muslim.uz

muslim.uz

Акбарали домла Маматов
Тошкент шаҳар "Тепа" масжиди имом-хатиби

Ўзбекистоннинг Ўмондаги элчихонасида “Zahara Tours” сайёҳлик компанияси менежерлари Арун Раж ва Сураж Шрофф билан учрашув бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Мулоқот чоғида Ўмон томони мамлакатимизнинг бой сайёҳлик сайёҳлик салоҳияти ҳамда бу жабҳани янада ривожлантириш борасида олиб борилаётган кенг қамровли чора-тадбирлар ва улар бераётган салмоқли натижалар билан яқиндан таништирилди.
“Zahara Tours” вакиллари Ўзбекистон Ўмон фуқаролари учун ўн кунлик визасиз режимни жорий этгани республикага ўз мамлакатидан сайёҳлар оқимининг кўпайишига хизмат қилишини қайд этишар экан, бу йўналишда Ўзбекистон билан ўзаро ҳамкорликни ривожлантиришга тайёр эканлигини маълум қилдилар.
“Zahara Tours” вакиллари Ўмон аҳолиси, асосан, фақат мактаб дарсликлари орқали Ўзбекистонни билишини, шу боис ижтимоий тармоқларнинг араб тили сегментида Ўзбекистоннинг жаҳонга машҳур шаҳарлари ва уларнинг улкан сайёҳлик имкониятларини тарғиб қилувчи ахборотлар тарқатиш ҳажмини янада ошириш лозимлигини билдиришди. Бу, шубҳасиз, араб дунёси мамлакатларидан, шу жумладан Ўмондан Ўзбекистонга борадиган сайёҳлар оқимини кўпайтиришга хизмат қилади.
Учрашув интиҳосида “Zahara Tours” вакиллари томонидан жорий йил декабрь ойида Масқат шаҳрида ўзбекистонлик туроператорлар иштирокида семинар ўтказиш таклиф этилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳукмронлик ваколатларининг икки кўриниши мавжуд:

  1. Қуръон ўз ичига олган янги ҳукмларни жорий этиш;
  2. Қуръон ҳукмларини тафсирлаш, шарҳлаш.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бошқа ваколатларини таҳлил этиш учун, яна бир саволга жавоб бериш керак бўлади.

Суннатни тан олмайдиган тоифалар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Қуръон оятларини шарҳлаш ва ҳукмларни баён қилиш бўйича ваколатлари у зот алайҳиссаломнинг ҳаётлик, саҳобаларга мурожаат ва уларни бошқараётган вақтлари билан чегараланади. Шу сабабли, пайғамбарлик ваколати фақат уларга тегишли ва улардан кейинги авлодларга тегишли ҳисобланмайди.

Келинг, ўзимизга савол берайлик: ҳақиқатдан ҳам пайғамбарлик ваколатининг вақт чегаралари борми ёки у абадийми?

Жуда кўп далилларга кўра, мусулмонлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга раҳбарга итоат этгандек бўйсунишлари керак эмас. Балки пайғамбарга итоат этгандек итоат этишлари лозим. Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ваколатлари раҳбарлик билан чекланганда, ҳақиқатда унинг ҳукмронлиги билан чегараланган бўларди.

Яна бир савол. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир миллатга ёки маълум даврга мос эдими ё у зот алайҳиссаломнинг элчилик вазифалари бутун инсониятга ва то Қиёматга қадар давом этадими? Келинг бу саволга жавобни Қуръондан қидириб кўрайлик.

قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنِّي رَسُولُ ٱللَّهِ إِلَيۡكُمۡ جَمِيعًا ١٥٨

"Айтинг (эй, Муҳаммад!): Эй, одамлар! Мен сизларнинг барчангизга (юборилган) Аллоҳнинг расули (элчиси)дирман" (Аъроф сураси, 158-оят).

وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا كَآفَّةٗ لِّلنَّاسِ بَشِيرٗا وَنَذِيرٗا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ ٢٨

"(Эй, Муҳаммад!) Биз Сизни, ҳақиқатан, барча одамларга хушхабар берувчи ва огоҳлантирувчи бўлган ҳолингизда (пайғамбар қилиб) юбордик. Лекин одамларнинг аксарияти (бу ҳақиқатни) билмаслар" (Сабаъ сураси, 28-оят).

وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ ١٠٧

"(Эй, Муҳаммад!) Биз Сизни (бутун) оламларга айни раҳмат қилиб юборганмиз" (Анбиё сураси, 107-оят).

تَبَارَكَ ٱلَّذِي نَزَّلَ ٱلۡفُرۡقَانَ عَلَىٰ عَبۡدِهِۦ لِيَكُونَ لِلۡعَٰلَمِينَ نَذِيرًا ١

"Оламлар (инсонлар ва жинлар)га огоҳлантирувчи бўлиши учун Ўз бандаси (Муҳаммад)га Фурқон (Қуръон)ни нозил этган зот баракотли (буюк)дир" (Фурқон сураси, 1-оят).

وَأَرۡسَلۡنَٰكَ لِلنَّاسِ رَسُولٗاۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدٗا ٧٩

"Сизни одамларга пайғамбар қилиб юборганмиз. Гувоҳликка (эса) Аллоҳ (Ўзи) етарлидир" (Нисо сураси, 79-оят).

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَكُمُ ٱلرَّسُولُ بِٱلۡحَقِّ مِن رَّبِّكُمۡ فَ‍َٔامِنُواْ خَيۡرٗا لَّكُمۡۚ وَإِن تَكۡفُرُواْ فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا ١٧٠

"Эй, одамлар! Пайғамбар сизларга Роббингиздан ҳақ нарса (Ислом)ни келтирди. Бас, иймон келтирингиз. (Шунда) ўзингиз учун яхши бўлур. Борди-ю, инкор этсангиз, бас, осмонлару Ердаги нарсалар Аллоҳникидир. Аллоҳ билим ва ҳикмат соҳибидир" (Нисо сураси, 170-оят).

Юқоридаги беш оятни шарҳлашга ҳожат йўқ. Ушбу оятларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам маълум бир жамоага эмас балки, бутун инсониятга пайғамбар бўлиб юборилганликлари, у зот алайҳиссаломнинг пайғамбарликлари вақт ёки замон билан чегараланмаслиги таъкидланади.

Олтинчи оятда эса, бутун инсонларга Пайғамбар алайҳиссаломга иймон келтириш буюриляпти. Қиёматга қадар келадиган инсонларнинг барчаси ўз пайғамбарига иймон келтирмоғи шартдир.

Қолаверса, Қуръони каримда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам охирги пайғамбар эканликлари ва у зот алайҳиссаломдан кейин бошқа пайғамбар келмаслиги алоҳида таъкидланган:

مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَآ أَحَدٖ مِّن رِّجَالِكُمۡ وَلَٰكِن رَّسُولَ ٱللَّهِ وَخَاتَمَ ٱلنَّبِيِّ‍ۧنَۗ وَكَانَ ٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٗا ٤٠

"Муҳаммад сизларнинг эркакларингиздан бирортасига ота эмасдир, балки у Аллоҳнинг элчиси ва пайғамбарларнинг муҳридир. Аллоҳ барча нарсани билувчи зотдир" (Аҳзоб сураси, 40-оят).

Бу оят Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам пайғамбарлар занжирининг охири эканликлари аниқ кўрсатилган. Илгари, баъзи халқларга пайғамбарлар юборилган бошқа пайғамбарлар уларга эргашган. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин пайғамбар бўлмаган ва бўлмайди.

Шундай қилиб, Набий алайҳиссаломнинг пайғамбарликлари то қиёматга қадар барча халқларга тегишлидир. Пайғамбаримиз буни қуйидагича изоҳлайдилар.

كَانَتْ بَنُو إِسْرَائِيلَ تَسُوسُهُمُ الأَنْبِيَاءُ كُلَّمَا هَلَكَ نَبِىٌّ خَلَفَهُ نَبِىٌّ وَإِنَّهُ لاَ نَبِىَّ بَعْدِى وَسَيَكُونُ خُلَفَاءُ فَيَكْثُرُونَ

"Бану Исроилни анбиёлар бошқарар эди. Ҳар сафар бирор набий ўлса, унинг ўрнига бир набий қоларди. Албатта, мендан кейин набий йўқ, фақат халифалар бўлади. Улар кўп бўлишади", (Имом Бухорий ривояти).

Агар пайғамбарлик муддати вафот этиш билан чегараланганда, келажакдаги инсонлар пайғамбар бошқарувисиз қолган бўлишарди. Зеро, Аллоҳ таоло ҳеч қачон бандаларини пайғамбарсиз қолдирмаган. Бундан Пайғамбар алайҳиссалом барча халқларга абадий элчи бўлганларига шубҳа йўқлиги маълум бўлади.

Демак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг пайғамбарлик ваколати ҳақиқий эмаслигини ва бугунги кунда мусулмонлар унга бўйсунишга ва унга эргашишга мажбур эмаслигини кўрсатадиган бирорта асос йўқ.

Яна бир муҳим далил. Биринчи бобда таъкидлаганимиздек, Aллоҳ таоло илоҳий китобни Расулсиз юбормаган. Пайғамбарлар китобни ўргатишлари ва тушунтиришлари керак. Пайғамбар алайҳиссаломнинг батафсил тушунтиришисиз фарз намозини ўқиш усули ҳақида ҳеч ким билмаслигини ҳам юқорида исботлаб ўтилди.

Шу ўринда яна бир савол туғилади: фақат Пайғамбар давридаги араблар бу тушунтиришларга муҳтож бўлишганми? Макка араблари учун Қуръон тили бизга қараганда яқинроқ эди. Улар Пайғамбар алайҳиссаломга замондош бўлишган ва Қуръон нозил бўлишининг барча шартларини яхши билишган. Улар Пайғамбарнинг оғзидан Қуръони карим оятларини олдилар ва матнни тўғри тушуниш учун барча шарт -шароитлар билан яхши таниш эдилар. Бироқ, улар Пайғамбаримизнинг тушунтиришларига муҳтож эдилар. Хўш, қандай қилиб XIV асрдан кейин, бу афзалликлардан маҳрум бўлган одамлар, Пайғамбарнинг изоҳларига муҳтож бўлмасин?

Биз араб тили ва Қуръон услубини билиш даражасида эмасмиз, чунки улар Қуръони карим нозил бўлган ва улар иштирок этган шароитда ҳеч қачон бўлмаганмиз. Aгар уларга Қуръонни шарҳ, тафсир қилишда Пайғамбаримиз қанчалик керак бўлган бўлса, биз ундан ҳам кўра кўпроқ муҳтожмиз.

Aгар Қуръони каримнинг қудрати вақт чегараси бўлмаса, унинг оятлари жамики халқларнинг ҳамма авлодлари учун мажбурий бўлса, Расулуллоҳнинг пайғамбарликлари ҳам барча макон ва замонларга тегишли саналади.

Қуръони каримда нафақат Макка ва Мадина арабларига, балки барча иймон келтирганларга Пайғамбарларга итоат қилиш буюрилади:

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ ٥٩

Эй, иймон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!(Нисо сураси, 59-оят).

Aгар Aллоҳга итоат ҳамиша Пайғамбарга бўйсуниш билан биргаликда келган бўлса, демак, уни бир-биридан ажратиб бўлмайди.

Aгар Aллоҳ Роббимиз бўлса, Унинг ҳукмронлиги абадий бўлса, Пайғамбарнинг ваколати ҳам барча замонларда давом этади. Қуръони карим Aллоҳ ва Расулини ажратишдан огоҳлантиради:

إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ ٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيَقُولُونَ نُؤۡمِنُ بِبَعۡضٖ وَنَكۡفُرُ بِبَعۡضٖ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا ١٥٠ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ حَقّٗاۚ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا ١٥١

"Аллоҳга ва пайғамбарларига куфр келтирувчилар, Аллоҳ билан пайғамбарлари ўртасини узишни хоҳловчилар, бирига ишонамиз, бирига ишонмаймиз, деб ўртача йўл тутувчилар, ана ўшалар ҳақиқий кофирлардир. Кофирларга эса хор этувчи азобни тайёрлаб қўйганмиз" (Нисо сураси, 150-151 – оятлар).

Бинобарин, Пайғамбар алайҳиссаломнинг буйруқларига бўйсуниш иймоннинг ажралмас қисмидир. Уни рад этиш – бу улкан хатога йўл қўйишдир.

 

Муфтий Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳнинг

"Ислом шариатида суннатнинг ўрни" китобидан

Таржимон: Даврон НУРМУҲАММАД

 

1-қисм2-қисм3-қисм4-қисм, 5-қисм, 6-қисм, 7-қисм8-қисм9-қисм, 10-қисм, Давоми бор...

Устоз шайх Салоҳ Абулҳож

(бўлган воқеа)

Бу воқеани заргарлик дўконларидан бирида ишлайдиган танишим ҳикоя қилиб берган эди. Ҳайит байрами куни чиройли кийинган бир йигит дўконимга хотини билан кириб келди. Уларнинг ортидан гўдак болани қўлида кўтариб олган кекса онахон кўринди. У дўкон остонасидан ичкарига бир – икки қадам киргач, ундан уёғига ўтмасдан пойгакда туриб қолди. Билсам, бу онахон мазкур йигитнинг онаси, қўлидаги бола эса унинг набираси экан.

Ҳалиги одамнинг аёли тилла ва жавоҳир буюмлар териб қўйилган ойнали пештахталар ичига гўёки шўнғиб кетиб, улардан бошини кўтаролмай қолди. Кўзига яхши кўринган ҳамма нарсани қўлига олиб, бўйнига, қўлларига тақиб кўрар, эрига ҳам “қалай” дегандек кўрсатарди. Шу тариқа, у нархига парво ҳам қилмасдан анча нарсани хариб қилиб қўйди.

Танлайдиганини танлаб бўлгач, эрига имо қилган эди, у: “неча пул бўлди?” дея олдимга югуриб келди. Ҳисобни кўриб, қўрқиб кетади деб ўйлаган эдим.

– Жами йигирма беш миллион бирюз етмиш минг, сўм бўлди...

– “бир юз етмиш минг”и қаердан келди, ака? – деди у пешонаси тиришиб... – ҳисобни тўғри қилинг...

– Ҳа-а-а, ҳалиги,.. онангиз бир юз етмиш минг сўмлик кичкина узук олгандилар...

Шу пайт кўз ўнгимда ғалати ҳодиса юз берди. Бояги одам қани ўша узук дея, харид қилинган бир талай тилла буюмлар ичидан мазкур узукни олиб, олдимга ташлади ва “кампирларга нима бор экан, тилла тақиб(!)”, деди. Бу гапдан титраб кетдим.

Онаси унинг сўзларини эшитиб қолди ва кўзлари ёшланиб, дўкондан чиқиб кетди. Дўконнинг ойнаванд деворидан уни кузата бошладим. У ўғлининг машинасига бориб, маъюс ҳолда ўтирди. Бўғзимга бир нарса қадалгандек бўлди. Унга раҳмим келди. Қаршимда гўёки, ўз онам беҳурмат қилингандек эди.

Шу пайт бояги бойваччанинг ҳоним афандиси қўлларини пахса қилиб, эрини койий кетди.

– Нима қилардиз-а шунақа қилиб?.. Уфф, шу етми турувди. Шу қиганизга энди, ўғлизга қарамай қўйсалар нима бўлади, а?!.. Ким кўтариб юради, энди болани?.. Ман кўтармиман - у ахир!!!

Субҳаналлоҳ... Анави кекса аёл қайнонамиди ўзи, ёки хизматкор?.. Ҳайратдан ёқамни ушлай дедим.

Охири, сабрим чидамасдан ҳалиги одамга танбеҳ беришга мажбур бўлдим. Жуда ҳам хунук иш қилдиз - да, биродар, – дедим. Шунча пул сарфлаганда, биттагина арзон узук нима эди,.. шунинг учун бунчалик пасткашликка бориш керакмиди? Энди, бориб, ойингизни кўнглини олинг, – дея насиҳат қилдим.

Йигит машинада ўтирган онасининг олдига бориб:

– Хоҳласангиз ўша узукни ола қолинг, ойи – и!.. деди. Онаси эса:

– Йўқ!.. ҳеч нарса керакмас, – деди. Шунчаки, ҳамма каби мен ҳам байрам сабабли хурсанд бўлишни хоҳлагандим...

Бу манзарадан кўзларимдан олдин қалбим йиғларди. Нуроний, муштипар онаизорнинг чил-чил синган дилига малҳам топишга ожиз эдим.

Бу воқеани эшитиб, менинг ҳам кўзларим ёшланди. Наҳотки, одамлар ўз ота-оналарига нисбатан бу қадар бемеҳр бўлиб кетишган бўлса!.. Ота-онани хор қилиш шунчалик бўладими? Мурғак гўдаклик чоғимиздан бошлаб то улағайиб, ўзимизни эплайдиган бўлгунимизга қадар емай едириб, киймай кийдирган, бизнинг роҳатимиз учун неча уйқуларини ҳаром қилган, бутун умрини, соғлигини бизларга бахшида қилган ота-оналаримизга ташаккуримиз, муносабатимиз шуми? Яхшиликнинг жавоби наҳот шундай бўлса?.. Ота-онасини бошидаги тож, бирисини ой, бирисини қуёш деб билган олийжаноб халқимизнинг асл қадриятлари қайларда қоляпти?..

Наҳотки, келинларимиз ҳам биттагина қайноналарини Аллоҳ учун, ёки бундай тушунча уларга бегона бўлса, ҳеч бўлмаганда ўз эрларининг ҳурмати учун кўнглини олишни, ҳурматларини жойига қўйишни ўзларига эп кўролмайдилар?!.. Агар эр ўз ота-онасига бепарво бўлса, уни тўғри йўлга солиш аёл кишидан вожиб эмасми?!..

Қайтар дунё, дейдилар. Эрта бириси кун улар ҳам ўғил уйлантириб, қайнона бўлганларида, ўзларига нисбатан шундай муомала қилинса, чидай олармиканлар?!.. Охиратдачи, охиратда ота-онасига бемеҳр ва бепарво фарзанднинг оқибати не бўларкин?!...

Ота-онага яхшилик қилиш фарз, уларни ранжитиш, дилларини оғритиш эса гуноҳи кабирадир. Ота-онани йиғлатиш, гуноҳга буюрмаган ҳолатда итоат қилмаслик, дилларини оғритиш, кексайганларида яхшилик қилмай, ёрдам бермай ташлаб қўйиш, уларга қарашдан қочиб қариялар уйига олиб бориб қўйиш, дўстни отадан, хотинни эса онадан устун қўйиш ҳам ота-онага оқ бўлиш жумласидан ҳисобланади. Аллоҳ таоло барчамизни ота-онасига яхшилик қилувчи солиҳ бандаларидан қилсин! Ҳеч кимни кексайиб қолганда меҳрга зор қилмасин!

Одилхон қори Юнусхон ўғли

Top