Ҳанафий-Мотуридий мазҳаби Сайфул-Ҳақ (Имом Абул-Муъин Насафий) роҳимаҳуллоҳ давридан кейин Бухора мадрасасидан истифода олишлик билан бир қаторда умумий тарзда Самарқанд мадрасаси фикрлари устида қарор топади. Мутаъаххир уламоларнинг наздида бу икки мадраса ўртасида билдирилган фикрлар ва айтилган гаплар ичида Самарқанд мадрасасининг сўзи рожиҳ (устун) ҳисобланган.

1 – “Ал-Жумал мин усулуд-дин” – Имом Абу Салама Самарқандий роҳимаҳуллоҳ. Ушбу китоб бир неча муҳим масалаларни зиёда қилиш билан “Тавҳид” китобининг мухтасарига ўхшайди.

2 – “Тамҳид” – Имом Сайфул-Ҳақ Абул-Муъин Насафий роҳимаҳуллоҳ. Ушбу китоб имомнинг “Табсиратул адилла” асарига хулоса ҳисобланади ва ушбу китобга иккита шарҳ битилган: Имом Сиғноқий роҳимаҳуллоҳнинг “Тасдид” асари (бу китоб ҳақида қуйида тўхталамиз) ва Имом Бағобакий роҳимаҳуллоҳнинг ёзган шарҳлари. Бу шарҳ барча учун жуда фойдалидир.

3 – “Ан-Нур ул-Ломеъ” – Имом Абу Шужо Носирий роҳимаҳуллоҳ. Бу китоб Имом Ғазнавийнинг “Ақидатут Таҳовийя”га ёзган шарҳи, “Мабоҳисул каломийя фи-тақвимил адилла”, “Табсиратул адилла” ва бир қанча асарлардан муҳим таъвилларни жамлаган.

4 – “Табсиратул адилла” – Имом Сайфул-Ҳақ Абул-Муъин Насафий роҳимаҳуллоҳ. Ушбу китоб имомдан олдин ўтган Самарқанд уламоларининг китобларига (бу китобларнинг аскари бизгача етиб келмаган) хулоса ҳисобланади. Шунингдек, Ҳидоят имоми Абу Мансур Мотуридий роҳимаҳуллоҳнинг таҳқиқотларини марказлаштирувчи асар саналади. Буни имомнинг ўзлари баён қилиб айтганлар.

5 – “Шарҳу Таъвилот” – Имом Сайфул-Ҳақ Абул-Муъин Насафий роҳимаҳуллоҳ. Ушбу китобни Имом Алоуддин Самарқандий роҳимаҳуллоҳ жамлаганлар. Бу китоб “Табсиратул адилла” асаридан сўнг мазҳабнинг энг аҳамиятли асари ҳисобланади. Ўз ичига бошқа китобларда учрамайдиган далиллар ва калом илмига доир фойдаларни олган. Шунингдек, “Табсиратул адилла” асарида батафсил тўхталинмаган калом илмига доир масалаларни ёритиб беради.

6 – “Тасдид фий шарҳи Тамҳид” – Имом Ҳусомиддин Сиғноқий роҳимаҳуллоҳ. Ушбу китоб Имом Сайфул-Ҳақ роҳимаҳуллоҳнинг давридан Имом Нуриддин Собуний роҳимаҳуллоҳ, Саййид Носируддин Самарқандий роҳимаҳуллоҳ ва Имом Ҳамидуддин Дорир роҳимаҳуллоҳ каби мутааххир уламоларнинг давригача бўлган таҳқиқ қилинган масалаларни жамлаган.

7 – “Тавҳид” – Ҳидоят имоми Абу Мансур Мотуридий роҳимаҳуллоҳ.

8 – “Таъвилоту аҳли сунна” – Ҳидоят имоми Абу Мансур Мотуридий роҳимаҳуллоҳ.

https://t.me/moturidiyahlisunnamaktabi 

Бир неча йилдан буён хориж давлатлари диний идораларидан келган таклифлар асосида уламо ва қориларимиз чет мамлакатларда диний-маърифий тадбирларда иштирок этиб, таровиҳ намозларини адо этиб бермоқдалар.

Ана шундай қориларимиздан бири Тошкент шаҳридаги “Минор” масжиди имом ноиби Абдулбасир қори Камолов Россия Федерациясининг Москва шаҳридаги Москва мусулмонлари диний идораси ва Марказий регион "Москва муфтияти"да таровеҳ намозларида Қуръон хатмига ўтиб бермоқда. Унда Москва муфтийси Альбир ҳазрат Крганов ҳам қатнашмоқда.

Ушбу хатми Қуръонларда Москвадаги мўмин-мусулмонлар, хусусан, ушбу шаҳарга ўқиш ва ишга борган ватандошлар иштирок этишмоқда. Шунингдек, ифтор дастурхони атрофида ҳам йиғилганларга маърифий суҳбатлар қилиб берилмоқда.

Аллоҳ таоло қоримизнинг юзларини ёруғ, сафарларини бехатар қилсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Жорж Вашингтон университети ҳузуридаги Марказий Осиё тадқиқотлари дастури майдончасида Ўзбекистонда диний эркинликларни таъминлаш борасида кўрилаётган чора-тадбирларга бағишланган онлайн-брифинг ташкил этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Брифингда Ўзбекистон элчиси Жавлон Ваҳобов, АҚШнинг Халқаро диний эркинлик бўйича комиссияси раиси Надин Маенза, БМТнинг Дин ва эътиқод эркинлиги масаласи бўйича махсус маърузачиси Аҳмад Шаҳид, Бригам Янг университетининг Ҳуқуқ ва динни ўрганиш халқаро маркази директорининг ўринбосари Элизабет Кларк, Жанубий Калифорния университети доценти Стив Свердлов маъруза қилди.

