Рамазон закот ва садақалар вақтидир. Рамазон кириб келган, одамлар закот беришни бошлаган бўлсада айрим кишилар парво ҳам қилмай, енгил қарамоқдалар. Закот ҳам худди намоз, рўза ва ҳаж каби Аллоҳ таоло фарз қилган, тарк қилиш улкан гуноҳ саналадиган амал эканини унутиб қўймоқдалар. Закот бераётган кишиларнинг кўпчилиги эса баъзи вақтларда закотларини ўз ўрнидан бошқа ўринга сарфламоқда.

Яна одамлар орасида “албатта садақа масжидларнинг энг яқинигадир” деган ҳужжат билан закотини яқинларига, қариндошларига тақсимлаб берадиганлари бор. Бу гап аслида мутлақ садақа борасида айтилган. Қариндошларга қилинган инфоқ қариндошлик ҳаққи учун бўлади. Уламоларимиз қариндошларига қариндошлик ҳақи ўлароқ берилиши керак бўлган мулкни закоти ҳисобидан бериб, “бир ўқ билан икки қуённи” уришликни яхши амал деб санамаганлар. Балки, яқинларига қариндошлик учун алоҳида, закотга ҳақли кишиларга закотни алоҳида инфоқ қиладиган кишиларни мақтаганлар. Уламоларимиз мақтаган амални ўзимизда мужассам қилишимиз учун закот тарқатиладиган ўринларни яхшилаб ўрганиб олмоғимиз зарур бўлади.

Аллоҳ таоло бизларга нозил қилган ҳукмларни дастлаб Қуръони карим, сўнгра суннати Набавий орқали батафсилроқ билиб оламиз. Мисол учун, Қуръони каримда намоз ҳукмлари қисқача келган. Кейин унинг миқдори, сифати, вақтлари ва ададларини Расулимиз алайҳиссалом батафсил баён қилганлар. Ҳаж ҳукмлари ҳам Қуръонда қисқача келган. Қолган шартлар, рукнлар ҳамда маносикларини Расулимиз баён қилганлар.

Бироқ, мол-мулкларнинг ҳукмини, яъни уларни қандай ва кимларга тақсимлашни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қолдирмай, Аллоҳ таолонинг Ўзи баён қилди. Меросда бериладиган мол-мулк билан боғлиқ нарсаларнинг ҳукмини ҳам Ўзининг китобида очиқ-ойдин келтирди.

Закот фарз қилингач кўплаб саҳобаи киромлар закот беришга шошила бошладилар. Борган сари закот берадиганлар кўпая бошлади. Мунофиқларнинг қўллари эса закотга чўзилди, кўнгиллари мана шу закотларни қўлга киритиш пайига тушди. Сўнг Аллоҳ таоло Қуръони каримда мунофиқларнинг мол-дунёга, ўзлари ҳақли бўлмаган нарсага ҳирс қўйганлигини кўрсатиб берувчи оят тушуриб, уларни шарманда қилди.

Шундан сўнг Аллоҳ таоло закот сарфланадиган ўринларни ҳам бирма-бир  баён қилди:

 إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاِبْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ

Албатта, садақаларни фақат фақирлар, мискинлар, унда (садақа ишида) ишловчилар, диллари ошна қилинувчи (кофир)лар, (пул тўлаб озод этилувчи) қуллар, қарздорларга ва Аллоҳ йўлида ҳамда йўловчига (мусофирга бериш) Аллоҳ (томони)дан фарз (этилди). Аллоҳ илмли ва ҳикматли зотдир (Тавба сураси,60‑оят).

 Бу оят вожиб закот ҳақида нозил бўлган. Бу кўрсатилган кишиларга закот, хирож, фитр ва ушр каби садақотлар берилиши керак. Улардан "диллари ошна қилинувчилар" ва “қуллар” мансух этилган.

