muslim.uz
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётларидан лавҳалар: Абдуллоҳ ибн Умму Мактум (Аудио)
ЎМИ матбуот хизмати
Бидъат
“Бидъат” сўзи луғатда “бирор нарсани янгидан пайдо қилиш”, “ўйлаб топиш” деган маъноларни англатади. Фиқҳ энциклопедиясида бу сўзга қуйидагича изоҳ берилган: “Ким бир нарсани пайдо қилса, янгилик қилган бўлади. Агар уни амалда қўлласа, барпо этган, бошлаб берган бўлади”.
Изз ибн Абдуссалом бидъатга: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам даврларида бўлмаган нарса”, дея таъриф берган.
Уламолар бидъатни иккига: “бидъати ҳасана” – “яхши бидъат” ва “бидъати саййиа” – “ёмон бидъат”га ажратишган.
Имом Шофиъий: “Янги пайдо қилинган ишлар икки хил бўлади. Биринчиси, Қуръон, суннат, асар (саҳобий ва салафи солиҳлар сўзи) ёки ижмога хилоф бўлган янгиликлар бўлиб, бу ёмон бидъат ҳисобланади. Иккинчиси, яхши нарсалар учун пайдо қилинган ишлар бўлиб, бу яхши бидъат ҳисобланади”, деган.
Эътиқод ва ибодат масалалари мукаммал бўлган. Эндиликда ким ақидага ёки ибодатларга ўзгартириш киритмоқчи бўлса, ёмон бидъат қилган бўлади. Кимдир икки ракатли фарз намозни тўрт ракат ўқиса ёки шунга ўхшаш ишни қилса, адашади.
Яхши бидъат эса диннинг аслига янгилик киритиш маъносида эмас. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам “Хандақ” жангида Мадина атрофига ўра қаздириб, уни сувга тўлдиртирганлар ва шу орқали шаҳарни мудофаа қилганлар. Бу яхши бидъат, чунки аввал бундай қилинмаган эди.
Абу Бакр розияллоҳу анҳу Қуръонни китоб ҳолига келтирдилар. Умар розияллоҳу анҳу Убай ибн Каъб розияллоҳу анҳу мусулмонларга имом бўлиб таровеҳ намозини ўқиганларини кўриб, “Қандай яхши бидъат”, деганлар. У зот биринчи бўлиб денгиз флотини ташкил қилдилар. Ҳолбуки, бу ишлар Пайғамбар алайҳиссалом даврларида бўлмаган. Саҳобалар: “Бу залолатдир”, дейишмаган.
Шариатнинг мақсад ва моҳиятини яхши тушунмаган кишилар янги пайдо бўлган барча нарсани, диннинг аслига таъсири бўлмаса-да, бидъат, ҳар бир бидъат залолат, ҳар бир залолат дўзахга элтади, дейишади. Бу – нотўғри.
Бидъат бўлади деб кўзойнак тақмаган, машина минмаганлар адашади. Ислом – саодат дини. Инсон манфаатларига хизмат қиладиган ҳар қандай эзгу ишни, янгиликни қўллаб-қувватлайди.
Имом Ноблусий бундай ёзади: «Бугунги кунда дунё каттадан-катта ўзгаришлар, тараққиётни бошидан кечирмоқда. Инсон ақлини шошириб қўядиган янги ихтиролар дунё юзини кўрмоқда. Хўш, Расулуллоҳ алайҳиссалом: “Ҳар қандай бидъат залолатдир”, деган ҳадисларида шуларни назарда тутганмилар?! Йўқ, албатта. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам назарда тутган бидъат бу – ақоид, шариат ёки ибодат масалаларида бирор янги нарсани қўшишдир».
Манбалар асосида
Абдуллоҳ АЛИҚУЛОВ
тайёрлади.
“Ҳидоят” журналининг 2020 йилдаги 1-сонидан олинди
Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази тузилмаси тасдиқланди
“Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ҳукумат қарори қабул қилинди (693-сон, 06.11.2020 й.).
Қарор билан Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказининг (Марказ) тузилмаси ва устави тасдиқланди.
Ўзбекистон халқаро ислом академияси (Академия) ректорига, зарур ҳолларда, Марказ тузилмасига ходимларнинг умумий чекланган сони ҳамда меҳнатга ҳақ тўлаш фонди доирасида ўзгартиришлар киритиш ҳуқуқи берилди.
▫️Шунингдек, Академия таркибидаги Илмий тадқиқотлар ва инновацион лойиҳалар маркази тугатилиб, унинг моддий-техника базаси Марказга берилди.
Эслатиб ўтамиз, Президентнинг 2020 йил 11 августдаги ПҚ-4802-сон қарори билан Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузурида давлат муассасаси шаклидаги Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази ташкил этилган.
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ: Самъ ва басар сифатиға ишоратдур (Ўн бешинчи мавзу)
ИЙМОН-ЭЪТИҚОД КИТОБИ
* * *
НАЗМ
(5.6) Самъ ва басар сифатиға ишоратдур
Яна бил васфи самъу васфи басар,
Илмдин мунда ўзга маъно бор.
Бу эшитмак қулоқдин эрмас,
Ушбу кўрмакта кўз мадад бермас.
Гар қоронғуву, гар ёруғ бўлсун,
Гар йироқ бўлсин, гар ёвуқ бўлсун,
Кўрару эшитур тафовутсиз,
Ажз йўқтур жанобида ҳаргиз.
5.6. Самъ ва басар (эшитиш ва кўриш)
сифатининг шарҳи
Яна (Аллоҳ таолога хос бўлган) самъ (эшитиш) ва басар (кўриш) сифатини ҳам билиб ол. Бунда илм сифатидан бошқа маъно бордир (илмни эгалласанг, бунда бошқа маъно борлигини билиб оласан). Бу эшитиш (инсонларда бўлганидек,) қулоқ сабабли эмас, бу кўришда (бандаларда бўлганидек) кўз ёрдам қилмайди.
Хоҳ қоронғу, хоҳ ёруғ бўлсин, хоҳ йироқ, хоҳ яқин бўлсин, фарқи йўқ, Ул зот тафовутсиз кўради ва эшитади. Жаноби Аллоҳ таъолода асло (инсон ва бошқа махлуқотларга хос бўлган) ажз – ожизлик йўқдир.
ШАРҲ. Аллоҳ таъоло эшитгувчи, кўргувчидир, У зот яширин ёки ўта пинҳон бўлган ҳамма нарсани эшитади, катта ёки кичик бўлган ҳамма нарсани кўради. Унинг эшитмоғига узоқлик, кўрмоғига эса қоронғулик монеъ бўла олмайди. Шак-шубҳасиз, У қоронғуликда юрган чумолини ҳам кўради. Унинг кўрмоғи ва эшитмоғи ҳеч бир жиҳати билан биз инсонларнинг кўриш ва эшитишимизга ўхшамайди. У янги ва эски, жузъ ва кулл (бўлак ва бутун) – ҳамма борлиқни эшитади ва кўради («Жомиъ ул-мутун»).
САМЪ ВА БАСАР СИФАТИГА ИЗОҲ. Аллоҳ таъоло азалий зоти ва вужудий сифатлари билан эшитади ва кўради. Товушлар, ҳарфлар, сўзлар, жисмлар, ранглар, ҳаво, шамоллар, тотлар (таъмлар), шакллар, ҳаракат, ҳаракатсизлик, тўпланиш, ажралиш, хотиралар сингари борлиқларнинг саналган бу сифатларини ва зотларини азалий ўлароқ кўради ва эшитади.
Самъ ва басар сифатлари тажаллий этганида мавжудот ва махлуқот эшитади ва кўради, эшитиладиган ва кўриладиган нарсалар инкишоф бўлади – очилади, маълум бўлади.)
Калом сифатига изоҳ. Бу сўнгги байтда Қуръони каримнинг бир неча оятлари маъноси ифодаланган. “(У) осмонларнинг ва ернинг мислсиз яратгувчисидир. У бирор ишнинг бўлишини хоҳласа, унга фақатгина «Бўл» дер, бас, у дарҳол бўлур” (2/Бақара сураси, 117-оят).
Насрий баён ва шарҳ муаллифи:
Мирзо КЕНЖАБЕК
Ўзбекистон ва Бирлашган Араб Амирликлари сайёҳлар оқимини жадаллаштириш, айниқса зиёрат-туризмни ривожлантириш зарурлигини қайд этишди
9 ноябрь куни Ўзбекистон ва Бирлашган Араб Амирликлари ўртасида вазирликлараро сиёсий маслаҳатлашувларнинг иккинчи раунди видеоконференция шаклида бўлиб ўтди, деб хабар қилмоқда ТИВ матбуот хизмати.
ТИВ маълумотига кўра, Ўзбекистон Республикаси делегациясига Ташқи ишлар вазирининг ўринбосари Фурқат Сидиқов, Бирлашган Араб Амирликлари делегациясига Ташқи ишлар ва халқаро ҳамкорлик вазирининг ўринбосари Халифа Шаҳин ал-Марар бошчилик қилди.
Томонлар сиёсий, савдо-иқтисодий, сармоявий, маданий-гуманитар ва бошқа соҳалардаги алоқаларни кенгайтиришга урғу қаратган ҳолда икки томонлама муносабатларнинг ҳолатини атрофлича кўриб чиқди, БМТ, Ислом Ҳамкорлик Ташкилоти, Жаҳон Савдо Ташкилоти ва бошқа халқаро ташкилотлар доирасидаги ўзаро алоқаларнинг амалий жиҳатлари тўғрисида фикр алмашди.
Инвестиция соҳасидаги ҳамкорликни чуқурлаштириш ва сайёҳлар оқимини жадаллаштириш, айниқса зиёрат-туризмни ривожлантириш зарурлиги қайд этилди. Амалга оширилаётган қўшма лойиҳалар кўламини кенгайтириш мақсадида Ўзбекистон-БАА инвестиция компанияси фаолиятини ривожлантиришдан икки томон ҳам бирдек манфаатдор экани тасдиқланди.
БАА томони Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеясининг 75-сессиясида илгари сурган барча ташаббусларини қўллаб-қувватлади, шунингдек, узоқ муддатли афғон можаросини тинч йўл билан ҳал этиш, Афғонистонни минтақавий савдо-иқтисодий ва транспорт-транзит соҳасидаги ҳамкорликка жалб қилиш бўйича Ўзбекистон олиб бораётган сиёсатга юқори баҳо берди.
2020-2021-йилларга режалаштирилган қўшма тадбирларнинг жадвали ва кун тартиби, парламентлараро мулоқотни ўрнатиш ва ҳамкорликнинг шартномавий-ҳуқуқий асосларини кенгайтириш бўйича таклифлар кўриб чиқилди.
Маслаҳатлашувлар доирасида умумий кун тартибнинг бошқа масалалари ҳам муҳокама қилинди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати