Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 18 апрелдаги қарорига мувофиқ Ўзбекистон халқаро ислом академиясига Неъматулла Ибрагимов ректор этиб тайинланди.
Ўзбекистон халқаро ислом академияси:
Қуръон илмлари, ҳадис, ислом ҳуқуқи, ақида, тасаввуф, ислом иқтисодиёти ва молияси, халқаро муносабатлар, хорижий тиллар (араб, форс, инглиз, рус, урду, турк ва бошқалар) ва бошқа халқаро миқёсда эҳтиёж мавжуд бўлган соҳалар бўйича малакали кадрларни тайёрлашга, ўрта махсус, олий таълим, олий таълимдан кейинги таълим, малака ошириш босқичларида узлуксиз таълимнинг яхлит тизимини ташкил этишга ва илмий меросни чуқур тадқиқ қилиш ва асраб-авайлашга, диний ва дунёвий билим беришга ихтисослашган етакчи таълим ва илмий-тадқиқот муассасаси ҳисобланади;
республикадаги барча ислом таълим муассасалари фаолиятини ўқув-меъёрий ва ўқув-услубий жиҳатдан таъминлаш ҳамда мувофиқлаштиришни амалга оширади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Юртимизда ажиб ўзгаришлар замони кечяпти. Ҳар тонгда қувончли бир хабар эшитамиз.Ҳар куни ишхонага келганда компьютерни ёқиб Интернетга кирганда халқимиз ҳаётига доир ажойиб бир янгиликни кўриб қалбимиз севинчга тўлади.

Бу ўзгаришлар, нафақат халқимизни, балки хорижлик сиёсатчиларни ҳам мамнун этмоқда. Жумладан, АҚШнинг энг кўп ададли газеталаридан бири “The New York Times” газетасида ўтган ҳафта Ўзбекистон ҳақида чоп этилган катта мақолада “Жаноб Мирзиёев ўзгаришларни бошлаб берди ва энди АҚШ ҳамда Европа Иттифоқи Ўзбекистон билан боғлиқ ҳар қандай муносабатларни, у хоҳ инвестиция, хоҳ тараққиёт дастурлари бўлсин, мамлакатда инсон ҳуқуқлари аҳволининг янада яхшиланиши билан боғлаши ниҳоятда муҳимдир”, дейилади.

Таниқли иқтисодчи, Россия Фанлар академияси ходими Елена Кузьмина эса Ўзбекистон Марказий Осиёдаги асосий “ньюсмейкер”га айланганини таъкидлади. Минтақада бугун кузатилаётган деярли барча жараёнда Ўзбекистоннинг ҳиссаси мавжуд. Республикадаги ички ва ташқи ислоҳотлар ҳозирги кунда қизғин муҳокамаларга сабаб бўлаётгани, мамлакат ички сиёсати ҳамда иқтисодиётидаги ўзгаришлар унинг ташқи сиёсатини самарали тарзда ҳаётга татбиқ қилиш учун қулай шарт-шароитлар яратаётганини таъкидлади.

Маърифат ­– халоскор

Ушбу юксалишлар жараёнида Ислом динимизга давлатимиз раҳбарининг алоҳида эътибор қаратаётгани халқимизни беҳад мамнун қилаётир.

Айниқса, ўтган куни муҳтарам Президентимиз чиқарган “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони элимизнинг диний маърифатга бўлган иштиёқини қондириш, ёшларимизнинг илм олиш борасидаги эҳтиёжини таъминлаш ва диний соҳа ходимларини қўллаб-қувватлаш йўлидаги яна бир қадам бўлиб, диний-маърифий ишлар салмоғини янада юқорига кўтаради. Ушбу фармон матбуотда эълон қилинганда уни катта хурсандчилик билан қарши олдик. Хусусан, диний соҳада хизмат қилаётган масжид имом-хатиблари, ходимлари, мадраса мударрислари ва диний-илмий марказлар илмий тадқиқотчиларига берилган имкониятлар қувончимизга катта қувонч қўшди.

