muslimuz

muslimuz

Вторник, 05 Декабрь 2023 00:00

Яхшилик шарчалари

Қизалоғимни яхши ишларга тарғиб қилиш мақсадида чиройли бир қути олиб келдим. Қутининг ёнига бир идиш тўла турли рангдаги шарчаларни қўйдим.

Кейин қизимни чақириб, ҳар сафар бирор яхши иш қилган пайтида, айтайлик, менга ёки дадасига ёрдам берса, уй вазифаларини ўз вақтида бажарса, хонасини озода тутса, мактабда яхши баҳо олса ёки шу каби яхши ишларни қилса, қутининг ичига битта шарча солишимизни айтдим. Кейин ҳафта охирида ҳар бир солинган шарча эвазига фалон миқдор пул мукофоти беришни ваъда қилдим. Агар мабодо одоб-ахлоқида бирор ўзгариш бўлса, ҳар бир хатоси учун қутидан битта шарча олиб қўйишимни ҳам таъкидладим.

Тарбиядаги бу услубим зўр иш берди. Аллоҳнинг тавфиқи ила қизим мактабда олдингидан ҳам яхшироқ ўқий бошлади. Доимо озода юриб, хонасини ҳам ораста сақлайдиган бўлди. Сал шўхлиги бўлса ҳам, ўртоқлари билан тортишмайдиган, урушмайдиган бўлди.

Бора-бора қизимнинг намунали хулқи ва яхшиликлар қилишдаги фаоллиги бизни торайиб қолган қутининг ўрнига кенгроқ қути қўйиб беришимизга мажбур қилди.

(Тарбиянинг бу услуби бир қарашда болани порахўрликка ўргатишдек тасаввур уйғотади. Лекин бола катта бўлгани сари қилаётган яхши ишлари фақат Аллоҳ учун қилиниши кераклигини ота-онаси ва устозларининг кўрсатмалари, тушунтиришлари натижасида идрок қила бошлайди. Қалбида ихлос неъматини ҳис қилиши билан қилган яхшиликларига оладиган энг олий мукофот дунёнинг арзимас матоҳлари эмас, балки оламларнинг Робби Аллоҳнинг Ўзи эканлигини англаб етади. Тарж.)

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Понедельник, 04 Декабрь 2023 00:00

Қайси сура Қуръоннинг ярмига тенг?

Қуръони карим - инсониятни ҳидоятга бошловчи Китоб. Аллоҳ таоло Ўзининг Каломини башарият ичидан танлаб олган ҳабиб пайғамбари Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга нозил қилди.

Қуръони каримдаги ҳар бир сура фазилатли. Лекин айрим сура ва оятларнинг алоҳида фазилатлари бор. Масалан, залзала сураси. Ушбу сура - Қуръони каримнинг ярмига тенг. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Изаа зулзилат сураси Қуръоннинг ярмига тенг келади”, деганлар (Имом Термизий ривояти).

Залзала сураси – Мадинада нозил бўлган, 8 оятдан иборат. Суранинг номи унинг биринчи оятидан олинган. Залзала – “зилзила” деган маънони англатади. Сурада қиёмат қоим бўлгандаги зилзила ҳақида сўз кетади. Сура қиёмат кунидаги баъзи воқеаларнинг васфи билан бошланади. Сўнг одамларнинг қайта тирилиши ва ҳисоб-китоб ҳақида сўз кетади. Қуръони каримнинг деярли ярим қисмида бу кун ҳақида оятлар келган. Шу сабабли, Залзала сураси Қуръони каримнинг ярми ҳисобланади.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким “Изаа зулзилатил арзу” (сураси)ни ўқиса, унга Қуръоннинг ярми(ни ўқиганнинг) савоби берилади», дедилар (Имом Термизий ривояти).

Даврон НУРМУҲАММАД

Намозга киришда қўллар қулоқ баробаригача кўтарилиб, қўлнинг бош бармоғи қулоқнинг юмшоғига етказилади ва такбири таҳрима – “Аллоҳу акбар” лафзини айтиб намозга кирилади.

Қўллар кўтарилганда кафтнинг ички томони Қиблага қаратилиб, бармоқлар бироз очилган ҳолатда бўлади. Намозга киришда қўллар қулоқ баробаригача кўтарилиши ҳақида бир қанча ҳадислар келган бўлиб, қуйида улардан баъзиларини келтирамиз:

Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу: Мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни намозга киришда такбир айтиб, қўлларини кўтариб, қулоқлари баробарига кўтарганларини кўрдим”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Молик ибн Ҳувайрис розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон (намозга кириш учун) такбир айтсалар, икки қўлларини қулоқлари баробарига кўтарар эдилар(Имом Муслим ривояти).

