“Қадимги аждодларимиз – комил инсон ҳақидаги бутун бир ахлоқий талаблар мажмуасини, замонавий тилда айтсак, шарқона ахлоқ кодексини ишлаб чиққанлар”.

Ислом КАРИМОВ

Ўзбекистон Республикасининг

Биринчи Президенти

Мавлоно Жалолиддин Руминийнинг “Маснавийи Маънавий” асарида ёритилган қарашлар, кузатишлар ва ҳаётий тажрибалар ўқувчини руҳий ва ахлоқий камол топишига, жамиятда эса соғлом ва покиза муҳитни юзага келтиришига беқиёс ҳисса қўшади. Румий теран нигоҳ билан дунёга назар ташлайди. У инсонни қандай бўлса шундайлигича ўрганади. Кишининг қалб қўридаги энг нозик, энг гўзал яширин сирларини ошкор қилади.

Румий инсоннинг нафси, ҳирси сабабли келиб чиқадиган ёвузликларни таҳлил қилиб, улардан қутулиш, покланиш йўлларини баён этади. У одамлар бир-биридан бойлиги, ирқи, дини, насли-насаби билан эмас, балки комиликка интилиши билан фарқ қилади, дейди. Унинг фикрича, инсон комилликка ўз меҳнати, қобилиятига яраша эриша олади.

Олим қарашларида севги бутун борлиқни ҳаракатга келтирувчи куч ҳисобланади. Кишининг ўз касбига, яқинларига, она ватанига муҳаббати ҳақиқий ишқ йўлидаги босқичлардандир.

Жалолиддин Румий ишқ-муҳаббат ва севгини, заррин нурини таратиб турган қуёшга ўхшатади. Лекин ўз-ўзига бино қўйишни ўзини зиндонга ташлаш, деб билади. Буюк олим инсонга, аёл зотига бўлган муҳаббатни қадрлайди. Зеро, инсон ўзига ўхшаган инсонга муҳаббат қўйиши билан инсонийлик моҳиятини англаб етади, дейди.

Аёл – ҳаёт давомчиси бўлиб, у пайғамбарларни, валийларни, авлиёларни, подшоҳларни, комил инсонларни ва ер юзидаги барча инсонларни дунёга келишига сабабчи зот. Башарият онанинг меҳр нуридан камол топиб, комиллик сари одимлайди.

Манбаларда келтирилишича, Жалолиддин Румий тўнғич ва севимли ўғли Султон Валидни муршидининг қизи Фотимабонуга уйлантириб қўяди. Фотима бону шоирга яқин шогирд бўлгани учун, ўз фарзанди каби қадрли ва суюкли эди. Шу сабабли, Румий тўйдан сўнг, ўғлига шундай мазмунда мактуб йўллайди: “Ўғлим, кўзим ва кўнглимнинг нури Фотимабонуни асраб-авайла, уни сенга топширдим, зеро бу сен учун буюк синов ва омонатдир. Унга адолат билан муомала қил, ҳиммат-ҳимоятингни ному-номуси ёруғ ва мусаффо бўлсин десанг, аёлинг билан кечган ҳар кунинг тўй, ҳар тунинг никоҳ оқшоми бўлгай. Уни ҳамиша қалбинг тузоғи билан овла, энди ҳеч қачон овлашга ҳожати йўқ бир ўлжа, деб қарама. Зеро, бундай ўйлагувчилар енгил-елпи назарли кишилардир”. Отасининг ушбу мактубини ўқиб, ундаги насиҳатга амал қилган ўғил турмуш ўртоғи билан бахтли ҳаёт кечиради.

Хулоса қилиб айтганда, Жалолиддин Румий қарашларидаги комилликка етакловчи фазилатлар ҳар бир йигит ва қиз учун жуда муҳим тарбиявий аҳамиятга эгадир.

Ҳусанбой ШЕРМАТОВ,

Тошкент шаҳар “Ҳазрати Умар”

жоме масжиди имом-хатиби.

Юрт тинчлиги, осмон мусаффолиги, турмуш фаравон, қут-баракали эканлиги ва турли табиий офатлар, кўнгилсиз ҳодисаларнинг йўқлиги, ушбу юртдаги оилаларнинг тинчлиги, ўзаро меҳр-муҳаббатли ва улар ўртасидаги силаи-раҳмнинг борлигида десак, асло муболаға бўлмайди.

Аммо баъзи бир оилаларни кўрамиз ёки эшитамиз-ки арзимас сабаб ила ажралиш ёки хотинига “талоқ” қўйиш ҳолатлари учраб турибди. Энг афсусланарлиси, бу ҳолат кейинги вақтларда кўпайиб бормоқда.

Эр-хотин орасидаги муомала аввало, муҳаббат, севги, раҳм-шафқат асосида бўлиши талаб этилади. Шунинг учун ҳам, баъзи тушунмовчилик туфайли дарҳол бир-бирига зулм қилишга ўтиш керак эмас. Ҳазрати Умар (розияллоҳу анҳу) хотинига муҳаббати йўқ бўлиб қолгани учун уни талоқ қилмоқчи бўлган одамга: “Шўринг қурсин! Оила муҳаббат учун қурилмаганми? Риоя қани? Масъулият қани? деб қаттиқ танбеҳ берган эканлар.

Исломда никоҳ Аллоҳ таолонинг исми ва Пайғамбаримизнинг суннатлари ила қурилган муқаддас риштадир. Шундай экан, уни шунчаки ёки арзимас сабаб ила бузиб бўлмайди.

Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган бўлса, қўшнисига озор бермасин ва аёлларга доимо яхшилик  қилинг! Чунки улар қовурғадан яратилгандирлар. Албатта, қовурғанинг энг эгри жойи юқори қисмидир. Агар уни тўғрилайман деб уринсанг, синдирасан. Агар уни тек қўйсанг, эгрилиги бўйича қолур. Бас, аёлларга доимо яхшилик қилинг!” дедилар (Имом Термизий ривояти).

Айбсиз инсон, жумладан, хато қилмайдиган аёл киши ҳам йўқ. Беайб ёлғиз Аллоҳ таолонинг Ўзидир. Аллоҳ таоло аёл кишини ўзига хос табиат билан яратган. Аёл киши хотин бўлиши, она бўлиши ва бу заифаларга тегишли масъулиятларни адо этиши лозим. Шунинг учун ҳам, аёл кишида тез ва таъсирли меҳр кўрсатиш қобилияти бўлиши зарур. Бунинг акси ўлароқ, унда тез аччиқ чиқиш ва оғир нарсани кўтара олмаслик сифати ҳам юзага келган. Аёл киши ўз жинсига мос келадиган машаққатлардан юз ва ундан ҳам ортиқ эркак киши кўтара олмайдиган нарсани кўтариши мумкин, аммо ўзига хос бўлмаган қийинчилик, салгина қўпол муомала, бир оғиз ноқулай сўзни кўтара олмаслиги аниқ. Эр ушбу ҳолатларнинг ҳаммасини ҳисобга олган ҳолда хотинига яхши муомалада бўлиши лозим.

Шунинг учун юқорида келтирилган ҳадисда аёлларга доимо яхшилик қилинг дейилмоқда. Халқимизда ушбу маъно “аёл киши яхши сўзнинг гадоси” деган ҳикматли сўз билан ифода қилинган. Бундан аёл кишига нисбатан унинг муомаласига қараб эмас, балки, доимо яхши муносабатта бўлиш кераклиги келиб чиқади.

Шунинг учун, аёлдан содир бўладиган ҳар бир нарсани тафтиш қилиб, унинг бошқача бўлиши учун уриниш маслаҳат берилмайди. Балки аёл табиатига мансуб нарсаларни ўз ҳолида қолдириб, сабр қилиш афзал бўлади. Ана шунда уриш-жанжаллар камаяди, оиланинг бузилиш хавфи йўқолади. Акс ҳолда: “уни тўғрилайман деб уринсанг, синдирасан”, дейилмоқда. Аёл кишидан содир бўлган ҳар бир эгриликни тўғрилаш учун уриниш яхши натижага олиб келмайди, балки оила бузилиши мумкин.

Демак, аёл кишидан содир бўлган, бўладиган камчиликларга сабр қилиб, у билан яхши яшашга уриниш эрнинг вазифасидир.

Аёл кишига доимо яхшилик қилиш, унга гўзал муомала қилиш ҳақида динимизда тавсиялар жуда кўпдир. Муқаддас манбаларда эрларга хитоб қилиб, аёлларингиз билан доимо яхшиликда яшангиз, деган амр маъносидаги оятлар бор. Бу эса, яхши муомала, озор бермаслик, ҳаққини поймол қилмаслик, ширинсўзлик, қилган яхшиликларни миннат қилмаслик кабиларда намоён бўлади.

Ў. МАҲМУДОВ,

Хожа Бухорий ўрта махсус ислом билим юрти ўқув ишлари бўйича мудир ўринбосари.  

Яқинда Миср Араб Республикаси Вақф ва дин ишлари вазири Доктор Муҳаммад Мухтор Жума “Терроризм ва экстремизмга қарши кураш маркази”ни ташкил этиш лойиҳасини тасдиқлади.

Вазирлик баёнотида, Марказнинг асосий фаолияти – терроризм ва экстремизм ғояларига қарши йўналтирилган комплекс илмий тадқиқотлар ва китоблар тайёрлаш ва нашр этиш ҳамда бағрикенглик ғояси ва тинчликни мустаҳкамлаш масаласини илгари суриш, шунингдек, Ислом динини турли туҳмат ва бўҳтонлардан ҳимоялаш мавзуида семинарлар ва симпозиумлар ўтказиш, дейилади.

Маълумот учун, жорий йилнинг март ойида, марказ томонидан “Террорчиларнинг ботил ғоялари ва уларнинг кирдикорлари” номли илк китоб нашрдан чиқиши кутилмоқда. 

Халқаро алоқалар бўлими мутахассиси

Илёсхон АҲМЕДОВ

тайёрлади

Пайғамбар алайҳиссаломнинг суннатларига мувофиқ, янги туғилган фарзандга ота-онаси ўзларига ёққан исмни танлашлари ва туғилгандан сўнг етти кун мобайнида қўйишлари лозим. Исм қўйиш вақтида боланинг ўнг қулоғига “Азон”, чап қулоғига иқомат (такбир) айтиш керак.

Машҳур ровийлардан ибн Ас-Сунний Ҳасан ибн Алидан ривоят қилиб, айтади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам унга қарата: “Янги фарзанд кўрган киши унинг (янги фарзанднинг) ўнг қулоғига “Азон”, чап қулоғига “Иқомат” айтсин. Шундан сўнг унга ҳеч қандай ёвуз кучлар зарар қилмайдилар”, дедилар.

Янги фарзанд кўрган ота-оналар, исм қўйиш тартибини яхши биладиган бирон кишини ёки ўз масжидларининг имомини таклиф қилсалар мақсадга мувофиқ бўлади. Шунда имом янги фарзандга Аллоҳ таолодан узоқ умр, бахтли ва самарали ҳаёт, ўз халқига, ватанига ва динига фойдаси тегадиган инсон бўлиб етишини сўраб, дуо қилади.

Исм қўйиш маросими ҳеч қандай зиёфат талаб қилмайди. Аммо, агар бу маросим “Ақиқа” маросими билан бирга, яъни, бола туғилганидан сўнг еттинчи кунида ўтказилаётган бўлса, у вақтда зиёфат Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг суннатларига мувофиқ адо этилган бўлади.

Олимхон тўра ўғли Шайх Юсуфхон Шокировнинг

“Ислом ақида, ибодат ва ҳаёт тарзи” китоби асосида

Муҳаммад-Акмалхон ШОКИРОВ

тайёрлади.

Шу йилнинг 3-4 февраль кунлари Эрон Ислом республикасининг жанубидаги Форс вилоятидаги маданият ва ёшлар маркази раҳбари ноиби Али Ризоий “Шероз – Ислом олами ёшлари пойтахти” мавзуида тадбир ўтказилишини маълум қилди.

Унда Ислом ҳамкорлик ташкилоти ва эронлик масъул шахслар иштирок этиб, Шероз шаҳрининг тарихи, санъати, маданияти ва келгуси тараққиёти тўғрисида ўз фикрларини билдиради.

Эслатиб ўтамиз, Ислом ҳамкорлик ташкилоти Туркиянинг Истамбул шаҳрида ўтказган III анжуманида Шероз шаҳрига “Ислом олами ёшлари пойтахти” деган мақомни берган эди. Шу сабабли тадбирда “Шероз – Ислом ёшлари пойтахти” байроғи баланд кўтарилади.

                                  Халқаро алоқалар бўлими.