www.muslimuz

www.muslimuz

Вівторок, 10 ноябрь 2020 00:00

Нурул изоҳ: ҲАЖ КИТОБИ (2-қисм)

Маккага киришда қилинадиган амаллар

  1. Ҳожи Маккага келгач, хушуь билан, талбия айтган ҳолда Масжидул Ҳарамга киради.
  2. Каъбани кўргач, уч бор такбир ва таҳдил айтади.

3-4. Аввал такбир ва таҳлил айтган ҳолда, Ҳажарул Асвадга юзланиб, намоздаги каби қўлларини қўтаради ва қўлларини тушириб икки қўлини тошнинг устига қўйиб, кўллари орасидан тошни ўпади, бунинг иложи бўлмаса, тошга бирор нарсани теккизиб, уни ўпади, бунинг ҳам иложи бўлмаса, икки қўл кафтларини кўтариб у томонга қаратиб, такбир, таҳлил, ҳамд ва салавот айтади, сўнг кафтларини ўпади.

  1. Сўнгра агар ҳожи маккалик бўлмаса, Ҳатим (Каъба ёнидаги ярим доира шаклдаги девор) орқасидан Каъба атрофида ўнг елкасини очган ҳолда, ридони ўнг қўлтиғидан ўтказиб, учини чап елкасига ташлаб, етти марта қудум тавофини қилади.
  2. Ушбу етти давралик тавофнинг илк учтасида ҳожи елкаларини ҳаракат қилдирган ҳолда тез-тез юради (рамл).
  3. Қолган тўрт тавофда эса виқор билан секин-аста юради.
  4. Ҳар гал Ҳажарул Асвад ёнидан ўтаётганида 3-4-бандда баён этилган амалларни қилади. Ҳар тавофда рукнул Яманийни имкони бўлса, икки қўл кафти билан сийпайди. Имкон тополмаса, қолдиради.
  5. Тавофни 3-4-бандда баён этилган амалларни қилиш билан тамомлайди.
  6. Тавофни тамомлагач, ҳазрат Иброҳим, алайҳиссалом, мақомида, бунинг иложи бўлмаса, масжиднинг хоҳлаган жойида икки ракат намоз ўқийди, сўнг Байтуллоҳнинг Ҳажарул Асвад ва эшик оралиғига бориб, икки қўлини қўйиб ўнг юзини босади ва замзам сувидан ичади.
  7. Сўнг Сафо ва Марва оралиғида саъй қилишни истаса 3-4-бандда айтилган амалларни қайта бажаради ва Сафога кўтарилади. Унинг устида Байтуллоҳга қараб уч бор такбир ва таҳлил, Пайғамбаримизга салавот айтади ва қўлларини кўтариб истаганча дуо қилади. Сўнг Марва томон юради. Йўлдаги икки яшил чироғи оралиғида тез юради. Марвага чиқиб, Сафода қилган амалларини такрорлайди.
  8. Шу тариқа етти марта юради, Сафодан бошлаб Марвада битиради.
  9. Сўнгра эса эҳром кийган ҳолда Маккада қолади ва хоҳлаганича Каъбани рамл қилмай нафл тавоф қилади. Кейин Зулҳижжанинг 8 саккизинчи куни тонгда Маккадан Минога йўл олади ва Арафа куни бомдод намозини ўқигунча Минода туради.
  10. Зулҳижжанинг тўққизинчи куни Минода бомдод намозини ўқигач, Арафотга чиқади ва Раҳмат тоғига яқин жойда завол (пешин) вақтидан ҳайит куни тонг отгунича бўлган вақт ичида бир лаҳза бўлса ҳам вуқуф қилади. Қуёш заволидан сўнг имом жума намозининг хутбаси каби иккита хутба ўқийди. Хутбадан сўнг бир азон, икки такбир билан пешин ва аср намозларини бир вақтда ўқийди. Пешиннинг икки ракат суннати ўқилмайди. Қуёш ботгач, барча ҳожилар Муздалифага боришади ва шом ва хуфтон намозларини бир азон ва такбир билан ўқийдилар ва ўша ерда тунни ўтказадилар.
  11. Зулҳижжанинг ўнинчи куни (Қурбон ҳайити куни) бомдод намозини эрта вақтда ўқигач, Муздалифада бир лаҳза бўлса ҳам вуқуф қилиб, такбир, таҳлил ва Пайғамбаримизга салавот айтади ва дуо қилади. Тонг жуда ёришгач, Минога йўл олади ва жамратул ақабага етти дона тошчаларни бош ва кўрсаткич бармоқлари билан тутиб, такбир айтган ҳолда бир-бир отади. Биринчи тошчани отиши билан талбия айтишни тўхтатади. Бундан сўнг, муфрид хоҳласа, қурбонлик сўяди ва сочларини қисқартиради ёки тўлиқ олади. Сочларни тўлиқ олдириш афзаддир. Юқорида санаб ўтилган амалларни бажаргач, аёли билан жинсий алоқадан ташқари, эҳромда тақиқланган барча ҳаракатлар ҳалол бўлади.
  12. Сўнг ҳожи шу куни ёки эртасига ёхуд учинчи куни Маккага бориб, Байтуллоҳни етти марта тавофи зиёрат қилади. Аммо Сафо ва Марва ўртасида саъй қилмайди. Зиёрат тавофини Курбон ҳайитининг учинчи кунидан кейинга қолдириш таҳриман макруҳдир. Зиёрат тавофининг тамоми ёки аксарият қисми бажарилгач, сочини қисқартган ё олдирган бўлса, аёлига яқинлашиш ҳам мумкин бўлади.
  13. Зиёрат тавофидан сўнг Минога қайтади ва тунни ўша жойда ўтказади.
  14. Зулҳижжанинг ўн биринчи куни завол (пешин) вақтидан сўнг, дастлаб Хейф масжиди ёнидага тош отиш жойидан (жамратус-суғро) бошлаб навбати билан ўрта (жамратул-вусто) ва (жамратул-ақоба)га етги донадан майда тош отади. Ҳар бир топши «Бисмиллаҳи, Аллоҳу акбар» деб отади. Биринчи ва ўртадаги тош отиш жойларида тош отиб бўлгач, такбир, таҳлил ва саловот айтиб бир соат миқдорича туради, тош отиб бўлгач, дуо қилади.
  15. Зулҳижжанинг 12-куни ҳам 11-кун амалларини айнан такрорлайди. Шундай қилиб, ҳаж ибодати якунланади.
  16. Эртасига Маккага келишда, Муҳассаб деган жойда қисқа муддатга бўлса ҳам, қўниб ўтади. Маккага боргач, етти бор Вадо тавофи қилади. Ушбу тавоф маккалик бўлмаганлар учун вожибдир.
  17. Сўнгра Замзам булоғига келиб, қониб ичади.
  18. Сўнгра Каъба остонасига келиб, эшигини ўпади.
  19. Сўнг эшик билан Ҳажарул Асвад орасидаги "Мултазам" деб номланган жойга келиб, кўкрагани ва ўнг юзини Каъбага суради, Каъбапўшни ушлаган ҳолда дуо қилиб, йиғлайди. Ниҳоят, Байтуллоҳдан юз ўгирмаган ҳолда, орти билан юриб Ҳарами Шарифдан чиқади.
  20. Аёллар ҳам худди эркаклардек ҳаж қиладилар. Аммо аёллар бошларини очмасдан, фақатгана юзларини очадилар, талбияда овозларини чиқармайдилар. Тавофда елкаларини қимирлатиб, тез юрмайдилар ва Сафо ва Марва орасида ҳам оҳиста юрадилар. Сочларини олдирмайдилар, фақат бироз қисқартирадилар. Эҳромда ҳам тикилган кийимларни кийишлари мумкин.
  21. Аёллар тиқилинч бўлганида Ҳажарул Асвадга яқинлашмайдилар. Узоқдан ишора билан саломлайдилар. Аёл эҳромга кираёттанида ҳайзли бўлса, намоз ўқиши эмас, балки эҳром кийиши учун ювинади ва сўнг эҳром кияди. Фақат бундай ҳолатда аёллар ҳажнинг барча амалларини бажарса-да, Каъбани тавоф қилмайдилар.
  22. Агар аёл Арафотда вуқуф қилиб ва зиёрат тавофини бажаргач, ҳайз қўрса, унинг ҳаж арконлари тамомланган ҳисобланади ва уйига қайтади, видо тавофи қилолмагани учун унга ҳеч нарса лозим бўлмайди.

