muslim.uz
Фатво ҳайъатига келган саволлар (2-қисм)
Саволларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати жавоб беради.
Савол: Ассаламу алайкум! Ота-она қиз фарзандини турмушга узатганидан кейин ундан молиявий ёрдам ёки ҳадялар кутиши жоизми ва қиз фарзанднинг ота-олдидаги бурчлари ва фарзларини айтиб берсангиз илтимос?!!!
Жавоб: Ва алайкум ассалом! Қизини турмушга узатгач, агар ота-она камбағал, муҳтож бўлиб, қиз ўзининг шахсий (эриники бўлмаган) мулки бўлса ва ота-онанинг бошқа ўғил фарзанди бўлмаса ёки ўғил фарзанди ҳам фақир бўлса, албатта, қиз ота-онасига моддий ёрдам бериб, таъминлаши керак. Акс ҳолда гуноҳкор бўлади. Агар ота-она муҳтож бўлмаса, қизидан ҳеч қандай моддий ёрдам кутмаслиги керак. Ҳадя бу ихтиёрий нарса, кутадими, кутмайдими, қиз хоҳласа қилади, бўлмаса йўқ. Лекин имкони бор ўғил-қизлар ота-она ва яқинларига ҳадя улашиб туришлари катта савобли ишдир. Моддий ёрдамга муҳтож бўлмаган ота-онани қиз фарзандлари ҳам турмуш ўртоғи рухсати билан кўп куттирмаган ҳолда бир ҳафта-икки ҳафтада бир зиёрат қилиб туриши керак. Албатта, бу эрини уйи билан ота-онасининг уйи оралиқ масофаси яқин кишиларга оид гап. Узоқ бўлса, шароитга қараб, телефон орқали тез-тез ҳол сўраб, имкон топиши билан келиб зиёрат қилиб туриши керак. Сизга бу мавзуда Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳнинг “Яхшилик ва силаи раҳм” номли китобини ўқиб олишни тавсия қиламиз.
Савол: Ассалому алайкум. Саволим туғма ногирон ақли заиф бўлиб туғилган фарзандлар қиёматда савол-жавобсиз жаннатга кирадими , қабрда савол-жавоб қанақа бўлади. Ота-онасига ажр борми? Илтимос саволимга жавоб беришингизни сурайман олдиндан раҳмат Аллоҳ сизлардан рози бўлсин.
Жавоб: Ва алайкум ассалом! Иншааллоҳ, уларга савол-жавоб бўлмайди. Чунки ақли заиф кишиларга шариат буйруқларига амал қилиш фарз этилмайди. Бу каби фарзандларни сабр билан, савоб умидида, ношукрликка ўтмасдан боққан ота-оналарга улкан савоблар бор.
Савол: Ассалому алайкум. Сизларга саволим шундан иборатки, ҳозирда кўп жойларда мавжуд бўлган вариант яъни бирор нарсани насияга бериб уни бўлиб тўламоқчи бўлган одамга фойда кутиб айтса ҳаром амаллардан бўлиб қолмайдими? Жавобингиз учун раҳмат!
Жавоб: Ва алайкум ассалом! Бу савдода нақдга 10 минг, насияга 12 минг, насия олсангиз бир йил давомида мингдан тўлайсиз, дейилади. Бошқа ҳеч гап ва шарт қўйилмайди. Харидор қайси бирини танласа, савдо шунга қатъий тўхташи керак. Шуниси ҳалол бўлади. Агар унга қўшимча бузуқ шартлар қўйиб, нотўғри лафзлар қўлланса, рибога айланади. Масалан: нақдга бу товарнинг асл тан нархи 10 минг, агар насияга олсангиз, ҳар ойига маълум миқдор қўшимча тўлайсиз. Бир йилда тўласангиз, устига 2минг қўшиб, 12 минг қиламиз. Олти ойда тўласангиз, 11минг тўлайсиз, уч ойда тўласангиз эса 10 минг беш юз берасиз, деб айтса рибо бўлади. Чунки бу тарзда товарнинг нархидан ташқари вақтга алоҳида пул тўғри келяпти. Вақтни эса сотилмайди яъни у товар эмас.
