган. Ҳолбуки у инсоний амал эмаски “инсон ҳуқуқлари” жумласига кирса. “Ўзекистон Республикаси Жиноят кодексининг 120-моддасида бундай дейилади: “Бесоқолбозлик, яъни эркакнинг эркак билан зўрлик ишлатмасдан жинсий эҳтиёжини қондириши – уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади”.

У иллат инсоният наслу насаби кесилишининг омили. Бедаво ОИТС касали тарқалишининг сабаби. Аллоҳнинг ғазабига дучор қилгувчи ва оммавий балога гирифтор айлагувчи гуноҳ. Бунга тарих гувоҳ.

Аллоҳ таоло “Аъроф” сурасида баён қилади. “Ва Лутни (юбордик). Унинг ўз қавмига: “Сиздан олдинги одамлардан ҳеч ким қилмаган фоҳиша ишни қиласизларми?! Албатта, сизлар аёлларни қўйиб, эркакларга шаҳват ила яқинлик қилмоқдасизлар. Йўқ! Сизлар исрофчи қавмсиз!” – деганини эсла... Ва биз уларнинг устидан “ёмғир” ёғдирдик. Жинояткорларнинг оқибати қандай бўлганига назар сол (80-84-оятлар).

Уларнинг кўзлари кўр қилинди. Улар бузғунчилик қилган Садум диёри чаппа айлантириб қўйилди. Юрт бутун аҳолиси ва бор-йўғи билан ер остида қолдилар. Аммо бунчалик нобакорларга бу ҳам кам эди. Шунинг учун Аллоҳ таоло уларнинг устидан тош селини ёғдириб, ҳаммаларини ҳалок қилди.Уларнинг ҳатто излари ҳам қолмади.

Бошқа қавмларнинг ҳалок бўлган мурдалари шундоққина ер юзида ибрат бўлиб қолган бўлса, буларнинг жирканч мурдаларини Аллоҳ таоло ер юзида қолишини ҳам хоҳламади. Балки Жаброил алайҳиссаломга амр қилдики, қаноти билан ўша разолат содир бўлган юртни ағдариб қўйди. Бу нозик ҳодисага тадаббур қилмоқ керак. Мазкур диёр ҳозирда Ўлик денгиз деб аталади.

Шунингдек, Помпей шахри аҳолиси ҳам тоғ парчалари остида ҳалок бўлган. Шаҳар қолдиқларини ўрганган антропролог олимларнинг таҳлилларига кўра, помпейликлар ҳам  Лут алайҳиссалом қавми қилган гуноҳ билан шуғулланган экан. Суякларнинг тадқиқ қилинишига кўра, бало шунчалик тез ва дафъатан келганки, улар ўша амалга машғул ҳолатларида, ҳатто балонинг бошланишидаги саросимага ҳам улгурмаганлар. Балки охирги нафасларида қандай кайфу-сафо ва ўйин-кулгу кайфиятларида бўлса, ўша кайфият юзларида ўзгармай қолиб кетган (Аллоҳ таолонинг ўзи сақласин).

  Аллоҳ таоло халқимизни маънавий покликда бардавом айласин. Зурриётларимизни турли ғайриинсоний иллат, балки ҳайвонлар ҳам ор қилувчи худбинликлардан ҳамиша сақласин!  

Шаҳобиддин ПАРПИЕВ

Асака туман бош имом-хатиби