1. Идишни тозалаб қўйиш.

Нубайша ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бирор идишдан таомланиб, сўнг уни ялаб тозалаб қўйса, идиш унинг ҳақига мағфират сўрайди”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Киши овқат идишини ялаб қўйса, идиш унга истиғфор айтиб: “Ё Аллоҳ! Мени шайтон қўлидан озод қилганинг каби уни дўзахдан озод қилгин”, дейди», дедилар (“Жомеъул аҳодис”).

2. Бармоқларни ялаб тозалаш.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қайси бирингиз таомланса, бармоқларини яласин, чунки у уларнинг қай бирида барака борлигини билмайди”, деганлар (Имом Термизий ривояти).

3. Аллоҳга ҳамд айтиш.

“Алҳамдулиллаҳиллазий атъаманий ҳааза розақнийҳи мин ғойри ҳавлин минний ва лаа қувватин”

“Менинг тарафимдан ҳеч қандай ўзгариш ва куч-қувватсиз ушбуни менга едирган, уни менга насиб этган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ таоло банда таом еб, Унга ҳамд айтганидан рози бўлади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким овқатланиб бўлгач “Алҳамдулиллаҳиллазий атъаманий ҳааза розақнийҳи мин ғойри ҳавлин минний ва лаа қувватин” деб айтса олдинги гуноҳлари кечирилади», деганлар (Имом Термизий, Имом Абу Довуд, Имом Ибн Можа ривояти).

4. Қўлларни ювиш.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:"Таомдан олдин (қўлни) ювиш камбағалликни кетказади. (Таомдан) сўнг (қўлни ювиш) эса кичик гуноҳларни кетказади ва кўзни тузатади".

Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Таомнинг баракаси ундан олдин ва кейин қўлни ювишдадир", деганлар (Имом Абу Довуд ривояти). 

Даврон НУРМУҲАММАД

Шу йил 28 июль куни Британия бирлашган қироллигида истиқомат қилувчи Нақшбандия тариқатининг пешқадам Шайхи жаноб Муҳаммад Абдуллоҳ Атиқ ва у кишининг ўғли Британия Ислом илмлари институти ва Фатво бошқармаси муфтийcи доктор Мунаввар Атиқ ҳамроҳлигидаги 25 нафар зиёратчидан иборат делегация Ўзбекистонга ташриф буюришган эди.

 10 кун давом этган сафар давомида меҳмонлар Сурхондарё, Самарқанд ва Бухоро вилоятларида жойлашган бир қанча зиёратгоҳларда бўлишди. Меҳмонларни “Вақф” фондига бириктирилган зиёратгоҳларнинг масъул ходимлари муносиб кутиб олишди ва уларга зиёратгоҳлар тарихи, Ўзбекистонда зиёрат туризмини ривожлантириш бўйича олиб борилаётган ишлар ҳақида маълумотлар берилди.

Меҳмонлар 5 август куни Самарқанд вилоятидаги Имом Бухорий қабрини зиёрат қилишиб, у жойда амалга оширилаётган қурилиш ва ободонлаштириш ишлари билан ҳам яқиндан танишди.

Ташриф сўнгида “Вақф” хайрия жамоат фонди Халқаро алоқаларни ривожлантириш бўлими бошлиғи М.Қосимов меҳмонлар билан учрашиб, муфтий доктор Мунаввар Атиқ билан суҳбат олиб борди. Самимий суҳбат чоғида меҳмонлар мазкур сафардан жуда катта таассурот олгани, зиёратгоҳларни обод қилиш, зиёрат туризмини ривожлантириш бўйича Ўзбекистонда олиб борилаётган ишлар уларда катта таассурот қолдирганини айтиб, келгусида яна Ўзбекистонга келиш ниятида эканлигини таъкидлади.

Меҳмонлар Ислом илмлари бешиги бўлган она-Ватанимизнинг янада гуллаб яшнашини Аллоҳдан сўраб дуолар қилишди.

 “Вақф” хайрия жамоат фонди

Матбуот хизмати

Шуайб алайҳиссалом Мусо алайҳиссаломга “Қўрқма” деган эдилар...

Юсуф алайҳиссалом иниси Бинёминга “Ҳасрат чекма" деган эдилар...

Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ғорда Абу Бакр розияллоҳу анҳуга “Маҳзун бўлма” деган эдилар...

Инсон руҳиятини тарбия қилиш, унга сокинликни ўргатиш Пайғамбарлар алайҳимуссаломнинг вазифаларидан бири бўлган. Улар ҳаётни енгиллатишар ва атрофларидагиларга яхши гумон, ҳамда умид учқунларини сочишар эди.

Қуръони каримда Аллоҳ таоло бандаларига ҳеч қандай чеклов ва қайдларсиз мутлақ тарзда “Мўминларга хушхабар беринг” дея буйруқ берган. Уларга барча гўзал нарсаларнинг хушхабарини бер.

Қора булутларни кўрмасанг ҳам ёмғирни, тузалиш аломатларини кўрмасанг ҳам шифони, иқтисод назариялари бунинг аксини кўрсатса ҳам молиявий ўсиш муждаларини бер. Кўзларидан оққан ёшлар уларнинг ёноқларида ўз асоратларини қолдирган бўлса ҳам уларга бахт-саодат хушхабарини бергин... Атрофлари мусибатларга тўлиб кетган бўлса-да, уларга мамнунлик башоратини бергин... “Мўминларга хушхабар бер”.

Барча гўзал нарсаларнинг хабарини бер, сўнгра уларга агар тақдирларига рози бўлишса, Аллоҳ таоло ҳам улардан рози бўлишини, агар сабр қилишса уларга жаннатни ва барча ташвишларини унуттириб юборадиган абадий саодатни беришини хушхабар қил.

