ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ

ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур

хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА

НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Ишорат меърож

сифатиға

(Давоми)

Ҳамроҳи ожиз ўлди бормоқтин,

Эмас эрди бу ажз ҳормоқтин.

Кўргуликларни бордию кўрди,

Эшитур сўзини Ҳақ эшиттурди.

Уйғоқ эрдию Ҳақ бу лутф этти,

Ҳеч ким етмаганга ул етти.

Келди андин чу завқ бирла бери,

Совумайдур эди ҳануз ери.

Шак бу ишта кечурма кўнглунгда,

Фикри фосид эвурма кўнглунгда.

Борча Тенгри қошида осондур,

Қудрат олдида ақл ҳайрондур.

НАСРИЙ БАЁН

Меърож сифатининг баёни

(Давоми)

У  зотнинг  ҳамроҳи  (ҳазрати  Жаброил  алайҳисалом  Сидратул-мунтаҳога етганларида) ундан нарёққа боришдан ожиз бўлдилар (ва ҳазрати Пайғамбаримиз алайҳиссаломни бошқа Илоҳий вакиллар олиб кетдилар), бу ожизлик асло чарчашдан эмас эди (балки, Сидратул-мунтаҳо  моддий  оламнинг  сўнгги  нуқтаси  бўлиб,  ундан  нарёғи  Аллоҳнинг ғайб олами бўлиб, Жаброил алайҳиссалом учун рухсат йўқ эди.)

ИЗОҲ. Аллоҳ таъоло Қуръонда айтади; Нажм сураси 13-14-оятлари маъноси: “Қасамки, уни (Жаброилни)  бошқа  бир  карра  (меърождан  қайтишда)  Сидраи  мунтаҳо (еттинчи осмон) ёнида кўрди”.

(Номи келган  Сидратул-мунтаҳо  –  охирги  дарахт,  тугаш  дарахти  дегани бўлиб, моддий оламнинг ва уларга оид илмнинг сўнгги нуқтасидир. Ундан нарёғи Аллоҳнинг ғайб оламидир.)

(Насрий баён.) Сўнг (ҳазрати Расулуллоҳ алайҳиссалом) бориб, кўриладиган нарсаларни, буюк аломатларни (мислсиз ажойиботларни, Илоҳий сирларни) кўрдилар ва шунда (у зотга тегишли) эшитадиган сўзларини Ҳақ таъоло айтиб эшиттирди (беш вақт намозни фарз қилди). Бу меърож воқеасида (ҳазрати Расулуллоҳ алайҳиссалом) уйғоқ эдилар (ва жисму жонлари билан бордилар), Аллоҳ таъоло лутф қилди – илтифот кўрсатди, ҳеч ким етмаган манзил ва мақомга (даража ва мартабага) у зот етдилар.

Меърождан сўнгсиз завқу шавқ билан қайтиб келганларида, ҳали ётган жойлари совумаган (ва эшикнинг ҳалқаси ҳам қимирлаб турар) эди. (Эй инсон!) Кўнглингда бу иш ҳақида шак-шубҳа кечирма, яна кўнглингда фосид-бузуқ фикрни айлантирма. Аллоҳ таъолонинг наздида ҳамма нарса осондир, Илоҳий қудрат олдида ақл (ожиз ва) ҳайрондир.

ИЗОҲ. Ҳазрати Ибн Аббос ва ҳазрати Абу Ҳаййа ал-Ансорий ривоят қиладилар: Жаноб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Кейин (Жаброил алайҳиссалом) мени шунчалик юксакликка олиб чиқдиларки, ҳатто, ўша жойда (Аллоҳ таъолонинг амр-фармонларини) ёзаётган қаламларнинг шарпаларини эшитдим” (“Саҳиҳи Бухорий”, 349, 3342).

Аллоҳ таъоло меърож тонгида аввал эллик вақт намозни фарз қилди. Кейин уни беш вақт намозга туширди! Лекин савоби эллик вақт намоз савобига тенгдир! (Қаранг: “Саҳиҳи Бухорий”, 349, 3342).

ИЗОҲ. “Кўргуликларни бордию кўрди, Эшитур сўзини Ҳақ эшиттурди” деган сатрлар ушбу ояти карималарга ишорадир Нажм сураси, 18-ояти (маъноси): “Шу аснода (Аллоҳ) ваҳй этган нарсани (Жаброил орқали) бандасига ваҳй қилди. Қасамки, у Раббининг энг буюк оят-аломатларидан (далилларидан) бир қисмини кўрди”.

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

            Мирзо КЕНЖАБЕК

Германия ташқи ишлар вазирлигининг маълум қилишича, Индонезия Европа мамлакатларида Исломни ривожлантириш учун илҳомлантирувчи ва намуналардан бири ҳисобланади, дея хабар бермоқда Antara ахборот агентлиги.
Islam.ru хабар беришича, Германия ташқи ишлар вазирлигининг диний ишлар ва ташқи сиёсат бўйича раҳбари Фолькер Берресхаймнинг айтишича, дунёдаги энг йирик мусулмон аҳолисига эга мамлакат Индонезия динлараро мулоқот ва ёшларнинг радикаллашувига қарши курашда муваффақиятга эришди.
Унга кўра, Индонезияда ишлаб чиқилган бу амалиёт Европада, жумладан, Германияда руҳонийлар учун ўқув дастурини тайёрлашда намунага айланди.
REGNUM АА хабар беришича, аввалроқ Индонезия Президенти мамлакатнинг бир неча ҳудудларида мавжуд диний эркинлик муаммосига эътибор қаратди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Сурхондарё вилояти бош имом-хатиби Алиакбар САЙФУДДИНОВ билан суҳбат

– Ассалому алайкум, дом­ла. Динимиз ҳалоллик, тўғрилик ва поклик асосига қурилган. Аллоҳ таоло бизга нимани буюрган бўлса, фойдамиз учун, нимадан қайтарган бўлса, зарар кўрмаслигимиз, яъни, яна фойдамиз учундир. Маъқул кўрсангиз, бугун ҳалол ва ҳаром тушунчаси ҳақида суҳбат қилсак...

– Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳ. Дарҳақиқат, бу мавзу, айниқса, бугунги кунда кўпроқ эсланишга, эслатилишга лойиқ, ҳатто зарурият деб ўйлайман. Чунки аввалги даврларга қараганда ҳозир кўплар ризқни қандай топиш эмас, нима қилиб бўлса ҳам топиш баҳсига киришиб кетгандай... Маркаб минишни билган киши уни шамолдай учириб ҳайдашдан олдин қандай қилиб тўхтатишни ўрганиши лозим. Чунки бусиз у ҳалок бўлади. Тўхта­тиш ускунаси эса уловнинг ҳаракатланишига халақит бериш учун эмас, балки хавфли ва муҳтож бўлган пайт фойдаланиш учун қўйилган.

Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Аллоҳ амри билан кемаларнинг сузиши ҳамда (у кемаларда) Унинг фазли (ризқи)дан исташларингиз ва шукр қилишларингиз учун сизларга денгизни бўйинсундириб қўйган зотдир. У ўз томонидан сизларга осмонлардаги ва Ердаги барча нарсаларни бўйинсундирди. Албатта, бунда тафаккур қиладиган қавм учун аломатлар бордир» (Жосия сураси, 12–13-оятлар).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Аллоҳ китобида ҳа­лол қилган нарса ҳалол, ҳаром қилган нарса ҳа­ром, сукут қилган нарса афвдир. Аллоҳдан офиятни сў­ранглар. Чунки Аллоҳ эсдан чиқаргувчи эмас, дедилар. Сўнг бу оятни ўқиди­лар: “Парвардигорингиз унутувчи эмасдир”» (Марям сураси, 64-оят), (Имом Абу Довуд ривояти).

Демак, шариатимизда ҳалол дейилган нарсалар Аллоҳга яқинлаштиради. Ҳаром қилинганлари Аллоҳ­дан тўсади.

– Моида сурасининг 87-оятида: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳ сизга ҳа­лол қилган пок нарсаларни ҳаром қилмангиз. Ҳаддингиздан ошманг. Албатта, Аллоҳ ҳаддидан ошувчиларни севмас”, деган амр келади...

– Ақли расо инсон қандай қилиб Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳалол, ҳалол қил­ган нарсани ҳаром дейиши мумкин?! Инсон ҳаром нарсани ҳалол, ҳалол нарсани ҳаром дейишга журъат қилган пайт катта гуноҳ­га ботади. Ахир, Исломда мут­лақ маҳрум бўлиш йўқ. Ҳалол ҳаромдан бе­ҳожат қилинган. Аллоҳ инсонга покиза йўлни кўрсатган. Масалан, эркак аёлни, аёл эркакни истаса, никоҳ ор­қали бир-бирларига етишишлари мумкин. Шун­дай экан, Аллоҳнинг ҳукми­ни ўзгартирмоқчи бўлган кимсанинг ҳолига вой бў­лади.

– Ҳаром амал аниқ – зи­но, қотиллик, хамр, ўғ­рилик... Ҳалол ҳам рав­­шан: тоат, намоз, рў­за, ҳаж, закот каби. Икка­ласи­нинг ўртасида шубҳали ишлар ҳам бор. Шундайми, домла?!

– Шубҳалар бир жиҳат­дан ҳалолга, бир жиҳатдан ҳаромга ўхшайди. Расулул­лоҳ соллаллоҳу алайҳи ва сал­лам: “Ҳалол ҳам аниқ, ҳаром ҳам аниқ. Ик­ка­ла­си­нинг ўртасида шубҳа­лар бор. Ким дини ва обрў­йини сақлаш учун уларни қилмаса, саломат бўлади ва ким улардан бирини қилса, ҳаромга дучор бў­лиши мумкин”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

– Минглаб ҳаром қи­линган ва минглаб ҳа­лол қилинган ҳукмлар бор. Буларнинг ҳалол-ҳа­ромлигини қандай қоида билан биламиз?

– Манфаат зарарнинг ус­тига қурилса, у ҳаром бўла­ди. Қайси иш фойданинг усти­га қурилса, у ҳалолдир. Маса­лан, ўғрилик қилиш киши­га фойда келтириши мумкин, лекин моли ўғирланган ки­ши­га зарар келтиргани учун ҳаром. Бошқа шаҳардан одамлар эҳтиёжи учун нарса олиб келиб, бироз фойда билан сотишда эса ҳеч кимга зарар йўқ. Демак, бу иш ҳалол. Бунда, албатта, савдо илмига амал қилиш муҳим­дир. Шунингдек, бошқа эҳ­тиёжларимизда ҳам Аллоҳ таоло биз бандалари­га ҳалол ва фойдали жиҳат­ларни аниқ кўрсатиб қўй­ган. Ҳар бир сўз ва ама­лимиз учун Ўзи­­нинг ҳу­зурида, албатта, ҳисоб беришимизни унут­майлик.

Абдулатиф АБДУЛЛАЕВ

суҳбатлашди.

Россия президенти Владимир Путин Татаристон ҳукумати ва раҳбариятига 1 февралга қадар Волга Булгарияси томонидан Ислом қабул қилинганлигининг 1100 йиллигини нишонлаш бўйича таклифлар киритишни буюрган.

 Диний бирлашмалар вакиллари билан учрашувдан сўнг, тегишли кўрсатмалар рўйхати Кремл веб-сайтида эълон қилинган.

"Россия Федерацияси ҳукумати Татаристон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси билан биргаликда манфаатдор диний ташкилотлар иштирокида Волга Булгарияси томонидан Ислом дини қабул қилинганлигининг 1100 йиллигини нишонлаш бўйича таклифлар киритади", дейилади хабарда.

Буйруқнинг бажарилиш муддати - 2021 йил 1 феврал. Россия Бош вазири Михаил Мишустин ва Татаристон Республикаси Президенти Рустам Минниханов буйруқ ижросига масъул этиб тайинланган.

azon.uz

Инсоннинг йиғлаши бир неча сабабдан бўлади. Гоҳо бир кишига раҳми келиб йиғласа, гоҳо қўрқиб йиғлайди, гоҳо соғиниб, гоҳо хурсандликдан, гоҳо оғриқдан, гоҳо хафаликдан, гоҳо мазлумликдан, гоҳо тавба қилиб, гоҳо мунофиқликдан ёлғон йиғлайди. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг йиғилари аксари бирор ўлган мусулмон ҳолига ачиниб, раҳмлари келиб, шафқатдан бўлар эди, ёки Аллоҳ таолодан қўрқиб ва Унинг муҳаббатидан йиғлар эдилар.

248. Абдуллоҳ ибн Шиххир розияллоҳу анҳу дедилар: Бир кун мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келдим. Жаноб намозга машғул эканлар. Ичларидан йиғлаганликларидан гўё мис қозон қайнаб турган каби овоз келар эди.

249. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу дедилар: Бир кун менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Қуръон ўқиб эшиттир” дедилар. Мен дедим: “Ё Расулаллоҳ, мен ўзларига ўқиб эшиттирайми, ҳолбуки, Қуръони карим ўзларига нозил бўлгандир”. Жаноб дедилар: “Мен Қуръонни бошқадан эшитишни яхши кўраман”. Абдуллоҳ ибн Масъуд дедилар: “Кейин мен “Нисо” сурасини бошладим. Ўқиб бориб, “Қачонки, биз ҳар уммат устига бир гувоҳни ҳозир қилсак ва сизни улар устига гувоҳ қилиб келтирсак, кофирларнинг ҳоллари қандай бўлади?” деган оятга етганда кўрдимки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг икки муборак кўзларидан ёш оқиб турарди.

250. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо дедилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам замони муборакларида бир марта кун тутилди. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам туриб, масжидга бордилар ва намоз бошладилар. Шу қадар узун қиём қилдиларки, рукуъ қилмас эканлар деб гумон қилинди. Кейин рукуъга бордилар. Шу қадар узун рукуъ қилдиларки, бош кўтармас эканлар, деб гумон қилинди. Кейин рукуъдан қиёмга турдилар. Унда ҳам шу қадар узун турдиларки, саждага бормас эканлар, деб гумон қилинди. Кейин саждага бордилар. Шу қадар узун сажда қилдиларки, саждадан бош кўтармас эканлар деб гумон қилинди. Кейин жалсага турдилар. Унда ҳам шу қадар узун турдилар. Кейин яна шундоқ узун сажда қилдилар. Сўнг иккинчи ракаатни ҳам шундай узун ўқидилар. Иккинчи ракаатнинг иккинчи саждасида оҳ тортиб, дам олар ва йиғлар эдилар ҳамда Аллоҳга нолалар қилиб, даргоҳига арз қилар эдилар: “Парвардигор, сен менга ваъда қилган эдингки, сенинг ҳаётингда мен умматларингга азоб юбормасман” ва ваъда қилган эдингки, мудом умматларинг истиғфорга машғул турсалар, уларга азоб юбормасман”. Энди биз ҳаммамиз истиғфорга берилдик”. Кейин Жаноб соллаллоҳу алайҳи васаллам намоздан фориғ бўлдилар, кун очилиб, равшан бўлиб кетди. Кейин Жаноб ваъз қилдилар. Худога ҳамду сано айтгандан кейин дедилар: «Офтоб билан ой Аллоҳ таолонинг оятларидандир. Бир кишининг ўлиши ёки тирилиши учун тутилмайди, қачон бу иккиси тутилса, сизлар Худога мутаважжиҳ бўлинглар, намоз ва истиғфорга машғул бўлинглар».

251. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо дедилар: Жаноби Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бир қизлари (қизларининг қизлари) хаста бўлиб, ўлишга яқин борганда қучоқларига олдилар, яна олдиларига қўйдилар. Кейин у бола вафот қилди. Бу ҳолни кўриб, чўрилари Умму Айман розияллоҳу анҳо овоз билан йиғлаб юбордилар. Жаноб дедилар: Сен Расулуллоҳ ҳузурида ҳам овоз билан йиғлайсанми? Умму Айман дедилар: Ўзларининг йиғлаб турганларини кўрмай турибманми? Жаноб дедилар: Менинг йиғлашим мамнуъ йиғи эмас, бу Аллоҳ таоло мўмин бандасининг кунглига пайдо қилган раҳматдир. Кейин дедилар: Мўмин банда ҳар қандай ҳолда яхшиликда бўлади. Ҳатто унинг ўз жонини баданидан чиқарилур ҳолда ҳам Холиқига шукр ва сано айтади.

И з о ҳ. Уламолар дейдилар, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳеч бир қизлари ёшлигида вафот қилмаган. Бу қизлари Зайнаб розияллоҳу анҳонинг қизларидир. Лекин бу зот ҳам ўша беморликда ўлиб кетмай, шифо топиб кетгандилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан кейин дунёда узоқ яшадилар. Ҳатто Али розияллоҳу анҳу у зотни ўз никоҳларига олдилар ва шаҳид бўлган вақтларида ҳам никоҳларида бор эдилар. Энди юқоридаги “вафот қилди ва Умму Айман йиғладилар” деган сўз маъноси, вафот қилишига яқин бордилар.

252. Оиша розияллоҳу анҳо дедилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг эмишган биродарлари Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу вафот қилганларида юзларидан ўпдилар. Ўша ҳолда икки кўзларидан ёшлари оқиб йиғлаб турардилар.

253. Анас розияллоҳу анҳу дедилар: Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қизлари Умму Гулсум розияллоҳу анҳонинг жанозаларига ҳозир бўлдик ва қабристонга ҳам бордик. Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам ўзлари қизларининг қабрлари устида ўтирган эдилар. Кўрдимки, у зотнинг икки кўзларидан ёшлари оқиб туриб дедилар: “Ораларингизда бу кеча хотинига яқинлашмаган киши борми?” Абу Талха розияллоҳу анҳо дедилар: “Мен, ё Расулаллоҳ”. “Сен бу қабрга тушгин”. Кейин у зот қабрга тушдилар.

И з о ҳ. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қизлари Руқия розияллоҳу анҳо вафотларидан кейин иккинчи қизлари Умму Гулсум розияллоҳу анҳони Усмон розияллоҳу анҳога никоҳ қилиб берган эдилар. Бу зот вафотларида эрлари Усмон қабрга қўймоқ учун яқин келдилар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу кеча жимоъ қилмаган киши дафн қилсин деганларида ўзларини тортдилар. Чунки ўша кеча хотинлари ўлиб турсалар ҳам, бир чўри билан шаръий суҳбат қилган эдилар. Бу ҳол соллаллоҳу алайҳи васалламга маълум бўлиб эди. Шунинг учун Усмон розияллоҳу анҳуга енгил бир итоб мақомида шундай дедилар.

(Давоми бор)

“Шамойили Муҳаммадия” китобидан

azon.uz