وَدَّ كَثِيرٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَوۡ يَرُدُّونَكُم مِّنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِكُمۡ كُفَّارًا حَسَدٗا مِّنۡ عِندِ أَنفُسِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلۡحَقُّۖ فَٱعۡفُواْ وَٱصۡفَحُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦٓۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ١٠٩
109. Аҳли китобларнинг кўплари ҳасадлари туфайли Ҳақ аниқ билинганига қарамай, имонли бўлганингиздан кейин сизларни яна кофир қилмоқчи бўлишади. Аллоҳ ҳукмини юборгунча уларни афв этинглар ва кечиринглар. Аллоҳ ҳамма нарсага қодирдир.
Аҳли китоблар мусулмонларга ҳасад қилишгани учун Ҳақни аниқ билатуриб ҳам уларни ўз динларига куфр келтиришга, ўзларининг бузуқ эътиқодларини мажбурлашга уринаверишади. Ваҳоланки, ҳақ ботилдан ажраб бўлган, Аллоҳнинг Каломида аҳли китобларнинг ҳақ йўлдан адашиб, Парвардигор ғазабига учрагани, ҳидоят йўлидан четлашгани аниқ баён этиб қўйилган. Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтади: "Бу оят бир гуруҳ яҳудийлар ҳақида нозил бўлган. Уҳуд жангидан кейин улар мусулмонларга: "Нима бўлганини кўряпсизларми? Агар ҳақ устида бўлганингизда енгилмаган бўлардингиз. Бизнинг динимизга қайтинглар, у сизлар учун яхшироқ", дейишган эди" ("Асбабун-нузул", 27-бет). Абдуллоҳ ибн Каъб ибн Молик отасидан шундай ривоят қилади: "Каъб ибн Ашроф яҳудийлар шоири эди. Шеърларида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳажв қилар, Қурайш кофирларини у кишига қарши қўзғар эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида мушриклар ва яҳудийлар у кишига ва асҳобларига қаттиқ азият етказди. Шунда Аллоҳ таоло Ўз Пайғамбарини бу азиятларга сабр қилишга ва кечиришга буюриб, мазкур оятни нозил қилди.
وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَۚ وَمَا تُقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُم مِّنۡ خَيۡرٖ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ١١٠
110. Намозни адо қилинглар ва закотни беринглар. Ўзингизга нима яхшилик қилган бўлсангиз, уни Аллоҳ ҳузуридан топасизлар. Аллоҳ қилаётган амалларингни албатта кўриб турувчидир.
Намозни барча арконларига риоя қилган ҳолда мукаммал адо этиш ва закот-садақаларни Аллоҳ буюрган тоифадаги ҳақдорларига бериш Ислом дини буюрган фарз амаллардандир. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломдан ривоят қилинган ҳадисларда намознинг ниҳоятда муҳимлиги ва фазилати ҳақида жуда кўп зикр қилинган: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Беш вақт намоз намозлар орасидаги ҳамда жума намози жумадан жумагача ўрталарида бўлган гуноҳларга каффоратдир – агар улкан (кабира) гуноҳлардан сақланилган бўлса", деганлар (Муслим ривояти). Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Бир аъробий Пайғамбар алайҳиссаломнинг йўлларини тўсиб чиқиб: "Жаннатга яқинлаштирадиган ва дўзахдан узоқлаштирадиган амалнинг хабарини беринг", деди. У зот: "Аллоҳга ибодат қиласан, Унга ҳеч нарсани ширк келтирмайсан, намозни адо қиласан, закотни берасан, силаи раҳм қиласан", дедилар" (Бухорий ривояти). Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Мен: "Эй Аллоҳнинг Расули, менга бир амални айтингки, у жаннатга киритсин ва дўзахдан узоқлаштирсин", дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Дарҳақиқат, катта иш ҳақида сўрадинг, аслида бу Аллоҳ осон қилганга осондир. Бу – Аллоҳга бандалик қилиш, Унга бирор нарсани шерик этмаслик, намозни адо қилиш, закотни бериш, Рамазон рўзасини тутиш ва ҳаж қилиш", дедилар (Имом Аҳмад, Термизий, Ибн Можа ривояти).
Намозни ўқиш, закотни бериш ва бошқа фарзларни бажариш орқали банда ўзига яхшилик қилади, яъни Аллоҳ таоло ҳузуридаги ҳисоби осонлашади, Парвардигорнинг охиратда тайёрлаб қўйган улуғ мукофотларига эришади. Айни пайтда бошқаларга яхшилик қилиш ҳам динимизда мақталган амаллардандир. Бу ҳақда ҳам ҳадиси шарифлар кўп, улардан биргинасини келтирамиз: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким дунёда бир мўминнинг дунё ғамларидан бирини енгиллатса, Аллоҳ таоло ҳам ундан қиёмат ғамларини енгиллаштиради. Ким қийинчиликда қолган биродарини осонликка чиқарса, Аллоҳ таоло уни дунё ва охиратда осонликка чиқаради. Ким мусулмоннинг айбини ёпса, Аллоҳ таоло дунё ва охиратда унинг айбларини беркитади. Агар банда биродарига ёрдам берса, Аллоҳ таоло ҳам бандасининг ёрдамида бўлади" (Муслим ва Бухорий ривояти).
