Ватан сўзи чуқур маъно мазмунга эга бўлган, муқаддас тушунча бўлиб, Ватан энг аввало ота-боболарнинг покиза хоклари ила шарафланган жойдир. Ватан ҳар бир кишининг ўз қалбидан, виждонидан бошланади. Инсон азиз ва мукаррам қилиб яратилган бўлиб, унинг азиз ва мукаррамлигини ҳам Ватанни севиш, Ватанни қадрлаш ва унинг равнақи  йўлида хизмат этиш каби фазилатларда кўришимиз мумкин. Улуғ донишмандлар айтганидек: «Ватан   бир   боғдир,   Ватаннинг содиқ фарзандлари бу боғни ўз юрак қонлари ила суғормаклари даркордир...».

 Ҳаётда ҳар бир инсоннинг эзгу орзулари бўлади. Айниқса, озод ва обод Ватанда ўсаётган, қалби пок ҳис-туйғулар билан тўлган ёшларнинг орзулари бир олам. Ватанга муҳаббат, ота-онага, эл-юртга беминнат хизмат қилиш, уларнинг олдидаги фарзандлик бурчини сидқидилдан адо этиш шу орзуларнинг энг улуғларидан саналади. Бу орзуга эришиш учун инсон болаликдан бошлаб ўз олдига аниқ мақсад қўйиб, зарур билим, кўникма ва ҳунарларни эгаллаши, жисмонан бақувват, руҳан соғлом бўлмоғи лозим.

    Буюк орзулар буюк интилиш ва ҳаракат, катта куч-қувватни, ирода, сабру матонат ва шижоатни талаб этади. Ана шу ғоят оғир ва мураккаб йўлда Ватанга муҳаббат ҳисси биз ёшларга беқиёс қувват бахш этади. Ватанга муҳаббат — энг муқаддас туйғу ҳисобланди. Шунинг учун ҳам Президентимиз Ислом Каримов бу тўғрида фикр юритиб, «Тарих ҳақиқати шуни кўрсатадики, томирида миллий ғурур, Ватан ишқи жўш урган одамгина буюк ишларга қодир бўлади», деб таъкидлайдилар.

Ҳақиқатан ҳам, агарда тарихга назар ташлайдиган бўлсак, ўз она юртига, Ватанига хизмат қилиб ўтган фарзандлар ҳар бир миллатда эсланиб, уларнинг шу миллатнинг қахрамонлари, керак бўлса, идеал шахслари сифатида мадҳ қилиниб, доимо қалбларда ардоқлаб келинади.

Ватанга муҳаббат оддий инсонларга ҳам улкан куч-қудрат, азм-у шижоат бахш этиб, уларни тенгсиз жасоратларга ундаганига гувоҳ бўламиз. Масалан, биз яхши биладиган Широқ ҳақидаги ривоятни эсга олайлик. Широқ — оддий чўпон. Унинг ҳарбий қурол-яроғи ҳам, аскари ҳам йўқ. Фақат қалбида ўз Ватанига чексиз муҳаббати бор, холос. Ана шу буюк туйғу уни она юртига тиш-тирноғигача қуролланиб, мўри малахдек ёпирилиб келаётган сонсиз-саноқсиз ёвга қарши якка-ю ёлғиз курашга чиқишга чорлайди. Широқ ўзининг душман қўлида ўлишини олдиндан билади. Лекин бу ўлим халқининг энг улуғ мақсади — Ватан озодлиги учун, унинг ҳимояси йўлидаги шарафли ўлим эканини у яхши англайди ва ушбу йўлни танлайди. Широқ ўз жони эвазига қанча-қанча юртдошларини ўлимдан, ёвга қул бўлишдан, шаҳар-қишлоқларни эса вайронагарчилик, талон-торождан сақлаб қолади. Яна бир муҳим томони — у ўз қаҳрамонлиги орқали ҳеч қачон зулм ва босқинчилик билан унинг халқини енгиб бўлмаслигини, халқнинг мард фарзандлари бунга асло йўл қўймаслигини исботлайди. Шунинг учун ҳам Шайх Муҳаммад Ғаззолий: “Башар ўз ерига, гарчи у  тап-тақир саҳро бўлса ҳам қаттиқ боғланади. Ватанни севиш инсон руҳиятидаги асл табиатдир. Ушбу табиат ватанда яшашда ҳузур-ҳаловат, ундан узоқ бўлинганда соғинч, ҳужум қилинганда мудофаа ва камситилганда ғазаб ҳисларини пайдо қилади”, деганларида қанчалар ҳақ эканлигини тушуниб етамиз.

   Халқнинг тинч ва осуда ҳаёти, бахт-у саодати мард ва баҳодир фарзандларниниг садоқатига, жасоратига боғлиқ. Жаҳондаги ҳар бир ота-она, ҳар бир халқ катта умидлар билан фарзанд ўстирар экан, уларнинг аввало мард ва ботир, ўз уйи ва юртини ҳимоя этишга қодир инсонлар бўлиб вояга етишини истайди. Дунё халқларининг эртаклари, қўшиқ ва достонларига, оналар томонидан айтиладиган аллаларига эътибор берадиган бўлсак, уларда мардлик ва қаҳрамонлик асосий мавзу эканига ишонч ҳосил қиламиз. Масалан, бизнинг миллий достонларимиз қаҳрамонлари Рустами достон, Алпомиш, Суҳроб, Сиёвуш, Жамшид, Баҳром, Фарҳод каби алп паҳлавонлар дунёдаги кўпгина халқлар учун мардлик ва ботирлик тимсолига айланган. Оналаримизнинг аллаларида қадим-қадим замонлардан бошлаб ўгил болалар «арслоним», «паҳлавоним», «Алпомишим» деган сўзлар билан эъзозланган. «Уч-оғайни ботирлар», «Семурғ ва Бунёд», «Тохир ва Зуҳра» каби эртакларимизда, «Алпомиш», «Гўрўғли», «Кунтуғмиш» сингари достонларимизда мардлик ва эзгулик энг юксак инсоний фазилат сифатида куйланади. Буларнинг барчаси халқимиз учун фарзандларини ҳеч нарсадан қўрқмайдиган, ота-онаси, оиласи, эл юртининг шон-у шарафи, обрў-эътиборини сақлаш йўлида ҳамма нарсага қодир инсонлар қилиб тарбиялаш энг буюк, мақсад болиб келаётганидан далолат беради. Шу руҳда тарбия топган Алп Эртўнға (Афросиёб), Темур Малик, Жалолиддин Мангуберди, Амир Темур каби кўплаб аждодларимиз ўз Ватанини муносиб ҳимоя қилишга қодир эканини тарихда неча бор исботлаб берган. Ҳеч шубҳасиз, шундай улуғ зотларнинг шонли ҳаётлари биз — авлодлар учун мардлик ва Ватанга садоқат намунаси бўлиб хизмат қилади. Биринчи Президентимиз Ислом Каримов эл-юртимизнинг бой мероси, жумладан, «Алпомиш» достонининг ёш авлод тарбиясидаги беқиёс аҳамиятини таъкидлаб, қуйидаги фикрларни билдирган эдилар: «Халқимизнинг енгилмас баҳодири — Алпомиш тимсолида биз Ватанимизни ёмон кўзлардан, бало-қазолардан асрашга қодир, керак бўлса, бу йўлда жонини ҳам фидо қилишга тайёр азамат ўғлонларимиз — бугунги алпомишларнинг маънавий қиёфасини кўрамиз». Биз, ёш авлод вакиллари Биринчи Президентимиз Ислом Каримовнинг ушбу юксак ишончларини оқлаш учун халқимиз хизматига доимо тайёр бўлмоғимиз зарур.

Бугунги нотинч ва мураккаб замонда юртимиздаги тинчлик ва барқарорликни сақлаш, халқ фаравонлигини таъминлаш жуда катта меҳнат ва масъулиятни талаб қилади. Бунинг учун ҳар бир юрт фарзанди ўзини шу юрт тақдирига дахлдор эканлигини қалбдан хис қилган ҳолда ўзининг жамиятдаги вазифаларини тўла адо қилмоқликлари лозим. Зеро, Ватанга хизмат шу юрт фарзандиман деган ҳар бир ўғил - қиз учун энг олий саодатдир.

Музаффархон ЖАЛОЛХОНОВ

Имом Фахриддин ар-Розий мадрасаси талабаси

ЎМИ Матбуот хизмати

Ал-Арабия ахборот агентлигининг ҳабар беришича, Саудия Арабистони Подшоҳлиги фуқароси, тахминларга кўра ҳатто дунёнинг энг ёши улуғ инсони ҳисобланган Шайх Али аль-Алакми 147 ёшида вафот этди. Марҳум отахон мамлакатнинг жануби-ғарбидаги Абҳо шаҳрида, яқинлари қуршовида ҳаётдан кўз юмди. Яқин қариндошларининг айтишига қараганда, бир ярим асрни қоралаган бўлишига қарамай Али ал-Алакмининг хотираси жуда яхши сақланган бўлиб, усмонийлар, британияликлар даври ва хусусан Саудия Арабистонининг давлат сифатида шаклланиш пайтини яхши эслаб, Қирол Абдул Азиз ал-Сауд билан шаҳсан мулоқотда бўлиб турганини ҳам осон хотирлаб ҳикоя қилиб берар эди. Узоқ умр кўришига эса ўзи етиштирган асал, гўшт ва буғдой маҳсулотларини истеъмол қилиши сабаб бўлган, деб тахмин қилар эди нуроний отахон.

Алишер Саттаров тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати

Омонат хоҳ мол, хоҳ бошқа нарса бўлсин, инсонларнинг омонат учун берилган нарсаларини ва уларнинг ҳақларига риоя қилишни ўз ичига олади. Дарҳақиқат, мусулмон киши учун ўрнак бўлишга энг лойиқ зот Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам омонат бобида ҳам барча умматларига ўрнак эдилар.

У зот: «Мунофиқнинг белгиси учтадир: ёлғон сўзлаш, ваъдасининг устидан чиқмаслик ва омонатга хиёнат қилиш», деганлар (Бухорий ва Муслим ривояти).

Аллоҳ таоло Қуръони каримда омонатни ўз эгасига саломат етказишга амр қилган:

«Агар бир-бирларингизга омонат қўйсангиз омонат қўйилган киши омонатни адо қилсин ва Парвардигори Аллоҳдан қўрқсин!» (Бақара, 283).

Баъзилар сизга ишонгани ва сиз ҳақингизда яхши ўйда  бўлгани учун ўз ҳақини бериб қўяётганида гувоҳ чақирмайди, сиздан васиқа-ишонч қоғози олмайди. Бу кишининг ҳаққига риоя этишингиз ва унга хиёнат қилиб қўйишдан жуда эҳтиёт бўлишингиз лозим.

Агар бир киши сизга қарз берса ва у сизга ишонса, гувоҳ чақирмаса, қарзни ёзмаса бу омонатни мазкур оятдаги омонат деб билинг: «Агар бир-бирларингизга омонат қўйсангиз» яъни агар унга молини қарз ёки шунга ўхшаш бирон нарсани омонат қўядиган бўлса, омонатдор бу омонатни ўз эгасига саломат етказсин. У қуйидаги оятда ҳам зикр қилинган:

“Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларини ўз эгаларига топширишга ва одамлар орасида ҳукм қилганингизда адолат билан ҳукм қилишга буюради. Албатта, Аллоҳ сизларга энг яхши панд-насиҳатлар қилур. Албатта, Аллоҳ эшитгувчи, кўргувчи бўлган зотдир” (Нисо, 58).

Ривоятларга кўра, ушбу оят Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Каъба калитини Усмон ибн Талҳа розияллоҳу анҳудан олганларида нозил этилган. Каъбанинг ҳижобати (каъба пўшини янгилаб туриш) Бани Абдуддор қўлида эди. Усмон ибн Талҳа мана шу қабиладан эди. Макка фатҳ этилганида пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Усмондан калитни талаб қилдилар. Усмон «омонатгами» деганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳа» деб жавоб бердилар. Калит Расулуллоҳ қўлларига ўтгач Аббос: «Уни менга беринг. Токи сиқоят ҳам садонат (ҳожиларга сув-овқат бериш) ҳам менда бўлсин», деб уни пайғамбаримиздан ўзига беришларини сўради. Шунда Аллоҳ юқоридаги ояти каримани нозил қилди. Чунки, Расулуллоҳ алайҳиссалом калитни Бани Абдуддордан омонатга олган эдилар. Аллоҳ таоло бу омонатни эгасига қайтариб беришни буюрди. Чунки, Бани Абдуддор Каъба садонати ва ҳижобатига бошқалардан кўра ҳақлироқ эди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларга омонатни қайтардилар, Оят гарчи мана шу ҳодисага хос тушган бўлса-да у барча омонатга доир масалаларга умумийдир. Чунки  хусусий сабаб эмас, лафзнинг умумий экани эътиборга олинади. Ҳарҳолда инсонлар ўртасидаги нарсаларда омонатлар кўп. Бунга сир-асрорлар, молу давлат ҳам киради.

Юқорида таъкидлаганимиздек Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам омонат бобида барча умматларига ўрнак эдилар. Омонатни яхши сақлаб ўз эгасига саломат топшириш хусусида жаноб Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ёшликларидан бошлаб барчага намуна бўлганлар. Ул зоти шариф ростгўйликлари, бировларнинг ҳаққига хиёнат қилмасликлари, ваъдаларига вафодорликлари туфайли “ал-Амин” яъни, “омонатдор, ишончли одам” деган сифатни олганлар. Ул зоти бобаракот ёшлик даврларидан бошлаб ишончли, вафо, омонат ва масъулиятни чуқур ҳис этадиган бўлиб камолга етишдилар. Омонатга хиёнат қилмасдан, уни чиройли адо этишнинг уддасидан чиқиш бу – жуда улуғ фазилат. Омонатдор бўлиш, кишиларнинг ишончини оқлаш нақадар қийин иш бўлганидан, унга бериладиган ажру савобларга молик бўлиш ҳам шунча қийин, албатта. Чунки омонатдорлик инсон ҳаётининг барча соҳаларида мавжуд. Аввало, ҳар бир инсон билан Ҳақ таоло ва Пайғамбари ўртасидаги омонат, иккинчидан ўзи билан аҳлу аёли, қавму қариндошлари барча бандаларнинг бир-биридаги омонатга хиёнат қилмасликдир.

Аллоҳ таоло Ўзининг каломи шарифида шундай хабар берган:

 “Эй, имон келтирганлар! Аллоҳга ва Расулга (буйруқларига) хиёнат қилмангиз ва (бир-бирингиздаги қўйган) омонатларингизга (ҳам) билиб туриб хиёнат қилмангиз!” (Анфол, 27).

Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладиларки;

 “Омонатни сақлай олмайдиган кишининг имони, аҳдига вафосизнинг эса дини йўқдир”.

Бу билан Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтмоқчиларки, имон ҳам мўмин кишига берилган бир омонат нарса. Уни шайтонга бой бермаган ҳолда, авайлаб сақлаш керак. Топширилган омонатларни турли офатлардан сақлай олмайдиган киши ўз имонини ҳам, албатта, сақлай олмайди. Аҳду паймонига вафо қилмайдиган, ёлғончи, алдамчи кишиларда дин ҳам қарор топмайди, демоқчилар. Омонатларни яхши сақлай олмасликдан барча жиноят ва кўнгилсизликлар келиб чиқади. Инсонлар бир-бирларидаги ҳақ-ҳуқуқларни яхши билмасликлари ёки билсалар ҳам унга тўла риоя қилмасликларидан муросасизлик, уруш-жанжал ва мушкул муаммолар вужудга келади.

Масалан, бировнинг шаънига айтилган нотўғри сўз. Унинг ҳақлигини билиб туриб, бирор дунёвий ғараз билан, унинг зиддига нотўғри гувоҳлик бериш, унинг шаънига ботил бўҳтонлар тўқишлик –  айни хиёнат ҳисобланади.

Давлат томонидан ўзига ишониб топшириб қўйилган корхона ёки ташкилотлардаги хизматларни олсак. Шахсий манфаат ва меҳнатсиз даромад орттириш мақсадида баъзи раҳбар ҳамда ишчи ва хизматчилар ўз мансабларидан ёки қўлларидаги халқ бойлигидан нотўғри фойдаланиб, кўр-кўрона суиистеъмолга ўтадилар. Буларнинг ҳаммаси ҳам масъулиятига ва зиммасидаги омонатга хиёнат қилиш демакдир. Шунинг учун ҳам ҳақчил ҳукуматимиз, айниқса кейинги пайтларда меҳнатсиз даромад қилиш, порахўрлик, масъулиятсизлик каби ижтимоий иллатларга қарши чора-тадбирларни кучайтирмоқда. Зеро, динимиз таълимотида ботил йўллар билан бойлик орттириш қатъий манъ қилинганидек, фақат ўзининг манфаатини кўзлаб, ўзгаларни унутиш, балки уларнинг ҳисобига яшаш ҳам қаттиқ қораланади. Инсон ҳалол меҳнат, пешона тери билан касбу камолот орқасидан, ҳар ким ўз имкониятига яраша ишлаб топган ҳалол ризқу рўзига қаноат қилиб, яшаб борса, айни муддао бўлади. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтадики:

 “Улар (мўминлар) (одамларнинг берган) омонатларига ва (ўзаро боғлаган) аҳд-паймонларига риоя этувчидирлар” (Муъминун, 8).

Зиёуддин Аймуҳаммедов,

Оқ олтин туманидаги «Ҳожи Шайхуддин хўжа» жомеъ масжиди имом-хатиби 

Ватан бу – инсоннинг ўзи яшаб турган, авлод ва аждодлари туғилиб ўсган, миллати шаклланган жой бўлиб, унга инсоннинг оиласи, туғилиб ўсган маҳалласи, вояга етган шаҳар ёки қишлоғи, унинг манфаатларини ҳимоя қилувчи мамлакат киради. Ватан бу – бир заминда яшаётган инсонларнинг миллати ва диний эътиқодидан қатъий назар, бирлаштирувчи ижтимоий тушунчади.

Пайғамбаримиздан ривоят қилинган ҳадисда, Мадинага ҳижрат қилаётганларида: «Агар қавмим мени Маккадан чиқиб кетишга мажбур қилмаганида, ҳеч ҳам ўз ихтиёрим билан уни ташлаб кетмаган бўлар эдим», – деганлар. Донолар айтадилар: “Кишининг вафодорлиги ва садоқати унинг ўз Ватани учун қайғуришидан, дўстларини соғинишидан ва умрининг зое кетказган лаҳзаларига ачиниб, ўкиниб яшашидан билинади”.

“Ватанпарвар – ўз ватани камолоти йўлида, ўз халқига муҳаббати туфайли моли, куч-ғайрати тугул, жонини ҳам аямайдиган, халқи ва ватанининг озодлиги, фаровонлиги учун бор-будини фидо қилувчи инсондир”, - деган экан мутафаккирлардан бири.

Келтирилган оят, ҳадис ва ибратли мисоллардан маълум бўладики, Ватан инсон учун муқаддас, уни ҳеч бир нарса билан алмаштириб бўлмайди, у ўз-ўзидан севилишга, ардоқланишга ва қадрланишга лойиқдир.

Кимнингдир Ватани чиройли, табиати гўзал ва сўлим, мўътадил ҳароратли бўлса, кимлардир тап-тақир саҳро, доимий қаҳратон совуқ ёки жазирама иссиқ бўлган жойларни ўзларига Ватан билишади. Лекин шунга қарамасдан уларнинг барчаси ўз Ватанини севадики, бу инсон руҳиятидаги асл табиатдир. Ҳар бир ўзлигини англаган инсон ватанда яшар экан ўзини ҳузур-ҳаловатда, ундан узоқ бўлинганда соғинчда ҳис қилади.

Ватанга садоқат, унинг хавфсизлиги ва равнақи йўлида хизмат қилиш ватанпарварлик дея улуғланиб келинган бўлса, ўз нафсига қул бўлиб ватанига хоинлик қилиш эса ватанфурушлик дея қораланиб келган. Тарих ўз ватанига садоқат кўрсатган, ғанимни зир титратган, бу йўлда барча нарсасидан, хатто ширин жонидан вос кечган жасур, мард қаҳромонлар билан биргаликда, ўз тинчлигини, арзимаган моддий манфаат ёки вақтинчалик мансабни кўзлаб ўзининг Ватанини сотган хоинлар билан тўладир. Шунинг учун ҳам бугунги кунда ёшларимизга тарихни чуқур ўргатишга катта эътибор берилмоқдаки, ёшларимиз бундан ибрат олсинлар ва ўз Ватанларига садоқатли фарзанд бўлсинлар.

Энди Ватан ҳимояси деган тушунчага келадиган бўлсак, бу фақатгина ҳарбий соҳа фаолияти билангина амалга оширилмайди. Чунки бугунги кунда шундай услублар вужудга келганки, маълум бир ҳудудда уруш ва жанжалларни келтириб чиқариш, инсонларни бир-бирларига душман қилиб қўйиш, бойликларини талон-тарож қилиш оддийгина бир интернет тармоғи орқали ҳам амалга ошириш мумкин бўлган ҳолатга келиб қолди. Бугунги глобаллашув жараёнлари шиддат биланг ўсиб бораётган, ахборот урушлари олиб борилаётган таҳликали замонда яшар эканмиз, Ватанимиз хавфсизлигига ҳеч биримизнинг бефарқ бўлмаслигимиз, ёт ғоялар таъсирига берилмаслигимиз, ёвуз ва манфур тоифаларнинг фитналарига алданмаслигимиз олдимизда турган энг долзарб вазифалардандир.

Жамиятнинг соғлом ва барқарорлиги унинг ҳар бир аъзоси ўзига белгиланган вазифа ва бурчларни сидқидилдан, тўла тўкис ва ўз вақтида амалга ошириб боришидадир. Ёшлар чуқур билимга эга бўлган ҳар томонлама етук қадрлар бўлиб етишса, таълим соҳаси вакиллари юрт келажаги бўлган ёшларни ўзларидан-да яхшироқ бўлган мутахассислар қилиб етиштирса, тиббиёт соҳаси вакиллари халқимизнинг саломатлигини таъминлаб берса, деҳқонларимиз дастурхонларимизни нозу-неъматларга тўлдирса, уста-ҳунармандларимиз ўз ишлари билан жаҳон аҳлини лол қолдирса, меъморларимиз кўркам ва барҳаёт бинолар барпо этса, муҳандислар янгидан-янги кашфиётлар қилса, ҳарбийларимиз Ватанни ташқи душмандан, ички фитналардан ҳимоя қилса, диндорларимиз халқни маънавий камолат сари етакласа бундай жамият барқарор, юрт тинч, халқ фаровон, давлат мустаҳкам бўлади.

Тарихимизга назар ташлайдиган бўлган, юртимиздан кўплаб олим, буюк инсонлар, қаҳрамонлар етишиб чиққанки, уларнинг Ватан равнақи, динимиз ривожи йўлида қилиб кетган меҳнатларидан халқимиз бугунги кунгача ҳам баҳраманд бўлиб келмоқда. Мисол қилиб оладиган бўлсак, Имом Бухорий ҳазратларининг сермаҳсул ижодларидан бугунги кунда бутун дунёда унумли фойдаланиш билан биргаликда, у кишининг ҳурмати юзасидан юртимизни доимо ҳурмат ва эъзоз қилиб келишади. У кишининг ҳоки пойларни зиёрат қилиш учун дунёнинг қайси бир чеккаларидан келишади. Амир Темур қурдирган масжиду мадрасаларни айтасизми, Алишер Навоий ғазалларини айтасизми, Абу Али ибн Синонинг табибликларини айтасизми, Ал-Хоразмий, Ал-Фарғонийларнинг кашфиётларини айтасизми, Яссавий ҳикматлари, Имом Мотуридий, Имом Марғиноний, Замахшарий қолдирган бебаҳо меросларини, Жалолиддин Мангуберди, Паҳлавон Маҳмуд, Нажмиддин Куброларнинг жасоратларини айтасизми буларнинг барчалари ўз Ватанлари ва миллатларига беқиёс хизмат қилиб кетган бизнинг аждодларимиз ҳисобланадики, уларга муносиб авлод бўлмоқ бизнинг асосий бурчимиздир.

Донишмандлар айтишган: Тўрт нарса сотилмайди: инсоннинг дини, иймони, танаси ва Ватани. Кимда ким ушбу қоидага риоя қилмас экан, у инсонийлик чегарасидан чиққан ҳисобланади. Алихонтўра Соғуний  ҳазратлари “Биздан эмасдурлар Ватанни севмаганлар” деб бежизга айтмаганлар, чунки яқин ўтмишимизда Ватанимизни ёв қўлига ўтиши, халқимизга қул муомаласи қилинишининг асосий сабаби Ватанига, динига хоинлик қилиш, ўз бурчига масъулиятсизлик билан ёндашиш, ҳам моддий, ҳам маънавий тараққиётдан орқада қолиш оқибатида бўлганлигини ҳеч қачон унутмаслигимиз ва бу хатони қайта такрорламаслигимиз зарур.

Фахриддин ар-Розий ўрта махсус ислом билим юрти

маънавий ишлар бўйича мудир муовини О.Адилов

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Ҳеч шубҳа йўқ, ҳар бир диннинг ўзига хос хулқи бор. Ислом динининг ўзига хос хулқи ҳаёдир”. Ҳаё – кишини инсоний ахлоққа тўғри келмайдиган ҳар қандай нарсадан тийилишга ундовчи сифат. Ҳаё хижолат чекиш, истиҳоладан фарқ қилади. Чунки хижолат чекиш ҳамиша ҳам ижобий хислат ҳисобланмайди. Баъзан у салбий оқибатларга ҳам сабаб бўлиши мумкин.

Ҳаё бир вақтнинг ўзида жоиз бўлмаган иш ва сўзлардан қайтаргани каби, яхши ишларга ундовчи ҳамдир. Бу гўзал хислат одамлар орасида ҳам, ўзи ёлғиз қолганида ҳам эгасининг иккиюзламачилик қилишига йўл қўймайди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳаёнинг ҳаммаси яхшидир”, деганлар.

Ҳаё инсоннинг икки дунёси, шунингдек, атрофидагилар учун ҳам фойдали фазилат. Уламоларимиз ҳаё ҳақида: “Ҳаё ёмон, қабиҳ иш ва қилиқларни тарк этишга ундайдиган, ҳақдор кишининг ҳақига путур етказишдан қайтарадиган яхши сифатдир”, дейишган.

Имонимизнинг бир бўлаги – ҳаё биздан узоқлашиб, бегонасираб кетишига йўл қўймайлик.

Ёрмуҳаммад ЭШНАЗАРОВ,

Тошкент ислом институти ўқитувчиси

ЎМИ Матбуот хизмати