muslim.uz

muslim.uz

Вівторок, 24 ноябрь 2020 00:00

Луқмангга ҳам ажр бор

Ҳажжатул вадоъ йилида Саъд ибн Аби Ваққос розиёллоҳу анҳу қаттиқ бетоб бўлди. Ҳатто шу касаллик билан ўлсам керак, деб ўйлади. Набий саллоллоҳу алайҳи ва саллам уни кўргани келдилар. Саъд деди:
-Эй Аллоҳнинг Расули! Кўриб турибсиз, менга касаллик етди. Менинг молим бор. Менда фақатгина биттагина меросхўр қизим бор. Молимнинг учдан иккисини садақа қилсам бўладими?
Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи ва саллам:
-Йўқ, дедилар.
-Ярмини садақа қилсам бўладими?
-Йўқ.
-Учдан бирини садақа қилсам бўладими?
-Учдан бири ҳам кўп эй Саъд! Сен фарзандларингни бировлардан тиланиб юрадиган фақир қилиб қолдирганингдан, уларни бой қилиб қолдирганинг афзалдир. Аллоҳнинг ризоси учун қилган ҳар-бир нафақангга савоб оласан. Ҳаттоки, хотининг оғзига солган луқмангга ҳам!

Кишининг ўз меросхўрлари ҳақида ҳам қайғуриши Набий саллоллоҳу алайҳи ва салламннинг кўрсатмаларидир. Уларга қийинчилик пайтида фойдаланадиган мол қолдириши машруъдир.
Дунё ўзгариб туради. Унинг кулфатларидан ҳеч ким қочиб қутула олмайди. Бу дегани, инсон фақат мол йиғсин, дегани эмас. У ўзини ҳам унутмаслиги лозим. Яхшилик қилиш, муносиб жойларга садақа эҳсонлар қилиш лозим. Жони ҳалқумга келганда меросхўрларига “буни менинг номимдан фалон жойга садақа қилинглар, мана буни менинг номимдан садақайи жория қилинглар” дейиши яхши эмас. Бу ишларни кўзи очиқлигида, соғ-саломат юрганида ўз қўллари билан қилиши матлубдир.
Саҳифангни ўзинг тўлдир. Ўзинг садақа қил. Аллоҳ томон У сенга берган нарсалар билан мусобақа қил. Мол жамлаб, уни болаларга қолдириб, сўнгра унинг ҳисобини ёлғиз ўзинг берма.
Ният одатларни ибодатга айлантиради. Ниятларингни доимо Аллоҳ учун қилгин. Оиланг учун сотиб оладиган озиқ-овқатингни кундалик зарурат деб эмас, бунда ажр бор деб қилгин. Ҳар бир ҳўл жигарда ажр бордир. Ота-онангга сарфлайдиган молингни кишиларнинг гапидан қўрқиб бурч тушунчаси билан боғлама. Унда яхшилик ҳис қил. У билан Аллоҳга яқинлаш. “Ота-онанггизга яхшилик қилинг!”, деган оятни хотиржам бўлиб тиловат қил.
Янги фарзанд кўрган синглинг зиёратини урф-одатга, ижтимоий муносабатларга боғлама. Бундаги силаи-раҳмни ҳис қил. Силаи-раҳм Аршга боғланганини, уни ким боғласа Аллоҳ уни боғлашини, уни ким узса Аллоҳ уни ҳам узишини эсла.
Қўшни билан алмашадиган бир товоқ овқатингни қадимги одатларимизга боғлама. Бу ишда Жаброил алайҳис саломнинг Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи ва салламга қўшни ҳақида кўп гапирганларини, Расулуллоҳ салоллоллоҳу алайҳи ва саллам бундан ҳатто қўшни мерос ҳам олса керак, деб ўйлаб қолганларини эсла.
Инсонларнинг амаллари бир-бирига ўхшайди. Аммо уларнинг ниятлари фарқлидир. Ниятингда доимо Аллоҳ бўлсин!

Абдулқодир Полвонов

Самарқанд вилоятидаги Имом Бухорий мажмуасида 10 минг ўринли масжид қурилади. Бу ҳақда қурилиш вазири Ботир Зокиров «Ўзбекистон 24» телеканалида берган маълумотига таяниб, kun.uz манбаси хабар берди. Вазирлик вакиллари лойиҳани президент Шавкат Мирзиёевга топширишган. Зокировнинг айтишича, бу тўртинчи тақдимот бўлган ва президент томонидан лойиҳани бошлаш бўйича топшириқ берилган.

Қурилиш вазирининг сўзларига кўра, мажмуада атрофи миллий услубдаги айвонлар билан ўралган 10 минг ўринли масжид қурилади. Вазирлик масжид ва унинг атрофидаги қурилиш ишларини бошлаш бўйича кўрсатма олган.

Пайариқ тумани ҳудудида жойлашган Имом Бухорий мажмуаси ҳудудида ҳозир ҳам масжид фаолият олиб боради. Лойиҳага кўра, шу масжид ўрнига каттароқ ва замонавий услубда қурилиши режалаштирилмоқда.

Шунингдек, мажмуанинг ўзи ҳам қайтадан барпо этилади. Айни дамда мажмуанинг ёнида Имом Бухорий номидаги ҳадис мактаби ҳам фаолият юритмоқда.

 Маълумот учун, Имом Бухорий Ислом оламининг етук муҳаддиси ҳисобланади. Уни муҳаддислар имоми деб аташади. Имом Бухорийнинг «Саҳиҳи Бухорий» саҳиҳ ҳадислар тўплами Ислом оламида энг ишончли ҳадис манбаси сифатида ўрганилади. Имом Бухорий милодий 810 йилда Бухорода туғилган. 870 йилда эса ҳозирги мақбараси жойлашган Самарқанд ҳудудидаги Хартанг қишлоғида вафот этган.

islom.uz

“Экстремистик ғояларни  инкор қилишда шаръий далиллар”

3.  Далилларни тушунишдаги тўғри ёндашув.      

Мазкур масала қуйида айтиб ўтиладиган асосларга таянади: 

А). Саҳобаларнинг йўлига эргашиш. Уларнинг “шаръий далилларни тўғри тушунишда саҳобаларннг маслагига эргашамиз” деган гапи айёрликдан кейинги яна бир айёрликдир. Улар саҳобаларнинг назаридаги ёндашув ва ривоятларни қаёқдан ҳам чуқур англасинлар! Чунки саҳобалар ҳақидаги нақл ва хабарлар турли китобларнинг турли бобларида битилган сатрлардир. Ахир улар саҳобаи киромларнинг асарларидан таркиб топган ушбу илмий манбаларни ўзаро мувофиқлаштириб тадқиқ  қила олармиди? Бунинг жавоби  эса шубҳасиз эплай олмайдилар қабилида бўлади.

Аммо улар саҳобаи киромларнинг ёндашув маслакларига тобеъ бўлишни чиндан ҳам истасалар, тўрт мўтабар мазҳабдан бирини танлашга мажбур бўладилар. Чунки мазкур мазҳаб алломалари саҳобаларга биздан кўра яқинроқ ва уларнинг маслагида биздан кўра етукроқ инсонлар эдилар. Турган гапки  шаръий асосларни тушиниш борасида мазҳаб алломаларининг маслаги ҳам ўзларига Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламдан мерос бўлиб қолмаган. Балки бу жараён саҳобаи киромларга мерос бўлиб қолди. Саҳобалардан тобеийнларга,  тобейинлардан кейин эса фиқҳий мазҳаб мужтаҳидларига уланди.

Шубҳасиз, имом Абу Ҳанифанинг мазҳаблари ибни Масъуднинг йўлига боғланади. Имоми Моликнинг мазҳаблари ибни Умар ва у кишининг ўғиллари ҳамда ҳодимларининг йўлига боғланади. Тобеинлардан иборат тўрт мазҳаб мужтаҳидларининг машойихлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобаларидан таълим олганлари ҳеч кимга сир эмас. Энг камида ушбу силсила саҳобалардан таълим олган тобеинларнинг шогирдлари. Шунинг учун ҳам шаръий далилларни идрок этиш борасида тўрт мазҳаб мужтаҳидларининг маслаги расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмалари бўлиб, айни пайтда саҳобалардан ўтиб келаётган омонатдир. Ҳаммага маълум ҳақиқат шуки, саҳобалар гарчи турли ўлкаларда яшаган бўлсалар-да, уларнинг шаръий асослар устидаги турли ҳил қарашлари ортидан фиқҳий мадрасалар вужудга келди. Ироқда имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ қўллари остида ҳозирги замон таъбири билан айтганимизда фиқҳ куллиялари ташкил топди. Мадинаи мунавварада имом Моликнинг мадрасалари ташкил топди. Кейинчалик бу мактабни икки буюк имомлар – имом Шофиъий ва имом Аҳмадлар ривожлантириб турли ўлкаларга тарқатдилар. Улардан кейингилар зиммасида эса мазкур мужтаҳид алломаларга шогирд бўлиб, кўрсатган йўлига тобеъ бўлиш, уларнинг аслий (ақидавий) қоидаларини маҳкам тутиб айрим фаръий (фиқҳий) масалалардагина ижтиҳод қилиш қолди, холос. Чунки мазкур фиқҳий мазҳабларнинг маслаги Аллоҳ ва расулининг ҳукмларини  англаб етиш ва тўғри тушунишда асос бўладиган саҳобаи киромларнинг маслаги ҳисобланади. Зеро, мазҳаб уламолари далилларни тадқиқ қилишда саҳоба ва тобеинларнинг танловларига эргашиш қоидасини илгари сурдилар. Улар аслий қоидалар ва куллий аҳкомларни жамлаш (мувофиқлаштириш)да бор имкониятларини ишга солдилар. Айнан саҳобалар маслаги асосига ўз мазҳабларини барпо қилиб Китоб ва фатволарида уларни қарор топтирдилар.

Биз бугун мазкур асарларни усули фиқҳ деб номлаймиз. Имом Шофеийнинг “Рисола” номли китоблари ҳам шулар жумласидандир. Имом Молик “Муватто ”

китобларида уни янада кенгроқ ёритганлар. Имом Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳнинг шогирдлари Шайбонийнинг  “Асил” китобида у ҳақида нақл қилинади.

Имом Аҳмаддек забардаст аллома ҳам ўз “Муснад”ларида ундан далиллар келтириб ўтади.

Ҳеч кимга сир эмаски, ўзида саҳобалар танлови ва талқинларини  жамлаган мазкур тизимли усуллар  фиқҳий мазҳабларнинг асосини ташкил қилган.   

Шу ерда ҳақли савол туғилади: саҳобаи киромларнинг шаръий далилларни идрок этиш борасидаги маслагига ҳозирги бидъат аҳли жамоалари яқинроқми ёки саҳобалар замонига яқин бўлган  мазҳаб уламолари яқинроқ бўлганми?

Бугунги воқеъликдан келиб чиқсак уларнинг “шаръий далилларни саҳобаи киромларнинг  талқинида идрок қилиш” деган сўзлари фақат ҳавои гаплардир. Воқеъликда амалиётга татбиқ қилинмаган, бирор илмий қийматга эга бўлмаган даъволардир холос.

Иккинчи: араб луғатини чуқур билиш.

Бу масала борасида ҳам улар араб тилида ҳар қанча чуқур билимларга эга бўлмасин, мазҳаб уламолари жамоасининг билим-маърифати олдида уларнинг ўндан бирини ҳам билмайдилар. Биз қандай қилиб араб тилида ҳам етук даражада гапира олган мазҳаб алломаларни четга суриб қўйиб  уларнинг ўрнига мутаассиб жамоаларнинг маслагини қабул қиламиз?! 

Бу қандай ҳам жаҳолат ва бедодликки, улар ўзларини, шаръий ҳукмлар истинботи учун зарур бўлган араб тили ва қоидаларида чуқур билм ва етарли даражада маҳоратга эга деб биладилар! Мазкур жамоалар фикрича,  араб тили ичида яшаб уни ўзига сингдирган, керак бўлса уни нутқ маданияти даражасида  қўллаб юрган мазҳаб уламолари уларнинг даражасига етолмас эканлар. Ҳатто мақомлари ҳақида “гапирган гапи араб тилидаги ҳужжатдир” дейилган имом Шофеийдек  алломалар ҳам мазкур мутаассиб жамоаларга тенг келмас эмиш. 

Фиқҳий мазҳаб алломалари чизиб берган, ўз шайхлари ва улар орқали саҳобаи киромлардан мерос ўлароқ ўтиб келган ушбу маслак нафс таскин топадиган ва суянишга лойиқ бўлган маслакдир. Биздан бирор киши тўрт мўътабар мазҳабнинг бирортасига эргашар экан, аниқ биладики эргашаётган ушбу йўли замонлар оша минглаб алломалар хизмат қилган асл илмий маслакдир. Китоб ва Суннат ҳидояти (йўллаган йўл)да юриш осон бўлган услубдир. Мазҳаб алломаларининг бошқаларни кофирга чиқариш, экстремизм, ноҳақ қон тўкиш каби вайронкор фикрлар билан ёндашганларини кўрмайсиз. Чунки уларнинг фиқҳий ҳукм ва фатволари бидъат аҳлидан иборат мутаассиб жамоаларнинг тутган йўлидан бутунлай айродир. Аммо мутаассиб жамоа вакиллари илмда ҳам жуда ночор, идрок ва тушунишда юзаки ёндашадиган жамоалардир. Улар  шунинг учун ҳам фатволарида ўйин, шаръий аҳкомларида тартибсиз иш тутадилар.

(давоми бор)

“Экстремистик ғояларни  инкор қилишда шаръий далиллар” китобидан.

Таржимон: Тоҳир Воҳид

Общаться с учеными всегда интересно. Они в постоянном поиске и полны блестящих идей.
Февраль этого года. В Международной исламской академии в разгаре просветительское мероприятие, посвященное 80-летию со дня рождения известного ученого-источниковеда Убайдуллы Уватова. Когда слово предоставили его близкому другу и соратнику Ахаджону Хасанову, участники мероприятия заметно оживились. Как известно, он дружил с ученым 62 года. А.Хасанов поделился своими теплыми воспоминаниями о молодости, увлечении футболом, первой зарубежной командировке, радостных и грустных событиях на тернистом пути науки.
Как сообщает УзА, интерес к истории у Ахаджона-ака появился в школьные годы. Знания, полученные в высшем учебном заведении, стали толчком к новым исследованиям истории восточных стран.
Его совместная служебная командировка с Убайдуллой Уватовым в Египет в 1962 году открыла новую страницу в деятельности ученого.
По мнению специалистов, в последней четверти ХХ столетия в Узбекистане была создана крупная научная школа по изучению истории ислама, источниковедения, научно-духовного наследия предков, объективному исследованию нашего великого прошлого на основе различных источников и рукописей. Неоценим вклад известного ученого нашего времени, доктора исторических наук, профессора Ахаджона Хасанова в развитие данной научной школы.
Одновременно с научной и педагогической деятельностью Ахаджон Хасанов внес достойный вклад в развитие религиозно-просветительской сферы. Он работал в Администрации Президента Республики Узбекистан, Ташкентском государственном институте востоковедения, Ташкентском исламском университете (ныне – Международная исламская академия Узбекистана).
Правительством нашей страны были достойно оценены труды А.Хасанова, и в 2011 году ему было присуждено почетное звание заслуженного наставника молодежи Республики Узбекистан.
Благодаря многолетнему скрупулезному труду Ахаджон Хасанов в 1975 году защитил кандидатскую диссертацию на тему «Социально-политическая система египетских мамлюков», а в 1994 году – докторскую диссертацию на тему «История древней Аравии и проблемы ее изучения».
В процессе плодотворной и самоотверженной работы ученым было написано более 20 монографий, трактатов, учебников и учебных пособий, около 200 статей. Он является автором научных трудов, таких как «История Мекки и Медины», «Древняя Аравия», «Древняя Аравия и ранний ислам», «Раннее исламское общество: переход от религиозности к мирскому», «История ислама» и другие.
Наряду с осуществлением педагогической деятельности Ахаджон Хасанов является членом Совета улемов Управления мусульман Узбекистана, членом совета Международной исламской академии Узбекистана, заместителем председателя ученого совета по исламоведению.
В преддверии 29-летия независимости страны по указу Президента ученый был удостоен ордена «Мехнат шухрати».
– Такое высокое признание моих трудов стало для меня неожиданностью, – говорит профессор кафедры «Исламская история и источниковедение – IRCICA» Международной исламской академии Узбекистана Ахаджон Хасанов. – Положительные преобразования, осуществляемые в стране, призывают нас к новым исследованиям.
Действительно, ученый, который и в свои 80 лет не перестает работать и заниматься исследованиями, является примером для каждого из нас.

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Первый заместитель Председателя Сената Олий Мажлиса Узбекистана Содик Сафоев 16 ноября встретился в формате видеоконференцсвязи со старшим заместителем директора галерей искусств Фрира и Саклера Смитсоновского национального музея азиатского искусства Масуме Фархад, сообщает ИА «Дунё».
По информации Посольства Узбекистана в США, в начале встречи Масуме Фархад с особой теплотой вспомнила посещение Президентом Узбекистана Галереи искусств Фрира и Саклера, что, по её словам, стало весьма значимым событием в истории музея.
«Для нас было огромной честью представить наши коллекции, и я была поражена придаваемой главой государства значимости историческим корням иката и древним артефактам Центральной Азии», - заявила она.
Необходимо отметить, что галереи искусств Фрира и Саклера являются частью основанного в 1846 году американского Смитсоновского института, одного из самых крупных в мире научно-исследовательских и образовательных институтов, который объединяет около 20 музеев и комплексов в США.
Масуме Фархад подтвердила заинтересованность в продолжении плодотворного сотрудничества со странами Центральной Азии, в том числе Узбекистаном. По ее словам, американская сторона твердо привержена тесному взаимодействию в популяризации богатой культуры и бесценного культурного наследия узбекского народа среди широкой американской общественности.
В ходе встречи достигнута договоренность о совместной организации в 2021 году в г.Вашингтоне выставки, посвященной династии Бобуридов и их роли в развитии мировой цивилизации. Масуме Фархад приветствовала готовность узбекской стороны активно участвовать в данном мероприятии, в том числе внести вклад в наполнение содержательной части выставки экспонатами и научными трудами из Узбекистана.
В рамках выставки, основное внимание планируется уделить династии Бобуридов в Индии (1526-1857 годы), книге мемуаров «Бабурнама», роли Бобура в развитии и поощрении искусства, картинам того периода, рукописям из фонда собраний Фрира и Саклера, а также документам и планам архитектуры садов правителя.
Кроме того, в ходе мероприятия также запланирована отдельная презентация истории, культуры и современного развития Узбекистана. Планируется уделить особое внимание глубокому изучению научного наследия великих мыслителей узбекского народа, поддержке толерантного ислама, также раскрытию сути и значения текущих реформ и преобразований.
Подчеркивая значимость данной выставки, Масуме Фархад отметила, что «знание истории страны способствует лучшему пониманию ее современного развития».

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Top