Умра

«Умра» сўзининг луғавий маъноси зиёрат қилиш демакдир. Шаръий истилоҳда эса, Ҳарами Шарифни белгиланган тартибда зиёрат қилиш деган маънони англатади.

Умра суннати муаккададир.

Умранинг вақти ва мийқотлари

Худди ҳажда бўлганидек, умранинг ҳам маълум мийқоти мавжуд. Умрани йил давомида бажариш мумкин. Арафа куни, Қурбон ҳайитининг биринчи куни ва ташриқ (Зулҳижжанинг 11, 12, 13) кунларидан ташқари, йилнинг борор кунларида умра учун эҳромга кириш кароҳатсиз саҳиҳдир. Бу санаб ўтилган кунларда умра учун эҳромга кириш таҳриман макруҳдир.

Ҳажнинг мийқотлари умранинг ҳам мийқотларидир. Фақат Маккада истиқомат қилаётганлар бундан мустасно, чунки уларнинг мийқоти Ҳиллдир.

Рукни

Байтуллоҳнинг атрофида етга марта ёки ундан кўпроқ тавоф қилишдир.

Умранинг шарти эҳромдир.

Вожиблари

Сафо билан Марва орасида саъй қилиш, соч олдириш ёки қисқартириш.

Бажариш тартиби

Ҳаж бўлимида баён қилинган тарзда ювиниб, покланиб, икки ракат намоз ўқигач, талбия айтади. Сўнг: «Аллоҳумма инний уридул умрата фа яссирҳа лий ва тақоббалҳа минний» деб ният қилиш лозим. Маъноси: «Аллоҳим, умра ибодатини адо этмоқчиман, мени бунга муваффақ қилгин ва бу ибодатни даргоҳингда қабул айла».

Шунда умра учун эҳромга кирган ҳисобланади. Эҳромга киргач, Байтуллоҳни етти марта тавоф қилади Сафо ва Марва орасида саъй қилади. Шундан сўнг соч олдиради ёки қисқартиради. Шу билан киши умрани тамомлаган ҳисобланади.

Кичик ҳаж ҳисобланган умра фақат қуйидаги хусусларда ҳаждан фарқ қилади.

1) Ҳаж фарз амал бўлса, умра суннати муаккададир.

2) Умра учун маълум вақт белгиланмаган.

3) Умрада Арафотда вуқуф қилинмайди.

4) Умрада Муздалифада туриш йўқ.

5) Умрада шайтонга тош отиш йўқ.

6) Умрада икки вақт намозини жамъ қилиш йўқ.

7) Умрада қудум (ташриф) тавофи қилинмайди.

8) Умрада видо тавофи ҳам йўқ.

Қирон ҳажи

«Қирон» сўзи луғатда икки нарсани бирлаштириш деган маънони англатади. Шариат истилоҳида эса, ҳақиқатан ёки ҳукман бир эҳром билан ҳаж ва умрани биргаликда адо қилиш маъносини билдиради.

Киши икки ракат эҳром учун ўқиган (нафл) намозидан сўнг ҳаж ва умрага бирданига ният қилса, унинг ҳажи қирон бўлади.

Ҳукми

Қирон ҳажи ифрод ва таматгуъ ҳажларидан ҳам фазилатлироқдир.

Қирон ҳажининг шартлари

Қирон ҳажининг еттита шарти бор:

  1. Умра тавофининг барчасини ёки аксар қисмини адо қилмасдан аввал ҳаж эҳромига кириш.
  2. Дастлаб умра эҳромига кирган (кишининг) уни бузмасдан ҳаж учун эҳромга кириши.
  3. Ҳаж учун Арафотда вуқуф қилмасдан аввал умра тавофининг барчасини ёки аксариятини қилган бўлиши.
  4. Умра тавофининг барчасини ёки аксариятини ҳаж мавсумида қилиш.
  5. Умра ва ҳажни бузишдан сақланиш.
  6. Қирон ҳажи қиладиган кишининг маккалик бўлмаслиги. Маккада истиқомат қилаётган кишига қирон ҳажи қилмоқчи бўлса, ҳаж мавсумидан аввал бошқа жойга кетиши ва ўша ердан ҳажга келиши лозим.
  7. Ҳажнинг вақтини ўтказиб юбормаслик.

Адо қилиш шакли

Қирон ҳаж қиладиган киши Маккага киргач, ҳажни аввал умра тавофидан бошлайди. Аввалш уч тавоф елкаларини қимирлатган ҳолда, тез-тез юриб етти давра тавоф қилади. Сўнг икки ракат тавоф номози ўқийди. Сўнгра Сафо билан Марва орасида етти марта саъй қилади. Сочларини олдирмайди ва қисқартирмайди. Шу билан умра ниҳоясига етади. Бундан сўнг айни эҳром билан ҳаж ибодатини бошлайди ва қудум тавофини адо этиб, Сафо билан Марва орасида саъй қилади. Ҳажнинг қолган амалларини баён қилиб ўтилган тарзда бажаради.

Аллоҳга шукур

Қирон ҳаж қилаётган киши ҳайитнинг биринчи куни жамратул ақаба (шайтонга тош отиш жойи)да тош отгач, бир сафарда икки ибодатни (ҳаж ва умра)ни адо этшига муваффақ қилгани учун Аллоҳ таолога шукрона ниятида битта қўй ёки катта ҳайвонни бир ўзи ёхуд етта киши биргалашиб сўяди ва гўштидан ейди, ундан фақирларга садақа қилиши мустаҳабдир. Агар бунга ожиз бўлса, уч кун курбон ҳайитдан аввал ва ҳаж амаллари тугагач, етга кун рўза тутиб беради. Ҳаммаси бўлиб 10 кун рўза тутади. Рўзани орада баъзи кунларни ўтказиб тутиш ҳам жоиздир.

Таматтуъ ҳажи

«Таматтуь» сўзи луғатда фойдаланиш маъносидадир. Шариат истилоҳида ҳаж ойларида умра учун эҳромга кириш ва уни адо этгач, ҳаж учун яна қайта эҳромга кириш маъносини беради.

Ҳукми ва саҳиҳ бўлиш шартлари

Савоби бўйича умрадан устун, фақат Қирон ҳажидан кейинги ўриндадир.

  1. Умра тавофини тўлиқ (ёки кўпроқ қисмини) ҳаж ойларида қилиш.
  2. Умра эҳромига ҳаж эҳромидан олдин кириш.
  3. Умрадан сўнг қилинадиган ҳаж ибодатини бузмаслик.
  4. Умрани адо қилгач ватанига бориб келмаслик.
  5. Умра ва ҳажни бир йилда адо қилиш.
  6. Маккалик ва у ерда яшовчилардан бўлмаслик.
  7. Агар ҳаж ойларидан олдин умрани адо этиб, Маккада қолган бўлса, ҳаж ойлари киргач, умрани қайта бажариши лозим.

Таматтуъ ҳажининг қоидалари

Дастлаб умра учун мийқотда эҳромга киради ва икки ракат намоздан кейин «Аллоҳумма инни уридул ъумрата фаяссирҳа лий ва тақоббалҳа минни» (маъноси: Аллоҳим мен умра қилмоқчиман. Уни менга осон қил ва қабул айлагин), деб ният қилади ва талбия айтади.

Маккага борганида умра учун Каъбани тавоф қилади, Сафо ва Марва ўртасида саъй қилади, соч олдиради ёки қисқартиради. Шундан сўнг умра эҳромидан чиқади. Зулҳижжанинг саккизинчи (тарвия) куни Ҳарами Шарифда ҳаж учун эҳромга киради ва ҳаж амалларини айтиб ўтилган тартибда адо қилади.

Аллоҳга шукр

Ҳожи Курбон ҳайити куни шайтонгаа тош отганидан сўнг, икки ибодатни (ҳаж ва умра)ни бажаришга муваффақ қилгани учун Аллоҳга шукр нияти билан битта қўй ёки катта бир ҳайвон ёхуд катта бир ҳайвоннинг еттидан бир қисмини сўяди. Ундан ўзи ейди ва фақирларга тарқатади.

Бунга қурби етмаса, ҳайитдан олдин уч кун ва ҳаж амалларидан сўнг етти кун, жами ўн кун рўза тутади.

Маккаликлар, Макка ва мийқот орасидаги ҳудудда яшовчи кишилар Қирон, Таматтуъ ҳаж қилмайдилар.

 

КЕЙИНГИ МАВЗУЛАР:

Жиноятлар

Қурбонлик сўйишни вожиб қиладиган жиноятлар

Фитр садақаси миқдорича садақа беришни вожиб қиладиган жиноятлар

Зарарнинг ўрнини қоплаш қийматини тўлашни лозим қиладиган жиноятлар

Қурбонлик (ҳадй)

Қурбонликни сўйиш вақти

Қурбонлик сўйиладиган жой

Пайғамбаримизни, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, зиёрат қилиш

Қурбонлик ва назр

Қурбонликка оид ҳукмлар

Середа, 11 ноябрь 2020 00:00

2. БАҚАРА СУРАСИ, 190–194 ОЯТЛАР

وَقَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ وَلَا تَعۡتَدُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ١٩٠

190. Сиз билан урушаётганларга қарши Аллоҳ йўлида жанг қилинглар, аммо тажовуз этманглар. Аллоҳ тажовузкорларни асло севмайди.

Қайси бир қавм бошқа бир қавмга уруш очиб, зулм қилишга ўтсагина Аллоҳ таоло урушишни ҳалол қилган. Душманга қарши уруш очишда Аллоҳ йўлининг ғолиб бўлишигина кўзда тутилади, аммо бунда тажовузга йўл қўйилмайди. Чунки Аллоҳ таоло тажовузкорларни ёмон кўради. Аллоҳ таоло мўминларга ушбу ваҳийни нозил қилганидан кейин мусулмонлар ва мусулмон бўлмаган араб қабилалари ўртасида бир қанча жанглар бўлди. Лекин уларнинг бирортаси ҳам мусулмонлар сабабчи бўлиб бошланган эмас. Бундан ташқари, Муҳаммад алайҳиссалом душманлари билан машҳур Ҳудайбия сулҳ шартномасини тузиб, уларнинг кўпгина шартларига кўндилар ва мусулмонлар билан Аҳли китобларнинг тинч, бехатар яшашини таъминлаб бердилар. Аммо орадан кўп ўтмай, мушриклар шартномани бузишди ва уруш ҳаракатлари қайта бошланиб кетди. Бироқ ўзларини ўнглаб олган мусулмонлар шавкатли қўшин билан Маккани фатҳ этишганида бирор одамнинг қони тўкилмади, бирор уй вайрон этилмади, ҳеч ким зулм кўрмади. Ваҳоланки, Пайғамбар алайҳиссалом хоҳлаганларида мусулмонлар ўз бошларига чексиз уқубат ва кулфат келтирган мушрикларнинг қабила бошлиқларидан ўч олган бўлардилар. Аммо у зот уларга қарши ҳеч қандай чора кўрмай, умумий авф эълон қилдилар. Охирзамон Пайғамбарининг ана шу марҳамати ва бағрикенглигидан ҳайратга тушган жуда кўп мушриклар кейинчалик мусулмон бўлишди.

وَٱقۡتُلُوهُمۡ حَيۡثُ ثَقِفۡتُمُوهُمۡ وَأَخۡرِجُوهُم مِّنۡ حَيۡثُ أَخۡرَجُوكُمۡۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَشَدُّ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۚ وَلَا تُقَٰتِلُوهُمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ حَتَّىٰ يُقَٰتِلُوكُمۡ فِيهِۖ فَإِن قَٰتَلُوكُمۡ فَٱقۡتُلُوهُمۡۗ كَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ١٩١

191. Уларни кўрган жойингизда ўлдиринглар, сизларни чиқаришган жойдан уларни ҳам қувиб чиқаринглар. Фитна қотилликдан ҳам ёмондир. Ўзлари уруш бошламагунча улар билан Масжидул-Ҳаромда жанг қилманглар. Агар сизларга уруш очишса, уларни ҳам ўлдиринглар, кофирларнинг жазоси шудир.

Аллоҳ тажовузкорларни ёмон кўради, ҳар қандай зулмни ман этади. Шунинг учун У мусулмонларга золим ва тажовузкор кимсаларни қаерда кўришса ҳам ўлдиришга, ўзлари уруш бошламагунча Аллоҳнинг Байти жойлашган Масжидул-Ҳаром олдида урушмасликка буюрмоқда. Шу боис Муҳаммад алайҳиссалом юз мингли Ислом қўшини билан Маккани фатҳ этганларида бирорта одамнинг қони тўкилишига йўл қўймадилар, ҳеч ким Ислом лашкаридан жабр-зулм кўрмади.

Золим ва қонхўр кимсалар ҳамиша инсонлар, бутун-бутун қабилалар ўртасига фитна, нифоқ солиб, жамиятнинг тинч ҳаётини пароканда қилишади. Фитна эса одамларни қатл қилишдан ҳам ёмон жиноятдир. Аммо жоҳил ва урушқоқ бузғунчилар инсоният тарихи давомида жуда кўп марта Парвардигорнинг ана шу амрларига қарши борган, турли фитналар чиқариб, минг-минглаб бегуноҳ кишиларнинг ҳалокатига сабаб бўлган. Бундай тажовузкор қавмлар Аҳли китоблардан ҳам чиққан. Масалан, ўн биринчи милодий аср охирида Оврупа насронийлари Худонинг марҳаматига мушарраф бўлган Фаластинни "сақлаб қолиш" учун бир неча марта машъум "салиб юришлари" ташкил этишди. Йилномаларда келган маълумотларга кўра, салибчиларнинг қўшинлари Қуддусда икки кун ичида қирқ мингга яқин мусулмон ва яҳудийни ёвузларча қиймалаб ўлдиришган. Уларнинг ваҳшийлиги шу даражага борганки, тўртинчи салиб юриши чоғида ўз диндошларига қарашли Қустантания (Константинополь) шаҳрини ҳам талон-тарож қилиб, ҳамма ёққа ўт қўйишган. Улар Қуддусдаги Сулаймон алайҳиссалом ибодатхонаси олдида одамлар қонини дарё қилиб оқизишган. Ваҳоланки, салибчиларнинг бундай ваҳшийлиги насронийлик йўлига тамоман зид эди.

فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ١٩٢

192. Куфрдан қайтишса, Аллоҳ албатта мағфиратли ва раҳмлидир.

Аммо куфрдан қайтиб, Аллоҳ таолонинг ваҳийларини тан олган, унинг чегараларини бузишдан тийилган инсонларнинг гуноҳларини Аллоҳ таоло мағфират қилади. Чунки У кечирувчи ва раҳмлидир.

Куфр, эътиқодсизлик, имонсизлик кишилик жамиятларининг энг оғир кулфатларидандир. "Инсон учун энг катта кулфат-мусибат нима?" деган саволингизга биров "Қуруқ туҳмат балоси", дейди, бошқаси "фарзанд тобутини елкага олиш" деб жавоб қилади, яна биров "дўст хиёнати" деган гапни айтади. Аслида имонсизлик, куфр энг катта кулфатдир. Ақлини эндигина таниган мусулмон болакай қаердан келиб, қаерга кетишини яхши билади. Аммо саксон ёшли имонсиз файласуф ўзининг қандай яратилганига ақли етмай, маймундан тарқаганмизми ёки бошқа махлуқданми, деб ҳамон довдираб юрибди. Даҳрийлик, моддапарастлик қон-қонига сингиб кетган айрим кимсалар ҳамон бузуқ эътиқодларини ислоҳ қила олишмаяпти. Ниҳояси йўқ ғафлат чангалзорларида адашиб-тентираб юришибди. Бутун дунё аллақачон бузуқ таълимотлардан юз ўгириб, Аллоҳни таниганига қарамай, ҳамон эски ашулатовоқларни эшитиб юришибди. Бу ашулатовоқларнинг дийдиёси ўша-ўша: "Дин афюндир. У камбағал-мазлумларни қуллик ва ҳукмдорларга таслим қилиб беради. Жаннат хом хаёлларига етаклайди. Дин Аллоҳ томонидан юборилмаган, балки жамиятнинг бир қатламини бошқа қатламига бўйсундириш учун мустабидлар томонидан ўйлаб чиқарилган нарса". Булар адашганларнинг нуқтаи назари. Мусулмонлар, ҳатто ҳали Ислом билан шарафланишга улгурмаган жуда кўп Ғарбу Шарқ мутафаккирлари, заковат соҳиблари уларнинг қаттиқ адашаётганини, таги йўқ, пуч таълимотни жоҳилларча қайсарлик билан ҳимоя қилаётганини кўриб-билиб турибди. Уларнинг сафсаталарига қарши соғлом ақл, илм-фан ҳақиқати, ҳақ дин таълимоти билан муносиб жавоб қайтармоқда.

Дин айримлар иддао қилаётганидай нашавандлик (афюн) ҳолати эмас, бу ҳушёрлик, сергаклик, ҳар бир ҳатти-ҳаракатинг, ҳар бир сўзинг ва фикринг учун виждон қийноғидир. Афюн билан мияси айниган, маст-карахт бўлганлар жоҳилларнинг ўзларидир. Чунки улар динни рад этиб, тан олишмайди. Бу билан динга бўйсунишдан ва унинг олдидаги масъулиятдан бўйин товлашади. Бу дунёнинг ўзидагина яшашни тасаввур қилишади. “Ўлгандан кейин тирилиш, ҳисоб-китоб, жазолаш йўқ” деган баҳонада кўнгилларига ёққан ишни қилаверишади. Бундай кимсанинг покиза ниятли бир мусулмонга, агар бирор кишини ҳўкиз сузиб юборса, Ислом динининг кўрсатмаларини бажара олмадим, деб изтироб чеккан ҳамда етти маҳалла наридаги қўшниси олдида ҳам масъулият ҳис этган мусулмонга тенглашишига йўл бўлсин!

وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتۡنَةٞ وَيَكُونَ ٱلدِّينُ لِلَّهِۖ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَلَا عُدۡوَٰنَ إِلَّا عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ١٩٣

193. Фитна босилиб, бутун дин Аллоҳгагина бўлмагунича улар билан урушинглар. Агар тўхташса, золимлардан бошқасига душманлик йўқ.

Ояти каримадаги "дин" сўзи кенг маънони англатади, "дин" дейилганида имон, амаллар, тоат-ибодат, тақво ва яхшиликлар тушунилади. "Фитна-фасод" эса диндан чиқиш ва бошқаларни ҳам чиқаришдир. Бу нарсалар Масжидул-Ҳаромда ва муҳаррам ойида уруш қилишдан ҳам ёмондир. Инсонлар ўртасида зулм йўқолиши, халқни диндан узиб, гумроҳ қилинмаслиги ва Аллоҳ таолонинг ҳукми жорий бўлиши учун уруш фарз қилинган. Аммо фасод тарқатувчилар фитналарини тўхтатишса, улар ичидаги золимлардан бошқасига тегманглар.

Нофеъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Ибн Зубайр фитнаси пайтида икки киши Ибн Умарнинг олдига келиб: "Одамлар нима ишлар қилишяпти, сиз бўлсангиз Пайғамбаримизнинг дўстлари бўлатуриб индамай ўтирибсиз, уларга қарши курашишингизга нима монеълик қилади?" дейишди. Шунда Ибн Умар: "Аллоҳ таолонинг ўз биродарларим қонини тўкишдан қайтаргани монеълик қилади", деди. Боягилар: "Ахир, Аллоҳ таоло: "Фитна босилиб, бутун дин Аллоҳгагина бўлмагунича улар билан урушинглар" демаганмиди?!" дейишди. Ибн Умар: "Биз фитна қолмагунича ва Аллоҳ таолонинг дини қоим бўлгунича урушдик. Нима, энди сизлар яна фитна содир бўлиб, Аллоҳ таолонинг дини барбод бўлгунича уруш қилмоқчимисизлар?!" дедилар" (Бухорий ривояти).

ٱلشَّهۡرُ ٱلۡحَرَامُ بِٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ وَٱلۡحُرُمَٰتُ قِصَاصٞۚ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡ فَٱعۡتَدُواْ عَلَيۡهِ بِمِثۡلِ مَا ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ١٩٤

194. Ҳаром ой ҳаром ойга муқобилдир, ҳаромларда қасос бор. Ким сизларга душманлик қилса, сизлар ҳам шунинг баробарида душманлик қилинглар. Аллоҳдан қўрқинглар, билингки, Аллоҳ тақводорлар биландир.

Олтинчи ҳижрий сананинг зулқаъда ойида умрага борган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ва саҳобаларини Масжидул-Ҳаром ҳудудида эҳром ҳолатида мушриклар тўсишди. Орадан бир йил ўтиб шу умранинг қазосига боришганида саҳобалар: "Энди урушиш тўғри келиб қолса, нима қиламиз", деб қўрқишди. Парвардигор ушбу ояти карима билан уларга жавоб берадики, улар уруш ҳаром қилинган ойлар ҳурматини поймол қилишса, сизлар ҳам улардан қасос олинглар.

“Ҳаром ойлар” ибораси луғатда «уруш-жанжал, адоват-душманлик ҳаром қилинган, ҳурматли, улуғланган ойлар» маъносини билдиради. Ҳижрий-қамарий сананинг муҳаррам, зулқаъда, зулҳижжа, ражаб ойлари ҳаром ойлар саналади. Бу ойларда ҳар қандай уруш ҳаракатлари, қон тўкиш, адоват-фитна қўзғаш ишлари тақиқланган.

Ҳиндистоннинг Керала штатидаги “Сунний маданият маркази”да ҳар йили Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мавлидлари кенг нишонланади. Юқори даражада ташкил қилинадиган тадбирда бутун дунё уламолари йиғилади, юз минглаб кишилар қатнашади.

Бу йилги анжуманда Устоз Саййид Раҳматуллоҳ домла Термизий қатнашиб, “Одамлар орасида унсу-улфат ҳосил қилиш йўли ва бу борада Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қандай таълим берганлар” мавзусида маъруза қилади.

Анжуман 13 ноябрь куни соат 14:00 да бошланади. Ушбу тадбирни ҳамюртларимиз онлайн кўриши мумкин.

Эслатиб ўтамиз, жорий йил 16 октябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси Тошкент шаҳар Юнусобод тумани бош имом-хатиби, “Мирза Юсуф” жоме масжиди имом-хатиби Саййид Раҳматуллоҳ домла Термизий Россия мусулмонлари диний идораси, Шимолий Кавказ мусулмонлари мувофиқлаштириш маркази раиси, муфтий, шайх Исмоил Бердиев томонидан “Уммат олдидаги хизматлари учун” ордени билан тақдирланган эди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Тошкент ислом институти 4-курс талабаси Ҳикматуллоҳ Рўзалиев ўттиз пора Қуръони каримни бир кунда, бир ўтиришда 10 соат мобайнида ёддан ўқиб берди.

Қуръони каримни ўқиш жараёнини «Таҳфизул Қуръон» кафедраси ўқитувчилари Жаҳонгир қори Неъматов, Исломхон қори Убайдуллаев, Аҳмадхон қори Рашидов, Зафар қори Маҳмудов, Жаҳонгир қори Рўзиев, Абдулбосит қори Қобулов, Адҳамжон қори Юсупов ва бошқа устоз ва талабалар кузатиб борди. Ҳикматуллоҳ қори Рўзалиев тонгги соат олтидан Қуръони каримни ўқиб беришни бошлаб, аср намозида якунлади.

Шундан сўнг «Таҳфизул Қуръон» кафедраси мудири Жаҳонгир қори Неъматов институтда анъанага айланаётган ушбу тадбирнинг аҳамияти тўғрисида маълумот берди.

Маълумот учун, Ҳикматуллоҳ қори Тошкент ислом институтига ўқишга кирганда (2017 йили) Қуръоннинг 4 порасини ёд олган эди. Шу йили 1-курснинг 10 ойи ичида Каломуллоҳни тўлиқ ёд олди. Шундан сўнг, ёд олган сураларини мустаҳкалаш учун ўтган 2,5 йил мобайнида устозлари Жаҳонгир қори Неъматов, Зафар қори Маҳмудов ва Жаҳонгир қори Рўзиевга Қуръонни ўқиб топшириб борди.

Аллоҳнинг инояти билан устозлар кўмагида ўзининг тинимсиз меҳнатларининг самараси ўлароқ бугун бир ўтиришда бутун Қуръони каримни устозлари гувоҳлигида ўқиб топширишга муваффақ бўлди. Ёддан ўқиб бериш вақтида 4 мартагина “луқма” олиб, қолган ўринларда бехато, адашмасдан Каломуллоҳни хатм қилди.
Ҳикматилла қори ва унинг устозларига Тошкент ислом институти ректори Уйғун домла Ғафуров ташаккурлар билдириб, мана шундай етук қориларни етиштириб чиқаришда омадлар тилади.

ТИИ ректори Уйғун домла Ғафуров, проректор Умид домла Ходжаев, кафедра мудирлари Соатмурод домла Примов, Обид домла Тангиров, Фазлиддин домла Сувонов ва барча иштирокчилар, биргаликда Қуръони карим хатми дуоси баробарида қори устозлар ва Ҳикматуллоҳ қорининг ҳақига эзгу дуолар қилдилар, Аллоҳдан юртимизга хайр-барака ва офият сўрадилар.

Ҳикматуллоҳ қорига институт фонди ҳисобидан ноутбук ва бошқа совғалар ҳадя қилинди.

«Таҳфизул Қуръон» кафедраси қори устозларининг тинимсиз меҳнатлари эвазига Тошкент Ислом институтида Қуръони каримни бир кунда тўлиқ ўқиб бериш анъанага айланмоқда. Эътиборлиси, ушбу амалиёт хориждаги Қуръон ёдлатишга мўлжалланган мадраса ва олийгоҳларда ҳам кам учрайдиган ҳолатдир.

Эслатиб ўтамиз, 2015 йилда Тошкент Ислом институти тарихида аёл-қизлар ўртасида илк бор Гулруҳ Кенжабек Қуръони каримни бир кунда, бир ўтиришда 16 соат мобайнида тўлиқ ўқиб берган эди. Гулруҳ Кенжабек 2014 йили ўтказилган Республика Қуръон мусобақасининг ҳифз йўналиши ғолибаси ҳисобланади. Шунингдек, Робия Нажмиддинова ва Фотима Абдуллаев ҳам Гулруҳ каби Аллоҳнинг каломини юқоридаги услубда ўқиб берган эди.
Йигитлардан эса «Таҳфизул Қуръон» кафедраси талабалари Адҳам қори Отахонов ва Фатҳуллоҳ қори Дадаев ҳам муқаддам Қуръони каримни ёддан тўлиқ ўқиб, устозлар кўригидан ўтказиб олган эди.

Маълумот: Қуръони каримда 114 та сура, 6 236 та оят ва тахминан 1 015 030 нуқта, белги, 323 670 ҳарф ва 77 934 та сўз бор. Қуръон саҳифаланишига кўра 30 пора (жуз, қисм)дан иборат бўлиб, мусҳафнинг ҳар 10 вароғи бир пора ҳисобланади.

Зафар қори Маҳмудов,
«Таҳфизул Қуръон» кафедраси ўқитувчи

Понеділок, 09 ноябрь 2020 00:00

2. БАҚАРА СУРАСИ, 189 ОЯТ

۞يَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَهِلَّةِۖ قُلۡ هِيَ مَوَٰقِيتُ لِلنَّاسِ وَٱلۡحَجِّۗ وَلَيۡسَ ٱلۡبِرُّ بِأَن تَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنِ ٱتَّقَىٰۗ وَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِنۡ أَبۡوَٰبِهَاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ١٨٩

189. Сиздан ҳилол ҳақида сўрашади. "Улар инсонлар учун ва ҳаж учун вақт ўлчовидир", денг. Уйларингизнинг орқа тарафидан келишингиз яхшилик эмас, яхшилик тақводорликдадир. Уйларга эшикларингиздан киринглар ва Аллоҳдан қўрқинглар, шундагина нажот топасизлар.

Ояти каримадаги "ҳилол" янги чиққан ой маъносида. Аллоҳ таоло ойни Ўзи билган қонун ва ҳикмат билан, кечалари нур сочиб, ёритиб туриши, бандаларнинг йиллар ва вақт саноғини бехато билиб юришлари учун яратган. Бу ҳақда бир неча ҳадислар ҳам бор: Ҳусайн ибн Ҳорис розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Макка амири хутба қилиб: "Расулуллоҳ бизларга ибодатларни ойни кўриб адо этишни... амр қилганлар", деди" (Абу Довуд, Дориқутний ривояти); Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан қилинган ривоятда: "Ойни кўриб рўза тутинглар ва уни кўриб очинглар", деганлар (Термизий ривояти). Ҳилол (янги чиққан ўроқ шаклидаги ой) сурати мусулмон ўлкаларда динлари рамзи сифатида ишлатилади.

Ўтмишдаги араблар эҳромга кирганидан кейин яна уйларига кирмоқчи бўлишса, дарвозадан эмас, томдан тушишар ё уйининг орқа томонини тешиб, ўша ердан киришар эди. Улар бу нарсани яхши амал, деб эътиқод қилишарди. Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳу ривоят қилади: "Араблар жоҳилият даврида эҳром боғлашса, уйларига томдан ошиб тушишар эди. Кейин Аллоҳ таоло юқоридаги оятини нозил қилди" (Бухорий ривояти). Аллоҳ таоло бу ояти каримада мазкур эътиқоднинг маънисизлигини билдириб, яхшилик фақат Ўзига тақво қилиш билан бўлишини зикр этмоқда.

Мақолалар

Top