ЎМИ Матбуот хизмати
Барча жавобларга ўтиш тугмаси.
Қуръонни хатм қилиш қачон бошланган?
Қуръони каримни хатм қилиш бевосита илоҳий топшириқ асосида жорий қилинган бўлиб, Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам даврида, у зотнинг шахсий амаллари асосида йўлга қўйилган. Ваҳий фариштаси Жаброил алайҳиссалом ҳар рамазон ойида Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга Қуръондан айни пайтгача нозил бўлган сураларни тўлиқ ўтказдирар эди. Имом Бухорий «Қуръон фазилатлари китоби»да Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан қуйдагича ривоят қилади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларнинг энг сахийси эдилар. У зотнинг энг кўп сахийликлари рамазон ойида бўлар эди, чунки Жаброил рамазон ойида то у чиқиб кетгунича ҳар кеча Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан учрашар, у зот унга Қуръонни ўтказар эдилар. Жаброил алайҳиссалом у зот билан учрашганда, эсган шамолдан ҳам саховатли бўлиб кетар эдилар».
Ҳадис таржимасида «ўтказиш» деб ўгирилган жумла араб тилида «муъаародотун» дейилади. Бу бир-бирига ўқиб бериш, ўқиб ўтказиш деганидир. Бунда икки тарафнинг бир нарсани навбатма-навбат тўлиқ ўқиши, бири ўқиганда, иккинчиси эшитиб, кузатиб туриши тушунилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этадиган йиллари рамазон ойида Қуръон деярли тугал бўлиб қолган эди ва шу боис Жаброил алайҳиссалом Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга икки марта хатм қилдирган эди. Ушбу сўнгги хатмга айрим саҳобалар гувоҳ ҳам бўлишган. Имом Бухорий Фотима розияллоҳу анҳодан қуйидагича ривоят қилади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: «Жаброил менга Қуръонни ҳар йили бир марта ўтказдирар эди, бу йил икки марта ўтказдирди. Буни ажалим келиб қолганидан бошқа эмас деб ўйлайман», деб пичирладилар».
Демак, Қуръонни хатм қилиш намоз, рўза, ҳаж ва бошқа диний амаллар каби бевосита илоҳий кўрсатма асосида, намунаси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шахсларида кўрсатилган ҳолда шариатда жорий қилинган амал экан. Аллоҳ таоло Қуръонни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қалбларида жамлашни ва тилларида қироат қилдиришни Ўз зиммасига олган бўлсағда, ваҳий фариштасини юбориб, унинг Расули акрам алайҳиссаломга ҳар рамазонда хатм қилдириши хатми Қуръон қилишнинг аҳамияти қанчалар юксак эканини кўрсатади. Қуръони каримни илк бор қабул қилиб олиб, уни бутун вужудига сингдира билган дастлабки мусулмон авлод – саҳобаи киромлар ушбу ҳақиқатни яхши англаб етдилар ва илоҳий намуна бўлмиш Қуръонни хатм қилиш ишини ҳам жуда гўзал тарзда амалга оширдилар. Ҳатто айримлари Қуръонни ҳар куни бир марта тўлиқ ўқишни одат қилиб олган эди. Аммо ҳар ишда мўътадилликни шиор қилиб тутган Расулимиз алайҳиссалом бу борада ҳам меъёрни ушлашни буюрдилар.
Ҳасанхон Яҳё Абдулмажид
ЎМИ Матбуот хизмати
Ўзбекистонда “Ҳалол” стандартининг намуна шаклидаги ҳужжатлари ишлаб чиқилди
“Ўзстандарт” агентлиги ўз фаолиятини амалдаги Қонунчиликка кўра бевосита ва қуйи тизим ташкилотлари орқали амалга оширади. 9 апрел куни Пойтахтимизда “Ўзстандарт” агентлиги ва оммавий ахборот воситалари вакиллари билан биргаликда навбатдаги матбуот анжумани бўлиб ўтди.
