Ислом тараққиёт банки иштирокида Сурхондарё вилоятидаги Хазарбоғ – Оққапчиғай каналлари тизимини қайта тиклаш орқали суғориладиган экин майдонларини ўзи оқар сув билан таъминлаш қуввати оширилмоқда.
“Сурхондарё вилоятида сув ресурсларини бошқаришни яхшилаш (Хазарбоғ – Оққапчиғай каналлари тизимини қайта тиклаш)” лойиҳаси доирасида амалга оширилаётган бу иш учун 122,72 миллион АҚШ доллари миқдорида маблағ ажратилган. Унинг 89,55 миллион доллари Ислом тараққиёт банки сармоясидир.
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришда бой тажрибага эга жанубдаги воҳанинг сув таъминотини яхшилашга қаратилган лойиҳанинг пудратчи корхоналарини аниқлаш бўйича ўтказилган тендер (танлов) савдолари натижаларига кўра, ажратилаётган маблағнинг 46,09 миллион доллари иқтисод қилиниб, унинг 35 миллион доллари давлатимиз раҳбарининг тегишли қарорига мувофиқ “COVID-19” оқибатларини бартараф этишга йўналтирилган. 11,09 миллион долларини лойиҳада кўзда тутилган объектларга йўналтириш белгилаб олинган.
Лойиҳани келгуси йил якунигача тўлиқ фойдаланишга топшириш мўлжалланган бўлиб, воҳанинг Бандихон, Денов, Қумқўрғон, Олтинсой, Сариосиё, Шеробод ва Шўрчи туманлари ҳудудида йирик ҳажмдаги бунёдкорлик ишлари амалга оширилмоқда.
Маълумотларга кўра, бу ишни тез, самарали бажариш учун қурувчилар 150,9 километр узунликдаги канал ва каналлардаги 249 дона гидротехник иншоотларни реконструкция қилмоқда. Янгидан тўрт километр узунликдаги канал ва 284 дона гидротехник иншоотни қуриш ишлари олиб борилаётир. 4666,6 минг метр куб тупроқ ва 386,3 минг метр куб бетон ишлари уддаланмоқда. Вилоятда қишлоқ хўжалигини ривожлантириб, зироатларни ўзи оқар сув билан таъминлаш режалаштирилган йирик объект 6 та қурилиш пакетига бўлинган бўлиб, бунёдкорлар учтасида белгиланган ишларни сифатли ниҳоясига етказди.
–Ҳозир учта пакетда ҳам объектни фойдаланишга топширишга ҳозирлик кўрилмоқда, – дейди “Хазарбоғ-Оққапчиғай каналлари тизимини қайта тиклаш” лойиҳасини амалга ошириш гуруҳи бош муҳандиси Ўктам Пардаев. – Жумладан, бош пудратчи “Tupalang HPD Platinum” масъулияти чекланган жамияти “Шеробод магистрал каналига уланувчи канални қайта тиклаш ва Тангимушсой иншоотларини қуриш” пакетида 5,837 миллион долларлик, “Р-1 ва Р-2 каналларини қайта тиклаш” объектида 36,1 миллиард сўмлик иш бажарди. “Фахриддин” масъулияти чекланган жамияти қурувчилари “Томчилатиб суғориш, сувни тежайдиган технологияларни жорий этиш” объектида 0,69 миллион долларлик ишни муддатидан олдин уддалаб, қурилиш ишларини тугатди.
Айни пайтда муҳим объектни тўлиқ белгиланган муддатда фойдаланишга топшириш учун 600 дан ортиқ бунёдкор меҳнат қилиб, 213 та машина-механизм кучидан унумли фоойдаланмоқда. Қисқа вақтда бу ерда 89,4 километр узунликдаги канал, каналлардаги 57 дона гидротехник иншоотда реконструкция ишлари ҳамда 4 километр узунликдаги канал ва 119 дона гидротехник иншоотда янгидан қуриш ишлари бажарилгани, 3842,2 минг метр куб тупроқ ва 195,3 минг метр куб бетон ишлари амалга оширилгани бунга яққол далилдир.
Воҳанинг экин майдонларини кафолатли оби-ҳаёт билан таъминлашга қаратилган лойиҳа доирасида шу кунгача 23,96 миллион доллар қийматидаги қурилиш, реконструкция ишларини бажарган бунёдкорлар иш унумдорлигини ошириб, шижоат билан меҳнат қилмоқда. Хусусан, Эроннинг “Ariana Tunnel Dam Co.” компанияси лойиҳа қиймати 6,48 миллион долларлик “Ўнг қирғоқ ва Тўпаланг-Қоратоғ каналларини қайта тиклаш”, “Турон Мега Строй” ва “Сино индустриал Ташкент” масъулияти чекланган жамиятлари қиймати 9,2 миллион долларлик “Хазарбоғ каналини юқори қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш” ҳамда 8,39 миллион долларлик “Оққапчиғай канали юқори қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш”, “2-сон МКК” масъулияти чекланган жамияти “Kubo Construction” консорциуми 5,9 миллион долларлик “Хазарбоғ канали қуйи қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш” ва 7,324 миллион доллар қийматидаги “Оққапчиғай канали қуйи қисмини иншоотлари билан қайта тиклаш” объектларида барча юмушларни кўтаринки руҳда давом эттирмоқда.
Мутахассисларнинг фикрича, Ислом тараққиёт банки иштирокидаги лойиҳанинг
бажарилиши вилоятда сув таъминотини тубдан яхшилаб, экин майдонларига ўзи оқар оби-ҳаёт етказиб беришда муҳим ўрин тутади. Электр энергияси ва унга сарфланадиган маблағни тежайди. Сув тақчиллиги кузатилаётган вилоятда оби-ҳаёт тежамкорлигига эришилади. Масалан, иншоот тўла қувват билан ишга тушгач, 103,4 минг гектар суғориладиган экин майдонлари кафолатли сув билан таъминланиб, 38,5 минг гектар суғориладиган майдон ўзи оқар сув таъминотига ўтказилади. Шунингдек, “Шеробод” насос станциясидаги ҳар бирининг қуввати 20 м3/сек. бўлган 2 та агрегатнинг иш фаолияти тўхтатилиб, “Бандихон-2” ва “Дўстлик” насос станциялари тугатилади. Натижада ҳар йили насос станцияларнинг эксплуатация ҳаражатлари ҳисобидан 157,6 минг доллар ва электр энергия ҳисобидан 2925,0 минг доллар (62,1 млн.кВт/соат) маблағ иқтисод қилинади. Каналларнинг фойдали иш коэффициенти 0,72 дан 0,92 га оширилиши натижасида уларни ишончли ва ҳавфсиз эксплутация қилиш таъминланиб, ҳар йили 294,1 млн метр куб сув иқтисод қилинади. 231,7 минг кишининг қишлоқ хўжалигида бандлиги таъминланиб, воҳада турли озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажми ошади.
–Томорқада деҳқончилик қилиб, турли зироат етиштирамиз, – дейди Денов туманидаги Чоргул маҳалласида яшайдиган М. Тошбоев. – Уларни “Хазарбоғ” канали суви билан суғорамиз. Лекин, кейинги йилларда сув тақчиллиги кузатилиб, парваришлаётган озиқ-овқат маҳсулотларимиздан мўлжалдаги ҳосилни олмаётган эдик. Каналнинг тўлиқ қайта реконструкция қилинаётгани ва сув таъминоти қайта яхшиланишини эшитиб, жуда қувондик. Яратилаётган бу қулайлик бизнинг томорқадан оқилона фойдаланиб, йилнинг тўрт фаслида ҳам сархил қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришимиз учун катта имкониятдир.
Ислом тараққиёт банки сармояси иштирокида амалга оширилаётган бу хайрли иш юрт ободлиги, эл фаровонлиги ва дастурхонларимиз тўкинлигини таъминлашдек улуғвор мақсадга йўналтирилгани билан аҳамиятлидир.
Холмўмин МАМАТРАЙИМОВ, ЎзА