Али Жобир Файфий “Ҳаётнинг 17 қонуни“ китобидан.

Саудия Aрабистони Подшоҳлиги Ислом ишлари, даъват ва иршод вазирлиги келгуси якшанба куни 85 давлатнинг вазирлари ва диний ишлар идораси раҳбарлари иштирокида халқаро анжуман ташкил қилади: “Дунёдаги диний ишлар, фатволар ва шайхликлар бошқармалари билан ҳамкорлик муносабатларини мустаҳкамлашга оид “Aлоқа ва интеграция” мавзусидаги халқаро конференцияга мезбонлик қилади.

Мамлакат Ислом ишлари, даъват ва иршод вазири доктор Aбдуллатиф бин Aбдулазиз Ол Шайхнинг таъкидлашича, анжуман еттита асосий мавзуни ўз ичига олади, хусусан, дунёдаги диний ишлар бўлимлари, фатво ва шайхликлар идораларининг Исломга хизмат қилиш, ислом бирлигини мустаҳкамлаш, воқелик ва умид ўртасидаги алоқа ва интеграция, уларнинг халқлар ўртасида бағрикенглик ва осойишталик  қадриятларини тарғиб қилиш борасидаги саъй-ҳаракатлари, Қуръон ва суннатда мўътадиллик ва аслият, дунёдаги диний ишлар, фатво ва шайхликлар идораларининг экстремизм ва терроризмга қарши кураш ва уларнинг жамиятни атеизм ва парчаланишдан ҳимоя қилиш борасидаги саъй-ҳаракатлари кабиларни қамраб олади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Ибн Умар розияллоҳу анҳу айтадилар: “Бир киши Набий саллоллоҳу алайҳи васалламга бавл (пешоб) қилаётганларида салом берди. У зот алик олмадилар” (Имом Термизий ривояти).

Набий саллоллоҳу алайҳи васаллам ҳожат ушатаётган пайтлари зикр ўрни бўлмагани учун алик олмадилар. Зеро, алик ҳам зикр, ҳам муборак каломдир. Салом орқали тинчлик, саломатлик, сакинат, раҳмат ва Аллоҳнинг баракаси сўралади. Салом бераётган кишимизга ана шуларни тилаётган бўламиз. Лекин шундай ўринлар борки, бу ўринларда салом бериш, ноўрин ёки беҳуда ёхуд Аллоҳ хушламайдиган ишларни қилаётганларга Аллоҳнинг саломи, раҳмати сўралаётган, гуноҳ иш устида турганга мувофиқдек бўлиб қолинади.

Ибн Обидийн “Роддул мухтор” китобларида салом бериб бўлмайдиган ўринларни санаб ўтганлар:

– Қандай кўринишдан қатъий назар Аллоҳнинг зикри билан банд бўлган инсонга;
– Ҳадис илми билан шуғулланаётган одамга;
– Фиқҳ такрор қилаётганга;
– Дарс бериб турган мударрисга;
– Устози ҳузурида фиқҳ топшираётган кишига;
– Ҳожатга ўтирган одамга;
– Ваъз-насиҳат қилаётган кишининг суҳбатига одамлар қулоқ солиб турган пайтда маърузачига;
– Бегона ёш қизларга;
– Аврати очиқ кимсага;
– Қимор ўйнаб ўтирган кимсага;
– Маст қилувчи ичимликлар ичаётганга;
– Одамларни ғийбат қилиб турган ғийбатчига;
– Кабутарвозга кабутар учираётганда;
– Қўшиқ куйлаб турганга;
– Шариатда қораланган ва маън қилинган барча ишлар асносида;
– Аҳлига яқин ҳолатда ва унга киришиш асносида бўлган одамга;
Кофирга (агар кофирда мусулмоннинг иши, ҳожати бўлса майли)

Шайх Ар-Роҳматий қўшимча қилиб айтадилар: “Салом зиндиқ (кофир), аскиябоз, беҳуда гаплар гапирадиган, ёлғончи қарияга, бозорларда ёш қизларга атайин қараб турган кишига, имом ва аҳли илмларни сўкадиган, ҳақоратлайдиган кимсага, масжидда намозни кутиб ўтирган ҳам тасбиҳ қилаётган одамга ҳам салом берилмайди”.

Қуйидаги ўринларда саломга алик олиш ҳам шарт бўлмайди:

– Намоз ўқиётган;
– Нарса еб-ичаётган;
– Қуръон тиловат қилиб турган;
– Дуо;
– Зикр;
– Хутба қилаётган;
– Талбия айтаётган;
– Азон ва иқома айтаётган;
– Ҳукм қилишга ўтирган;
– Ҳаммомда;
– Қазои ҳожатда бўлган;
– Яқинлик пайтида бўлганлар – алик олишлари вожиб эмас;
– Ёш қизлар, фитна бўлишидан қўрқилган аёлларнинг саломига;
– Маст одамнинг саломига;
– Фосиқнинг саломига;
– Уйқуда, мудроқда салом берганга алик олиш ҳам шарт эмас.

Динимиз таниган ва танимаганга салом беришга ва унга алик олишга чақирган, лекин юқорида санаган баъзи ҳолатларимиз салом бериш ва унга алик олишга номуносиб ўринлар бўлгани учун ҳам шарт қилинмаган.

Бу билан ҳалиги одамга қўполлик қилиш, қаршимиздаги инсонни беҳурматлаш; кимнидир яхши-ёмонга чиқариш эмас, аксинча, қилаётган иши яхши эмаслиги эътиборидандир, албатта!

Саломга нолойиқ кимса бўлиб қолишдан Аллоҳ сақласин! 

Имом Бухорий номидаги
Тошкент ислом институти ўқитувчиси
Н.Саидакбарова