Президент Шавкат Мирзиёев 1 май куни Тошкент вилоятининг Қибрай туманида барпо этилаётган боғ ҳудудига ташриф буюрди.

Дарахтзорлар – юртга чирой берадиган, ҳаёт сифатини оширадиган манбалардан. Шу мақсадда шаҳар ва туманларимизда янги боғ ва сайилгоҳлар ташкил этилмоқда. Бундай “яшил ҳудудлар” сўнгги йилларда кўплаб қурилишлар бўлиб, тобора ривожланиб бораётган Тошкент шаҳри учун, айниқса, муҳим.

Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан пойтахтимиз яқинида улкан манзарали боғ барпо этилмоқда. 25 февраль куни ушбу боғ лойиҳаси муҳокама қилинган эди. Бугун унга илк кўчатлар экилди.

Шу муносабат билан бу ерга парламент ва ҳукумат аъзолари, Тошкент шаҳри жамоатчилиги, нуронийлар, илм-фан ва санъат вакиллари, спортчилар, ёшлар йиғилди.

– Бугунги муборак Рамазон кунларида сизлар билан кўришиб турганимдан хурсандман. Халқимиз учун муносиб шароитлар яратиш бўйича кўп ишларни бошлаганмиз. Худо хоҳласа, мана шу баҳаво жойда 104 гектарлик боғ барпо этмоқчимиз. Бу хайрли ишнинг бошланиши ҳозирги улуғ айём кунларига тўғри келгани ҳам хосиятли, деб ўйлайман, – деди Шавкат Мирзиёев.

Янги боғ нафақат манзараси, ландшафти, балки мазмуни билан ҳам алоҳида эътиборга молик. Боғнинг умумий кўриниши худди улкан дарахтнинг бешта шохи шаклида бўлади. Бу Ҳаракатлар стратегиясининг бешта устувор йўналишини ифодалайди.

Боғни оддий парк эмас, энг аввало, юксак маданият ва маънавият масканига айлантириш мақсад қилинган. Бу ерда одамлар табиат қўйнида осуда дам оладиган сўлим ҳудудлар яратилади. Каштан, эман, чинор, лола, липа боғлари барпо этилиб, ноёб манзарали дарахтлар, буталар ва гуллар экилади. Сунъий кўл, спорт майдонлари, болалар ўйингоҳлари, фавворалар қурилади.

Мустақиллигимизнинг 30 йиллигига бағишланган Истиқлол мажмуаси ҳам шу ерда барпо этилади.

Президентимиз бу мажмуанинг тарихий-ғоявий аҳамиятини таъкидлади.

- Бу йил мустақиллигимизнинг 30 йиллигини нишонлаймиз. Лекин давлатчилигимиз 3 минг йиллик. Бу ана шу буюк тарихни кўрсатадиган мажмуа бўлади. Бу ерга келган ёшларимиз, чет эллик меҳмонлар ҳам шуни англайдиган далиллар акс эттирилади, - деди давлатимиз раҳбари.

Президент Шавкат Мирзиёев бу боғ Ўзбекистоннинг янги қиёфасини, улкан салоҳиятини, кўпмиллатли халқимизнинг жипслиги ва аҳиллигини намоён этадиган мажмуа бўлиши кераклигини таъкидлади. Шуни ҳисобга олиб, бу муҳташам боққа “Янги Ўзбекистон” деб ном беришни таклиф этди. Йиғилганлар бу таклифни қўллаб-қувватлади.

Давлатимиз раҳбари жамоатчилик билан бирга янги боққа кўчатлар ўтқазди.

Аввал хабар қилинганидек, мазкур боғнинг ёнида Олимпия шаҳарчаси ҳам бунёд этилади.

Муборак Рамазон ойида амалга оширилган “Меҳр-5” операцияси Ўзбекистон раҳбариятининг навбатдаги хайрли иши бўлди.

Самолётда парвоз қилиш олдидан жуда кўпчилик ижтимоий тармоқларда ўз суратлари билан  бўлишади. Бу кўпинча парвоз завқи, саёҳат иштиёқи билан боғлиқ бўлади.  

Лекин узоқ йиллар ватангадоликда юрган одамларнинг парвози самолёт у интиқ бўлган заминга қўнгунча кўзёшларга чулғаниши ҳақида эшитганмисиз?    

“Президентимиз бизни жаҳаннамдан олиб чиқди. Суриядан самолётга ўтирганимдан Ватанимизга келиб қўнгунимизгача кўз ёшларим тинмади. Бизга ўзимиз ҳатто тасаввур қила олмайдиган яхшиликни раво кўрганларни тинмай дуо қиляпман”, деб таъкидлайди Нодира Оловиддинова.  

У ўзи туғилиб ўсган Наманган вилояти Косонсой туманидан чиқиб кетганига 24 йил бўлган экан. Турмуш ўртоғи хорижда ишлашга жазм қилганида у ҳам бирга йўлга чиққан. Бу йўллар турли сарҳадларни босиб ўтиб, охирида уларни Сурия давлатига олиб борди.  

– Аввал Қозоғистон, Эрон, Туркия давлатларида яшаб, ишлаганмиз. Кейин Сурияда яхши маош тўлаши ҳақида эшитиб, у ерга борганмиз. Бироқ боришимиз билан жаҳаннам оловига тушиб қолганимизни тушундик, лекин ортга йўл йўқ эди, – дейди Н.Оловиддинова. –  Атрофимизда ўқ овозлари тинмас, бомбалар ёғилиб турган бир шароитда юрак ҳовучлаб яшардик. Кунлардан бирида қизимни олиб, иш билан уйдан чиқдим. Қайтиб келганимизда яшаётган жойимизга бомба тушиб, уй ҳам, шу вақтда ўша ерда бўлган турмуш ўртоғим, беш ўғлим кунпаякун бўлган экан...  

Ҳаммасидан бир кунда айрилиб, фарёд кўтарганича қолган аёл бир қизи ва ўша вақтда уйдан чиқиб кетгани учун тирик қолган яна бир ўғли билан уч-тўрт йилдан буён оғир шароитда яшаб келган. Қўрқув тўла уйқусиз тунларида юртга қайтишга кўзи етмаса ҳам Яртгандан доим нажот сўраган.  

Ҳаёт сўқмоқларида бу аёл каби адашганларни кўпчилик қоралайди, албатта. Бироқ инсон борки, хато қилади. Айниқса, эри, ака-укасининг қистови билан юртдан чиқиб кетган аёллар, уларнинг болалари аслида айбсиз айбдорлардир.  

Шунинг учун ҳам давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев топшириғига кўра ва бевосита назорати остида хорижий юртларда қийин шароитга тушиб қолган шундай ватандошларимизга кўмак бериш, уларни мамлакатимизга қайтариш бўйича “Меҳр” инсонпарварлик операцияси амалга ошириб келинмоқда.  

Шу кунгача ўтказилган “Меҳр-1, -2, -3, -4” операциялари доирасида Сурия, Ироқ ва Афғонистондан оғир аҳволга тушиб қолган 438 нафар аёл ва бола мамлакатимизга олиб келинди.  

Зеро, ҳар бир Ўзбекистон фуқароси давлат ҳимоясида экани Бош қомусимизда кафолатланган.  

Куни кеча Муборак Рамазон ойида АҚШ ва бошқа ҳамкор давлатлар кўмаги билан амалга оширилган “Меҳр-5” операцияси натижасида Сурия ҳудудидаги уруш кетаётган “қайноқ нуқталар”га бориб қолиб, “Ал-Хол” лагерида 3 йилдан ортиқ вақт давомида ушлаб турилган 24 нафар аёл ва 69 нафар бола Ўзбекистонга қайтарилди.  

Улар мутаассиблик, террорчилик йўлига кирган турмуш ўртоқларининг ундови билан Сурияга борган ва эрларини жангларда йўқотиб, ўзлари бева, фарзандлари эса етим қолган.  

Ватанга олиб келинган болалар орасида ҳам отасини, ҳам онасини йўқотган 7 нафар чин етим ҳам бор.

Ачинарлиси, тақдирнинг аччиқ қисматига дучор келган бу ватандошларимиз ҳаёт кечириш учун зарур бўладиган оддий шароитлардан маҳрум ҳолатда яшаб келган.  

– Юртимизда кечиримлилик, афв этиш, адашган кишиларнинг тўғри йўлга тушиб кетишига имкон беришдек азгу амаллар мунтазамлик касб этган, – дейди Ўзбекистон Мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков. – Ушбу муборак кунларда шундай яна бир бағрикенгликнинг гувоҳи бўлиб турибмиз. Президентимиз топшириғи билан уруш кетаётган жойдан оғир аҳволда қолган аёллар ва болалар олиб келинди.  Халқимиздан, давлатимиз раҳбаридан кечирим сўраб, ёрдам сўраб ёлворган бу аёллар нотўғри даъватларга учиб, хорижга чиқиб кетган турмуш ўртоқларининг хатоси қурбони бўлган. Бу ҳолатдан бошқалар, айниқса, ёшлар сабоқ олиши керак. Чунки шу кунларда ҳам сохта даъволарга алданиб, гўёки хижрат қилиш учун Сурияга кетмоқчи бўлаётганлар топилади. Айнан шулар бундай қилмишнинг оқибати нима бўлишини мана бу тирик етимлар мисолида англаши зарур.    

Суриядан олиб келинган аёллар ва болалар Тошкент вилоятидаги “Бўстон” санаториясига жойлаштирилди. Уларга тиббий, психологик ва ижтимоий ёрдам кўрсатилади. Шунингдек, уларнинг шахсини тасдиқловчи ҳужжатларни расмийлаштириш бўйича зарур ишлар амалга оширилади.  

Аввал янги тонг отишига ишонмай уйқуга ётган бу 93 нафар инсоннинг бугунги тонгги хотиржамликда, эртанги кунга ишонч билан отди.  

Халқаро экспертлар фикрига кўра, Ўзбекистон ўз фуқароларини ҳарбий можароли зоналардан олиб чиқиш билан фаол шуғулланаётган кам сонли давлатлардан бири саналади.  

Хулоса ўрнида таъкидлаш лозимки, айнан “Меҳр”операцияси орқали аввал олиб келинган шахслар бундай бағрикенгликка жавобан ҳозир тинч ҳаёт кечириб, ҳалол меҳнат билан шуғулланмоқда. Болалар эса таълим олмоқда. Чин етим бўлиб қолган фарзандлар Меҳрибонлик уйларига  жойлаштирилган. Уларнинг янги ҳаёти, дунёқараши яхши томонга ўзгарган.  

Турли сабаблар билан адашган, бугун тўғри йўлга тушаётган бундай шахсларга нафақат давлат, жамоатчилик ғамхўрлик кўрсатиши, балки уларнинг атрофидаги одамлар ҳам бефарқ бўлмаслиги керак. Зеро, бир заминда туғилиб, ёнма-ён яшар эканмиз, ҳар биримиз бир-биримиз учун ҳам масъулмиз.  Зотан, қаерда адашганлар бўлса, бу унинг атрофидагиларнинг лоқайдлиги маҳсулидир.    

Ҳеч қачон бефарқ бўлманг, яқинларингиз, атрофингиздагилар адашишига йўл қўйманг.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    Норгул Абдураимова,  

ЎзА

“Меҳрнинг тафтини туйганмисиз?”

“Бирор марта меҳрдан тўйганмисиз?”

Табиийки, кўпчилигимиз бу саволларни ўқиб ҳайрон бўламиз. Чунки ҳаммамиз ота-онамизнинг, яқинларимизнинг меҳридан тўйиб, жаннатмонанд Ватанимизнинг меҳри тафтини туйиб яшаяпмиз. Яъни бизларга меҳр бегона эмас. Аллоҳга беадад шукрлар бўлсин.

Лекин... лекин ҳамма ҳам шундай эмас. Меҳрга зор, Ватанга ташна, ширин сўзнинг гадоси, бир бурда нонни кўзига тўтиё айлаганлар бор. Улар бегона эмас. Айнан сизу бизнинг юртдошларимиз. Улар пешонасига ёзилганига рози бўлмасдан, юртимизда яратилаётган кенг имкониятлар, шароитларга қаноат қилмай, мўмай даромад илинжида чет элларга иш излаб кетаётган юртдошларимиздир. Афсуски, улар террорчи тўдаларнинг тузоғига тушиб қолганини кеч англаб етишмоқда.

Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуслари ва бевосита топшириқларига биноан “Меҳр 5” операцияси доирасида Суриянинг “ал-Хол” лагерида 3 йилдан ортиқ вақт давомида мажбурий ушлаб турилган 24 нафар аёл ва 69 нафар бола – жами 93 нафар юртдошимиз Ўзбекистонга қайтарилди.

Эсингизда бўлса, аввал ҳам “Меҳр 1”, “Меҳр 2”, “Меҳр 3” ва “Меҳр 4” гуманитар операциялари амалга оиширилиб, 320 дан зиёд ватандошларимиз юртимизга қайтарилган эди.

Ойларнинг энг улуғи – Рамазонда, кунларнинг энг улуғи – жумада бундай хайрли ишларни амалга оширишнинг ажри жуда катта. Чунончи, ҳадиси шарифда: “Одам боласининг ҳар бир эзгу амалига (Рамазон ойида) ортиғи билан мукофот берилади. Бир яхшиликка ўн баробардан то етти юз баробаргача савоб ато этилади” (Имом Бухорий ривояти), дейилган.

Муқаддас Ислом динида жамиятнинг ҳар бир аъзосига, ким бўлишидан қатъи назар, алоҳида эътибор билан қаралади. Махлуқни, яъни инсонни Холиқ туфайли яхши кўрамиз. Чунки барчамизнинг яратувчимиз яккаю ягона Аллоҳ таолодир.

Бугун ҳар қадамда “эътиқод ўғрилари” изғиб юрганини яхши биламиз-ку. Имом-хатибларнинг огоҳлантиришларига қарамасдан, “ҳижрат” аталмиш сохта даъволарга учаётганлар ҳали ҳам учраётгани кишини ташвишга солади. Ваҳоланки, ҳадиси шарифда: “Мўмин киши бир тешикдан икки марта чақилмайди”, дейилган (Имом Бухорий ривояти).

Ойнаи жаҳон, ижтимоий тармоқлар, интрнет сайтлари орқали “Меҳр 1”, “Меҳр 2”, “Меҳр 3” ва “Меҳр 4” гуманитар операциялари доирасида юртимизга келтирилган фуқароларнинг бошидан не кунларни ўтказганларини кўрдик, эшитдик.

Куни кеча юртимизга келтирилган 93 нафар кишидан 7 нафари боқувчисини йўқотган чин етим болалар экан. Бугун фарзандларини нафақасиз, тарбиясиз, қийин шароитда яшашга мажбур қилган инсофсиз, виждонсиз, оталар, оналар ўзга юртларда ўзгаларнинг алдовига ишониб, пуч орзулар қурбонига айланишди. Уларнинг фарзандлари эса мамлакатимизга олиб келинди.

Ҳар бир инсон ҳурмат-эҳтиромга лойиқ. Меҳр-мурувватга ташна, моддий-маънавий кўмакка муҳтож, ота-онасидан айрилган етимларга икки карра кўпроқ меҳр улашиш динимизнинг асосий кўрсатмаларидан.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом дедилар: “Мусулмонларнинг уйи ичида энг яхшиси етимга яхши муносабатда бўлинган уйдир. Мусулмонларнинг уйи ичида энг ёмони етимга ёмон муносабатда бўлинган уйдир” (Имом Ибн Можа ривояти).

Бежиз Саҳл розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мен ва етимни кафиллигига олган киши жаннатда мана шундай бўлади”, дедилар ва кўрсаткич ҳамда ўрта бармоқларига ишора қилиб, бу бармоқлари орасини бир-бирига яқин тутдилар” (Имом Бухорий ривояти), демаганлар.

Шу ҳадиси шарифдан келиб чиқиб айтиш мумкинки, маъсум болаларга, муштипар аёлларга бошпана бўлган жаннатмонанд Ўзбекистон, ҳеч шубҳасиз, Ер юзидаги энг яхши маъводир.

Бу норасидаларда нима айб?! Улар шу пайтгача ўзбекистонлик бошқа тенгдошлари қатори шу азиз юртдаги мактабгача таълим муассасаларида, умумий ўрта таълим мактабларида таҳсил олишлари мумкин эди-ку! Наҳотки, катталар, яъни ота-оналар шуни англаб етмаган бўлсалар!

Яқин Шарқ мамлакатларидаги қонли тўқнашувлардан, жанггоҳлардан 93 нафар юртдошимизни тинч-осуда юртга қайтаришнинг савоби жуда улуғ, ота-онасидан, яқинларидан айрилган болаларни оталиққа олишнинг ажри жуда юксак. Албатта, бундай юртга Аллоҳ таолонинг раҳмати, файзу баракаси ёғилиши шубҳасиз. 

Юртимизда келтирилган 93 нафар киши эндиликда Тошкент вилоятидаги «Бўстон» санаторийсида тинч-осуда, малакали шифкорлар кўригида, меҳрдан тўйишади ва Ватанимизнинг иссиқ тафтини туйишади.

Жасурбек домла РАУПОВ,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби

Ислом байроғи остида фаолият кўрсатаётган экстремизмнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши тарихнинг муайян даврида устувор бўлган кўплаб омиллар, турли жараёнларнинг ўзаро таъсирлашувининг натижаси деб тушуниш мумкин. Ўрганиш, дин ниқоби остида пайдо бўлган экстремистик ҳаракатларнинг ғоявий илдизлари ислом тарихининг биринчи асрига бориб тақалишини кўрсатади. Республикамиз биринчи Президенти таъкидлаб айтганларки: “Асримиз вабоси бўлмиш бу жирканч иллатнинг фақат шафқатсиз кўринишларини эмас, балки илдизларига етиб бориб, жамият ҳаётидан, дунё халқлари ҳаётидан уни таг-томири билан суғуриб ташлаш – барча давлатларнинг энг долзарб вазифаси бўлиши керак, бу йўлда барчамиз бир тан, бир жон бўлиб ҳаракат қилишимиз, қаттиқ кураш олиб боришимиз шарт”[1].

Тарихий манбаларда мазкур оқимларнинг тарқалиши, фаолияти ва уларнинг ўзига хос йўналишлари батафсил таҳлил қилинган. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, бугунги кунда фаолият кўрсатаётган деярли барча экстремистик гуруҳлар ўша оқимларга хос хусусиятларни ўзида жамлаган ҳолда, улар қўллаган услуб ва ғоялардан кенг фойдаланиб келмоқда.

Ислом ниқобидаги экстремизмнинг илк вакиллари сифатида 657 йили халифа Али розияллоҳу анҳу аскаридан ажралиб чиққан, ўзларини ҳақиқий мусулмон, сафларига қўшилмаганларни «диндан қайтган» деб эълон қилиб, уларга қарши муросасиз кураш олиб борган «хорижийлар» (арабча – «ажралиб чиққанлар», «исёнчилар») оқими фаолияти фикримизнинг исботи бўла олади[2].

Демак, Исломда дастлаб пайдо бўлган фирқа хорижийлардир. Бошқа динларда бўлгани каби мусулмонлар ичида ҳам фирқалар бўлган. Пайғамбар Муҳаммад алайҳиссалом айтганларидек, Ислом динида 73 та фирқага бўлиниш юз беради. Уларнинг биттасигина тўғри йўлда, қолганлари эса, залолатда ҳисобланади. Қуръон оятлари ва ҳадисларда ҳам фирқаларга бўлинмасликка буюрилади. Хорижийлар ўз талқинларидаги «соф» ислом қоидаларига қатъий риоя қилиш тарафдори эди. Илк Исломда инсон эътиқодини белгилашда ниятга эътибор берилган бўлса, хорижийлар амалга қараб баҳо берди. Айнан хорижийлар ўз қарашлари ва фаолиятига қўшилмаганларни кофирга чиқариш, уларга қарши «жиҳод» олиб бориш ҳақидаги ғояларни ишлаб чиқиб, террор услубини қўллаш орқали ҳукмдорларни жисмонан йўқ қилиш амалиётини бошлаб берган эди. Шунингдек, хорижийлар диндор кишининг ислом арконларига содиқлигини қилган ишларига қараб баҳолаш керак, деб ҳисоблаб, ўзларининг талқинидаги Ислом қоидаларига риоя қилмаган ҳар қандай ҳукмдорга бўйсунмаслик, уни ағдариб ташлаш зарурлиги ҳақидаги ғояни илгари сурган эди. Бундай ғоялар ҳокимият учун курашнинг зўравонликка асосланган усуллари келиб чиқишига ва минглаб кишиларнинг ҳалок бўлишига олиб келди.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:»Яҳудийлар етмиш бир ёки етмиш икки фирқага бўлиндилар. Насоролар етмиш бир ёки етмиш икки фирқага бўлиндилар. Менинг умматим эса етмиш уч фирқага бўлинади», дедилар».

Бошқа бир ривоятда: «Етмиш иккитаси дўзахда, биттаси жаннатда. У – жамоатдир» ибораси зиёда қилинган[3].

Ҳадиснинг давомида эса келажакда Ислом уммати етмиш уч фирқага бўлиниб кетиши ҳақида хабар берилмоқда. Минг афсуслар бўлсинким, бу гаплар юзага чиқди. Исломга эътиқод қилиб юрганлар ичида ҳам турли-туман фирқалар пайдо бўлди. Кези келганда шуни таъкидлаб ўтиш лозимки, ушбу ҳадисда ва шу маънодаги бошқа ҳадисларда зикр қилинган фирқалардан мурод ақийдавий фирқалардир. Баъзи бир ҳаддидан ошганлар ўйлаганидек, фиқҳий мазҳаблар эмас. Чунки фиқҳий мазҳаблар ўз номи билан мазҳаб, фирқа эмас. Фиқҳда ихтилоф, бир-бирини кофир қилиш йўқ. Фиқҳда сиртдан хилоф бўлиб кўринган нарса аслида бир нарсани адо этишнинг турли кўринишлари, холос. Эътиқоддаги бўлиниш эса фирқачилик деб номланади. Бунда ҳар бир фирқа бошқасини кофирга чиқаради. Уларнинг келишмовчиликлари тавҳид асослари, қазои қадар, Пайғамбарлик шартлари каби масалаларда бўлади. Ақийда китобларида ана ўша фирқаларнинг асосини қуйидаги олти фирқа ташкил этиши айтилган[4]:

1. Рофизалар – шиалар ва уларга тобеълар.
2. Жаҳмия – Жаҳм ибн Сафвон Самарқандийнинг бузуқ ақийдавий фирқасига эргашганлар. Улар асосан Аллоҳ таолонинг сифатларини манфий қилиш, амалдан қолдириш билан машҳур бўлганлар.
3. Ҳарурия – Хаворижлардан бўлиб, Куфа яқинидаги Ҳаруро деган жойда турганлар. Улар гуноҳкор мўмин дўзахда абадий қолади, гуноҳи кабира қилган мўмин эса кофирдир, дейдилар.
4. Муржиъалар – «Калимаи тавҳидни тил билан айтиб, дил билан тасдиқласа бўлди, амалнинг кераги йўқ», деганлар.
5. Қадария – қазои қадарни инкор қиладиганлар.
6. Жабриялар – «Инсон ҳамма ишларини мажбур ҳолда қилади, унинг ихтиёри йўқ», деганлар. Ушбу асосий олти фирқадан бошқа фирқалар ҳам тарқалган. Бу фирқалар ўзаро талашиб-тортишиб, жуда кўп зарарларга, бало-офатларга сабаб бўлганлар. Имом Абу Довуд қилган ривоятдаги зиёдада Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Менинг умматимдан бир қавмлар чиқадики, ҳавойи нафс уларга худди қутуриш касали каби, ҳеч бир томирни қўймай киргандек киради», деганлар. Ушбу зиёдада мазкур фирқаларнинг умумий сифатлари келтирилмоқда. Уларнинг барчаси ўз кибр-ҳавоси касалига учрайдилар. Худди қутурган ит тишлаб, қутуриб қолган одам ҳолига тушадилар. Тафриқачилик руҳи уларнинг томир-томирларигача сингиб кетади. Мўмин-мусулмонларни кофир қилишдан бошқа нарса кўзларига кўринмай қолади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам буларнинг ҳукми қандай бўлишини ҳадиси шарифнинг охирида айтмоқдалар:

«Етмиш иккитаси дўзахда, биттаси жаннатда, у жамоатдир». Яъни, Ислом умматида пайдо бўлган етмиш учта эътиқодий фирқадан етмиш иккитаси дўзахга, биттаси жаннатга тушади. Ўша жаннатга тушадиган фирқа жамоат фирқасидир. Яъни, мусулмонларнинг асосий оммасини жамлаб, Китоб ва Суннатга амал қилувчи тоифадир. Бу саодатли тоифа «Аҳли сунна ва жамоа» номини олган, яъни эътиқод бобида Суннатга мувофиқ иш кўрувчи ва мусулмонларнинг оммавий жамоасини бирлаштирувчи мазҳабдир. Алҳамдулиллаҳ, бизнинг юртимиз мусулмонлари доимо шу мазҳабда бўлиб келганлар ва бундан буён ҳам шундай бўлиб қолиши учун ҳаракат қилмоқ лозим.

VII асрнинг иккинчи ярмида хорижийлар орасида раҳбарларининг исми билан аталадиган бир неча фирқалар пайдо бўлди. Ана шундай мутаассиб фирқалар орасида энг муросасиз ва шафқатсиз жамоа номини олган Нофиъ ибн Азрақ бошчилигидаги «Азрақийлар» оқими алоҳида ўрин эгаллайди. Азрақийлар гуноҳи кабира (катта гуноҳ) қилган барча мусулмонларни «кофир» деб, уларнинг таълимотига қўшилмаган кишиларга қарши жиҳод эълон қилиш, ҳаттоки, қария, аёл ва болаларнинг қонини тўкишни ҳалол, деб билганлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматнинг 73 фирқага бўлинишини айтганлар. Бу айтганлари вафотларидан кейин ўз тасдиғини топди. У фирқалардан қадария, муржиа ва хаворижларни ўз ҳадиси шарифларида номма-ном келтириб, улардан огоҳ бўлишни васият ҳам қилганлар. Хулафои рошидинлар замонидан то Имом Мотуридий замонасигача, асосан қуйидаги фирқа ёки оқимлар пайдо бўлиб, уммати муҳаммадия ўртасига тафриқа ва фитна солишга ҳаракат қилган эдилар. Улар – қадария, муржиа, хавориж, шиа, мўътазила, равофиз (рофизийлар), сабаия, зирория, жаҳмия, ботиния, каромита, ҳуррамия, карромия (мужассима[5]), жорудия, сулаймония (жаририя), бутрия, баҳния, мугирия, жаноҳия, мансурия, хаттобия, ҳулулия, азориқа, нажадот, суфрия, ажорида, хозимия, шаҳбия, маълумия, мажҳулия, маъбадия, рашидия, мукаррамия, ҳамзия, иброҳимия, воқифа, ҳафсия, ҳорисия, язидия, маймуния, мўтазила фирқаларидан – Василия, амрия, ҳузалия, наззомия, мурдория, маъмария, самомия, жоҳизия, хобития, ҳимория, хатотия,шаҳламия, асҳоби Солиҳ қубба, марисия, каъбия, жуббоия, баҳшамия, муржиа фирқаларидан – Абу Шимр, Муҳаммад ибн Шабиб ва Холидий фирқалари, яна муржиага – юнусия, ғассония, савбония, сумания, марисия, нажжориялардан – бурғусия, заъфарония, мустадрика, карромийлардан – ҳақоиқия, тароқия, исҳоқия. Демак, зикр этилганлардан 20 фирқа рофизийлар, 20 фирқа хаворижлар, 20 фирқа кадарий ва муржиалар, 12 фирқа қолган нажжория, бакрия, зирория, жаҳмия, карромия каби оқимларга тақсимлаб чиқилса, умумий сони ҳадиси шарифда айтилган 72 та адашган фирқаларнинг ададига тўғри келади[6].

73-фирқа эса, Аҳли Сунна вал-Жамоа дея аталувчи мазкур ҳадиси шарифда қайд этилган ножия (нажот топувчи) фирқадирким, Абу Ҳанифа (Имом Аъзам), Имом Молик, Имом Шофиий, Имом Аҳмад, Авзоий, Саврий каби буюк мужтаҳид алломалар ва уларнинг издош ва маслакдошлари унга мансубдирлар.

4-курс талабаси Абдусаттаров Муҳаммад Мубин

[1] Каримов И.А. Хавфсизлик ва тинчлик учун курашмоқ керак. 1-жилд. – Тошкент: Ўзбекистон, 2002. – Б. 105-106.

[2] Мутаассиб ва адашган оқимларнинг пайдо бўлиш тарихи (1-қисм). http://muslim.uz/

[3] Абу Довуд ва Термизий ривоят қилишган.

[4] https://savollar.islom.uz/s/54243

[5] Тажсим – Аллоҳни жисм кўринишида тасаввур этиш; кўпинча ташбиҳнинг синоними сифатида ишлатилади. Тажсим издошларини мужассима фирқаси деб аташади.

[6] А. Тулепов Ислом ва ақидапараст оқимлар. Иккинчи нашр – Т.: «Sharq», 2013. – 41Б.