Ўзбекистон элчиси иштирокчиларни мамлакатимизда дин эркинлигини таъминлаш, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни мустаҳкамлаш борасида амалга оширилаётган тизимли ислоҳотлар ва саъй-ҳаракатлар билан таништирди. Хусусан, сўнгги йилларда диний эркинликларни таъминлаш, шу жумладан диний ташкилотларни рўйхатга олиш, уларнинг фаолият юритиш тартибини енгиллаштириш, болаларнинг ибодат масканларига тўсиқсиз киришини таъминлаш, ибодат жойларида рейдлар ўтказишни тўхтатиш ва бошқа соҳаларда эришилган ютуқлар алоҳида таъкидланди.

Бундан ташқари, инсонийлик тамойилларига асосланиб, тақиқланган ташкилотларда қатнашганлиги учун судланган, аммо тузалиш йўлига кирганларни афв этиш ва уларни нормал ҳаётга реинтеграция қилиш одатий амалиётга айланди.

Шунингдек, сўнгги йилларда Яқин Шарқдаги экстремистлар назоратидаги ҳудудларга алданиб бориб қолган 531 нафар Ўзбекистон фуқаросини, асосан, аёллар ва болаларни Ватанга қайтариш учун беш марта "Меҳр" махсус операцияси амалга оширилди.

АҚШнинг Халқаро диний эркинлик бўйича комиссияси раиси Надин Маенза, ўз навбатида, сўнгги тўрт йил ичида Ўзбекистонда диний эркинлик соҳасида изчил ўзгаришлар амалга оширилганини таъкидлади. «Ўзбекистон раҳбарияти ушбу масалага жиддий эътибор қаратаётгани, ҳамкорлар ва халқаро ташкилотлар билан мулоқотга асосланган тизимли ислоҳотларни ҳаётга тадбиқ этаётганидан мамнунмиз. Ўзбекистон Жиноят кодексининг 216- («Жамоат бирлашмалари ёки диний ташкилотларни қонунга хилоф равишда тузиш») ва 244-моддаларини («Оммавий тартибсизликлар») декриминаллаштириш ёки улар бўйича жазоларни юмшатишга қаратилган қонунчилик ислоҳотлари давом этаётгани ҳақидаги хабарлар бизни рағбатлантирмоқда», - деди у.

“Биз ҳокимият алоҳида маҳбуслар ишига қандай муносабат билдираётганини кўраяпмиз ва бу саъй-ҳаракатлар ҳукуматнинг диний эркинлик соҳасидаги ислоҳотларининг давоми ҳамда навбатдаги муҳим қадами бўлиши мумкин”, - деб қайд этди Надин Маенза.

“2017 йил Ўзбекистонга таклиф этилган Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг биринчи кузатувчиси бўлганимдан мамнунман, - деди БМТнинг Дин ва эътиқод эркинлиги масаласи бўйича махсус маърузачиси Аҳмад Шаҳид. - Махсус маърузачининг ташрифи якунлари бўйича Ўзбекистон ҳукумати нафақат яқин ҳамкорликка тайёрлик билдирди, балки БМТ экспертининг тавсиялари асосида бу йўналишдаги ислоҳотларнинг “Йўл харитаси”ни ҳам қабул қилди. Бундай амалиёт БМТ тизимида мисли кўрилмаган воқеа бўлди”.

«Биз Ўзбекистон бу соҳада эришган ютуқларни юксак эътироф этишимиз керак. Мен кўплаб маҳбуслар озод қилингани учун миннатдорман. Мамлакат қонунчилик фаолияти масаласида ҳам сезиларли ютуқларга эришди. Хусусан, Ўзбекистон Сенати мамлакат Жиноят кодексини ислоҳ қилиш бўйича ишларни давом эттиришга тайёр», - деб таъкидлади БМТ махсус маърузачиси.

«Дунёнинг кўплаб мамлакатларида диндорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш масаласида тўплаган тажрибамдан келиб чиқиб, Ўзбекистон очиқлик ва хорижий экспертлар билан ҳамкорлик қилиш, қонунчилик базасини биргаликда такомиллаштиришга тайёрлиги жиҳатидан илғорлик қилмоқда, дейишим учун барча асослар бор, - деди Бригам Янг университетининг Ҳуқуқ ва динни ўрганиш халқаро маркази директорининг ўринбосари Элизабет Кларк. - Ўзбекистон диний эркинликларни яхшилаш бўйича саъй-ҳаракатларда ҳам минтақавий етакчи ҳисобланади. Энг муҳим ўзгаришларга мисол тариқасида рўйхатга олиш жараёни соддалаштирилганини келтириш мумкин. Бу, айниқса, янги диний ташкилотлар учун ўта муҳимдир».

Эслатиб ўтамиз, Марказий Осиё тадқиқотлари дастури Европа, Россия ва Евроосиё тадқиқотлари институти томонидан илгари сурилган ташаббусдир. Унинг илмий-тадқиқот фаолияти хавфсизлик, ривожланиш, давлат қурилиши ва минтақавий ҳамкорлик каби тўртта асосий йўналишга қаратилган. Дастур ҳар йил форумлар, семинарлар ва халқаро конференциялар ташкил этади.

Ушбу тузилманинг мақсади Марказий Осиёда академик тадқиқотларни ривожлантириш, академик доиралар ва сиёсий ҳамжамият ўртасида шериклик алоқаларини ўрнатиш, сиёсатни шакллантирадиган, академик, дипломатик ва ишбилармон доиралар вакиллари ўртасида мунозара майдончасини яратишга қаратилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Суннатуллоҳ Абдулбосит