Бойларга фақатгина закот беришнинг ўзигина вожиб бўлмай, балки, унга ҳақли ўринни излаб топиб, адо қилиш ҳам вожиб бўлади. Закот ҳам Исломнинг улуғ рукнларидан бўлиб, Аллоҳ таоло худди намозни қоим қилишни қандай зикр қилган бўлса, закотни адо қилишни ҳам ўшандай зикр қилган. Шундай экан, закот берувчига уни берадиган кишисини тўғри танлаши вожиб. Аллоҳ таоло оятда баён қилган саккиз ўринга назар ташласак, ҳозирги кунда садақа йиғувчилар ва кўнгиллари улфат қилинадиганларни учратмаймиз, қул озод қилиш ҳам топилмайди. Саккиз гуруҳнинг бир қисми уламолардан хос фатвога муҳтож. Бу “фий сабилиллаҳ” турига кирувчи кишилардир. Закот сарфланадиган ўринлар ичида энг машҳури бўлган уч ўриндан мосини топишлиги лозим. Улар фақирлар, маскинлар ва қарздорлардир. Хўш, фақир, мискин ким ўзи, уларни қандай биламиз?

Жумҳур уламолар наздида мискин саҳиҳ қавлга кўра, ўзи ва оиласи учун “аслий ҳожати”дан кифоясини топа олмайдиган киши, фақир эса закот нисобига қодир бўлмаган ҳожатманд кишидир. Ўйлаб кўрсак, бир кишининг моли бўлмаса, бошқа бирор киши унга нафақа бермаса, бу фақир ва мискиндир. Мискин ва фақирни билиш осондир. Ҳожати аслиясига, кийимига, фарзандларининг ҳолатига қараб ким фақир, ким ҳожатманд эканини билиб олишнинг имкони бор. Ёки ўша ерлик одамлардан сўраб суриштиришлик ила фақир-камбағалларни ҳам, қарздорларни ҳам билиб олиш мумкин. 

Закотни муносиб ўринга адо қилиш муҳим масала бўлгани боис ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу борада қаттиқ суриштирганлар. У зот ўз ҳузурларига ёрдам ёки закотдан беришликни сўраб келган ҳар қандай кишига тўғридан тўғри, суриштириб ўтирмасдан закотни бериб юбормаганлар. Бошқа нафл садақалардан берсалар ҳам закот борасида ниҳоятда эҳтиёт бўлганлар. Сўзимизни тўғри эканлигини Абу Довуд Зиёд ибн Ҳорис розиялллоҳу анҳудан ривоят қилинган қуйидаги ҳадиси шариф тасдиқлаб беради:

جاء عند أبي داود من حديث زياد بن الحارث الصدائي قال: أتى رجل إلى النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم يسأله الصدقة، فقال صلى الله عليه وعلى آله وسلم: ( إن الله تعالى لم يرض بحكم نبي ولا غيره في الصدقة حتى حكم هو بنفسه، فجزّئها ثمانية أجزاء؛ فإن كنت من تلك الأجزاء أعطيتك حقّك)

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига бир киши келиб закотдан (унга ҳам ажратиб беришларини) сўради.  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: “Аллоҳ таоло закот борасида бирор пайғамбарнинг ҳам, ундан бошқа бирор кишининг ҳам ҳукмига рози эмаслигидан Ўзи (бу борада) ҳукм қилиб, у (закот олувчилар)ни саккизта қисм қилган. Агар сен ўша қисмлардан бўлсанг албатта, сенга ўз ҳаққингни бераман”, дедилар”.

 Бошқа бир ҳадиси шарифда шундай нақл қилинади:

روى أبو داود من حديث عبيد الله بن عدي بن الخيار قال: أتى رجلان يسألان الرسول صلى الله عليه وعلى آله وسلم الصدقة، فقلّب بصره فيهما، يتحرى عليه الصلاة والسلام، وينظر في شأنهما، فرأى صلى الله عليه وعلى آله وسلم من القرائن ما يُوحي بأنهما لا يستحقان الزكاة، فقلّب بصره فيهما، فوجدهما جلدين؛ يعني قويين، فقال صلى الله عليه وعلى آله وسلم محذّراً ومنبهاً: "إن شئتما أعطيتكما، ولا حظ فيها لغني ولا قوي مكتسب".

Абу Довуд Убайдуллоҳ ибн Адий ибн Хиёр розияллоҳу анҳудан шундай деганини ривоят қилади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига икки киши уларга ҳам закотдан беришларини сўраб келди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўзларини уларга тикиб, синчиклаб қараб чиқдилар, аҳволини ўргандилар. Уларга бошдан-оёқ диққат билан разм солгач уларда закот олишга ҳақдор эмаслик аломатларини кўрдилар. Яна бир бор улар томонга назар солиб, уларни бақувват, ишга яроқли эканини кўрдилар ва огоҳлантириб, танбеҳ бериб: “Агар хоҳласаларинг сизларга (закотдан) бераман, ҳолбуки, закотдан бой ва касб-кор қила оладиган бақувват киши учун насиба йўқдир”,  дедилар”.

Закотга ҳақдорларни топиш борасида ўтган салафи солиҳ кишиларнинг қилган амаллари бизларга гўзал ўрнак бўлади.

– Солиҳларимиз  ўз оила аъзоларидан бирини қишлоқга, мискин ва фақирларни билиб келиш учун жўнатардилар. Улар келиб фақирларнинг аҳли оиласини, унинг ҳовлисини кузатардилар. Улардан закотга ҳақлиларини аниқлаб кетар, сўнгра келиб уларга ўз закотларини улашардилар.

– Бошқа улуғларимиз эса қарздорлдарга закотларини бериш учун қуйидагича услубни ихтиёр этганлар. Маҳаллаларга бориб озиқ-овқат ва кундалик ҳожат учун зарур бўлган ашёларни сотадиган дўкондорлар олдига бориб, охирги ой ичида улардан қарзи бор кишилар номини сўраб билиб олишарди. Бир ой ўтгандан сўнг келиб ўша қарздорлар ўз қарзини тўлагани ёки йўқлигини аниқлаб, кимнинг қарзи  кейинги ойларга ўтса, ёки қарзи яна кўпайган бўлса ўша одамларга ўз закотларини тарқатар эдилар.

– Яна бир гуруҳ кишилар эса қишлоқма-қишлоқ одамлар юбориб, уйларида беморлари бор хонадонни излаб топар, сўнг ўшаларга ўз закотларини адо этардилар. Чунки бемори бор кишилар доимо дори-дармон ва беморни табиблар ҳузурига олиб бориш ҳаражатлари устида туради.

– Бошқа бир гуруҳ солиҳларимиз эса масжид мадрасаларга бориб, у ердаги толиби илмларга ўз закотларини тарқатмоқликни афзал кўрар эдилар. Бунда улар илм ўрганишликнинг фазли, толиби илмларнинг Аллоҳ йўлидаги кишилар эканлиги  ҳамда мусофир эканлигини ҳисобга олганлар.

Ота-боболаримиз, уламоларимиз ўз дини буюрган ҳукмларга қанчалик эътибор ва масъулият билан қараганликларига бир эътибор қилайлик. Уларнинг дин амрларига бўлган ўша масъулият ва эътиборлари бугунги кунимизда ҳам бўлганда эди, опа-укалар “ака-ука, опа-сигилларига закот улашадиган”   “саховатпеша” акаси қачон закот беришини кутиб ўтирмас эди...

Агар ўша масъулият ва раҳмдиллик бугун ҳам бўлганда эди, дўконлардаги “қарз алоқаларни бузади”, “насияга савдо йўқ, ҳатто сизга ҳам” деган ёзувлар ҳам, ёки шу ёзувлар туфайли дўконларга киришга ийманиб, оч қолишгача рози бўлиб турган одамлар ҳам бўлмас эди...

 Агар ўша масъулият ва эҳтимом бугун ҳам бўлганда эди, қарздорлиги туфайли одамлар орасига қўшилишдан иймони ва ҳаёси тўсиб турган кишилар ҳам, уларнинг уйларидаги йўқчилик туфайли юз бераётган кундалик жанжаллар ҳам  келиб чиқмас эди...

 Агар ўша масъулият ва синчковлик бугун ҳам бўлганда эди,  беморларига дори-дармон топа олмай дорихоналар эшиги олдида беморларнинг яқинлари қаердан мўъжиза пайдо бўлар экан, деб нажот кутиб турмас эди...

Беморларни улов топа олмаганлиги боис вақтида шифохонага етказа олмаганидан афсусланиб йиғлаётган ота-оналар ҳам, бахтиқаро фарзандлар ҳам бўлмас эди... 

Агар ўша масъулият ва эътибор бугун ҳам бўлганда эди, талабалар шартнома пулларини қаердан топаман деб бош қотиришмас, ёхуд кундалик сарф ҳаражатларини қоплаш учун дарсни ташлаб қўшимча иш қилишига ҳожат ҳам қолмас эди...

Аллоҳ таоло бизларга Рамазон ойи савобларига эга бўлмоғимизни насиб айласин ва барчаларимизни ота-боболаримиз сингари динимиз амрларига масъулият ҳамда  эҳтимом ила қарайдиган бандаларидан қилсин!

Жалолиддин Ҳамроқулов

ТИИ “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири,

“Новза” жоме масжиди имом хатиби

   (Ҳайит байрамига бағишланган тезис)   

بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин, жонажон юртимизга, барча мўмин мусулмонлар қатори сизу бизларга Рамазон ҳайити байрамини муборак айласин. Бир ой давомида ҳам жисмонан ва ҳам руҳан чиниқиб, сабр ва шукр фазилатларини ўзимизда ҳосил қилиб, бунинг тантанаси ўлароқ Ийд Рамазонни байрам қилмоқдамиз.

Дарҳақиқат, биз Рамазон ойи давомида имон ва ихлос ила кундузлари улуғ рўза ибодатини адо этиш билан бирга тунлари Аллоҳнинг каломи Қуръони каримга сомеъ бўлиш бахтига муяссар бўлдик. Зеро, имон ва Қуръон Аллоҳ таоло сизу биз мўмин мусулмон бандаларига ато этган энг буюк неъматидир. Қуръони каримда бу ҳақда шундай марҳамат қилади:

 قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ

яъни: “Айтинг: “Аллоҳнинг фазли ва раҳмати билан, бас, (албатта), шулар сабабли (мўминлар) шодлансинлар! У тўплаган нарса (бойлик)ларидан яхшироқдир”. (Юнус сураси, 58-оят). Бу оятда Аллоҳнинг икки улуғ неъмати зикр қилинаётир. Бири – фазлу карами, яъни Ислом дини. Иккинчиси – раҳмати, яъни Қуръони карим. Ҳадиси шарифда айтиладики, кимга Аллоҳ таоло Ислом дини ва Қуръон илмини насиб этган бўлса-ю, у камбағалман деб нолиса, Аллоҳ таоло то қиёмат кунигача унинг икки кўзи ўртасига (пешонасига) фақирлик тамғасини босиб қўяр.

Уламоларимиз айтадиларки, Аллоҳ таолонинг мусулмон бандаларига ушбу улуғ ибодат ва байрамларни жорий қилишида катта ҳикмат бор. Жумладан, мусулмон киши беш вақт намозни жамоат билан ўқиш учун масжидга келар экан яқин қўшни ва маҳалладошларининг аҳволидан бохабар бўлади.

Худди шунингдек, беш вақт намозида кўриша олмайдиган ҳамшаҳар оғайни ва яқинларини жума намозларида учратиб, ундан ҳол-аҳвол сўраб хабардор бўлишади. Энди, йилда икки марта бўладиган ушбу муборак Рамазон ва Қурбон ҳайит намозларида ҳам мўмин-мусулмонлар узоқ яқинлари билан кўришиб, уларнинг ҳолидан хабар олиш имкониятига эга бўладилар. Демак, ҳайит байрами инсонлар ўртасида ўта мукаммал ижтимоий алоқаларни жипслаштириш вазифасини бажаради.

Инсон борки ўзини бошқалардан беҳожат ҳис қила олмайди. Шундай экан, бу улуғ кунларда бошқа инсонлардан хабар олиб, муҳтожларга қўлдан келганча ҳам маънан, ҳам моддий кўмак бериб, уларнинг кўнгилларига ҳам хурсандчилик ва байрамона кайфият киритиш ҳар биримизнинг бурчимиздир. Ҳақиқий мусулмоннинг наздида инсонларга манфаат бериб яшалган умр мазмунли, самарали ва гўзал умр ҳисобланади.

Шу туфайли ҳам Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар:

عَنِ ابْنِ عُمَرَ  ، أَنَّ رَجُلا جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَقَالَ : "يَا رَسُولَ اللَّهِ ، أَيُّ النَّاسِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ ؟ وَأَيُّ الأَعْمَالِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : أَحَبُّ النَّاسِ إِلَى اللَّهِ أَنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ ، وَأَحَبُّ الأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ سُرُورٌ تُدْخِلُهُ عَلَى  مُسْلِمٍ ، أَوْ تَكْشِفُ عَنْهُ كُرْبَةً ، أَوْ تَطْرُدُ عَنْهُ جُوعًا ، أَوْ تَقْضِي عَنْهُ دَيْنًا ، وَلأَنْ أَمْشِيَ مَعَ أَخٍ لِي فِي حَاجَةٍ ، أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَعْتَكِفَ فِي هَذَا الْمَسْجِدِ يَعْنِي مَسْجِدَ الْمَدِينَةِ شَهْرًا ، وَمَنْ كَفَّ غَضَبَهُ سَتَرَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ ، وَمَنْ كَتَمَ غَيْظَهُ ، وَلَوْ شَاءَ أَنْ يُمْضِيَهُ أَمْضَاهُ مَلأَ اللَّهُ قَلْبَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ رِضًا ، وَمَنْ مَشَى مَعَ أَخِيهِ فِي حَاجَةٍ حَتَّى يُثْبِتَهَا ، أَثْبَتَ اللَّهُ قَدَمَيْهِ يَوْمَ تَزُولُ الأَقْدَامُ".

яъни: “Бир киши Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига келиб: “Эй Аллоҳнинг Расули, қайси инсон Аллоҳга суюклироқдир ва қайси амал Аллоҳ азза ва жаллага маҳбуброқдир? деди.  Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Инсонлардан Аллоҳга энг суюклиси инсонларга кўп наф берадиганидир. Аллоҳга энг маҳбубли амал мусулмон қалбига киритилган хурсандчилик, у мусулмондан бирор ғам-ташвишини кетказиш, оч бўлганда тўйғазиш, қарздор қарзини узишда кўмаклашишдир. Аллоҳга қасамки, мен бирор дўстимнинг ҳожатини раво қилиш учун у билан юришим мен учун ушбу масжидда бир ой эътикоф ўтиришимдан маҳбуброқдир, яъни Мадина масжидида.  Кимки ўз ғазабини тийса Аллоҳ унинг авратини сатр қилади. Кимки ўз қаҳрини бажариш имкони бўлганда ичига ютса Аллоҳ қиёмат куни унинг қалбини розилик билан тўлдиради. Ким биродарининг бирор ҳожатини чиқаришда қарор топгунича бирга юрса қадамлар тойиладиган қиёмат кунида қадамларини собит қилади», - деб айтганлар. Эътибор берсангиз Пайғамбаримиз с.а.в. ушбу ҳадиси шарифда энг савобли ва Аллоҳга маҳбуб амалларни зикр қилиб ўтдилар. Айни пайтда энг савобли ишларни энг фазилатли кунларда амалга ошириш унинг савобини янада орттиришига сабаб бўлади.  Бу борада Аллоҳ таоло бизларга қуйидагиларни марҳамат қилиб айтади:

مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِئَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ

  (سورة البقرة/261)

яъни: “Аллоҳ йўлида молларини эҳсон қилувчилар (савобининг) мисоли гўё бир донга ўхшайдики, у ҳар бир бошоғида юзтадан дони бўлган еттита бошоқни ундириб чиқаради. Аллоҳ хоҳлаган кишиларга (савобини) янада кўпайтириб  беради. Аллоҳ (карами) кенг ва билимдон зотдир”. (Бақара сураси, 261-оят).

Шунингдек, бу каби хайрли ва савобли ишларни қилишимиз билан Аллоҳ таолонинг даргоҳида улуғ ажру мукофотларга сазовор бўлишимиз билан бирга ўз инсонийлик бурчимизни ҳам адо этган бўламиз.

Ушбу муборак ҳайит кунларида яқинларимизнинг ҳолидан хабар олиш билан бирга атрофимиздаги шикаста кўнгил кишиларни зиёрат қилиш, уларга хайру саховат улашишнинг ҳам ажру мукофоти улуғ эканлиги борасида Аллоҳ таоло қуйидагиларни таъкидлаб айтади:

يَسأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ

 (سورة البقرة/215)

яъни: “Сиздан (эй, Муҳаммад,) қандай эҳсон қилишни сўрайдилар. Айтинг: "Ниманики xайр-эҳсон қилсангизлар, ота-она, қариндошлар, етимлар, мискинлар ва мусофирларга қилингизлар! Ҳар қандай қилган эҳсонларингизни Аллоҳ билиб турувчидир”. (Бақара сураси, 215-оят).

Пайғамбаримиз (с.а.в.) айтганлар: “Беморларни зиёрат қилинглар, очларга таом беринглар, қарздорларга қарзларини узишга ёрдам беринглар” (Имом Бухорий ривояти). Бемор ва касалманд киши ҳақига қилинадиган дуо борасида Пайғамбаримиздан қуйидагича ҳадис ворид бўлган.

عن النبي صلى الله عليه وسلم من قوله للمريض : لَا بَأسَ ، طَهُور إِن شَاءَ اللهُ 

 رواه البخاري

яъни: “Беморга айтиладиган сўзларидан: “Ҳечқиси йўқ, Худо хоҳласа ҳаммаси яхши бўлади”, - деб айтиш (Имом Бухорий ривояти). Шу каби сўзлар билан беморларнинг кўнглига хурсандчилик киритиш исломдаги эзгу амаллардан ҳисобланади.

Муҳтарам жамоат! Рамазон ойи юртимизда аҳил-иноқликда кўтаринки руҳ билан ўтказилди. Юртдошларимиз савоб ишларнинг бошини тутиб, меҳр-мурувват кўрсатдилар, кексаларнинг ҳолидан хабар олдилар, эзгу ишларда бардавом бўлдилар. Энди ушбу анъанани ва касб этган хайрли амалларимизни йил бўйи давом эттиришимиз керак. Мана куни кеча муҳтарам Президентимизнинг “Муборак Рамазон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги Қарори эълон қилинди. Мазкур қарор халқимизнинг кайфиятига янада кўтаринкилик бағишлади.

Рамазон ойини қандай ихлос, ғайрат ва сабр билан ўтказган бўлсак, бу байрамни ҳам ундан-да аълороқ, ундан-да файзлироқ қилиб ўтказишимиз керак. Бу байрамнинг биринчи кунини дам олиш куни, деб эълон қилиниши унинг файзини, шарафини, тароватини янада ошириб юборади. Ҳайитнинг мазмун-моҳиятида кўнгилларга хушнудлик, севинч, жисмга роҳат бағишлаш, дўстлар, яқинлар ўртасида муҳаббат, қариндошлар, қардошлар орасида меҳр ришталарини янгилаш, кишиларни бир-бирларига ёрдам ва саховат кўрсатишга чорлаш мужассамдир. Ночор ва заифларнинг, муҳтож ва кам таъминланганларнинг жамият зиммасидаги ҳақларини ёдга туширишдир. Ҳайит қувончлари, байрам хурсандчиликлари ҳар бир хонадонга, ҳар бир оилага кириб бориши учун айнан шу кунларда фитр садақасини бериш, закот ва бошқа садақа, хайр-эҳсонларни тарқатиш давлатманд кишиларга вожиб бўлади.

Одатда байрамларда жамият ахлоқи, истак ва майллари, урф-одатлари ҳар қачонгидан қалқиб, бўртиб кўринади. Шу боис, Рамазон ойи давомида бўлгани каби ҳайит арафасида ҳам меҳр-муҳаббат, ўзаро ёрдам, саховат ва ҳаё, етим ва ҳожатмандлар ҳолидан хабар олиш, кексаларни қадрлаш ва ҳурматларини жойига қўиш, ота-оналарга ҳар қачонгидан кўра эътибор кўрсатиш, умуман инсонлар ўртасида меҳр-оқибатни янада кучайтириш талаб этилади Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам) ўзларининг ҳадиси шарифларида марҳамат қилганлар:

السَاعِي عَليَ الأرَمَلةِ و الِمسكِينِ كَالمُجَاهِدِ فِى سَبِيلِ اللهِ أو القائِمِ اللَيلِ

 الصَائِمِ النَهَارِ

(مُتفَّقٌ عَليَهِ)

яъни: "Бева ва мискинга ғамхўрлик қилувчи киши Аллоҳ таоло йўлида саъй-ҳаракат қилувчи қилувчи ёки кечалари тоат-ибодат қилиб, кундузлари рўза тутувчи киши кабидир". (Муттафақун алайҳ).

Ҳақ таолога беадад шукроналар бўлсинки, юртимизда тинчлик осойишталик ҳукм сурмоқда. Бу тинчликнинг қадрига етмоғимиз, уни асраб авайлаш учун ҳар биримиз ҳаракат қилмоғимиз лозим. Чунки бу доруломон кунларга ўз-ўзидан эришилаётгани йўқ. Мана шу ҳақиқатни ҳар биримиз теран англамоғимиз, уни ўсиб келаётган ёш авлод онгига чуқур сингдириш йўлида барчамиз ҳамкор ва ҳамжиҳатликда астойдил ҳаракат қилмоғимиз лозим.

