Қуръони каримда зикр этилган пайғамбарлар ҳақидаги илоҳий ҳикоялар билан танишув Буюк Британиянинг Йорк шаҳрида ўтказилаётган  конфессиялараро ҳафталиги дастурининг бир қисмидан ўрин олди.
Йорк Пресс хабарига кўра, “Исо (алайҳиссалом)” черковига 70га яқин турли дин етакчилари ва Йорк шаҳри ҳокими ҳар йили ўтказиладиган конфессиялараро ҳафталикда қатнашиш учун етиб келишди.  

Бу йилги тадбир “Сизнинг қўшнингиз ким?” шиори остида ўтказилди. Черков раҳбари Марк Каснез: “Мазкур тадбирни ўтказишдан кўзланган асосий мақсад турли диний ташкилотлар ўртасида дўстона муносабат ўрнатиш ва ҳамкорликни юқори даражага кўтариш”, деб таъкидлаб ўтди.

Тадбир давомида Қуръони каримда зикр этилган пайғамбарлар ҳақида келган қиссалар билан танишилади ва Инжилда келтирилган айни ривоятлар ҳам ўрганиб чиқилади.                                                       

Халқаро  алоқалар  бўлими  

Аллоҳ таоло инсон зотини азизу мукаррам қилиб яратиб, унга кўп фазилатлар ато этди. Ана шундай фазилатлардан бири камтарликдир. Динимиз таълимоти мўмин-мусулмонларни ушбу сифатга эга бўлишга тарғиб қилади. Қуръони каримда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган: “Ер юзида кибрланиб юрма! Чунки сен (оёқларинг билан) зинҳор ерни теша олмайсан ва узунликда тоғларга ета олмайсан” (Исро сураси, 37 оят).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадиларки, “Бир-бирингизга нисбатан камтар бўлинг, токи бирон кимса бировга нисбатан такаббурлик қилмасин, бирон кимса бошқа кимсага зулм қилмасин” (Муслим ривояти).

Ояти карима ҳамда ҳадиси шарифда камтар, хокисор бўлиб, кибру ҳавога берилмасдан, ҳаддини унутмасдан, мол-дунёга, мансаб-мартабага, шон-шуҳратга эришганда, бошқаларга паст назар билан қарамасдан, барча инсон Яратганнинг бандаси эканини унутмасдан ҳаёт кечириш зарурлиги таъкидланмоқда.

Камтарлик ва хокисорлик сифатига эга бўлган киши нафақат эл-юрт олдида, балки Аллоҳ таоло даргоҳида ҳам мақтовга лойиқдир. Бундай инсонлар ҳар қачон ўз ҳурматларини сақлай билиш билан бир қаторда, ўзгаларнинг қадр-қимматларини ҳам ўрнига қўяди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилиб: “Ким Аллоҳ учун камтарлик қилса, Аллоҳ унинг мартабасини баланд қилиб қўяди”, деганлар  (Муслим ривояти).

Агар акси бўлса, Аллоҳ таолонинг ғазаби ва азобига дучор бўлади.

Инсоннинг тупроқдан яратилишининг ҳикматларидан бири тупроқда вазминлик, камтарлик, хокисорлик хусусиятлари мавжуд. Демак, инсон ўзининг аслига боқиб, ана шунга монанд тарзда ҳаёт кечирмоғи лозим. Манманлик қилиб, ўзгаларга беписанд муомалада бўлиш, мол-дунёга алданиб, кибрланиш оқибатида киши дўстлари, қариндошлари ва эл-юрти олдида ҳурматини йўқотади.

Халқимизда “Камтарга камол” деган мақол бор Бу мақолни жуда кўп инсонлар билса-да, лекин инсоннинг ғурури гоҳида камтарликка йўл қўймайди. Шу ўринда Абу Лайс ас-Самарқандий айтадилар: “Ким ғурурини синдирмоқчи бўлса, тўртта амални қилиши керак бўлади:

1. Тавфиқни Аллоҳ таолодан билиш. Шунда шукр қилади, нафсига мағрурланмайди.
2. Аллоҳ таоло берган неъматларга ибрат кўзи билан қараш. Бунда ҳам шукр билан машғул бўлади, амалини кам санайди ва қилган ишига мағрурланмайди.
3. Амалининг қабул бўлмай қолишидан қўрқиш. Шунда хавфи кучаяди, нафсига мағрурланмайди.
4. Олдинги қилган гуноҳларига қараш. Агар гуноҳларининг яхшиликларидан оғир келишидан қўрқса, нафсига бўлган ғурури синади. Инсон қиёмат куни номаи аъмолидан нималар чиқишини билмай туриб, қандай ғурурланади?! Албатта, ғурурланиш ва хурсандчилик амал китобини ўқигандан кейин аниқ бўлади”.

Демак, ҳар бир инсоннинг ўзига яраша озми-кўпми ғурури мавжуд бўлиб, инсон бу ғурурни синдириб бориши, Яратганнинг изнидан чиқмаслиги, инсонларга ғурурланмаслиги, камтарлик йўлини танлаши зарур.

Бахтиёр АБДУЛЛАЕВ,   

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ходими

Татаристон Муфтияти идораси ташаббуси билан яқин кунларда  Аллоҳнинг каломи - Қуръони карим ҳақида ҳужжатли фильм олиш режалаштирилмоқда.

Идоранинг мутасадди вакили Ниёз Собиров билан киностудия раҳбари ўртасида бўлиб ўтган учрашувда тасвирга тушириш жараёни ҳақида суҳбат олиб борилган. Муфтият матбуот котибияти берган хабарга кўра, мазкур тасвирга олиниши режалаштирилаётган ҳужжатли фильм Қуръони каримнинг инсоният ҳаётида тутадиган ўрни, аҳамияти ва нозил бўлиши ҳақида сўзлаб беради. 

Эслатиб ўтамиз, ўтган йили Россия кинозалларида эронлик режиссёр Мажид Мажидининг “Муҳаммад – Яратганнинг элчиси” номли фильм оммага тақдим қилинган ва бир қанча танқидларга учраган эди. 

 Халқаро алоқалар бўлими мутахассиси

Алишер САТТОРОВ

тайёрлади.

15 ноябрь куни Президентимиз раислигида мамлакатимизда ҳуқуқбузарликлар профиликтикаси ва жиноятчиликка қарши курашиш борасида белгиларган вазифалар ижроси, бу борада мавжуд муаммолар ва уларни ҳал этиш масалаларига бағишланган видеоселектор йиғилиши ўтказилди.

Унда ҳар бир маҳалланинг жиноятчиликдан холи ҳудудга айлантириш, бу борада бефарқлик, лоқайдлик ҳолатларига барҳам бериш, жамиятда тинч ва осойишта ҳаётни таъминлаш борасида давлат ва жамоат ташкилотлари олдида турган долзарб масалалар белгилаб берилди. Ҳар  бир фуқаро “Менинг маҳалламда жиноят содир бўлмаслиги керак” деган туйғу билан яшаши ғоят муҳим экани таъкидланди.

Кейинги вақтларда коллеж ва мактаб ўқувчилари ўртасида содир этилаётган жиноятлар ташвиш ўйғотмоқда. Қайд этилишича, биттагина Тошкент шаҳрида ўтказилган рейдлар давомида 22 нафар ўқувчидан ўткир тиғли қурол топилган.

Барчамиз яхши биламизки, ҳуқуқбузарликлар ўз-ўзидан содир этилмайди. Шундай экан, асосий эътиборни ҳуқуқбузарликни оқибатлари билан курашишга эмас, балки, барвақт унинг олдини олиш ва ўз вақтида бартараф этишга қаратишимиз зарур. Масалан, фарзанд пиёлани синдиргандан кейин унга ҳар қанча танбеҳ бериш фойдасиздир. Ундан аввал болага пиёлани асраб-авайлаш тўғрисида насиҳат қилиш катта самара беради.

Ушбу йиғилишда Давлатимиз раҳбари ҳам фақат жазо қўллаш таҳдиди билан эмас, аввало, аҳоли онгига жиноятга қўл урмаслик, бировнинг ҳақига хиёнат қилмаслик, Ватанга садоқатли бўлиш, атрофдаги инсонларга юксак ҳурматда бўлиш каби фазилатларини сингдириш лозимлигини таъкидлади. 

Шу нуқтаи назардан, имом-хатиблар жойлардаги чиқишларида, ёшлар билан учрашувларида жиноят содир этиш жуда ҳам оғир гуноҳ эканини, Қуръони карим оятлари ва ҳадиси шарифларда бундай хатти-ҳаракатлардан қаттиқ қайтарилаганини жонли мисоллар орқали таъсирчан қилиб, тушунтиришлари зарур.

Жумладан, Аллоҳ таоло Ўз каломи шарифида айтади, “Эй имон келтирганлар! Мол-мулкларингизни ўртада ноҳақ (йўллар) билан емангиз! Ўзаро розилик асосидаги тижорат бўлса, у бундан мустасно” (Нисо сураси, 29-оят). Демак, ушбу ояти каримадан маълум бўладики, модомики инсонлар бир-бирининг молини ўзларига ҳаром эканини билмас экан, жамиятдаги жиноятлар содир этилаверади.

Шунингдек, жамиятдаги бузғунчилик ва бировнинг ҳаққидан ҳазар қилиш тўғрисида огоҳликка чақириб Раббимиз шундай дейди: “Бас, ўлчов ва тарозини тўла-тўкис ўлчангиз, одамларнинг нарсаларини уриб қолмангиз ва яроқли қилиб қўйилгандан сўнг Ерда бузғунчилик қилмангиз!” (Аъроф сураси, 85-оят).

Бундан ташқари ҳадиси шарифларда ҳам жиноят содир этишдан қайтарилган жуда кўп ҳикматларни кўрамиз. Жумладан, Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: “Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмон – қўли ва тили билан бошқа мусулмонларга озор бермаган одамдир”, дедилар.

Демак, тилни ҳар хил беҳуда, озор берувчи сўзлардан, қўлни эса бировга зулм қилишдан тийиш ҳақиқий мусулмонлик белгисидир. Бир мусулмоннинг қони ва моли бошқа бир мусулмонга ҳаром.

Имон инсоннинг қалбида бўлади. Қалби имон билан тўлган инсон ҳеч қачон Аллоҳ таолонинг омонатига хиёнат қилмайди ва бошқа бир кишига зарар бермайди. Бундан инсонлар ўзларига етарли хулоса чиқариб, Аллоҳнинг амру фармонига итоат этган ҳолда ўзаро аҳил ва иноқликда яшашлари даркор бўлади. Дарҳақиқат, мусулмон кишиси жамият учун фақат яхшиликни раво кўрмоғи, ёмонликлардан тийилмоғи ва бошқаларга азият беришдан узоқда бўлмоғи керак.

Мана шу кабиларни инобатга олиб, имом-хатиблар халқимиз, айниқса, ёшларимизнинг тинч-осойишта ҳаёт кечиришини таъминлаш ва жиноятчиликка қарши курашишда жонбозлик кўрсатишга даъват этамиз. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати 

ЗУҲО СЎЗИ ҚАНДАЙ МАЪНОНИ АНГЛАТАДИ?

Зуҳо сўзи – “чошгоҳ  вақти” деган маънони англатади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Қасамёд этурман чошгоҳ вақти билан» (Зуҳо сураси, 1-оят).

ЗУҲО НАМОЗИ ҚАЧОН ЎҚИЛАДИ?

Бу намознинг вақти: қуёш чиққандан таҳминан ярим соат ўтиб, завол (қуёш оғишга келган вақт)га бир соат қолгунча давом этади.

ЗУҲО НАМОЗИ НЕЧА РАКАТ?

Зуҳо намози икки ракатдан ўн икки ракатгача ўқилади, энг афзали тўрт ракатдан ўқишдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўпроқ тўрт ракатдан ўқиганлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки икки ракаат зуҳо намозини мунтазам ўқиса, гуноҳи денгиз кўпикларича бўлса ҳам, кечирилади”, дедилар (Имом Термизий, Имом Ибн Можа, Имом Аҳмад ривояти).

РАСУЛУЛЛОҲ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ ЗУҲО НАМОЗИНИ ҚАНДАЙ АДО ЭТАРДИЛАР?

Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий саллоллоҳу алайҳи васаллам зуҳо намозини (баъзи кунлар) шундай (узлуксиз) ўқир эдиларки, биз ҳатто, энди бу намозни ҳаргиз тарк қилмайдилар, дердик. Баъзан эса шундай ўқимай ташлаб қўяр эдиларки, биз ҳатто, энди бу намозни ҳаргиз ўқимайдилар, дердик” (Имом Термизий, Имом Аҳмад ривояти).

РАСУЛУЛЛОҲ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВА САЛЛАМ ЗУҲО НАМОЗИДА ҚАЙСИ СУРАЛАРНИ ТИЛОВАТ ҚИЛГАНЛАР?

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам зуҳо намозида “Шамс” ва “Зуҳо” сураларини ўқир эдилар. 

ЗУҲО НАМОЗИНИНГ 5 ФАЗИЛАТИ

1. Зуҳо намози - энг афзал садақа.

Абу Зарр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳар бирингиз бўғин ва суяклар устида тонг оттирганингиз учун бир садақа бор. Ҳар бир тасбеҳингиз – садақа. Ҳар бир тамҳид (Алҳамдулиллаҳ) – садақа, ҳар бир таҳлил (Ла илаҳа иллаллоҳ) – садақа, ҳар бир такбир – садақа, яхшиликка буюришингиз – садақа, ёмонликдан қайтаришингиз – садақа. Энди буларнинг ҳаммаси учун икки ракат зуҳо намоз ўқишингиз кифоя қилади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

2. Зуҳо намози - Жаннатдан уй.

“Ким икки ракат зуҳо намози ўқиса, ғофиллардан деб ёзилмайди. Ким тўрт ракат зуҳо намози ўқиса, қаноатлилардан деб ёзилади. Ким олти ракат зуҳо намози ўқиса, у ўша кун учун унга кифоя қилади. Ким саккиз ракат зуҳо намози ўқиса, Аллоҳ таоло уни обидлардан деб ёзиб қўяди. Ким ўн икки ракат зуҳо намози ўқиса, у одам учун Аллоҳ жаннатда бир уй барпо қилади”.

3. Зуҳо намози – Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг васиятлари.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Менга Халилим соллаллоҳу алайҳи васаллам уч нарсани васият қилганлар: ҳар ойда уч кун рўза тутмоқни; икки ракат чошгоҳ–зуҳо намоз ва ухлашимдан олдин витр ўқимоғимни” (Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Насоий ривояти).

4. Зуҳо намози – Ҳаж ва умра савобига эга бўлиш.

Муоз ибн Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бомдодни жамоат билан ўқиса, сўнгра қуёш чиққунича Аллоҳни зикр қилиб ўтирса, кейин икки ракат намоз ўқиса, унинг учун ҳаж ва умранинг ажри тўлиқ, тўлиқ, тўлиқ берилади”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

5. Зуҳо намози – бой бўлишга сабаб.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Наждга қўшин жўнатдилар. Улар Нажддан кўплаб ўлжаларни қўлга киритиб, тез қайтишди. Қўшин билан Наждга бормаган бир киши: “Бундан олдин оз муддат ичида катта ўлжани қўлга киритиб қайтган тўдани кўрмадик”, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларга оз муддат ичида булардан ҳам кўпроқ бойликни қўлга киритиб қайтган қавмнинг хабарини берайми? Улар бомдод намозини жамоат билан ўқиб, қуёш чиққунга қадар Аллоҳни зикр қилиб ўтирган, сўнг ортга қайтган қавм. Ана ўшалар тез ва катта ўлжа билан қайтган қавмдирлар”, дедилар.

Даврон НУРМУҲАММАД

тайёрлади