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозга киришда такбир айтиб, икки бош бармоқларини қулоқлари баробаригача кўтарар эдилар(Имом Ҳоким, Имом Дорақутний ривояти).

Уламоларимиз: Ҳадисларда келганқўлни қулоқ баробарига кўтаришдан мақсадуни қулоққа теккизишдир, чунки қулоқнинг юмшоғига қўл тегиши қўлнинг қулоқ баробарига кўтарилганининг аниқ белгисидир”, деганлар.

Бу ҳақда “Ал Баҳрур-роиқ шарҳи канзуд-дақоиқ” китобида қуйидагилар айтилган: “Ҳадисдаги тенглаштиришдан мақсад – икки қўлни қулоқларга тенглашганига ишонч ҳосил қилиш учун икки бош бармоқни қулоқларнинг юмшоқ жойига теккизилади”.

Намозга киришда икки қўлни қулоқ юмшоғига теккизиш ҳақида “Дуррул Мухтор” китобида қуйидагилар айтилади:

“Икки бош бармоқни қулоғларнинг юмшоқ жойига теккизган ҳолатда такбир айтиш – ҳадислардаги тенглаштиришдан кўзда тутилган нарса шудир. Чунки бусиз тенглашганига ишонч ҳосил бўлмайди”.

Демак, намозга киришда такбири таҳрима айтилади ва унда қўллар қулоқ баробарича кўтарилади. Бу ҳанафий мазҳабимиз уламоларининг ижтиҳодлари бўлиб, бу борада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўплаб саҳиҳ ҳадислар ривоят қилинган.

Пайғамбар алайҳиссалом намозга киришда муборак қўлларини елкалари баробаригача кўтарганларига далолат қиладиган ҳадисларни мукаммал ўрганган уламоларимиз бу масалада қуйидагича хулоса қилганлар:

Совуқда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўллари кийимлари ичида бўлгани ва у қалин кийимнинг енги бўлмагани сабабли намозга киришда қўлларини елка баробаригача кўтарганлар.

Табиийки, бундай ҳолатда қўл елкадан тепага кўтарилмайди. Совуқ бўлмаган пайтларда Пайғамбар алайҳиссаломнинг қўллари кийимларининг ичида бўлмагани учун намозга киришда қўлларини қулоқлари баробаригача кўтарганлар. Бунга машҳур саҳобий Воил ибн Ҳужрнинг қуйидаги ривоятлари далолат қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига борга – нимда у зотни икки қўлларини қулоқлари баробарига кўтарган ҳолда такбир айтганларини кўрдим. Кейинги йил борганимда эса улар (Пайғамбаримиз ва саҳобалар)нинг устиларида (қалин) кийимлари бор эди. (Улар намозга киришда) қўлларини кўкрак баробаригача кўтардилар” (Имом Таҳовий ривояти).

Машҳур муҳаддис Имом Абу Жаъфар Таҳовий раҳматуллоҳи алайҳ мазкур ҳадисдан қуйидаги хулосани чиқарганлар: “Демак, Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳунинг (Пайғамбаримиз ва саҳобалар намозга киришда) қўлларини елкаларигача кўтарар эдилар деган ҳадислари қўллари кийимлари ичида бўлган пайтга тегишлидир. Аммо (Пайғамбаримиз ва саҳобалар намозга киришда) қўлларини қулоқларигача кўтардилар, деган ҳадислари қўллари кийимлари ичида бўлмаган пайтга тегишлидир.

Шундай экан, биз ҳанафийлар такбири таҳримада қўл кўтариш ҳақидаги Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисларини барчасига амал қиламиз: Совуқ сабабли қўллар кийим ичида бўлган пайтда қўлни кўтариш мумкин бўладиган жойгача кўтарамиз. У ҳам бўлса елка баробаридир. Агар қўллар кийим ичида бўлмаса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга ўхшаб қўлларимизни қулоққача кўтарамиз” (“Шарҳ маони-л-осор” китоби).

Маълумки, ҳозирги кунда қўллар кийим ичида бўлмайди, сабаби барча кийимларнинг енги бор. Демак, ҳозирги пайтда намозга киришгувчи киши қўлларини қулоғи баробаригача кўтаради.

Такбири таҳрима (Аллоҳу акбар)ни айтгандан сўнг дунёвий нарсалар ҳақида фикрлаш, гаплашиш ва турли ҳаракатлар қилиш мумкин эмас.

“Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.

Понедельник, 04 Декабрь 2023 00:00

“Арқонни уз!” (2 қисм)

Иброҳим алайҳиссаломга фарзанди ва аёлини саҳрода қолдириш буйруғи берилганда у арқонни узди, Аллоҳга таслим бўлди. Дедики: "Эй Роббимиз, ҳақиқатда мен ўз зурриётимдан, сенинг Байтул Ҳароминг ёнига, гиёҳсиз водийга жойлаштирдим. Эй Роббимиз, намозни тўкис адо этишлари учун Бас, Ўзинг одамлардан баъзиларининг қалбларини уларга талпинадиган қилгин ва уларни мевалардан ризқлантиргин. Шояд шукр қилсалар" (Иброҳим сураси, 37-оят).

Иброҳим алайҳиссалом ва у зотнинг ўғли Исмоил алайҳиссалом қурбонлик қилишга буюрилишганда, икковлари ҳам арқонни уздилар: "Бас, қачонки (бола) унинг ўзи билан бирга юрадиган бўлганида: «Эй ўғилчам, мен тушимда сени сўяётганимни кўрмоқдаман, боқиб кўр, нима дейсан?» деди. У: «Эй отажон, сизга амр этилганни бажаринг, иншааллоҳ, мени сабр қилгувчилардан топурсиз», деди" (Соффат сураси, 102-оят)

Ҳожар ҳам арқонни узганди. У Иброҳим алайҳиссаломдан: "Сизга буни Аллоҳ амр этдими?" деб сўрагадни, Иброҳим Алайҳиссалом: "Ҳа", дедилар. Шунда у: "Ундай бўлса Аллоҳ бизни зое қилмагай!" деди.

Ҳақиқатан ҳам Аллоҳ Иброҳим алайҳиссаломнинг оиласини зое қилмади, зеро бу Аллоҳнинг шариати ва бандалари узра жорий қилган одатидир. Аллоҳнинг буйруғига бўйсунишда ютқазиш йўқ! Аксинча, ютқазишнинг бари Аллоҳнинг буйруғини бажармаслик, Унинг шариатига бўйсунмасликдадир.

Мусо алайҳиссаломнинг онаси ҳам арқонни узди, у Фиръавн жаллодларининг қиличидан асраб, эмизикли фарзандини сувга оқизиб юборди.

Аллоҳ Мусо ва Фиръавн қиссасини аслида эминлик қаерда-ю, хавф қаердалигини билдириш учун баён этди. Ҳақиқий эминлик Аллоҳнинг ҳимоясида бўлади, гарчи одатда одамлар асранадиган хавфсизликнинг барча сабаблари буткул йўқ бўлса ҳам.

Энди бунинг акси бўлган мисоллар:

Қорун арқонни узмаган эди! У мол-дунё арқонини маҳкам тутган эди. Илм-у заковати уни ютуққа олиб чиқади деб ўйлаган ва ҳаддидан ошган эди. "У: «Менга у фақат ўзимдаги илм туфайлигина берилгандир», деди" (Қосос сураси, 78-оят).

Мол-давлати билан, мулкидаги нарсалар билан янада катта кетди, фахрланди ва қавми олдига такаббурланиб, бежирим зийнатларга бурканган ҳолда чиқди. Дунё орзусидаги пасткаш инсонлар унинг мулкига алданишди: "Бас, у (Қорун) қавми ҳузурига зебу зийнати ила чиқди. Ҳаёти дунёни хоҳлайдиганлар: «Қани энди бизга ҳам Қорунга берилган нарсадан бўлса эди. Ҳақиқатда у улуғ насиба эгасидир», дедилар" (Қосос сураси, 79-оят).

Лекин асл ҳақиқатни фақат илм ва иймон аҳлигина кўра билади: "Илм берилганлар эса: «Вой бўлсин сизларга! Иймон келтириб, солиҳ амалларни қилганлар учун Аллоҳнинг савоби яхшидир. Унга фақат сабр қилганларгина эришурлар», дедилар" (Қосос сураси, 80-оят).

Қорун ҳою-ҳавас арқонини узмай, уларни нажот деб билгач ҳамда Аллоҳнинг арқонини ортига ташлайвергач: "Бас, Биз уни ва унинг ҳовли-жойини ерга ютдирдик. Унга Аллоҳ (азоби)дан ёрдам берадиган гуруҳ ҳам бўлмади, унинг ўзи нусратга эришгувчилардан ҳам бўлмади" (Қосос сураси, 81-оят).

