muslim.uz

Подписаться на этот канал RSS

muslim.uz

Четверг, 22 Февраль 2018 00:00

Online: Қуръон мусобақаси. (Қашқадарё)

ЎМИ Матбуот хизмати

Бўлим Ўзбекистон янгиликлари

Четверг, 22 Февраль 2018 00:00

Шайхулислом Оллоҳшукур ПОШШОЗОДА: Эзгулик нури ёғилган маърифат юрти

Ўзбекистон бутун ислом олами учун муҳаддислар, олиму уламолар етиштириб берган муқаддас юрт сифатида дунёда шуҳрат қозонган. Ислом дини гарчи Арабистонда қарор топган бўлса-да, у ўзбек заминидан қувват олганини дунё мусулмонлари якдил эътироф этишади. Қадимдан Самарқанду Бухоро шаҳарларидаги мадрасаларда диний ҳамда дунёвий фанлардан бирдек сабоқ берилгани боис бу ерга келиб ўқишни ислом олами ёшлари орзу қилишган. Тошкент, Термиз, Насаф каби шаҳарларда ҳам илм-фан, маънавият ва маърифат, адабиёт, санъат илоҳиётшуносликка йўғрилган ҳолда гуркураб ривожлангани ҳақида тарихий маълумотлар гувоҳлик беради.

Маълум бир вақтлар оралиғида эътиқоду имон синовдан ўтиб туриши рад этиб бўлмас ҳақиқат эканлигини ҳаммамиз яхши биламиз. Ислом дини собиқ шўро расмийларининг тазйиқларига учраб, айрим дин пешволарининг атеизм деган фан билан шуғуллана бошлаганлари ҳам бор гап. Ўшандай мураккаб пайтларда ҳам Ўзбекистонда, хусусан, Бухоро, Тошкент шаҳарларида ўзбек уламолари бир қатор диний мактабларни сақлаб қолишга эриша олган эдилар. Сўзимнинг исботи сифатида истибдод айни куч олган даврларда Бухородаги Мир Араб, Тошкентдаги Бароқхон мадрасалари ҳамда Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти фаолият олиб борганини айтишим мумкин. Мавжуд ҳокимиятнинг қаршилиги, турли тазйиқу назоратлар остида бу даргоҳларда ўша даврларда ҳам толибу илмларга ислом динининг асосий ақоиду арконлари ҳақида чуқур билимлар беришга эришилар эди.

Жумладан, Имом Термизий ва Имом Бухорийнинг ҳадис тўпламлари, Абу Муъин Насафийнинг ақида илмига оид “Ақоид ан-Насафий”, Абу Барокот Насафийнинг Қуръон тафсири илмига оид “Мадорик ат-танзил ва ҳақоиқ ат-таъвил” (“Тафсир ан-Насафий”), Низомиддин Шошийнинг фиқҳ илмига оид “Усул аш-Шоший” каби нодир манбаларининг асл матнлари мазмун-моҳияти ҳақидаги сабоқларни мен ҳам Тошкентда, 1971 йилда муҳаддислар султони Имом Бухорий ҳазратларининг 1225 йиллик таваллуди муносабати билан ташкил этилиб, 1974 йилдан буён Имом Бухорий номи берилган Тошкент ислом олий ўқув юртида олганман. Собиқ иттифоқдаги ягона бу олий даргоҳда Кавказорти, Шимолий Кавказ, Озарбайжон, Сибирь ҳамда бошқа жойлардан ҳам талабалар келиб ўқишарди. Чуқур илоҳий билимларга эга ўзбек уламолари бу ерда бизга Қуръони карим қироати ва тафсири, фиқҳ, ҳадис илми, балоғат илми, араб тили ҳамда шу каби мутахассислик фанларини зўр иштиёқ билан ўргатишарди.

Менинг шайхулислом бўлиб етишишимда ўзбек халқининг, атеизм ҳукм сурган ўша мураккаб даврда ҳам менда юксак маънавият, бағрикенглик, босиқлик, аҳиллик каби фазилатларни тарбиялаган ўзбек заминининг катта ҳиссаси бор. Айнан шу ерда биз, шўро даври мусулмонлари инсониятга тинчлик, тараққиёт ва фаровонлик келтирувчи чинакам ислом руҳи билан камол топдик. Ўзбекистоннинг ислом тамаддунига қўшган ҳиссаси хусусида сўз кетар экан, биз муҳтарам ўзбек устозларига ҳурмат кўрсатишни муқаддас бурчимиз, деб ҳисоблаймиз. Мен ўзимни муфтий Зиёвуддин ибн Эшон Бобохон, Юсуфхон Шокиров, Абдулғани

Абдуллаев, Махтум Саттиевнинг шогирди, деб билишдан фахрланаман. Уларни Аллоҳ раҳматига олган бўлсин.

Шу сабабли бўлса керак, бу муқаддас даргоҳда сабоқ олган Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф, Усмонхон Алимов (Ўзбекистон), Аҳмад Қодиров (Россия Федерациясининг Чеченистон Республикаси), Талъат Сўфи Тожиддин, Равиль Гайнутдин (Россия), Исмоил Бердиев (Россия Федерациясининг Қорачой-Черкес Республикаси) сингари уламолар, сиёсатчилар дину диёнат масалаларига эътибор берила бошланган пайтларда турли республикаларда ислом динининг қаддини яна тиклаш йўлида жонбозлик кўрсатдилар. Халқларни имон-эътиқод, маънавият-маърифат, одоб-ахлоққа даъват этувчи китоблар ёзиб, Қуръони карим, ҳадиси шарифни таржима қилиш ҳамда тафсирлаш билан машғул бўлдилар. Шу боис уларнинг айримлари ҳозир ҳаёт бўлмасалар ҳам, амалга оширган эзгу ва савобли ишлари билан замондошлари хотирасида мангу қолдилар.

Туркий халқларнинг фахри бўлган қирғиз адиби Чингиз Айтматов бир пайтлар ўзбек халқининг Марказий Осиёга таъсирини қадим Византиянинг Европага таъсирига тенглаштирган эди.

Ислом динига муносабат масаласида ҳам ўзбек халқи турли мураккаб даврларда имон-эътиқодини, дину диёнатини пок сақлаб қолиб, замонавий дунёда ислом маданиятини тарғиб этишда жонбозлик кўрсатди, деб ишонч билан айта оламан.

Ўзбекистон мустақилликни қўлга киритгач, тез орада халқнинг азалий қадриятлари қайта юз очди. Муқаддас китобимиз Қуръони карим ўша йиллардаёқ Алоуддин Мансур таржимасида ўзбек тилида чоп этилди. Фиқҳга оид “Мухтасар”, Ҳадис китоблари, Имом Бухорий, Бурҳониддин Марғиноний, Имом Термизий, Ҳаким Термизий, Маҳмуд Замаҳшарий, Баҳоуддин Нақшбанд каби буюк зотларнинг бой мероси халқ онгидан қайтадан жой олиши бу заминга илоҳий нурларини ёғдирди. Ўтмишдаги юксак маънавий-маърифий нуфузини бугунги кунда қайта тиклаган Ўзбекистонда ислом динига муносабат масаласида узоқ сўзлаш мумкин бўлса-да, уларнинг айримларига тўхталиб ўтишни жоиз топдим.

Бу ерда ислом уламолари, авлиё-анбиёларнинг қисқа фурсат ичида обод қилинган мақбаралари аҳоли учун зиёратгоҳ, ёшлар учун тарбия мактаби, чет эллик сайёҳлар учун осориатиқа сифатида янаям қадрли бўлиб бормоқда. Теварак-атрофи боғ-роғлар билан қуршалиб, замонавий меҳмонхоналар, ошхоналар барпо этилган мазкур муқаддас қадамжолар Ўзбекистонда нафақат сайёҳлик соҳасининг янада ривожланишига, балки ислом маданияти тарғиботига хизмат қилади.

Ўзбекистон раҳбари Шавкат Мирзиёев БМТ Бош Ассамблеясининг Нью-Йорк шаҳрида бўлиб ўтган 72-сессиясида сўзлаган нутқида ислом динининг дунё миқёсидаги ўрнига юксак баҳо берди ҳамда “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюцияни қабул қилиш ташаббусини кўтариб чиқди. Таъкидлаш ўринлики, Ўзбекистонда мазкур йўналишда аниқ мақсадга йўналтирилган ишлар амалга оширилмоқда. Самарқандда Имом Бухорий номидаги халқаро илмий-тадқиқот маркази, Тошкентда Ислом цивилизацияси маркази ташкил этилди. Ўзбекистон томонидан илгари сурилган, илмнинг ҳамма учун очиқлигини таъминлаш, дин масаласидаги жаҳолатга барҳам беришни кўзда тутувчи “Жаҳолатга қарши маърифат” принципиал ёндашуви ўрнак олса арзигулик.

Диний ва маънавий меросни сақлаш, мавжуд фондларни бойитиб бориш, тарихий манбалар билан ишлаш учун маҳаллий ҳамда хорижий тадқиқотчиларга зарур шароитлар яратиш, тарихий-маданий мерос намуналарини ҳар томонлама ўрганиш мақсадида Президент Шавкат Мирзиёев “Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорни қабул қилди. Эндиликда Ўзбекистонда қадимги қўлёзмалар, литография китоблари, тарихий ҳужжатлар, илмий ва диний мактабларга оид қадимги меросни ўрганиш янада самарали йўлга қўйилади.

Шу ўринда бир муҳим жиҳатга эътибор қаратиш лозим. Бугунги кунда дунёда ечими мураккаб туюлган фожиаларнинг ҳал этилиши аслида у қадар қийин эмас, аксариятининг жавоби қадимий қўлёзмалар саҳифаларида мужассам. Уларни синчиклаб ўқиб-ўрганиш, таққослаш, хулосалар чиқариш кўпгина чигал масалаларнинг ҳал этилишига олиб келиши муқаррар. Бу борадаги ишлар Ўзбекистонда тизимли равишда олиб борилаётгани алоҳида эътиборга сазовор. Чунки мазкур хайрли ҳамда савобли саъй-ҳаракатлар ислом динининг эзгулик ва маърифатпарварликка йўғрилган таълимотини башарият онгига софлигича етказиши, унинг моҳиятини миссионерлар, сохта сиёсатчилару худбин файласуфлар бузиб талқин этишига йўл қўймаётгани билан улуғвор ҳисобланади. Президент Шавкат Мирзиёевнинг “Ўзбекистон Ислом академиясини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори мана шу узвийликнинг мантиқий давоми, десак, айни ҳақиқат бўлади. Бу юртда қадимда бўлгани каби мазкур Академия туфайли диний илм-фан ва таълим янада тараққий топади. Шу сабабли, ўйлайманки, Шавкат Мирзиёев мазкур Академиянинг асосчиси сифатида унинг биринчи академиклигига лойиқ ҳисобланади.

Бухоро шаҳри Ўрта асрлардаёқ “Ислом оламининг қуввати” деб ном олган. Ўша замоннинг илғор дорилфунунлари саналган мадрасаларда таҳсил кўрган ёшлар кейинчалик улуғ олиму фузалолар бўлиб етишишган. Улар тафсир, фиқҳ ва бошқа диний илмлар қаторида риёзиёт, ҳандаса, жуғрофия, илми нужум сингари дунёвий билимларда ҳам юксак камолот касб этишарди. Мирзо Улуғбек Бухоро ҳамда Самарқандда ўзи бунёд қилган мадрасалар пештоқларига барча замонда ибрат олса арзийдиган оятлар ва ҳадисларни ўз даврининг машҳур хаттотлари томонидан ёздириб қўйгани ҳам бежиз эмас. Бу ёзувлар бугунги Ўзбекистон ёшлари учун ҳам ибратдир. Юксак санъат даражасидаги ушбу ёзувлар мазмун-моҳиятининг ўзи ислом маданиятини дунёга соф ҳамда тиниқ тарзда кўрсата олишга арзийди.

Ўтган йили октябрь ойида Ўзбекистонда “Ислом ҳамжиҳатлиги: Ўзбекистон ва Озарбайжон мисолида” мавзуида халқаро конференция ўтказилди. Ушбу тадбирни ташкил этишга кўмаклашганлардан беҳад мамнунман. Айниқса, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Миромонович Мирзиёев ҳамда Озарбайжон Республикаси Президенти Илҳом Гейдар ўғли Алиевга мазкур ўта муҳим тадбирни ўтказиш ташаббусини қўллаб-қувватлаганликлари, шунингдек, конференция қатнашчиларига йўллаган табригидаги илиқ фикрлари учун алоҳида миннатдорлик билдирмоқчиман. Бу давлат раҳбарлари томонидан халқларимизнинг диний қадриятларига юксак эътибор кўрсатилаётганидан далолат беради.

Шу муносабат билан бу қутлуғ заминга қадам қўяр эканман, қалбимни чексиз ҳаяжон, сурур эгаллади. Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев Жаноби Олийлари делегациямизни қабул қилар экан, мазкур анжуман миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликка хизмат қилишини таъкидлади. Конфессиялараро мулоқотни ривожлантиришга қаратилган халқаро ҳамкорлик тобора кенгайиб бораётгани, бугунги кунда дунё ҳамжамиятини ташвишга солаётган халқаро терроризм ҳамда экстремизмга қарши курашда ислом динининг асл қадриятлари, инсонпарварлик ғоялари самарали восита эканлигини қайд этди. Тошкентдаги муҳташам Симпозиумлар саройида ўтказилган нуфузли тадбирда Ўзбекистон, Озарбайжон, Россия, Украина, Туркия, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон, Ирландия, Германия ва бошқа давлатлар олимлари ҳамда диний конфессиялар вакиллари қатнашди. Президент Шавкат Мирзиёевнинг мақсади нечоғли эзгу ҳамда долзарблигини мен конференция давомида чуқур ҳис этдим. Бугунги кунда глобал жараёнлар, хавфсизлик ва барқарорликка нисбатан тобора кучайиб бораётган таҳдид ҳамда хатарларга қарши саъй-ҳаракатларни бирлаштириш, конфессиялараро ҳамкорлик ва мулоқотни ривожлантиришни тақозо қилаётганини анжуман қатнашчилари ҳам эътироф этишди. Бу ерда муҳокама қилинган миллатлараро тотувлик, диний бағрикенглик, таълимни ривожлантириш, ёшларнинг ахлоқий тарбияси сингари масалалар, ўйлайманки, миллатию эътиқодидан қатъи назар, ғайриахлоқий муносабатлар шаклланиб ҳалокат ёқасига кетаётган мамлакатлар учун ҳам муҳимдир.

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев Жаноби Олийлари ва Озарбайжон Президенти Илҳом Алиев Жаноби Олийларининг иштирокчиларга йўллаган табригида ислом динининг тинчлик-осойишталик, бағрикенглик, ҳамжиҳатлик сингари жиҳатларига эътибор қаратилди. Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов, Туркия Республикаси Диний бошқармаси раиси Доктор Али Эрбаш, Озарбайжон Республикасининг Диний ташкилотлар билан ишлаш қўмитаси раиси Мубориз Қурбонли, Ислом ҳамкорлик ташкилоти қошидаги Ислом тарихи, маданияти ва санъати ташкилотининг Истанбулдаги маркази (IRCICA) бош директори, доктор Халит Эрен, Озарбайжон миллий академияси президенти, академик Акиф Ализода, Миллий Мажлис депутати, Парламентдаги озарбайжон-ўзбек дўстлиги гуруҳи раҳбари Элдор Иброҳимов, Миллий Мажлис депутати, Парламент қўмитаси раиси Сиёвуш Наврўзов, Қорачой-Черкес Республикаси мусулмонлари диний бошқармаси раҳбари, Шимолий Кавказ мусулмонларининг мувофиқлаштирувчи маркази раиси, муфтий Исмоил Бердиев чиқишларида ҳам исломнинг инсонпарварлик ролига алоҳида эътибор қаратилди. Мен бу анжуманда сўзлаган нутқимни “Тинчликни сақлашда диннинг ўрни” деб номладим.

Ўзбекистоннинг буюк, қардош ҳамда дўст ўзбек халқини чин дилдан севиб, ҳурмат қилган ҳолда, унга Аллоҳ иродаси билан Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Миромонович Мирзиёев Жаноби Олийлари тимсолида юртдошларини юксак муваффақиятлар сари етаклашга қодир, ўзбек халқининг қадимий тарихи, маънавий мероси, миллий ҳамда ахлоқий анъаналарига содиқ, доно ва узоқни кўзловчи раҳбар юборилганидан мамнунман.

Ҳар гал Ўзбекистонда бўлар эканман, бу муқаддас юртнинг гуллаб-яшнаётганига гувоҳ бўлиб, ўзбек халқи ҳаётидаги хайрли ўзгаришларни кузатиб, мамнуният билан қайд этмоқчиманки, Шавкат Миромонович Ўзбекистонни янада юксак марраларга элтувчи муносиб раҳбар. Унинг бошчилигида амалга оширилаётган ислоҳотлар туфайли Ўзбекистоннинг Марказий Осиёдаги етакчилик мақомини мустаҳкамловчи муҳим тарихий ўзгаришлар рўй бермоқда. Жумладан, биз, озарбайжонликлар Президент Мирзиёевнинг мамлакатимизга ташрифини жонажон биродаримиз, самимий ва қадрдон дўстимиз ҳамда доно шахс сифатида интиқлик билан кутаяпмиз. Мен Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев Жаноби Олийларини ўзим учун шундай кашф этдим ва уни айни сабабдан дилдан ҳурмат қиламан.

Ҳар бир халқнинг обрў-эътибори унинг тарихи, улуғ сиймоларининг инсоният тамаддунига қўшган ҳиссаси билан ўлчанади. Шу маънода, ўзбек халқининг ўтмишда бўлгани каби бугунги кунда ҳам дунёга эзгулик ва маърифат таратган ислом динини юксак эъзозлаётгани амалий саъй-ҳаракатларда намоён бўлиб турибди. Ислом ҳамкорлик ташкилоти Ташқи ишлар вазирлари кенгашининг 43-сессияси 2016 йил 18-19 октябрь кунлари Тошкентда “Таълим ва маърифат — тинчлик ва бунёдкорлик сари йўл” шиори остида ўтказилгани, Ҳазрати Имом мажмуида Ислом цивилизацияси марказини барпо қилиш бўйича олиб борилаётган улкан амалий ишлар фикримизнинг далилидир.

Ўзбек ва озар халқлари дўст-қардошлиги азалдан ўзаро турмуш тарзимиз, урф-одатларимиз ўхшашлигида акс этиб келмоқда. Ўзбеклар “Навоийхонлик”, “Бедилхонлик”, “Машрабхонлик” қатори “Фузулийхонлик”ни ҳам жону дили билан хуш кўришади. Умуман, тилимиз яқин, қардошу қариндошмиз, динимиз бир — бугунги кунда дунё ҳамжамиятида ўз ўрнига эга бўлиб бораётган мустақил давлатларнинг фуқароларимиз. Қарангки, 2007 йилда “Тошкент — Ислом маданияти пойтахти” деб эълон қилинган бўлса, 2017 йил Озарбайжонда Ислом бирдамлиги йилига айланди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси билан Кавказ мусулмонлари идораси ўртасидаги муносабатлар ҳамда алоқалардан мамнунмиз. Қадрдон биродарим, муфтий Усмонхон Алимов билан биргаликда бизнинг қардош халқларимиз ўртасидаги ҳамкорликни янада чуқурлаштириш ҳамда ривожлантириш учун барча саъй-ҳаракатни ишга соламиз. Ўтган йили Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раиси Ортиқбек Одилович Юсупов ва муҳтарам муфтий Усмонхон Алимовнинг Озарбайжонга ташрифлари халқларимиз маънавий бирдамлигининг юксак намунаси бўлди. Бу эса ҳаётнинг барча жабҳаси, жумладан, давлат — дин муносабатларидаги ҳамкорликнинг юқори даражасини кўрсатиб турибди. Ўз навбатида, бу халқларимиз ҳамда давлатларимизнинг янада тараққий этишига кучли туртки беради. Шубҳасиз, давлат раҳбарлари томонидан давлат — дин муносабатларини моҳирона тартибга солиш, уларнинг диндорлар эҳтиёж ва орзу-умидларига эътибор қаратиши жамиятда маънавий-ахлоқий барқарорликни таъминлашда муҳим жиҳатлардан биридир.

Аллоҳга шукроналар бўлсинки, Ўзбекистонда ҳам, Озарбайжонда ҳам айнан шундай ёндашувнинг гувоҳи бўлиб турибмиз. Раҳбарларимиз маънавиятнинг юксалишига, миллий ҳамда маданий қадриятларни асраб-авайлашга катта эътибор қаратишмоқда.

Аминманки, ҳар икки қардош мамлакатнинг етакчилари — Шавкат Миромонович ва Илҳом Гейдар ўғли ўзларининг доно сўзлари ҳамда амалий саъй-ҳаракатлари билан минтақаларимизда тинчлик-барқарорликни мустаҳкамлаш, шунингдек, халқларимизнинг мулоқот ва ҳамкорлигини янада чуқурлаштиришга катта ҳисса қўшишади. ИншаАллоҳ, мамлакатларимиз келгусида бундан-да гуллаб-яшнаши ҳамда бахт-саодатга эришиши азалдан тақдири туташ Ўзбекистон ва Озарбайжоннинг муносабатлари бундан-да мустаҳкамланиши ҳамда тараққий топишини Яратгандан илтижо қиламан.

Бирдамлигимизга кўз тегмасин, Аллоҳ эзгу ниятларимизга мададкор бўлсин!

Шайхулислом Оллоҳшукур ПОШШОЗОДА,

Кавказ мусулмонлари идораси раиси,

МДҲ Динлараро кенгаши ҳамраиси,

Кавказ халқлари Олий диний кенгаши раиси.

Манба: http://xs.uz

Бўлим Ўзбекистон янгиликлари

Четверг, 22 Февраль 2018 00:00

Бугун Қашқадарёда Қуръон мусобақалари бўлиб ўтади

Бугун Қашқадарё вилояти Қарши шаҳрида Қуръон мусобақасининг вилоят босқичи ва куннинг иккинчи ярмида “Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом билим юрти қори талабалари ўртасидаги мусобақа бўлиб ўтади. Қашқадарё вилоятидаги туман-шаҳар босқичидан 25 нафар қори йигит-қизлар навбатдаги босқичга чиқишган. Қорилар мусобақасида мана шу қори-қориялар Республика босқичига чиқиш учун беллашишади.
Азиз Қуръон ошиқлари, барчамиз вужудимизни қорилар қироатини тинглашга ҳозирлайлик. Каломуллоҳни эшитувчи, аввало, қалбини тайёрлайди, ибодатни ният қилади, сийратию суратида хотиржам бўлиб, ихлос билан Аллоҳнинг каломига қулоқ солади. Қироат пайтида сажда оятини эшитса, сажда қилади. Тасбеҳ оятлари тиловат қилинса, Аллоҳ таолога тасбеҳ айтиб, Раҳмон Зотни улуғлайди. Жаннат, тақводорларга бериладиган инъомлар ва ваъдалар ҳақидаги оятлар зикр қилинганда Аллоҳнинг фазлини сўрайди. Дўзах, аламли азоблар ва ваъидлар ҳақидаги оятлар ўқилганда Аллоҳ таолодан паноҳ тилайди.
Қадрли биродарлар, бугун Қашқадарё вилояти Қарши шаҳридаги “Бахтли оила” кошонасида бўлиб ўтади. Шунингдек, шу куни “Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом билим юрти қори талабалари ўртасидаги Қуръон мусобақаси ҳам ушбу “Бахтли оила” кошонасида бўлиб ўтади.
Шундай экан азиз мухлислар, Қуръон мусобақасининг иккинчи, яъни вилоят босқичи ва билим юрти босиқчини кузатиб, қалбингизга таскин ва руҳингизга қувват беринг.
Бизнинг muslim.uz портали ва ижтимоий тармоқларни кузатиб боринг.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бўлим Ўзбекистон янгиликлари

Среда, 21 Февраль 2018 00:00

Ана энди ГМОнинг фойда-зарари ҳақида

Давоми...

Мактабнинг биология дарслигида ҳар бир ўсимлик ва ҳайвоннинг бир-биридан фарқли минглаб белгилари бор экани ёзилган. Ана шу нишонада муайян ген, ДНК молекулаларининг кичик парчаси бор. Айнан ўша парча ўсимлик ва ҳайвоннинг ўзига хос хусусиятини намоён этади. Нишонани намоён этувчи ген йўқотилса, ўша заҳоти нишонанинг ўзи ҳам йўқолади. Аксинча, агар ўсимликка янги ген қўшилса, унда янги нишона пайдо бўлади. Ўсимликнинг ана шу тартибда ўзгартирилганини мутант ёки генетик модификация бўлган организм деб аташ мумкин.

Замонавий фан шу қадар илдамлаб кетдики, ҳозирги вақтда икки-уч генни олиб ташлаш ёки қўшиб юбориш унга сира ҳам муаммо эмас. XX аср сўнгида ўсимлик ва ҳайвонларни сунъий равишда ўзгартириш (модификациялаш) тажрибалари кенг ёйилиб кетди. Айтайлик, асл шакли ва мазасининг сифатини йўқотмасдан узоқ вақт сақланиб турадиган помидор яратилиши кимнинг хаёлига келибди дейсиз. 1994 йил АҚШдаги савдо расталарида яшил помидор пайдо бўлди. Бу помидор айнимасдан-чиримасдан ойлар давомида тураверар эди. Дўконда ям-яшил бўлиб турган помидорни харидор уйига олиб келганда у одамнинг кўз ўнгида қип-қизил тус олди. Аён бўлишича, помидор совуққа чидамлиликни қутб қалқонбалиғидан олган экан. Помидор 12 даража иссиқда узоқ вақт яшил ҳолатини сақлаб тура олади, иссиқлик даражаси ошгани заҳоти қизаради. Колорадо қўнғизи картошканинг офати эди. Ген инженерлари унга чаённинг генини қўшгандан кейин қўнғиз картошкага бурилиб ҳам қарамайдиган бўлди. Генетик модификацион фермент қўшилган ноннинг узоқ вақт суви қочмайдиган бўлди, тамакининг заҳарли химикатларга чидамлилиги ортди.

Аллоҳ таоло Ўзининг муборак Каломида шайтони лаъиннинг Одам авлодларини йўлдан оздириб, уларни не куйларга солишини инсонлар ўргансин, унинг алдовларига учмасин, дея Иблиснинг ўзига гапиртириб қўйган:

“Уларни адаштираман, хом хаёлларига соламан, уларга амр қилсам, чорваларнинг қулоқларини кесарлар ва уларга амр қилсам, Аллоҳнинг яратганини ўзгартирарлар», деди. Кимки Аллоҳни қўйиб шайтонни дўст тутса, батаҳқиқ, очиқ-ойдин зиёнга учрайдир. (Яъни, Аллоҳ шайтонни лаънатлади, ўз раҳматидан қувди. Шайтон эса, қувилаётган пайтда: «Қасамки, бандаларингдан маълум насибани оламан», деди. Мени шуларнинг сабабидан лаънатлаяпсан, мен булардан маълум миқдорни ўз йўлимга чиқариб, куфр ва исёнга чорлайман, деди. Яъни, бандаларингни тўғри йўлдан–сенинг йўлингдан адаштираман ва уларни хом хаёлларга соламан–умримиз узун бўлади, маза қилиб юрамиз, қайта тирилиш ҳам, ҳисоб-китоб ҳам, қиёмат ҳам йўқ, деб юраверадиган қилиб қўяман, дейди)” (Нисо сураси, 119-оят).

Танганинг икки томони

ГМОга қарши бўлганларга “Монсанто” вакиллари “Ҳар доим янгиликларни рад этиш инсон зотининг табиатида бор”, дейди. Биз улар даъво қилгандек, кўр-кўрона эътироз билдирувчилар бўлиб қолмаслик учун ГМОнинг ижобий ва салбий жиҳатларини ўрганиб кейин уни тарози палласига солиб қарайлик.

Генетик модификацияланган организмлар аждодлари каби ўсиб ҳосил бериш билан кифояланмайди, анъанавий навлар турли об-ҳаво шароитларида нобуд бўлганда ҳам улар яшайверади. Уларнинг аксарига кутилмаганда тушган совуқлар, сув тошқинлари ёки қурғоқчиликлар ҳам писанд эмас. Баъзи ўсимликлар томири шу қадар яхши ривожланганки, улар намни энг юқори даражада ушлаб туради. Қуйи температурага сезгир бўлган айрим навлар чидамлилиги ортиб эрта баҳорданоқ ҳаракатга кела бошлайди. Шунингдек, буғдойнинг тез етиладиган навлари ҳам яратилди.

Ўсимликларнинг гени ўзгаришидан уларга етадиган фойдалар:

зараркунандаларга қарши бардошлилик, совуққа чидамлилик, ҳосилдорлик ва бошқалар;
генетик модификацияланган организм ўзини ҳашаротлар ва зараркунандалардан ҳимоя қила олади;
анъанавий технология асосида экиладиган ўсимликлардан кўра пестицидлар кам ишлатилади;
вируслар, бактериялар ва замбуруғларга қарши тура оладиган мева ва сабзавотлар пайдо бўлди;
олимлар учинчи дунё аҳолиси учун эмлик ва дорилар билан бойитилган помидор ва картошка навлари яратиш устида изланиш олиб бормоқда. Бундай маҳсулотларни сақлаш учун махсус жойларнинг ҳожати бўлмайди;
баъзи дарахтлар атроф-муҳит ифлосланишига барҳам бериш учун экилади.

Нега кўпчилик ГМОни севмайди?

Кўплаб давлатларда ГМО маҳсулотлар етиштириш ва истеъмол қилишни тартибга соладиган қонун йўқ.
Истеъмолчилар нима сотиб олаётгани ва унинг соғлигига қандай таъсир қилиши мумкинлигини билмайди. Масалан, картошкага колорадо қўнғизига қарши қўшилган бойчечак гени ўсимлик лектинини ошириб юборгани учун қўнғизга ёқмайди. Аммо бундай маҳсулотдан инсоннинг иммунитет тизими зарар кўради, ичакларда, буйракда, жигарда ва бош мияда оғриқ пайдо бўлади.
Экологлар агар генетик ўзгартирилган форма ёввойи табиатга тарқалиб кетса, экологик ҳалокат юз беришидан хавотирда. Масалан, ёввойи ўтларнинг бирваракайига чангланиши, заруркунандаларнинг пестицидга генетик мослашуви юз бергудек бўлса, улар шу қадар тез кўпаядики, уни назорат қилиш мумкин бўлмай қолади.
Экологик хатардан ташқари озиқ-овқат хавфи ҳам бор. Баъзи маҳсулотлар аллергия чақириши мумкин. Балиқ гени қўшилган помидор балиқ ейиши мумкин бўлмаган одамда аллергия қўзғаши эҳтимоли юқори. Врачларнинг эътироф этишича, соя таркибидаги оқсилга минглаб одамларнинг аллергияси бор.

2005 йил “Монсанто” компаниясининг 1996 йил трансген соянинг инсон соғлигига қанчалик хавфсизлиги устида олиб борган тадқиқот ишини яширгани фош бўлиб қолди. Бу ахборот қўлга киритилгач, ГМ соя таркибида оқсил ва бошқа тўйимли моддалар сезиларли даражада камлиги, бироқ қовурилган ГМ соя таркибида оқсилнинг икки баробар юксалиб, инсон организмининг бошқа озуқаларни ҳазм қилишига тўсқинлик қилиши маълум бўлди. Боз устига қовурилган ГМ соя таркибида аллергия чақиришнинг асосий манбаи бўлган ингибитор трипсин етти баробар кўп экани аниқланди. Шунингдек, “Монсанто” ҳайвонларни ГМ жўхори билан боқиб кўрган тажрибаси хулосаси натижасини Европа Иттифоқи талаб этганда бу хулосани тижорат сири деган важ билан тақдим этишдан бош тортган. Кейинчалик Германия давлат суди компанияга ўша хулосани эълон қилишни юклаб ҳукм чиқарди.

2002 йил АҚШ ва Швеция олимлари ҳамкорликда қайси давлат ўз маҳсулотларидан кўпроқ заҳарланаётгани устидан тадқиқот ўтказди. Маълум бўлишича, АҚШ аҳолиси Сканданавия давлатлари аҳолисидан кўра беш баробар кўп заҳарланар экан.
АҚШ аҳолисининг ёппасига семириш касалига чалингани ва бунинг ўта хатарли тус олганини президент Барак Обама ҳам эътироф этди. Аммо бу касалликнинг асосий сабаби кўп ейиш ва кам ҳаракатлик эмас, ГМО маҳсулотлар экани аниқланди.

ГМ маҳсулот савдо расталарида

Соя тозаланган ёғ, маргарин, пишириқлар учун ишлатиладиган мой (жир), майонез ва бошқа салат қайлалари, қайнатилган колбаса, макарон ва ҳатто болалар овқатлари таркибида бор. Соядан пазандалик ишларида қуюқлаштириш учун фойдаланиладиган эмульгатор ҳам олинади.

Генетик модификация қилинган соя маҳсулотларидан кейингиси – жўхори. Бозорларда, кўча юзида, бекатларда сотилаётган попкорнлар юз фоиз ГМО жўхоридан тайёрланади. 2000 йилнинг кузида ўнлаб америкаликлар тез ёрдам машиналарида касалхоналарга ташилди. Маълум бўлишича, улар балиқ гени қўшилган жўхори чипсидан заҳарланган экан. Аксари вафот этди.

Айнан ўша йили Марказий Африканинг энг қашшоқ давлатларидан бири бўлган Замбияда қаттиқ қурғоқчилик бўлди. Ҳар куни юзлаб болалар ва катталар очликдан ўла бошлади. Бунинг оқибатида қишлоқларнинг тўқсон фоизи йўқ бўлиб кетди. БМТ мамлакат аҳолисига ёрдам учун юзлаб тонна ГМО маҳсулотлар ёрдамга юборди. Аммо мамлакат раҳбарлари бу ёрдамни қабул қилишдан бош тортди. Замбиядан ташқари яна 26 та Африка давлатларида ГМ маҳсулотлар олиб кириш тақиқланган. Агар давлат раҳбарлари ўша оғир шароитда кўпроқ одамлар ҳаётини сақлаб қолиш учун ГМО маҳсулотларни мамлaкатига киритганида мақсадига эришган бўларди. Аммо кейин бу маҳсулотлар оқимига ҳеч қачон чек қўя олмас эди. Чунки халқ ГМОни ейишга ўрганиб қоларди ва бунинг оқибати қурғоқчиликдан-да ёмонроқ бўлиб, мамлакат аҳолиси ёппасига қирилиб кетиши мумкин эди.

Тез етиладиган товуқларнинг асосий экспортчилари – АҚШ ва Бразилия. Бу давлатларда етиштириладиган товуқлар кўп йиллардан бери ГМО соя ва ГМО жўхори билан боқилади. Инсон танасига ана шу товуқ гўшти орқали бегона ДНК кириб келади ва вақти етиб ўта салбий таъсирини намоён этади. Ўзи унинг таъсири сезила бошлаганига анча бўлди. Ҳатто оддий одамлар ҳам супермаркетларда, бозорларда сотилаётган “грил”лардан рак касали келиб чиқаётганини гапириб юрибди.

Аслида биотехнология совуқ уруш даврида инсонларни ўлдирувчи қурол сифатида пайдо бўлган эди. Мамлакатлар бир-бирига инсонларнинг уруғини кесишга мўлжалланган ГМО гуруч, соя, жўхори ва бошқа маҳсулотларни экспорт қилар эди... (http://www.gq.ru/taste/social/67226_chem_opasen_gmo.php.)

Туркиянинг Хатай вилояти деҳқончилик ишлари мудири Бестами Забун истеъмолчилар мева ва сабзавотларнинг катта ва чиройлисини эмас, аслиятини талаб қилаётганини, эндиликда фермерлар талаб ва таклифларга биноан генетик инженерия аралашмаган маҳсулотлар етиштиришга эътибор қараётганини айтди. Унинг бу гапларини ўқиб, ўтган йили Истанбулда бир ошпаз одам менинг ўзбеклигимни эшитиб, “Ўзбекистондан беш килогина жўхори уруғи олишим керак-да, томорқамга экмоқчи эдим, яқинда келадиган одам йўқми?” деб сўрагани ёдимга тушди. “Нега? Бу ерда ҳар қадамда жўхори-ку” деган эдим. У “Булар яхши эмас, американики” деди.

Европа давлатларидаги савдо расталарида генетик ўзгаришга учраган маҳсулотларга ўтган асрдаёқ махсус ёрлиқ ёпиштирилган. Харидор ана шу ёрлиққа қараб нима сотиб олаётганини билиб олади.

2008 йил Россия федерациясида ҳам таркибида ГМО бор маҳсулотларга махсус ёрлиқ ёпиштирилиши ҳақида қонун қабул қилинди.

Маҳсулотнинг қимматроғи ва кўримсизроғи – табиийси, ялтироғи ва арзонроғи – ГМО. Харидор таъбига қараб олаверади.

Дамин ЖУМАҚУЛ

ЎМИ Матбуот хизмати

Давоми бор...

Бўлим Мақолалар

Среда, 21 Февраль 2018 00:00

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳнинг гўзал одатларидан бири

Уламолар янги бир ишни чоршанба кунидан бошлашни тавсия этадилар. Шунда иш оқибати хайрли бўлиб, охирига етади дейдилар.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳ ҳам ушбу кўрсатмага қатъий риоя қилардилар. У зот раҳимаҳуллоҳ китобларининг баъзисида қачон, қаерда ва соат нечида ушбу китобни ёзишга киришганликларини асарнинг кириш қисмида баён этардилар. Масалан, Ҳазрат раҳимаҳуллоҳ Ислом тарихи мухтасар баён этилган сўнгги китобларидан бири “Ислом тарихи” номли асарларида бундай ёзадилар: “Ниҳоят, Аллоҳнинг таолонинг иродаси ила 2014 йил 12 март куни, соат 05 дан 17 дақиқа ўтганда баъзи араб тилидаги китоблардан, ўзимизда битилган асарлар ва интернет тармоқларидан олинган маълумотлардан фойдаланган ҳолда ёзишга жазм этиб, Аллоҳ таолонинг Ўзидан мадад сўраган ҳолда ушбу ишни бошладик”.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳнинг китоб ёзишни бошлаган ва тугатган саналари тақвимдан кўрилса чоршанба кунидан бошланиб, шу кунда тугатилгани маълум бўлади.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳнинг шогирдлари ҳам ушбу тавсияга амал қилган ҳолда Аллоҳ таолонинг Каломи – Мусҳафи шарифни чоп қилишни Аллоҳнинг фазли билан айнан чоршанба куни (3 январь 2018 йил)дан бошлашди. Аллоҳ таоло ушбу бошланган ишни хайрли ва юртимиздаги барча мўмин-мусулмонлар учун манфаатли қилсин.

Аллоҳ таоло Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳни Ўзининг ҳузуридаги энг олий мақомларга етказсин.

Даврон НУРМУҲАММАД

ЎМИ Матбуот хизмати

Бўлим Мақолалар

Страница 1350 из 1850

ХОРИЖДАГИ ЮРТДОШИМ САҲИФАСИ

КОНЦЕПЦИЯ

Дунё дарвозалари янада кенгроқ очилиб, хорижий давлатлар фуқароларининг юртимизга келиб-кетишларига қулай шароитлар яратилмоқда. Жумладан, 39 та давлат фуқароларига туристик визаларни расмийлаштириш тартиби соддалаштирилди, Ўзбекистон билан визасиз давлатлар сони кўпайди.

Шунинг баробарида бизнинг юртдошларимизнинг ҳам хорижий давлатларга чиқиши ортмоқда.

Одатда, чет элга, умуман, йўлга чиқаётган ҳар қандай йўловчига олдиндан йўловчилик машаққатини тортган, бу борада бой тажриба тўплаган кишилар; китоб кўрган олиму уламолар йўл-йўриқлар кўрсатиб, панду наисҳатлар қилишган. Зеро, нотаниш манзиллар сари сафарга отланган кишиларга бундай тавсияю насиҳатларнинг аҳамияти жуда ҳам катта.

Бинобарин, хорижга чиқаётган мўмин-мусулмонлар ушбу сафарида давлатнинг қонунларига амал қилгани каби шариатимиз кўрсатмаларига ҳам амал қилмоғи ниҳоятда муҳимдир.

Масаланинг ана шу жиҳатлари эътиборга олиниб, muslim.uz Интернет порталида “Муҳожир ватандошлар” лойиҳаси иш бошлади. Ушбу лойиҳа доирасида янги рукн очилиб “Хориждаги юртдошим” номланди.

Ушбу рукнда:

- хорижда таълим олаётган, меҳнат қилаётган, узоқ муддатга даволанишга кетган ватандошларимиз тўғрисида ҳаётий мақолалар;

- йўлга чиқувчиларга тавсиялар, маслаҳатлар;

- узоқ муддатли сафарларнинг ижтимоий ҳаётга, оилавий масалаларга таъсири ва бошқа долзарб муаммоларга доир савол-жавоблар дастурий равишда ёритилади;

- Интернет сайтда эълон қилинган мақоланинг аудио формати ҳам тавсия қилинади.

Ушбу материаллар оят, ҳадис ва уламоларимизнинг илмий меросларига асосланган ҳолда ёритилади.