Саҳобия онамиз

Жаннатни Аллоҳ суйган бандаларига қароргоҳ қилган, уни Ўз раҳмати ва ризолиги билан тўлдирган, ундаги неъматларни улуғ, мулкини эса буюк деб таъриф этган. Агар жаннатнинг ери ҳақида сўрасангиз, билингки, у миск ва заъфарондир. Шифти эса – Раҳмоннинг арши. Ундаги биноларнинг ғишти олтину кумушлардан, еридаги тошлари маржону ёқутлардандир. Жаннатдаги дарахтнинг танаси бу дунёдаги каби ёғочдан эмас, балки соф тиллодан, мевалари эса асалдан-да тотли.

Жаннат башорати берилган аёлларни биласизми? Мен бугун сизга улардан бирини танитмоқчиман.

Мўминлар онаси – Хадича бинти Хувайлид. Уни, албатта, барчамиз яхши таниймиз. Хадича онамизнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаётида юксак ўринлари бор. У ўз замонасидаги аёлларнинг энг яхшиси бўлган. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бу онамизга қайта-қайта жаннат башоратини берганлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Жаброил алайҳиссалом Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга келиб: «Эй Аллоҳнинг Расули, Хадича сизга бир идишда нонхуруш [ёки таом, ёки шарбат] олиб келяпти. Олдингизга келганида, унга Роббининг ва менинг номимдан салом айтинг ҳамда жаннатда ичида ғавғо ҳам, чарчоқ ҳам бўлмаган, ғовак дурдан бўлган бир уйнинг башоратини беринг», – деди».

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам менга уйланмасларидан олдин вафот этган Хадичадан рашк қилганчалик у зотни бирорта аёлларидан рашк қилмаганман, чунки мен у зотнинг уни (кўп) эслаганларини эшитар эдим. Аллоҳ у зотга (Хадичага) жаннатда ғовак дурдан бўлган бир уйнинг башоратини беришни амр қилган. У зот қўй сўяр, ўшандан етганича унинг дугоналарига ҳадя қилар эдилар».

Дунё уммондир, унда ғарқ бўлганлар кўп, жаннат эса нажот соҳилидир. Омонлик соҳилига етишиш лаззати дунё уммонида саёҳат қилиш лаззатидан анчагина каттадир. Дунё кўприкдир, ундан ўтгин-у, уни обод қилиш билан овора бўлма! Дунёни обод қилма, деганим сени дангасалик ва тарки дунёга чорлаш эмас, балки дунё сенинг асосий мақсадингга айланиб, охиратга ҳозирлик кўришингдан тўсмасин, деганимдир.

Жаъфар АБДУЛЛОҲ

тайёлади

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Фарғона вилоятидаги вакили, вилоят бош имом-хатиби Турсунтоҳир Эрбўтаев билан ЎзА мухбири суҳбат уюштирди. 

– Мўмин-мусулмонлар ҳаж зиёратини Аллоҳ таоло буюрган улуғ ибодат, деб билишлари лозим. Ҳаж тадбирига боришга навбатга қўйиладиган номзод моддий ва жисмоний жиҳатдан унга қодир бўлиши, амалларни тўғри ва тўла-тўкис адо этиш учун етарли диний билимга эга бўлиши, маънавияти, маърифати ва одоб-ахлоқи билан маҳаллада обрў-эътиборли бўлиши каби талабларга жавоб бериши керак. Афсуски, кейинги вақтларда ҳажга бораётганлар орасида уни ибодат деб билишдан кўра, орзу-ҳавасга айлантириб олаётганлар ҳам кўзга ташланмоқда. 

Мамлакатимизда муқаддас динимиз софлигини сақлаш, ислом маданияти ривожига улкан ҳисса қўшган улуғ алломаларнинг илмий меросини ўрганиш, қадамжоларини обод этиш, янги масжид-мадрасалар қуриш борасида кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Динимиз арконларини эмин-эркин бажариш учун барча шароит, хусусан, Ватанимиздан муборак ҳаж сафарига бораётган фуқароларимиз учун яратиб берилаётган имконият ва қулайликлар барчани беҳад мамнун этмоқда. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 28 декабрдаги “Ҳаж” ва “Умра” тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш тартиби тўғрисидаги низомга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги қарори бу борада, айниқса, муҳим аҳамиятга эга бўлди. 

Истиқлол шарофати билан халқимиз барча соҳаларда эмин-эркин саъй-ҳаракат қилиш имкониятига эга бўлгани каби динимиз кўрсатмаларини хотиржам адо этиш бахтига ҳам муяссар бўлди. Хусусан, бугунги кунда Фарғона вилоятида 198 масжид фаолият кўрсатмоқда. Азиз-авлиёлар, улуғ аллома-ю фозил инсонларнинг мақбаралари ва кўплаб зиёратгоҳлар таъмирланди. Яқинда иш бошлаган Ислом ҳуқуқи мактабида вилоятдаги имом-хатиблар ва ноибларга Бурҳониддин Марғиноний каби алломаларимизнинг асарлари чуқур ўргатилмоқда.

Ҳаж ислом арконларидан биридир. Қодир бўлган кишига бу ибодатни умри давомида бир марта адо этиш фарздир. Аллоҳга беадад шукрлар айтамизки, юрт мустақиллиги шарофати билан ҳаж, умра зиёратига бориб-келишга ҳам йўл очилди, қулай шароитлар яратилди. Давлатимиз томонидан кўрсатилаётган алоҳида эътибор туфайли ҳожиларимиз барча қулай шароитларга эга бўлдилар. Уларни кузатиш, муқаддас жойларга борилгач, у ерда ҳам қулай истиқомат чораларини кўриш ҳамда соғ-саломат Ватанга қайтгач, уларни кутиб олиш каби хизматлар юксак даражада йўлга қўйилган.

2017 йили 7 мингдан зиёд, хусусан, Фарғона вилоятидан 1000 га яқин юртдошларимиз ҳаж амалини адо этиш шарафига муяссар бўлди. Уларнинг бу муборак сафарга эсон-омон бориб-келишлари, ибодатларни барча рукнларига риоя қилган ҳолда мукаммал адо этишлари учун барча имкониятлар муҳайё этилган. Ҳожилар учун транспорт масаласи ҳеч қандай муаммосиз ҳал этилмоқда, уларга замонавий самолётлар ажратилмоқда, махсус ишчи гуруҳи, ошпаз ва шифокорлар билан таъминланмоқда. Улар ибодат жойларига яқин шинам ва қулай меҳмонхоналарга жойлаштирилмоқда, уларни озиқ-овқат билан таъминлаш, саломатликларини сақлаш каби ишлар ҳам намунали ташкил этиб келинмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори билан “Ҳаж” ва “Умра” тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш тартиби тўғрисидаги низомга киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар бу борадаги ишларни янада такомиллаштирди. Албатта, ҳаж тадбирига боришда ижтимоий адолатни таъминлаш, муносиб номзодларни саралаш энг муҳим мезонлардан биридир. Эндиликда “Ҳаж” тадбирига боришга номзодларни маҳалла фуқаролар йиғини миқёсида саралаб олиш учун фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларида туман (шаҳар) ҳокими томонидан 7 кишидан иборат таркибдаги ишчи гуруҳ тузилиши белгиланди. Ишчи гуруҳ таркибига, қоидага кўра, туман бош имоми, маҳалла имоми, маҳалла раиси, диний маърифат ва маънавий-ахлоқий тарбия масалалари бўйича маслаҳатчи, профилактика инспектори, Хотин-қизлар қўмитаси ва “Нуроний” жамғармаси вакиллари киритилади. “Ҳаж” тадбирига боришга номзодлар навбатга қўйилишидан аввал махсус талаблар асосида ишчи гуруҳ суҳбатидан ўтказилади ва сараланади.

Киритилган ўзгартиришларга кўра, “Ҳаж”га бормоқчи бўлган фуқаро олдин “Ҳаж”га бормаган бўлиши лозим (олдинги талабда сўнгги 5 йил инобатга олинар эди). “Умра”га бормоқчи бўлган киши сўнгги икки йил мобайнида “Умра”га ёки сўнгги 5 йил ичида “Ҳаж”га бормаган бўлиши керак.

Аллоҳ таоло муборак ҳаж сафарига ҳозирлик кўраётган барча юртдошларимизни ҳаж ибодатини адо этиб, соғ-саломат юртимизга қайтиб келишларини муваффақ айласин!

ЎМИ Матбуот хизмати

Дуо луғатда, “илтижо”, “ўтинч” каби маъноларни англатади. Истилоҳда банда ўзининг фақирлигини, ҳожатмандлигини, ва мутелигини ҳамма нарсага қодир бўлган Аллоҳ таолога изҳор қилиб, манфаатларни жалб қилишни ва зарарларни даф қилишни сўраши дуо деб аталади.   

Дуо мусулмон кишининг ҳаётида ўта муҳим аҳамиятга эга бўлган улкан ибодат ҳисобланади. Бу ибодатнинг қанчалар катта аҳамиятга эга эканини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай баён қилганлар:

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِىِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهَ وَسَلَّمَ قَالَ: « لَيْسَ شَىْءٌ أَكْرَمَ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنَ الدُّعَاءِ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таолога бирор нарса дуодан кўра қадрлироқ эмасдир”, дедилар” (Термизий ривоят қилган).

Чунки дуо қилувчи ўзининг ожизлигини ва Аллоҳ таолонинг барча нарсага қодирлигини эътироф этаётган бўлади.  Шунинг учун мўмин киши доимо дуога ҳаракат қилиши лозим бўлади.

Шунингдек, банда фойдали нарсаларга эришиш ва зарарли нарсалардан сақланиш учун имкониятидаги зоҳирий сабабларни яъни сабабият қонунларини юзага чиқаришга уриниши лозимлиги ҳам шариат талаби ҳисобланади. Демак, имкониятидаги сабабият қонунларини юзага чиқариш ҳам, ортидан дуо қилиб натижани Аллоҳдан сўраш ҳам шариатнинг талабидир.

Шу маънода сабабият қонунлари ва дуонинг бир-бирларига алоқасини уч турга ажратиш мумкин:

1. Сабабларга суяниб дуони тарк қилиш, беодобликдир.

Масалан, мўл ҳосил олмоқчи бўлган деҳқон ерини шудгорласа, уруғларнинг яхшисини танласа, экинларини ўз вақтида суғорса, қўйингки мўл ҳосил олишга сабаб қилиб қўйилган барча нарсаларни амалга оширса-ю, дуога бепарво бўлса,  мўл ҳосилни фақатгина тайин қилиб қўйилган сабаблар яратади, деган ваҳм юзага келиб қолади. Бу эса барча нарсаларнинг тадбиркори бўлган Аллоҳ таолога нисбатан беодоблик бўлади.

2. Сабабларни юзага чиқаришга уринмасдан дуо қилиб ўтириш шариатни тушунмасликдир.

Масалан, модомики, мўл ҳосил Аллоҳ таолонинг бериши билан бўлар экан ҳосилга сабаб қилиб қўйилган ишларни амалга ошириш ўрнига У зотга дуо қилишга “зўр бериш” керак, бу ёғи Аллоҳга таваккул, деган тушунчада бўлиш шариатнинг кўрсатмаларини тушунмаслик бўлади. Чунки дуо қилишга буюрган шариат, сабабларни юзага чиқаришга ҳам буюргандир.

Бу ҳақда Саҳл Тустарий раҳматуллоҳи алайҳнинг ажойиб сўзлари бор: “Кимки ҳаракатни (сабабларни рўёбга чиқаришни) ҳақир санаган бўлса, суннатни ҳақир санаган бўлади, кимки таваккулни ҳақир санаган бўлса, иймонни ҳақир санаган бўлади. Таваккул Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳолларидир, касб (сабабларни рўёбга чиқариш) у зотнинг суннатларидир. У зотнинг ҳолларига амал қилган киши асло суннатларини тарк қилмасин”.

3. Сабабларни юзага чиқариб натижани Аллоҳдан сўраш шариат талабидир.

Масалан, мўл ҳосил олмоқчи бўлганларга аввал мўл ҳосил олишнинг сабабларини юзага чиқариш, сўнгра мўл ҳосилни Аллоҳ таолодан сўраш шариат талаби ҳисобланади.

Демак, дуо қилувчи сабабларга суяниб ҳам қолмайди, уларни бекорга ҳам чиқармайди, балки имкониятида бор сабабларни бажариб, натижани Аллоҳ таолодан сўраб дуо қилиб боради.

ТИИ ўқитувчиси

Абдулқодир АБДУР РАҲИМ

ЎМИ Матбуот хизмати

Тасаввур қилинг, икки эгизак онасининг раҳмида суҳбатлашяпти, улар ўртасидаги суҳбат қуйидагича кечмоқда:

Биринчиси:

– Сен туғилгандан кейин ҳаёт борлигига ишонасанми?
  Иккинчиси:

– Албатта, ахир туғилгандан кейин ҳаёт борлигини ҳамма билади-ку. Бу ерда биз ўша ҳаётга тайёрланиш, кучли ва етук бўлиш учун яшаяпмиз.

– Аҳмоқлик! Туғилгандан кейин ҳеч қандай ҳаёт йўқ. У ҳаёт қандай бўлиши мумкинлигини тасаввур қила оласанми?

– Тўғри, аниқ нима бўлишини айта олмайман. Аммо биламанки, у ерда нур кўп бўлади, шодлик кўп бўлади. Масалан, ўз оғзимиз билан овқатланамиз, бурнимиз билан нафас оламиз.

– Қўйсанг-чи! Бу жуда кулгили-ку! Киндигимиз бор, ўша орқали озиқланамиз, ундан узилсак, ўламиз. Тамом! Ҳозиргача у ердан ҳеч ким қайтиб келмаган. Туғилиш билан ҳаёт тугайди.

– Йўқ, ундай эмас! Тўғри, мен туғруқдан кейин ҳаётимиз айнан қандай бўлишини билмайман, аммо биз онамизни кўрамиз. У бизга ғамхўрлик қилади, парваришлайди, севади.

– Она! Сен онанинг борлигига ишонасанми? Хўш, қани у? Қаерда ўтиради?

– Ҳамма жойда, атрофимизда. У туфайли биз яшаяпмиз. Усиз биз ҳеч киммиз.

– Ғирт аҳмоқлик. Мен ҳеч қандай онани кўрмаганман, демак, у йўқ.

– Йўқ, ундай эмас. Ахир баъзан у бизни силайди, меҳр кўрсатади-ку. Мен асл ҳаётимиз туғилгандан кейин бошланишига ишонаман!

Рус тилидан

Шаҳноза ТЎРАЕВА

 таржимаси