Азиз жамоат! Хабарингиз бор, июнь ойида Тошкент шаҳрида диний соҳа ходимларининг катта анжумани бўлиб ўтди. Йиғилишда ижтимоий-маънавий соҳани янада ривожлантириш, оилаларимиз, маҳаллаларимизда, бутун жамиятимизда соғлом муҳитни мустаҳкамлаш, ёшлар тарбияси, тинч-осуда ҳаётимизни, муқаддас динимиз поклигини асраш вазифаси бугунги кунда қандай улкан аҳамият касб этаётгани ҳақида, атрофлича суҳбат қилинди.

Дарҳақиқат, Юртбошимиз раҳнамолигида юртимизда фуқароларнинг шукроналик, эртанги кунга ишонч туйғусини оширадиган, соғлом эътиқодни кучайтиришга рағбат қиладиган жуда кўп савобли ишлар амалга оширилмоқда. Биргина “Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили” Давлат дастури доирасида 300 дан зиёд чора-тадбир белгиланган бўлиб, уларнинг ижроси учун 37,7 триллион сўм ва 8,3 миллиард АҚШ доллари миқдорида маблағ сарфлаш кўзда тутилган. Дастур доирасида 2017 йилда қишлоқ жойларда 15 мингта янги намунадаги арзон, уй-жойлар барпо этилади.

Термиз шаҳрида Имом Термизий номидаги, Самарқанд вилоятида Имом Бухорий номидаги илмий-тадқиқот марказлари, Тошкентнинг қадимий Ҳастимом даҳасида Ўзбекистон ислом маданияти марказининг ташкил этилаётгани халқимиз учун мисли кўрилмаган катта хурсандчилик бўлди. Комили ишонч билан айтамизки, ушбу ислом масканлари, ҳеч шубҳасиз, динимизни маърифий асосда ўрганиш ва тарғиб этиш, халқимиз, айниқса, ёш авлодимизни Ватанга муҳаббат, буюк аждодларимиз анъаналарига садоқат, ҳалоллик, поклик, маънавий-ахлоқий баркамоллик руҳида тарбиялашдек эзгу мақсадларга хизмат қилади.

Рамазон ойида Сурхондарё вилоятининг Шеробод туманида буюк аждодимиз, муҳаддис Имом Термизий мақбараси мисли кўрилмаган муҳташам тарзда таъмирланиб, янги бунёд этилган масжид билан диндорларимизга тақдим этилиши умматимиз қалбини ифтихорга тўлдирди.

Яратганга шукрлар бўлсинки, она заминимиз Аллоҳнинг раҳмати ёғилган, неки дуо қилинса, Парвардигор ҳузурида мустажоб бўладиган мўътабар замин, азиз-авлиёлар хоки қўним топган юртдир.

Аллоҳ таоло шу мўътабар диёрга Ўзининг азиз неъмати – тинчлик, осойишталикни берди, қут-барака, фаровонликни ато этди. Атрофга назар солсак, бизни ўраб турган сонсиз, саноқсиз неъматлар қуршовида яшаётганимизга амин бўламиз. Яратган Раббимиз ўз неъматларининг саноқсизлигига эслатиш орқали инсонни шукр қилишга ундаган ушбу ояти карима фикримиз далилидир:

وَآَتَاكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا

яъни: “Сизларга барча сўраган нарсаларингиздан ато этди. Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига ета олмайсизлар”. (Иброҳим сураси, 34-оят), деб марҳамат қилади.

Бизлар бу берилган неъматларнинг қадрига етиб, динимиз ривожига кўрсатилаётган шароит ва ғамхўрликларни Аллоҳнинг улуғ марҳамати деб қабул қилишимиз, бунинг шукронасини ҳамиша адо этишимиз лозим.  

Айниқса, ёшларимизни турли мутаассиб кучларнинг таъсирига берилиб қолмасликларини таъминлаш ҳамда уларни Ватанга муҳаббат, миллий ва диний қадриятларимизга ҳурмат руҳида тарбиялаш, энг  асосийси, билимли қилиб ўстиришга қаратилган эътибор ва ғамхўрлигимизни ошириш барча мўмин-мусулмонларимизнинг асосий вазифаларидан бири саналади. Муҳтарам юртбошимизнинг ўртага ташлаган “Ўз болангни ўзинг асра!” шиорларини дастуруламал қилган ҳолда, фарзандларимизга биргаликда тўғри тарбия бериб, келажаклари учун қайғуриб яшайлик.