Ҳаммаси оддийгина тугади. Қорунни ҳам, ҳовли-жойини ҳам ер ютди-қўйди. Қорун ҳам, унинг бойликлари ҳам, кибру ҳавоси ҳам йўқ бўлди-кетди. Қорунга Аллоҳнинг азоби келганида унга ёрдам берувчи топилмади. Унинг ўзи ҳам илми ила, молу дунёси ила ўзини қутқариб қола олмади. Аллоҳга бу боғийлар (изоҳталаб) ҳеч нарса эмас!

Намруд ҳам арқонни узмаган эди, уни ҳам ер ютди.

Фиръавн ва аскарлари арқонни узишмаганди, натижада "Денгиз уларни ўраганича ўраб олди" (Тоҳа сураси, 78-оят).

Намруд арқонни узмаган эди, кофир ҳолда мағлуб бўлди.

Демак, ким ўзининг салтанатига, илмига суянса, адашар ва хор бўлар экан!

Кимки Аллоҳга суянса, адашмайди ҳам, хор ҳам бўлмайди.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Понедельник, 04 Декабрь 2023 00:00

Қувилган еримда иззат топдим

Муҳандислик факультетига ўқишга кирдим. Бошида ўзим қизиққан соҳа менга бироз қийинлик қила бошлади. Лекин шунга қарамай қўлимдан келганича ҳаракат қилдим. Ўқув йили ҳам охирлаб, имтиҳонлар бошланди. Биринчи имтиҳондан ўта олмадим. Лекин яна бир имкониятим бор эди. Қайта имтиҳон топширишга тайёргарлик кўра бошладим. Ота-онамга биринчи имтиҳон натижаларини билдирмадим. Очиғи, айтишга қўрқдим. Чунки улардан яхшигина дашном эшитишим турган гап эди.

Иккинчи имтиҳон ҳам ўтди. Лекин бу имтиҳонда фавқулодда ўта қийин саволлар тушди. Билмадим, балки ўзим яхши тайёргарлик кўра олмагандирман. Хуллас, қайта топшириш натижалари ҳам кўзни қувонтирмади. Имтиҳондан ўта олмаганингиздан кейин табиийки, ўқишдан четлатиласиз. Ўқишдан четлатилиш бу ўқишдан ҳайдалиш демакдир! Буни энди ота-онамга қандай айтаман деб роса ўйландим. Хаёлимга ҳар хил ёмон фикрлар келиб, ўзимни бирор нима қилсамми деб ҳам ўйладим. Лекин дарҳол ўзимга келиб, шайтоннинг васвасасига чап бердим. Ахир ота-онам мени шунча йил боқиб катта қилиб, не умидларда ўстириб, энди кўзларини қувонтирадиган пайтимда доғимни кўриб ўтиришса-я! Йўқ, асло ундай иродасизлик қилмайман. Шартта бораман-да бўлган ишларни очиқ-ойдин айтаман. Улар менинг энг яқин инсонларим. Мени ҳаммадан кўра яхшироқ тушунишади. Шундай ўйлар оғушида қишлоққа йўл олдим.

Уйга кирар эканман, мени зиёратга келди деб ўйлаб кутиб ўтирган ота-онамга шумхабарни қандай етказишни билмасдим. Энди гап бошлайман десам бўғзимга нимадир тиқилиб қолар, гапиришга қийналардим. Охири бўлмади, нима бўлса, бўлар дедим-да, ичимдаги дардимнинг ҳаммасини тўкиб солдим.

Гапиришга гапирдим-у, ҳаяжондан ичим қизий бошлади. Хонадаги сукунат қулоқни ёриб юборгудек бўлса ҳам, негадир қулоғимга бошимда синадиган таёқнинг қарсиллаши, ҳали айтилмаган сўкишлар эшитилаётгандек бўлди. Онам бошларини қуйи солган кўйи қимирламай ўтирибдилар. Уларнинг одатларини биламан: отамнинг ҳузурларида худди подшоҳ олдидаги вазир каби сукут сақлаб турадилар, ўрни бўлса, гапирадилар. Онамдан хавотирим йўқ, улар менга ҳар нима бўлганда ҳам меҳрибончилик қиладилар. Ҳамма хавотирим отамдан. Ҳар ҳолда оталар қаттиққўл бўлишади.

Отамнинг юзларига эгилган бошимни зўрға кўтариб бир-бир қараб қўяман. У киши бирор оғиз сўз демасдан узоқ ўйландилар. Чойдан бўшаган пиёлани худди нақшлари қандай чизилганини ўрганаётгандек ҳали у ёғиги, ҳали бу ёғини ағдариб-тўнтариб кўрардилар. Жазони олишдан кўра уни кутиш кишига азоб берар экан. Ниҳоят отам томоқларини бир қириб олдилар. Бошларини кўтариб менга қарадилар-да: “Ўғлим, сен эркак кишисан, бу ҳолатни ўзинг тўғрилай оласан!” дедилар. Бўлди, бошқа бирор сўз демадилар. Шу топда боядан бери пешонамдан оқиб турган терни, унинг совуқлигини ҳис қила бошладим. Елкамдан тоғ ағдарилгандек ўзим ҳам ўтирган жойимда ерга йиқилай дедим. Очиғини айтганда, мен бундан бошқача бўлишини кутгандим.

Хонамга кириб нарсаларимни жойлар эканман, отамнинг вазмин оҳангда айтган гаплари қулоғим остида қайта-қайта акс-садо бераётгандек бўлаверди. “Ўғлим, сен эркак кишисан, бу ҳолатни ўзинг тўғрилай оласан”.

Ёз фасли мен учун оғир ўтди. Бутун ёз бўйи отамнинг шу бир оғиз сўзлари хаёлимдан кетмади. Қаерда бўлсам ҳам, нима иш билан машғул бўлсам ҳам, бу гаплари хаёлимдан кетмасди. Чунки бу тушунган одам учун минг марта сўккандан кўра оғир гап эди-да!

Янги ўқув йили учун қабул кунлари бошланди. Яхши ниятлар билан аниқ фанлар факультетининг физика қисмига ҳужжат топширдим. Аллоҳнинг фазли ила имтиҳонлардан қониқарли баҳо олиб ўқишга қабул қилиндим.

Ўқув йилининг илк кунларида ота-онамдан дуо олиб шаҳарга отландим. Билим юртида ўтказган ҳар бир кунимда орқамда менинг муваффақиятимга интизор ота-онам, халқим, қолаверса, ўз билимим ва малакам билан мусулмонларга хизмат қилиш мақсади доимо диққат марказимда бўлди.

Аллоҳни баракаси ила бу сафарги илм таҳсилида кўплаб ютуқларга эришдим. Ҳаттоки, битирув имтиҳонларидан юқори баҳолар олиб имтиёзли шаҳодатнома (диплом) олишга муваффақ бўлдим.

Ундан кейин ўқишни тўхтатиб қўймадим. Ўз соҳамда аввал магистрлик, кейин эса докторлик даражаларига эришдим. Албатта, буларнинг бари Аллоҳнинг фазли ва ота-онам дуолари шарофатидан ўзга нарса эмас эди.

Бир куни институт эълонлар тахтасида ўзим ҳайдалган муҳандислик факультетига устоз қидирилаётганига кўзим тушди. Эълонни кўрдим-у бир неча йил илгари бўлиб ўтган воқеалар зеҳнимда гавдалана бошлади. Ўқишдаги қийинчиликлар, муваффақиятсиз имтиҳонлар ва албатта, отамнинг ўша гаплари...

Ўйлаб-ўйлаб устозларимнинг маслаҳат ва тавсиялари билан ўша факультет сўровига жавобан ариза ёздим. Аризамни ижобий қабул қилиб мени муҳандислик факультети физика ўқитувчиси қилиб ишга олишди.

Институтдаги фаолиятим давомида раҳбарият тарафидан катта ўқитувчи лавозимига лойиқ кўрилдим. Институтдаги хонамга савол сўраб кирган талабалардан ташқари, турли юмушларда кўплаб инсонлар ташриф буюришарди. Уларнинг кўзлари хонам эшигидаги “Қувилган еримда иззат топдим” деган ёзувга тушарди.

Ҳа, мен шу ёзувни эшигимга ёздириб қўйгандим. Бу билан ҳар куни ишга келганимда, ҳар сафар хонамга кирганимда Аллоҳнинг неъматларини ёдга олишни мақсад қилгандим. Эшигимдаги ёзув ҳақида сўраган ҳар бир кишига эринмасдан бошимдан ўтган ишларни, отамнинг оқилона тарбия услублари ва Аллоҳнинг фазли ҳақида айтиб, суҳбатдошларим ичида умидсизликка тушиб қолганлари бўлса, уларнинг сўниб қолган умид учқунларини алангалатишга ҳаракат қилардим.

Дарҳақиқат, ушбу ёзув аслида ким бўлганимни, Аллоҳнинг фазли ва отамнинг меҳри сабаб шу даражаларга эришганимни доимо ёдда сақлашимга сабаб бўлди.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

 

 

Top