Ўзбекистон Республикасида “Ҳалол” стандартларини қабул қилиш ва амалиётга жорий этиш ишлари билан биргаликда ушбу стандартларга мувофиқ миллий сертификатлаштириш тизимини яратиш ишлари бошланган.
Республикамизда “Ҳалол” стандартларини қўлланилиши ихтиёрий равишда амалга оширилади.
“Ҳалол” белгиси остида ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг назорати амалдаги талабларга асосан мувофиқлик сертификатини берган идора томонидан амалга оширилади.
Экспорт қилувчи корхоналар ва фермер хўжаликларига амалий ёрдам кўрсатиш мақсадида “Ҳалол” стандартига асосан қуйидаги намуна шаклида процедура ҳужжатлари ишлаб чиқилди.
Ушбу ишлаб чиқилган ҳужжатлардан фойдаланган ҳолда, Сиз ўз корхонангизни сифат соҳасидаги сиёсатини белгилаб, “Ҳалол” стандартига асосан сифат менежменти ҳужжатларини ишлаб чиқишингиз мумкин.
Ушбу тадбирдан кўзланган мақсад, юртимизда ишлаб чиқилаётган маҳсулотларни сифатини таъминлашдан иборатдир. Унда барча ташкилот вакиллари ва диний томондан ҳам “Ҳалол” ном остида чиқаётган истеъмол маҳсулотлари жумладан: гўшт, сут, нон ва шу каби истеъмолга яроқли маҳсулотларни жаҳон бозорига экспорт қилиб беришни таъминлашдан иборат.
Бунинг учун энг аввало гўшт маҳсулотларига эътибор қаратадиган бўлсак, баъзи бир нобакор кимсаларнинг қилаётган ишлари ачинарли ҳол албатда.
Мисол учун, ҳаром ва ҳалолни фарқига бормаётган кимсаларни назарда тутадиган бўлсак, ҳатто эшшак гўштини ҳам, мол гўшти деб, сотиб, ошхона ва шунга ўхшаш жойларга чиқариб юборганлар бўлди албатда. Бундай жирканч ишларга қўл урганлар бу дунё ва охиратда қандай жавоб берар эканлар.
Бундай воқеалар ижтимоий тармоқлар орқали оммага кўрсатиб борилди. Диний томондан ёндошадиган бўлсак, ҳаром нима-ю, ҳалол нима эканлигини фарқига бормасдан бемалол ўз ҳамёнини ўйлаб келаётган кимсалар ҳам афсуски орамизда топилади азизлар.
Бу борада имомо-хатибимиз Равшанбой Раимқуловнинг фикрларини билсак:
“Ҳалоллик ҳақида сўз кетганда Абу Ҳомид Ғаззолий “Мукошафат-ул қулуб” китобида келтирилган ривоятларида Пайғамбаримиз шундай буюрадилар:
Ҳалол бўлмаган нарсаларга қараш нақ Иблиснинг ўқига нишон бўлиш демакдир. Ким Оллоҳдан қўрққанидан ҳалол бўлмаган нарсаларга қарашни тарк этса, Робби шундай унга бир имон берадики, бу имоннинг тотини у қалбида ҳис этади”.
Лобар Мирзо
ashab.uz
Самарқанд вилояти ҳокими хитойлик 100 минг мусулмонни Ўзбекистонга таклиф қилди
Самарқанд вилояти ҳокими бошчилигидаги делегация Хитойнинг Шэнси провинциясига ташриф буюрди. Бу ҳақда Kun.uz хабар берди.
Ташрифдан мақсад ишбилармон доиралари ўртасида икки томонлама савдо-иқтисодий ва инвестициявий алоқаларни кенгайтириш, Сиан шаҳрида халқаро бизнес-форум ва тақдимотлар ўтказиш экани айтиб ўтилган.
Вилоят ҳокими Туробжон Жўраев Самарқандга хитойлик мусулмон зиёратчиларни жалб этиш мақсадида қатор учрашувлар ўтказган.
Шундай учрашувлардан юири Хитой Халқ Республикаси мусулмонлари ассоциацияси раиси билан ўтказилган. Музокаралар якунига кўра, зиёрат туризми йўналишида ҳар йили ўртача 100 минг нафар зиёратчиларни Ўзбекистонга, жумладан, Самарқандга жўнатиш юзасидан дастлабки келишувларга эришилгани маълум қилинди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Қуръони карим оятлари сони ҳақидаги ихтилофлар
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Ҳаммага маълум ва машҳурки, Қуръони Карим оятлари Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга нозил бўлаётган пайтда ҳеч ким оятларнинг сони билан қизиқмаган. Бу ҳақда Аллоҳ таолонинг ҳам, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳам кўрсатмалари бўлмаган. Зотан, оятлар уларнинг сонини санаш учун эмас, уларни англаб етиш ва уларга амал қилиш учун туширилгандир. Шунинг учун ҳам, дастлабки мусулмон авлод оятларни санашни хаёлига ҳам келтирмаган. Бунинг устига, улар ўзлари ёдлаб, амал қилаётган оятларни бошқаларга ҳам ўргатиш масъулияти ила яшаганлар.
Вақт ўтиши билан мусулмонларда юқоридаги масъулиятни сезиш қобилияти заифлашганда, бекорчиликдан турли саволларни тўқиб чиқариш оятларни санаш ҳам бошланган.
Имом Бадруддин Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Заркаший ўзининг «Ал-Бурҳон фий улумил Қуръон» номли китобидаги «Қуръоннинг суралари, оятлари, сўзлари ва ҳарфлари сони ҳақида фасл»да, жумладан, қуйидагиларни ёзади:
«Қуръоннинг суралари 114 тадир. Ҳажжож ибн Юсуф Басранинг қориларига одам юбориб уларни жамлади ва ичларидан Ҳасан Басрий, Абул Олия, Наср ибн Осим, Осим Жаҳдарий ва Молик ибн Дийнор раҳматуллоҳи алайҳимни танлаб олди ва «Қуръоннинг ҳарфларини сананглар!» деди.
Улар тўрт ой давомида арпа дони билан санадилар. Улар бир овоздан: унинг сўзлари 77 434 та, ҳарфлари 323 015 та, Қуръоннинг оятлари олти минг, дедилар».
Худди шу китобда яна қуйидагилар ҳам айтилган:
«Билки, уламоларнинг оят, сўз ва ҳарфларнинг сонида ихтилоф қилишларининг сабаби шулки, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар бир оятнинг охирида тўхтар эдилар. Уларнинг жойи билингандан кейин улаб ўқиб кетган ҳоллари ҳам бўлган. Баъзи тингловчилар ўшани оят деб ҳисоблаганлар. Баъзи қироатларда «бисмиллаҳ» оят ҳисобланса, бошқаларида ҳисобланмаган».
Қўшимча равишда айтишимиз мумкинки, фиқҳий мазҳабларда ҳам «Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм» ҳақида турли гаплар бор.
- Барча фақиҳларимиз «Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм» «Намл» сурасидаги оятнинг бир бўлаги эканлигига иттифоқ қилганлар.
- Имом Шофеий: «Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм» Фотиҳа сурасидан ва бошқа ҳар бир сурадан бир оятдир, деганлар.
- Моликий мазҳаби: «Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм» умуман оят эмас, деган.
- Ҳанафий мазҳабида: «Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм» Қуръондан бир оят бўлиб, сураларнинг орасини бўлиш учун туширилган. «Фотиҳа» сурасидан оят эмас, дейилган.
Мана шунинг ўзи ҳам оятларнинг сонининг турлича чиқишига сабаб бўлади. Валлоҳу аълам.
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф