Улуғ ой  -  Рамазон ойининг   охирги кунларида  турибмиз. Бу ойнинг файзли, футуҳли кунлари ва тунларидан унумли фойдаланишимиз лозим. 

Баъзи аёлларимиз рамазон рўзасини  тутса-да, охирги ўн кунликда бепарво бўлишади. Чунки улар ҳайит айёмига тайёргарликни бошлаб юборишади. Кимдир ҳайитга янги кийим олиш, кимдир ширинликлар пишириш ташвишида  улуғ кунларни   бесамар ўтказиб юборади. Қиз узатилган, келин тушган хонадонларда  ҳайитга алоҳида тараддуд  кўрилади.  Айниқса, қиз узатган  оналар    қизининг   келин бўлиб тушган хонадонига  қутилар ва тоғораларда  пишириқлар,  сархил мевалар, ширинликлар юбориб дастурхон тўкин  бўлишига ҳаракат қилишади. Келинлар  ҳайит кунлари қайнона, қайнэгачи-қайнисингилларини  хурсанд қилиш,   меҳмонларни кўнглини  олиш, уларни    келинсалом билан   кутиб олиш ташвишида бўлишади. Буларнинг  барчаси албатта келинликнинг зийнати,   миллий урф-одатларимиз сирасига киради. Лекин ҳар  нарсада  ҳам меъёр бор.  Ҳайит   риёкорлик, исрофгарчиликда  кимўзарчилик байрами эмас,  балки  саховат, яхшилик,  меҳр-оқибат айёмидир.

Ҳадиси шарифларда   исрофгарчиликдан қайтарилиб, тежамкорликка тарғиб ва ташвиқ этилади:“Аллоҳнинг ноз-неъматларидан ҳоҳлаганча еб-ичинглар, хайр-эҳсон қилинглар, кийиниб ясанинглар, лекин исрофгарчилик ва манманликка йўл қўймангизлар!” (Имом Аҳмад, Насаий, Ибн Можжа ривоятлари).

 Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг “Тўй, маросим ва маъракаларни меъёрида ўтказиш ҳақида фатво”сида,   янги келин тушган хонадонда бўладиган ҳайит маросимларини ихчам тарзда, фақат қариндошлар билан бир кунгина ўтказиш ҳақида таъкидлаб ўтилган.

Опа-сингилларимиз   Рамазон ойининг сўнгги кунларида   исрофгарчиликка ружу қўйиш  ўрнига,  ихлос ила Қуръон тиловати,  ибодат,   истиғфор, яхшилик, хайр-саховат қилиб   ўтказишса икки дунё саодатига эришишади. Зеро,  Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг Нисо сураси 114-оятида шундай марҳамат қилади: “Уларнинг кўпгина шивир-шивирларида - садақа беришга ёки эзгуликка буюришга ёҳуд одамлар  ўртасини ислоҳ қилишга буюрмаган бўлса – яхшилик йўқдир.  Кимда-ким Аллоҳ ризоси учун шуни қилса, унга улкан мукофот беражакмиз”.

М.Абдуллаева,

ЎМИ мутахассиси

Рамазон ойининг файзи бўлакча. Рўза кунларида бир ой давом этадиган саҳарлик ва ифторликлар бирдамлик ва ҳамжиҳатлик туйғусини янада юксалтиради. Айниқса, Рамазон ҳайитини хушнудликда кутиб олиш динимиз кўрсатмаси ҳамда аждодларимиздан мерос ажойиб анъанадир. Ҳайит намозини масжидда адо этиб қайтаётган юртдошларимиз оила аҳлини байрам билан муборакбод этиб, фарзандларини севинтириш ниятида ширинликлар харид қилади. Ана шунга “ҳайитлик” деб аталади. Йўл-йўлакай савдо расталаридан олинган турли ширинликлар ва ўйинчоқлар оила аҳлини, айниқса, кичкинтойларни беҳад қувонтиради. Ушбу бу байрам шукуҳи уларнинг ёдида муҳрланиб қолади.

Шундай муборак байрамда фарзандларимизга фақат ширинликлар олиб бориш билан кифояланмасдан ана ўша ширинликлар қаторига чиройли бир китоб ҳам қўшиб тақдим этсак, уларнинг руҳияти ва маънавияти юксалишига катта хизмат қилган бўламиз.

Аллоҳга шукрки, юртимизда китоб ва китобхонлик давлатимизнинг диққат-эътиборида турибди ва бу борада, ҳатто президент қарори чиқиб унинг ижроси юзасидан кўплаб чора-тадбир амалга оширилмоқда. Ота-оналар ҳайит кунлари болаларига китоб совға қилишни одат қилиб олса, бундан китоб жавонимиз бойийди ҳамда оила аҳлимизнинг ҳам маънавий дунёси юксалади. Тўғри, ёш болалар кўпроқ ширинлик ва ўйинчоқларга ўч бўлади. Лекин байрам кунларида бола ёқтирган нарсалар ёнига бир донагина рангли-тасвирли китоб қўшиб қўйилса, уларда шунга аста-секин кўникма ҳосил бўлади. Кейинги ҳайитларда қандай китоб совға қилишар экан деб кутишни одат қилади.

Китобдан яхши дўст йўқ. Ширинлик ёки ўйинчоқни кўрган боланинг кўнгли кўтарилса ҳам бир оз вақт ўтгандан кейин эсдан чиқади. Лекин китобнинг шодлиги ва ўрни бўлакча. Мутафаккирлардан бири: “Агар уйингизда китоб жавони бўлмаса, сиз билан суҳбатлашиш бефойда”, деган экан. Бошқа бири эса: “Китоб тўла уйнинг файзи шу қадарки, уларни варақламай турибоқ, ўзингизни улардаги донолик шарбатини симираётгандек ҳис қиласиз”, деган.

Ҳайит байрамларида болаларга совға тариқасида берилган китоблар бошқа ҳадялар қаторидан ўрин олса, ажр-савоби ҳам, фойдаси ҳам ниҳоятда улуғ бўлиши аниқ. Зеро, китоб маънавиятимизни бойитади, руҳиятимизни озиқлантиради, ақлимиз кўзини очиб, унга чироқ каби нур таратади. Ҳар бир хонадонда ана шу ақл чироғи порлаб турса, ҳаётимиз янада нурафшон бўлади, иншааллоҳ.

Бобомурод Эрали

Салоҳиддин Абдуғаффор ўғли. Тошкент шаҳар Учтепа тумани Ҳазрати Али жоме масжиди имом-хатиби

 Аудиомаъруза (tas-ix)

Баъзи  инсонлар фасод ишларда, бузғунчиликда, ҳавойи нафсига эргашиб шайтонга ҳам залолат этар экан. Яъни, уни довдиратиб қўяркан.

Бу борада Ҳазрати Алишер Навоий бобомизнинг қуйдаги байтлари мисол бўла олади.

Ёмонни, демаки, излол этар экан шайтон,

Дегил: фасодда мундин етар залолат анга.

Маъноси: Ёмон кишини шайтон адаштириб залолатга солар экан, гумроҳ қилар экан дема, аксинча, бузғунчиликда ёмон кимсадан шайтонга залолат етди. Ҳазрат Навоийнинг бу байти Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг каломидаги ушбу оятга мувофиқ.

“Сўнг у (Фиръавн) (халқини ва сеҳргарларни) тўплади ва (уларга) ҳайқирди: “Мен сизларни энг олий раббингизман!” – деди” (Нозиот сурасининг 24-ояти).

Фиръавн бу гапидан қирқ йил олдин ҳам аъёнларига: “Мен сизлар учун ўзимдан бошқа илоҳ борлигини билмасман” деган эди” (Қасас сурасининг 38-ояти). Яна Шуаро сурасининг 28-оятида ҳам Шайтон шайтон бўла туриб илоҳлик даъвосини қилгани йўқ. Аммо инсон инсон бўла туриб худоликка даъво қилди. Иблис бундан узоқ турди, ҳатто иймон аҳлига қарши жангга кирган куфр тоифасига қараб: “Мен сизлардан безорман... ва мен Аллоҳда қўрқурман, чунки Аллоҳ жазоси ўта шиддатли зотдир”, деди  (Анфол сурасининг 48-ояти).

Бундан англаш мумкинки. Шайтон ўзига тегишли бўлмаган бир мартабани даво қилмади. Аммо юқоридаги оятнинг мазмунидан кўриниб турибдики, Фиръавннинг сўзини шайтон эшитиб, неча фарсанг узоқликки қочиб кетгани айрим ривоятларда келтирилган.

Ҳа дарҳақиқат, инсон фасодда шайтондан ҳам ўтади, уни гумроҳ қилиб қўядиган даражага етади. Аммо бу сўзлар шайтон ҳақида ижобий фикр билдириш учун эмас, балки инсонларни фасоддан огоҳлантириш учун, холос.

“Руҳул баён” китобида айтиладики: “Иблис худоликни даъво қилмаган бўлса ҳам лаънатланди, Фиръавн ва унга ўхшаганлар эса худоликни даъво қилса ҳам на тайин жиҳатидан, на таҳсин жиҳатидан иблисдек лаънатланмади”. Бунинг ҳикмати нима? дейдиган бўлсангиз, бу саволга жавобан айтиладики: “Чунки иблиснинг нияти инсонларнинг ниятидан ёмонроқдир”. Ҳа, инсонларнинг ёмонидан, одам қиёфасидаги шайтонларнинг хийла-макридан Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг Ўзи асрасин.

Абдуқодир УСМОНОВ,

Марҳамат туманидаги  “Сулаймон Сирли” жоме масжиди имом-хатиби