Мазкур фармоннинг биринчи бандида “Жаҳолатга қарши маърифат” деган улуғвор ғоя асосида Ислом динининг асл моҳиятини, тинчлик ва инсонийлик каби фазилатлар қадриятларимиз ифодаси эканини кенг ёритиш ва бу соҳадаги илмий-маърифий фаолиятни жадал ташкил этиш масаласи таъкидланган.

Бинобарин, ер юзида инсоният неча минг йилликлар давомида ҳаёт кечираётган бўлса, ҳар доим эзгулик ва ёвузлик, жаҳолат ва маърифат ўртасида кураш давом этиб келаётир. Мабода, аждодлар жаҳолатга қарши жаҳолат билан курашганида ер юзидаги ҳаёт аллақачон барбод бўлган бўлар эди. Тинчликсеварлик, инсонпарварлик фазилатлари азалий диний қадриятларимиз бўлгани туфайли миллатимиз тарих саҳнасида ўз ўрнига эга миллат сифатида қадр топиб келган. Бугун Президентимиз юритаётган сиёсатнинг асосий ғояси шу бўлгани туфайли ҳам барча давлатлар раҳбарлари ва йирик сиёсий арбоблар Юртбошимизга илиқ муносабатда бўлишга интилмоқдалар.

Халқаро ислом академияси ­– билим хазинаси бўлажак

Ўзбекистон халқаро ислом академиясининг ташкил этилиши ва унда республикадаги барча ислом таълим муассасалари фаолиятини ўқув-услубий жиҳатдан таъминлаш амалга оширилиши илмий тадқиқот ишларининг стихияли равишда эмас, балки тизимли давом этишига муносиб шароит яратади. Фармонда айтилганидек, бунда исломий илмларнинг барчаси қамраб олинади. Хорижий тиллар нафақат пухта ўргатилади, балки ўша тилларда фундаментал илмий ишлар ҳам ёзилади. Бу даргоҳда етишган кадрлар биргина Ўзбекистоннинг кадри эмас, Ислом динининг малакали мутахассиси бўлади. Улар дунёнинг исталган давлатларида ўз соҳалари бўйича ўрганган тилларига қараб бемалол ишлаб кетаверадилар. Чунки халқаро миқёсда эҳтиёж мавжуд бўлган соҳалар бўйича малакали кадрларни тайёрлашга, ўрта махсус, олий таълим, олий таълимдан кейинги таълим, малака ошириш босқичларида узлуксиз таълимнинг яхлит тизимини ташкил этишга ва илмий меросни чуқур тадқиқ қилиш ва асраб-авайлашга, диний ва дунёвий билим беришга ихтисослашган етакчи таълим ва илмий-тадқиқот муассасаси ҳисобланади бу даргоҳ. 

Халқаро ислом академияси таркибида Қорақалпоғистон Республикаси, Самарқанд, Наманган ва Сурхондарё вилоятлари минтақавий филиалларида имом-хатиблар, имом ноибларининг малака ошириши эса уларнинг ўзлари устида мунтазам ишлаши, илмини муттасил бойитиб боришига, мамлакатимизда ва дунёда юз бераётган ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий воқеалардан, илмий янгиликлардан хабардор бўлиб боришига, дунёқарашининг бойишига хизмат қилади.

Ҳадис – Қуръон тафсири

Ислом динининг моҳияти, Қуръон илмининг асоси ҳадиси шарифда ўз ифодасини топган. Демак, ҳадисларда инсониятнинг ўтмиши, бугуни, эртаси муфассал баён этилган. Шу жиҳатдан, Ҳадис илми мактабининг ташкил этилиши малакали ҳадисшунос мутахассисларни тайёрлашда катта аҳамият касб этади.

Юртимизда ҳадис илмининг шаклланишига марҳум Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг “Ҳадис ва ҳаёт” китоби асос бўлган эса-да, бу  муҳим соҳага етарлича эътибор қаратилгани йўқ эди.

Ҳадис илми мактаби фиқҳ, ақида ва бошқа барча илмларнинг такомилига хизмат қилади, иншоаллоҳ.

Вақф ­– Аллоҳнинг мулки

Вақф масаласи мудҳиш истибдод йилларига қадар ҳар доим аждодларимиз эътиборда бўлиб келган. Тарихда ҳатто шундай даврлар бўлганки, халқнинг фаровонлиги, мамлакат маъмурлиги, ободончилик ишларида давлат ажратган маблағдан вақфдан ажратилган маблағлар кўп бўлган.

Вақф ишларига масъулият билан ёндашган ҳазрат Навоий “Вақфнома” деган асар ҳам ёзган. Ўша асарни ўқисангиз, Ҳиротда ва ён-атрофида қурилган иншоотлар, солинган кўприклар, очилган масжид-мадрасалар, мақбаралар, шифохоналар, ҳаммомлар... Алишер Навоий вақф учун ажратган маблағ ҳисобидан қурилганига гувоҳ бўласиз.

Бугун Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузурида “Вақф” хайрия жамоат фонди ташкил этилди.

“Вақф” хайрия жамоат фондининг асосий вазифалари этиб:

масжидлар ва диний таълим муассасаларининг биноларини қуриш, таъмирлаш;

диний таълим муассасаларини моддий ва ижтимоий қўллаб-қувватлаш;

масжидлар ходимларини, хусусан, имом-хатиблар, имом ноиблари, мутаваллилар, муаззинларни моддий ва ижтимоий қўллаб-қувватлаш;

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг “Вақф” хайрия жамоат фонди маблағлари ҳисобидан ушбу идора тизимидаги диний-маърифий ташкилотларда фаолият юритаётган ходимларга, шу жумладан, имом-хатибларга ойлик иш ҳақи тўлаш;

фаолият юритаётган уй-жойга муҳтож ходимларни хизмат уй-жойлари билан таъминлаш каби масалалар белгиланди.

Буни эшитиб юртимизда хурсанд бўлмаган одам қолмади. Чунки шу вақтга қадар имом-хатиблар, уларнинг ноиблари ва масжидларнинг бошқа ходимларига қаратилаётган эътибор  ўзига яраша эди. Энди эса Аллоҳнинг уйининг ана шу хизматчилари муносиб маош оладилар, муҳтожларига зарурий миқдорда ёрдам кўрсатилади, уй-жойга эҳтиёжмандлари бошпана билан таъминланади. Улар эса илмини янада бойитиш, элимизга янада кўпроқ манфаат етказиш ҳаракатида бўладилар. 

Моддий манфаатдорлик ошади ­– илм олиш юксалади

Шайх Саъдий ҳазратлари айтадики, қадимда ўтган одил подишоҳлардан бирига донишманд вазири бундай маслаҳат берган экан: “Подшоҳим, зоҳидга ҳеч нарса берманг, у ибодат билан машғул бўлсин, олимга пул беринг, у илмини бойитишга сарфласин”. 

Дарҳақиқат, инсон рисоладагидек билим олиши учун моддий маблағга кучли эҳтиёжи бор. Кундузлари талабаларга дарс бериб кечалари тирикчилик учун бировларнинг номидан енгил-елпи китоблар ёзадиган олим билан кундузлари дарс бериб тунлар янги асарларни ўқиб-ўрганган, ўзининг номидан фундаментал асарлар ёзган олим ўртасида фарқ бўлади, албатта.

Фармонда устозларнинг ана шу манфаатдорлиги эътиборга олиниб, 2018 йилнинг 1 июлидан бошлаб Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказида ишловчи ўқитувчи, илмий ходим ва мутахассисларга ягона тариф сеткаси бўйича меҳнатга ҳақ тўлаш разрядларига кўра тариф коэффициентлари ва базавий лавозим маошлари 3 баравар (Марказ ходимларига – 4 баравар) миқдорда қўлланиладиган бўлди.

Ана энди билим олиш ва илм ўргатиш ­– юксалиш ва равнақ топиш замони келди.

Фармонга ўта донишмандлик билан киритилган бандлардан бирида пенсионерларга уларнинг ушбу ташкилотлардаги фаолияти ягона бўлган тақдирда пенсиялари тўлиқ тўланиши масаласидир. Чунки аҳли илмлар айнан шу ёшга етганда пишиб-етилади ва ҳақиқий олиму донишмандга айланади. Уларни ана шундай мева берадиган ёшга етган чоқда пенсияга кузатиб юборишдан юртимиз илми кўп нарса ютқазади. Илм сарфлангани сайин кўпайгани каби олимлар ҳам тажриба ўтагани сайин сермаҳсул бўлиб боради.                       

Кўплар орзу қилган мукофот

Саховатли юртимизда олимларни, санъаткорларни ва бошқа соҳа усталарини рағбатлантирадиган мукофотлар бисёр. Масалан, тиббий фанлар учун Беруний мукофоти, Адабиёт аҳли учун Навоий мукофоти ва ҳоказолар. Ушбу мукофотлар билан тақдирланган олим ва ижодкорларни ҳурмат қилиб, уларга ҳавас қиламиз. Аммо бутун умрини Ислом илмига бағишлаган, ҳисобсиз китоблар нашр эттирган, маърузалари билан инсонлар қалбини ёритган диний уламоларимизни бениҳоя ҳурмат қиламиз. Улар билан бир даврада ўтириб қолганимиздан фахрланамиз. Ҳар куни ҳаётимизда улардан ўрганган илмлардан фойдаланамиз. Диний идора тизимида жуда кўп йиллар меҳнат қилган эъзозли ва эътиборли олимларимизнинг бирортасининг давлат мукофотини қўятуринг, бирорта медаль билан тақдирланмаганини ҳеч хаёлимизга келтирганмидик? Бу зотларнинг ҳеч мукофотланмаганини Президент фармонидан кейин пайқаб қолмадикми!

Президентимизнинг Фармонида ана шу масалага алоҳида эътибор қаратилиб, Ислом илм-фани ва маданиятига беқиёс ҳисса қўшган буюк аждодларимизнинг ибратли ҳаёти ва бой илмий меросини чуқур ўрганиш, мамлакатимиз довруғини жаҳон миқёсида кенг ёйиш ишига муносиб ҳисса қўшиб келаётган шахсларни рағбатлантириш мақсадида “Имом Бухорий” давлат мукофотини таъсис этилди.

Олимга ҳам эътибор қаратилса, илм йўлида чеккан заҳматлари, бажарган ишлари учун рағбатлантириб қўйилса, унинг кўнгли ўсади, ишига муҳаббати янада зиёда бўлади, янги-янги асарлар ёзишга ғайрати ортади. Бундан эса халқимиз, айниқса, ёшларимиз ютади. Зотан, Президентимизнинг истаги ҳам шу эмасми ўзи!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

БААда дунёнинг энг зўр хаттотлари ўртасида ҳар йили ўтказиладиган саккизинчи кўргазма давом этмоқда. Унда турли мамлакатлардан келган хаттотларнинг беш юздан ортиқ ишлари намойиш этилмоқда. Бу йилги намойишлар “Моҳият” мавзусида бўлиб ўтмоқда.

Амирлик Маданият ва ахборот департаменти раиси Абдуллоҳ ал-Увайснинг сўзларига кўра, кўргазмани бундай номланишидан мақсад, замонавий технологиялар асрида хаттотлик санъатининг кўп асрлик синоатини очишдан иборатдир.

Кўргазмага қўйилган хаттотлик намуналарини 2 июнга қадар “Шаржа юраги” тарихий мажмуасининг бир қанча майдонларида – Хаттотлик маркази, Араб хаттотлик ва манзарали санъат маркази, “Dar Al-Nadwa” Маданият маркази ва бошқларда томоша қилиш мумкин.

ЎМИ Матбуот хизмати

Луқмони Ҳаким ўғилларига шундай деган экан: «Эй ўғлим, тавбани кечиктирма! Чунки ўлим кутилмаганда келади. Ким тавбани кечиктириб, нажотга шошилмас экан, иккита катта хатар ичида қолади: биттаси – гуноҳлар зулмати тўпланиб, қалбни тўла қоплайди, сўнг уни муҳрлаб ташлайди. Гуноҳ муҳрланган қалбдан ўчмайди: иккинчи хатар – касаллик ёки ўлим тавбадан илгари келиб, хатоларни ўнглаш учун вақт қолмайди».

Ҳар бир банда хатокор. Инсон дунё ҳаётида билибми-билмай турли хатоларга йўл қўяди, гуноҳ ишларга қўл уради, Аллоҳ таоло қайтарган бирор амални қилиб қўяди. Гуноҳ ва хатоларнинг ювувчиси, кетказувчиси тавба ва истиғфордир.  Истиғфор–Аллоҳдан кечирим сўраш, тавба эса келажакда ўз амалларининг ёмонлигидан сақлашни ният  қилишдир. Инсон тавба қилсагина ва бузган нарсаларини тузатсагина, Аллоҳ таоло унинг тавбасини қабул қилади. Чунки яратган Парвардигорга холис тавба қилиш денгиз кўпигидан кўп гуноҳи бўлса ҳам кечирилишига сабаб бўлади. Холис тавба қилиш гуноҳларига ва хатоларига астойдил афсусланиш, надомат чекиш, энди бу гуноҳларга қайтмасликка азму қарорга келиш орқали рўёбга чиқади.

Пайғамбаримиздан соллаллоҳу алайҳи ва саллам ривоят қилинади: «Эй одамлар, Аллоҳга тавба қилинглар! Мен бир кеча-кундузда юз марта тавба қиламан». У зот шундай деб турганларида биз, умматлари тавба қилмасдан ва истиғфор айтмасдан умр ўтказишимиз нечук бўларкин?! Яъни, тавба ҳар қандай шароитда, ҳеч бир истисносиз вожибдир. Банданинг тавбаси тугал ва умр бўйи давом этса, мақсадга мувофиқ бўлади.

Киши тили билан тавба қилсаю, феъл-одатини ўзгартирмаса, бунақа тавба ёлғончининг тавбаси бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Тили билан тавба қилиб, гуноҳни эса ташламасдан ҳамиша ва доим қилиб юрадиган бундай одамни Парвардигорини масхара қилувчидир», деганлар. Юракдан пушаймон бўлиб, бошқа гуноҳ ишга абадий қайтмасликка чин кўнгилдан ният қилиб тили билан истиғфор айтиш  тавбаи насуҳдир.

 Банда учун тавба қилиш вожиблиги Қуръони карим ва ҳадиси шарифларда кўп зикр этилган. «Ҳозир эрта, вақти келганида тавба қилиб олармиз», деган фикрлар фикрларнинг энг ёмонидир, қаттиқ адашувдир. Аллоҳ таоло билиб ё билмай қилинган хатоларни чин тавба туфайли кечиради. Тавбани давомли қилиш ҳам вожибдир. Жон ҳалқумга келмасидан илгари тавба қилиш зарур. Ундан кейин кеч бўлади. «Гуноҳларим кўп, Аллоҳ таоло уларни кечирармикин» деган шубҳа-гумонлардан узоқ бўлиш даркор.

Муслим АТАЕВ,

Фатво бўлими ходими

ЎМИ Матбуот хизмати

Закот исломнинг беш рукунларидан бири ва у фарз амалларидандир. Закот фитр садақаси ва рамазон рўзаси фарз бўлгандан кейин ҳижратнинг иккинчи йили шаввол ойида Мадинада фарз қилинди. Лекин закот ижмога кўра пайғамбарларга фарз қилинмади. Чунки закот нопоклаш эҳтимоли бор кимсани поклашдир. Пайғамбарлар эса ундан покдирлар. Уларнинг қўлларида бирор нарса бўлмаган ва улар Аллоҳ йўлига чақирувчилардир. Шунингдек, улар мерос ҳам қолдирмайдилар.

Закот – Қуръони Каримнинг саксон икки ўрнида намоз билан бирга зикр қилинган. Бу эса, уларнинг ўзаро ораларидаги алоқа нақадар мукаммал эканлигига далолат қилади.

Закот Аллоҳ таолонинг китоби, пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари ва умматнинг ижмоси ила фарздир.

Қуръондан далил шуки, Аллоҳ таоло;

وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ

“Намозни тўкис адо қилинг, закот беринг ва рукуъ қилувчилар билан рукуъ қилинг” деган (Бақара сураси 43оят).

Бошқа бир оятда Аллоҳ таоло:

“Уларнинг (топган) мол-мулкларида сўрагувчи ва (мол-давлатдан) маҳрум кишилар учун маълум ҳақ (яъни, закот) бўлган зотлардир” деган (Маъориж сураси 24-25-оят)

Суннатдан далил эса:

Ибн Умардан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ (с.а.в.): «Ислом беш нарса устига бино қилинган. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлиги ва Муҳаммад алайҳиссалом Аллоҳнинг бандаси ва элчиси эканлигига гувоҳлик бермоқ, намоз ўқимоқ, закот бермоқ, ҳаж қилмоқ ва Рамазон рўзасини тутмоқ», деб айтдилар. Муттафақун алайҳ.

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِمُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ حِينَ بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ : إِنَّكَ سَتَأْتِي قَوْمًا هُمْ أَهْلُ كِتَابٍ ، فَإِذَا جِئْتَهُمْ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ  ( مُتَّفق عَلَيْه) ِ

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Муъоз ибн Жабални Яманга юбораётиб, унга шундай деганлар: “Албатта, сен аҳли китоб қавмининг олдига борасан. Аллоҳ уларга бойларидан олиниб, фақирларга қайтариладиган садақани фарз қилганини хабар қил”, дедилар”[4]. Муттафақун алайҳ.

وَعَنْ أَبِي أُمَامَةَ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: » صَلُّوا خَمْسَكُمْ ، وَصُومُوا شَهْرَكُمْ ، وَأَدُّوا زَكَاةَ أَمْوَالِكُمْ ، وأطِيعُوا ذا أمْركُمْ تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّكُمْ » . رواه أحمد والترمذي

Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаламни ҳажжатул вадоъда шундай: “Аллоҳга тақво қилинглар, беш (маҳал) намозингизни ўқинглар, рамазон ойининг рўзасини тутинг, молларингизни закотини адо қилинглар ва иш эгаларингизга итоат қилинглар Роббингизнинг жаннатига кирасизлар” деганлар[5] (Аҳмад ва Термизий ривояти).

Мусулмонлар жамики асрларда ва ўлкаларда закотнинг фарзлигига ижмо қилишган, яъни бир овоздан “закот фарз”, деб айтишган.

Саҳобаи киромлар закотни бермаган, уни ман қилганларга қарши иттифоқлик ила уруш қилганлар. Ким закотнинг фарзлигини инкор қилса, кофир бўлади. У уч марта тавба қилишга чақирилади. Тавба қилса қилди, бўлмаса муртад сифатида ўлимга ҳукум қилинади.

Исломга янги киргани туфайли ёки чет жойларда жоҳил бўлиб ўсганлиги учун закотнинг фарзлигини инкор қилган одамга тушунтирилади, ўргатилади, дарҳол “кофир” деб ҳукум қилинмайди.

Нуриддин АКРОМОВ

тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати