Расулуллоҳ: “Мен бобом Иброҳимнинг дуосиман, Исо ибн Марямнинг башоратиман ва онамнинг тушиман”, деганлар. Пайғамбаримизнинг “Мен бобом Иброҳимнинг дуосиман” деганларидан мурод Ҳазрат Иброҳимнинг  Исмоил  билан бирга Каъбани қураётганларида: “Эй Раббимиз, уларга ўзларидан бўлган, уларга оятларингни тиловат қилиб берадиган, китоб ва ҳикмат (Қуръон ва ҳадис)ни ўргатадиган ва уларни (куфр ва гуноҳлардан) поклайдиган бир пайғамбарни юбор! Албатта, Сен Ўзинг Азиз ва Ҳакимсан”, деб дуо қилганларидир.

Пайғамбаримизнинг “Исо ибн Марямнинг башоратиман” деганларидан мурод Ҳазрат Исонинг: “Эй Исроил авлоди, албатта, мен Аллоҳнинг сизларга (юборган) Пайғамбариман. (Мен) ўзимдан олдин берилган Тавротни тасдиқловчи ва мендан кейин келадиган “Аҳмад” исмли Пайғамбар ҳақида башорат берувчиман”, деганларидир.

Пайғамбаримизнинг “онамнинг тушиман” деганлари эса, “Онам ўзларидан нур чиққанини кўрганлар ва бу нур туфайли Шом қасрлари ёришиб кетган” мазмунли ҳадиси шарифга ишорадир.

Ушбу хабарни Имом Бухорий “Ат-тарихул кабир” ва “Ат-тарихус сағир”да, Абу Довуд, Аҳмад ибн Ҳанбал, Абу Бакр Баззор, Абу Яъло Мувсилий ва Ибн Роҳавайҳ “Муснад”ларида, Ибн Ҳиббон “Ас-сиқот”да, Доримий “Сунан”да, Табароний “Ал-муъжамул кабир”да, Байҳақий “Шуъабул имон”, “Далоилун нубувваҳ”да, Абу Нуайм “Ал-ҳулия”да, Бағавий “Шарҳус сунна”да, Ибн Адий “Ал-комил”да, Имом Табризий “Мишкотул масобиҳ”да, Ибн Саъд “Ат-табақотул кубро”да, Ибн Исҳоқ, Ибн Ҳишом ва Ибн Асокирлар “Ас-сийратун набавия” китоб­ларида, Абдуллоҳ ибн Муборак ва Абу Бакр ибн Мардавайҳ ҳам ривоят қилган.

Ҳоким “Ал-мустадрак ъалас саҳиҳайн” китобида бу ҳадисни: “Имом Муслимнинг шартига кўра саҳиҳдир”, деган. Имом Заҳабий “Ат-талхис”да ва Ибн Ҳажар Асқалоний “Фатҳул Борий”да “Саҳиҳ” дейишган. Шуайб Арнаут “Муснади Аҳмад” ва “Саҳиҳи ибн Ҳиббон” тахрижида: “Саҳиҳун ли ғойриҳ”, дейди. Ҳофиз Нуриддин Ҳайсамий “Мажмаъуз завоид”да ва Аҳмад ибн Абу Бакр Бусойрий “Итҳофул хияратил маҳара” китобида: “Исноди ҳасан”, дейишган. Ҳофиз Зайниддин ибн Абдураҳмон ибн Аҳмад ибн Ражаб Димашқий: “Расулуллоҳ  туғилаётганларида бу муборак нурнинг чиқиши инсониятни тўғри йўлга бошлаган ва ширк зулматини йўқ қилган ҳидоят нурига ишорадир”, деган^[1].

Аллома Ибн Касир: “Бу муборак нур чиқиб, Шом диёридаги қасрларни ёритиб юборгани Ислом динининг Шом диёрига ўрнашиб, мустаҳкам бўлишига ишора. Шунинг учун ҳам охирзамонда Шом диёри Ислом дини ва мусулмонлар учун мустаҳкам қалъага айланади. Исо  Шом диёрига, аниқроғи, Дамашқнинг шарқий оқ минораси жойлашган ерга тушадилар”, деган. 

Омина  онамизнинг  дояси

Пайғамбаримизга муҳаббатимиз туфайли атрофларида бўлган ҳар бир кишини билгимиз, танигимиз келади. Хўш, Расулуллоҳ  туғилаётганларида Омина онамизга ким доялик қилган эди?

Айрим ривоятларда Исонинг  оналари покдомон Марям билан Мусони  улғайтирган ҳазрат Осиёдек мукаррама зотлар ҳозир бўлишгани айтилган. Аммо “Марям ва Осиё оналаримиз Расулуллоҳ  туғилаётган пайтда ҳозир бўлганлари” ҳақидаги ривоятни имом Суютий “Ал-хасоисул кубро” китобида (1/47): “Жуда ҳам мункар”, деган.

Ҳақ гап эса Омина онамизга Шифо  доялик қилганларидир. Шифонинг онаси Салмо, эри Авф, ўғиллари Абдураҳмон ва Асвад, қизи Отикадир.

Оламлар сарварининг ёруғ дунёга ташрифида истиқболларига чиққан, бўлажак пайғамбарни илк кутиб олиш шарафига муяссар бўлган Шифо бинти Авфни  Аллоҳ таоло кейинчалик ҳам кўп яхшиликлар ила сийлади. Шифо ҳақ дин келганида уни қабул этди, истиқоматда собит бўлди, Расулуллоҳ  ҳаётлик даврларида вафот этди ва ўғли Абдураҳмоннинг  жаннати экани башоратини олди.

Илоҳий  ироданинг  рўёби

Расулуллоҳ  дунёга келганларидан сўнг Омина онамиз қайноталари Абдулмутталибга одам жўнатиб, набирали бўлгани хабарини етказади. Абдулмутталиб беҳад қувонади, чақалоқни олиб, Каъбанинг ичига киради, Аллоҳга дуолар қилиб, шукроналар айтади ва шу ерда муборак набирасига “Муҳаммад” деб исм қўяди. Қизиқ, Абдулмутталиб нимага асосланиб ота-боболарининг урфида бўлмаган бу исмни қўйди?

Бу борада икки асос бор:

1. Абдулмутталиб Расулуллоҳ туғилишларидан бир оз олдин белидан бир учи осмонда, бир учи ерда, яна бир учи шарқда ва бир учи ғарбда бўлган кумуш занжир чиққанини туш кўради. Кейин ҳалиги занжир улкан бир дарахтга айланади. Ҳар бир япроғида нур бўлиб, машриқу мағриб аҳолиси унга осилаётган ва уни тинмай мақтаётган эди. Тушини таъбирчиларга айтганида, улар зурриётлари орасида бир фарзанд дунёга келишини, бутун машриғу мағриб аҳолиси унга эргашиши, еру осмон аҳли уни мақташини айтади. Абдулмутталиб мана шу тушга асосланиб, “Муҳаммад” деб исм қўйган.
2. Омина онамиз ҳам ҳомиладорлик пайтида бир туш кўради. Тушида муборак ўғил кўриши башорат қилинади ва унга “Муҳаммад” деб исм қўйиши буюрилади. Вақт-соати келиб, Омина онамиз муборак ўғилни дунёга келтирганида, тушини қайнотасига айтади. Абдулмутталиб тушларнинг бежиз эмаслигини тушунади. Дарвоқе, Замзам қудуғининг қаерга кўмилгани ҳам, уни очиш ҳам Абдулмутталибга тушида билдирилган эди.

Абдуллоҳ ибн Аббосдан ривоят қи­линади: «Пайғамбаримиз  туғил­ганларининг еттинчи куни Абдулмутталиб муборак набираси номидан, ўша пайтдаги арабларнинг одатига кўра, қўчқор сўйиб, Қурайш аҳлига зиёфат беради. Меҳмонлар зиёфат сўнгида: “Бу набиранг шарофати билан бизни жуда сийладинг, унга қандай исм қўйдинг?” деб сўрашади. У: “Муҳаммад деб исм қўйдим”, дейди. Улар: “Ота-боболарингда бунақа исм йўқ-ку?” деб ажабланишганида, у: “Мен бу набирамнинг ерда ҳам, осмонда ҳам доимо мақталишини хоҳладим», дейди”.

Аслида эса, Аллоҳ таоло сўнгги пай­ғамбарининг исми “Муҳаммад” бўлишини ирода этган ва бу илоҳий ироданинг рўёбини Абдулмутталиб билан Омина онамизга туш орқали илҳом қилиб, юзага чиқарди. Чунки асл Тавротда “Муҳаммад” деб, асл Инжилда “Аҳмад” деб хабар берилгани маълум.

Абдул Азим ЗИЁВУДДИН,

Тошкент Ислом институти ўқитувчиси

“Бу одам ё телба ёки бошига бирор катта мусибат тушган...”. Ярим кечаси қабристон деворига тирмашаётганимни кўрган одам шундай хаёлга бориши аниқ эди. Аслида ҳам шундай, ахир, намозга бепарволикдан ортиқ мусибат борми?..

Бир пайтлар ўқиган эдим. Суфён Саврий ҳазратлари уйида ўзи учун қабр кавлаб, баъзи-баъзида унинг ичида ўлим ҳақида тафаккур қилиб ётаркан. Кейин ҳаяжонланганча: “Раббиржиъни (Раббим, мени қайтар)”, дея ўрнидан турар, устидаги тупроқни қоқиб айтаркан: “Дунёга такрор қайтдинг, кўрайлик, савоб қозонишга қандай киришасан?..”

Яқин кунлардан буён ибодатга бепарвоман. Намозларни бесабаб қолдира бошладим, айниқса, бомдодни... Бу ҳолат қайтарилавергач, Суфён Саврий ҳазратлари каби нафсимга жазо беришим лозим, деган қарорга келдим. Ҳеч ким билмасин дея, ярим кеча қабристон деворига тирмашаётганим шундан. Чунки эшикдан кирсам, қоровул кўриб қолади...

Мана, девор устига чиқдим. Этни жунжиктирадиган даражада қоронғу, сокинлик. Ичимни қўрқув қоплади. Қабрларга тикилганча ўйланиб қолдим: буларнинг баъзисида севинч бор, баъзисида азоб. Агар марҳумлар тилга киришса, Расулуллоҳ айтганларидек: “Намозга диққатли бўлинг!” деб ҳайқиришарди. Шу ўй билан пастга қандай сакраганимни билмай қолдим. Тушдиму деворга орқам билан ёпишиб олдим. Секингина бошимни буриб, ён томонга қарадим. Аввалдан билардимки, бу томонда кавлаб қўйилган қабрлар бор. Ўша томонга қадам ташларканман, оёқларим тош боғлангандек оғирлашганини ҳис қилдим. Нима бўляпти менга, қулоғим остида шивир-шивирлар, кимнингдир нафаси... Орқамга қарасаммикан? Йўқ! Булар ҳаммаси шайтоний васвасалар. Ахир, хуфтонни жамоат билан бирга адо қилдим, иншааллоҳ, Аллоҳ муҳофазасидаман, қароримдан ҳеч нарса чалғитолмайди.

Мана, қабр оғзида ўтирибман. Шу пайтгача бу ердан ҳам қоронғироқ жой кўрмаганман. “Қандай жасорат билан бу ергача келдим? Қабр ичида мени нималар кутаётган экан?” каби саволлардан юрагим оғзимга келди гўё. “Шу ердан қайта қоламан, қасамни бузганим учун уч кун рўза тутаман. Ҳозир эса қабр четида бир оз ўтираману кейин кетаман”, деган хаёлда титраётган тиззаларим билан чўккаладим. Қўрқув ва васвасаларни қувиш мақсадида “Аъузу биллаҳи минаш-шайтонир рожийм”, дея зулмат қоплаган очиқ қабрга тикилганча ўйга толдим. Ё Аллоҳ! Бу ерга ҳар бир инсоннинг келиши муҳаққақ. Ўлимдан қочиш йўқ. Лекин шуни била туриб нега дунёнинг ортидан бунчалик қувамиз? Парвардигоро, қанчалаб инсонга озор бердик, қанча ғийбатлар қилдик, намозни тарк этган... Била туриб ғафлатга ботамиз, Сенга исён қиламиз. Сўнгги маконимиз эса шу – қоронғу лаҳад...

Шу ўйлар остида Аллоҳга таваккул қилиб, ўнг оёғимни узатдим ва қабрга тушдим. Елкамдаги ёпинчиқни тўшаб, ётиб олдим. Қаттиқ қўрқувда эдим. Ўйладимки, ҳозир устимни тупроқ кўмиб қўйса-я? Дарҳол ётган жойимда кўзларимни юмиб олдим, юрагим қинидан чиқиб кетмасин, вужудимнинг титраши тинсин дея... (Агар мен, яъни тирик, куч-қувватли одам шу ҳолга тушса, ўликнинг ҳоли нима бўлар экан?)

Ичкаридан, зулмат қоплаган лаҳаддан уфураётган совуқданми ёки қўрқувданми жунжикардим. Ортиқ лаҳад томон боқишга жасорат қолмади менда. Бутун вужудим қалт-қалт тит­рар, совуқ тер босган, кўз ўнгимда ўлим билан боғлиқ манзаралар... Ўлим онида ҳолим нима бўлади, ё Раббим! Жасадимни тобутга солишади. Яқинларимдан бири “Ла илаҳа иллаллоҳ”, дея қабрга қўяди. Кейин устимдан тупроқ тортишади. Жамоа бир оз дуо қилгач, кетади. Сўнгра сўроқ-савол бошланади: “Эй инсон, сени карамли Парвардигоринг ҳақида (Унга ибодат қилма деб) нима алдаб қўйди?!” (Инфитор, 6). Фарз намозларини нега тарк қилдинг? “Ҳолбуки, Момақалдироқ (ҳам) Унга ҳамд билан тасбеҳ айтур. Фаришталар ҳам Ундан қўрққанларидан(тасбеҳ айтурлар)...” (Раъд, 13).

Ўйларим шу ерга етганда чидолмадим, энг сўнгги бардошим ҳам тугаб битди, бақирганча ўрнимдан туриб кетдим:

– Роббиржиъни!..

Кўзёшларим юзимни юварди. Йиғи ичида Аллоҳга тинмай ҳамд айтардим: “Ўзингга беҳисоб ҳамду санолар бўлсинки, ҳали тирикман, тавба умидим бор. Астағфируллоҳил азийм ва атубу илайҳ”. Парвардигор ҳузурида нақадар кучсиз ва чорасиз эканимни янада чуқур англаган ҳолда ёшли кўз, эгик бўйин ила қабрдан чиқдим. Уйим томон борарканман, яккаш: “Эй Қодир Эгам, Сен нақадар буюк зотсан”, дея такрорлардим...

Зумрад ФОЗИЛЖОН қизи

тайёрлади

Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған Ўзбекистонга ташрифи давомида Бухородаги Мир Араб мадрасасини зиёрат қилди ва у ерда Қуръони каримдаги Инфитар сурасини ўқиди. Мазкур видео Туркиянинг yenisafak.com сайтига жойланди. 

Шунингдек президентлар Шавкат Мирзиёев ва Ражаб Тоййиб Эрдўған Мир Араб мадрасасида фаолият юритаётган ислом ўрта махсус билим юрти билан танишишди. Мамлакатдаги энг қадимий ва йирик жомеъ масжидларидан бири бўлган Масжиди Калонни ҳам зиёрат қилишди.

Бундан ташқари, икки давлат раҳбарлари Арк қўрғонига ташриф буюрди. Бухоро шаҳридаги ушбу қадимий қалъа халқимизнинг бой тарихи, маданияти, этнографияси, хорижий давлатлар билан ижтимоий-иқтисодий алоқаларидан гувоҳлик беради. 

Калон минораси ва масжиди XII ва XVI асрлар оралиғида бунёд этилган. Бу обидалар Мир Араб мадрасаси билан уйғунлашиб, гўзал ансамбль ҳосил қилган. Уларнинг меъморий ечими аждодларимиз маданияти ва санъатининг яққол ифодаси сифатида бугун ҳам барчани ҳайратга солиб келмоқда.

Тарихий ва меъморий обидалар, халқимизнинг миллий ҳунармандлиги туркиялик меҳмонларда катта қизиқиш уйғотди.

Манба: https://kun.uz

Президент Шавкат Мирзиёев ва Президент Ражаб Таййип Эрдоған Арк қўрғонига ташриф буюрди. Бу ҳақда Ўзбекистон Республикаси Президентининг расмий веб-сайтида хабар берилди.

Бухоро шаҳридаги ушбу қадимий қалъа халқимизнинг бой тарихи, маданияти, этнографияси, хорижий давлатлар билан ижтимоий-иқтисодий алоқаларидан гувоҳлик беради.

Икки давлат раҳбарлари Арк-вилоят ўлкашунослик музейи билан танишди, бу ердаги ноёб осори-атиқаларни кўздан кечирди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ҳиндистон ҳукумати 95 та тарихий обидани хусусийлаштиришни кўзда тутувчи лойиҳа ишлаб чиқди. "the Guardian" нашри бу ҳақда хабар бермоқда. Машҳур тарихий обидаларни бир неча миллион долларга хусусийлаштиришни кўзда тутувчи ушбу қарор кўплаб эътирозларга сабаб бўлмоқда. “Мерос” ҳаракати фаоллари ҳамда мухолиф сиёсатчилар Ҳиндистон ҳукуматини тарихий обидаларни, шу жумладан Тож Маҳални хусусий компаниялар ихтиёрига бераётганликда айблаган.

Шанба куни Ҳиндистон туризм вазири Dalmia Bharat компанияси билан Деҳлидаги 17 асрга тегишли Қизил Қалъа тарихий обидасини ҳамда мамлакат жанубидаги Андхра-Прадеш штатида жойлашган яна бир қалъани ижарага бериш бўйича 5 йил муддатга қиймати 3.7 миллион долларлик шартнома тузилганини эълон қилди.

Ҳозирда икки йирик компания Тож Маҳалга эгалик қилиш учун курашмоқдалар. Хусусийлаштириш лойиҳасига ЮНЕСКО рўйхатидаги 12 асрга оид Қутуб Минор мажмуаси ҳам киритилган.

Ҳиндистонда 3700 яқин тарихий обидалар мавжуд бўлиб, шулардан 31 таси ЮНЕСКОнинг жаҳон мероси объектлари рўйхатидан ўрин олган.

Эслатиб ўтамиз, ўтган йили Ҳиндистоннинг “Бҳартия Жаната Парти” партияси вакили бўлган Сангиит Сом Тож Маҳал обидасини тарихдан ўчириб ташлаш зарурлигини айтганди.

Нафақат Ҳиндистон, балки бутун дунё бўйича энг кўп ташриф буюриладиган сайёҳлик объектларидан бири, ХVII асрга тегишли мақбара - Тож Маҳал Заҳириддин Бобурнинг эвараси Шоҳ Жаҳон даврида қурилган. Ушбу сеҳрли мажмуа ҳалигача бутун дунёдан миллионлаб сайёҳларни ўзига жалб қилмоқда.

Тож Маҳалнинг ташқи деворлари ва гумбази оқ мармар билан қопланган бўлиб, у қуёшли кунда оппоқ тусга кирса, уфқ нурлари остида қип-қизил бўлади, тунда эса ойнинг кумуш шуъласини акс эттиради.

Мажмуани асраб-авайлаш мақсадида уни ЮНЕСКОнинг жаҳон мероси объектлари рўйхатига киритишган.

Бир муддат аввал, Travel Ask ҳам Тожмаҳал билан боғлиқ ҳавотирли хабарни берганди. Хабарда қайд этилишича, бино аста-секинлик билан вайрон бўлиб бормоқда, бу эса ушбу ёдгорликнинг келажаги ҳақида жиддий бош қотиришга мажбур қилади. Тадқиқотчи олимларнинг фикрича, обиданинг қизил ёғочдан қилинган пойдевори яқинида жойлашган дарёнинг суви камайгани сабабли қуриб, ёрилиб кетмоқда. Агар тезкор чоралар кўрилмаса, Тож Маҳалнинг пойдевори мармар гумбазлар ва миноралар оғирлигини кўтара олмай, тез орада емирилиб кетиши мумкин. Ҳинд экологларининг айтишича, дарё сувини маълум сатҳда ушлаб туриш учун дамба қуриш керак. Бу эса 71 минг фунт стерлингга тушади.

Мақбара муҳофаза этиладиган ҳудудлар сирасига киради. Унга автомобилда яқин келиб бўлмайди. Бу зарарли газлар иншоотга салбий таъсир кўрсатмаслиги учун қилинган. Шунингдек, ёдгорликнинг оппоқ туси бузилмаслиги учун, мамлакат раҳбарияти Аградаги бир қатор саноат корхоналарини ёпиб қўйганди.

Ҳиндистонда 300 йилдан кўпроқ ҳукмронлик қилган Бобурийлар сулоласи бу юрт ҳаётининг барча жабҳаларида ўзининг бой меросини қолдирган. Деҳлидаги Қизил қалъа ва Жомеъ масжиди, Аградаги Тож Маҳал, Фотиҳпур, Секридаги Панч Маҳал ана шундай буюк мерос намуналаридир.

Манба: http://uza.uz