Азизлар! Ҳар ҳайит арафасида қайта-қайта такрорланадиган яна бир гапни эслатиб ўтмоқчимиз: ҳайит – баъзи жойларда бўлаётганидай азахонлик, таъзияхонлик маросими эмас. Балки хурсандчилик, яхши кайфият ва эзгу ишлар, фазилатли ой рўзасини эсон-омон, соғ-саломат тутиб олганимиз учун Аллоҳ таолога ҳамду санолар ва шукроналар изҳор этиш рамзидир. Шу кун янги вафот этган кишилар хонадонига бориб, уларнинг мусибатини қайта эсларига солиш ўрнига бу куннинг шукрини адо этиш, ушбу шодиёна кунга ҳамамизга ардоқли ота-оналаримиз, қавм-қариндошларимиз, улуғларимиз зиёратига бориб уларнинг дуоларини олиш, бетоб, муҳтож, диндошларимиз, умуман барча инсонлар ҳолидан хабардор бўлиш, ёрдамга муҳтож кишиларга қўлидан келганича хайр-саховат кўрсатиш, бир-бирларимизни ҳайит билан муборакбод этиш, эски гина-кудуратларни унутиб, силаи раҳмни ва инсоний муносабатларни тиклаб олиш ва шу тариқа Аллоҳ таолонинг раҳмат ва мағфиратига сазовор бўлиб олиш ҳар бир мусулмоннинг байрам кунларидаги энг муҳим вазифаларидан саналади.

Аллоҳ таоло Рамазон ҳайитини барчаларимизга муборак айласин!

Ҳақ таоло байрамнинг шарофатидан мустақил ватанимиз равнақи, халқимизнинг аҳил-иноқлиги, бирдамлиги, ҳамжиҳатлиги янада мустаҳкам бўлишини насиб айласин!

Фарзандларимизни илмлик, имонлик қилсин!

Бу тинчлик, осойишталик йўлида саъю ҳаракат қилаётган барчани Аллоҳ таоло эзгу мақсадларидан афзалига муваффақ қилсин!

Юртимизни ёмон кўзлардан Парвардигорнинг ўзи асрасин!

Муҳтарам Юртбошимизнинг эл-юрт равнақи, бахт-саодати йўлида олиб бораётган хайрли ва савобли ишларида Аллоҳ таолонинг Ўзи мададкор бўлсин!

Рамазон ҳайити намозининг савобидан ҳаммамизни баҳраманд айлаб, бу байрам баракотидан барча мўмин-мусулмонларнинг гуноҳларини мағфират айлаб, даражотларини юқорига кўтариб, икки дунё саодатига мушарраф қилсин! Омин!

Кеча муборак Рамазон ойининг минг ойга татигулик кечаси – Қадр кечаси эди.  Кеча тунда пойтахтимиздаги кўплаб кишиларимиз қўшалоқ байрамни кутиб олишди: Қадр кечасини кутиб олдик ва хатмул Қуръонни ниҳоясига етказдик. Хатмнинг ушбу кечада якунланиши ҳаммани хурсанд қилди. Бунинг учун шу куннинг режасини қилган имом-хатибларимизга ҳамда Қуръони каримни чиройли тарзда тиловат қилиб берган қориларимиздан миннатдор бўлдик.

Хатм ул Қуръон якунланган жоме масжидлари қуйидагилардир: Яшнобод туманидаги “Аҳмад Яссавий” ва “Имом Аъзам” жоме масжидлари, Шайхонтоҳур туманидаги “Хўжа Аламбардор”, “Олмазор”, “Фотимаи Заҳро”, “Обидхон махдум”, “Мунаввар қори” масжидлари, Олмазор  туманидаги “Тўхтабой” жоме масжиди, Бектемир туманидаги “Алибек” жоме масжиди, Учтепа туманидаги “Азиз ота”, “Бурҳониддин Марғилоний”, “Маҳкамбой ҳожи ота”, “Файзуллахўжа ўғли Муродҳожи” жоме масжидлари, Юнусобод туманидаги “Мирза Юсуф” жоме масжидларидир.

Аллоҳ таоло ана шу масжидларда йиғилган жамоага қарийб бир ой давомида Қуръони карим оятларини ўқиб берган қориларимизнинг илмини янада зиёда қилсин!