Собиржон Рустамов 13 йилдан буён Пойтахтимизнинг “Илғор” маҳалласида жойлашган “Мунаввар қори ” жоме масжидида имом-хатиблик вазифасида фаолият юритиб келади. Файзли маҳалла аҳли орасида қарор топган тотувлик, меҳр-оқибат ришталарининг ҳавасли эканлигида имом-хатибнинг алоҳида ўрни бор. Айниқса, ёш авлоднинг маънан баркамол бўлиб, соғлом эътиқод асосида вояга етишида ўзини масъул деб билади. Бу борада улкан ҳаётий тажрибага эга зиёлилар билан биргаликда маърифий тадбирлар ва хонадонларда бўлиб, динимиз таълимотлари, аждодларимизнинг ибратли ҳаёт йўлларидан намуналар келтириб, кишиларни эзгуликка, бугунги фаровон ҳаёт шукронасига чақиради.

Ана шундай хайрли ташрифлардан бири 2017 йилнинг 27 март куни Шайхонтоҳур туманидаги “Кўкча” маҳалласида истиқомат қилувчи, турли сабаларга кўра хорижда бўлган фуқаролар хонадонида бўлди. С. Рустамов маслаҳатчилар, маҳалла фаоллари билан биргаликда хонадон аҳли, фарзандлар била суҳбат ўтказар экан, уларга аввало юртимизда олиб борилаётган кенг қамровли ўзгаришларнинг туб моҳиятини, барча- саъй ҳаракатлар фақат инсон манфаатлари ва ватандошларимизнинг фаровон ҳаётлари учун эканлигини қайд этиб ўтди. Шунингдек, ёшларга илм-маърифат, касб-ҳунар эгаллашнинг ҳаётий зарурати, бу билан бахтли келажак ва жамият тараққиётида ўз ўринларига эга бўлишлари мумкинлигини уқтирди.

Самимий ташрифдан мамнун бўлган хонадон соҳибаларидан бири яқиндагина хорижда бўлиб қайтганини, ватан соғинчи, юртдошлар меҳрига ҳеч нарса тенг келмаслигини, набиралари ота-оналари бағрида яшаётганини кўриб хурсандлигини, хар бир фарзанд ота-она бағрида яшаши кераклиги, ота-онанинг тарбиясини олиши кераклигини, юртимиздаги хайрли ташаббусларни қўллаб –қувватлашимиз, бу борада барчамиз фаол иштирокчи бўлишимиз лозимлигини билдириб ўтди.

Суҳбат асносида хонадон фарзандларига янги чоп этилган диний-маърифий ва бадиий адабиётлар ҳадя қилинди. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Тошкент шаҳар вакиллиги Матбуот хизмати

Ҳазрати Айюб алайҳиссалом мубтало бўлган хасталигининг азобини тортаркан, ҳар саҳар вақтида Аллоҳ таоло ундан ҳеч қандай воситасиз ҳол-аҳвол сўраб (беморнинг зиёрати учун) лутфу карами билан: “Ҳабибим Айюб, аҳволинг қандай?” (яъни, баломизнинг келиши билан қандайсан), дер экан. Ҳазрати Айюб алайҳиссалом ўша чоқда ҳаловат хитоби иззати ила беморлигининг оғриғини унутар экан. Ўзига келиб олгандан сўнг жаноби Ҳақнинг хитобидаги лаззатнинг ғойиб бўлишидан чўчигани боис қўрқув ва қайғу ичида ҳасрат билан дардидан шикоят қила бошлар экан.

Уламолар унинг бу шикояти дарднинг оғирлигига тоб бера олмасликдан эмас, балки хитоб иззатининг калимасини яна қайта тингламоқ, ундан файз олмоқ орзуси сабабидандир, деганлар.

Бузғунчилик характеридаги кўплаб оқимлар (секта) ҳеч бир давлатга ҳам миллатга ҳам ҳеч қачон фойда етказмаган. Аксинча, ҳамма вақт моддий, руҳий ёки жисмоний зарар етказиб келган. Диний оқим аъзоларини секта деб аташлари уларнинг ўзларига ҳам сира ёқмайди. Чунки “сектантлик” деганда ислом, насроний, яҳудий каби илоҳий динларга итоат қила туриб, ўша динлардаги тўғри йўлдагилардан ажралиб чиққан оқимлар тушунилишини ҳамма билишини уларнинг ўзлари ҳам билади.  

 Секта бу – одамларни ўзининг худбинона мақсадлари йўлида бошқаришнинг кучли усулларидан ҳисобланади. Масалан, сеантология асосчиси  Рон Хаббард болалигидан ҳукмронликка интилган  ва доим шу ҳақда хаёл суриб дафтарига “Барча одамлар – менинг қулларим”, “Бутун олам менга итоат қилади” ва шу қабилидаги ибораларни ёзиб ўтирар экан. Улғайганда ўзини турли соҳаларда синаб кўрди ва бирортасидан бирорта натижага эриша олмади. Ҳатто у ҳар бир ёзган сўзимга ҳақ тўлайди деган илинжда ёзувчиликни ҳам касб қилмоқчи бўлди. Кейин эса турли жойларда бир неча бор: “Ёзиб, ҳар сўз учун нечадир цент олиш – кулгули иш. Агар бой бўлишни истасанг, ўз динингни ярат” деб гапирган.

Сектага аксар кишилар ўзлари билмаган ҳолди кириб қолади. Бу ҳодиса кўпинча кўча-кўйда ёки интернетдаги ижтимоий сайтларда нотаниш одам билан суҳбатлашиб қолишдан бошланади. Секталарга кириб қолувчиларнинг кўпчилиги ҳаётда ишлари юришмай, тушкун кайфиятда юрган вақтида аъзо бўлиб қўяди. Чунки айнан шундай вақтда унинг атрофида меҳрибон, ширин сўз одамлар пайдо бўлиб унинг ҳаётга бўлган ишончини қайта уйғотади.

Сектага дахлдор бўлган ҳар қандай шубҳа-гумонлар дастлабки кунларданоқ олдиндан режалаштириб қўйилган далил ва уқтириш сериялари ёрдамида рад қилинади. Янги аъзо бўлганларнинг ташқи ахборий манбалардан олган маълумотлари илдизидан кесиб ташланади. Шу тариқа, секта тарафдорлари янги бир тўсиқ яратади – ушбу ташкилотга дахли бўлмаган материалларни кўришдан қўрқиш туйғуси. Улар бошқача дунёқарашга, иймон-эътиқодга олиб борувчи материалларни кўришдан жуда ҳам қаттиқ қўрқади. Шу боисдан улар кутубхонларга бормайди, телевизор кўрмайди, газета ўқимайди, ижтимоий тармоқлардаги фаол режимларда кўринмайди. Натижада ана шу янгилар оқимнинг қиёфасидаги доғ-дуғларни эмас, фақат ёруғ рангларни кўради.  

Секта ўз аъзоларининг онгини ва ўзини тутишини назорат қилишда турли усуллардан фойдаланади. Улар сирасида гипноз ва шунга ўхшаш воситаларни ўзаро муомала чоғида, ваъз сўзлаётганда қўллайди ҳамда ўз адабиётларида ёзади. Шундай вазиятлардан улар психологик муҳит ҳосил қилиб, ташкилоти ва раҳнамосига жисмоний ва моддий жиҳатдан қарам қилиб қўяди, турли қўрқитишлар билан сектадан чиқиб кетишларига йўл қўймайди. Бундай пўписалар сирасида, албатта, муқаддас китоблардан узиб-узиб олинган кўчирмалар ҳам бўлади.  Асосий куч бу ишларда ҳали ҳақиқий диний илми шаклланиб улгурмаган ва таклифларга ўта сезгир бўлган ёшлар танлаб олинади.

Амалиётчи руҳиятшуносларнинг хабар беришича, йўлбошчилар издошларини шундай гипноз қиладики, улар бу гипноздан сира ҳам чиқиб кета олишмайди. Мабодо, жамоадан чиқиб кетган тақдирда ҳам гипноз таъсиридан чиқа олмайди ва уни кучли мутахассислар ёрдамисиз бу ҳолатдан чиқариб бўлмайди.

Секта ўз аъзоларини муттасил равишда бутун оламга қарши чархлаб боради (оила, дўстлар, ҳамкасблар, давлат хизматчилари, анъанавий динларнинг руҳонийлари). Ана шуларнинг гуноҳларини санаб, инсоний қадр-қийматларини пастга уриб ўзлари билан қиёслаганда иккинчи навга айлантириб қўяди. Натижада улар билан яқин муносабатада бўлишни чеклаш тавсия этилади, шахсий муносабатлар эса оилавий ажрашишгача олиб келинади, иш жойи ўзгартирилади, яшаш жойи ҳам (шаҳар, мамлакат) ўша оқим фойдасига ўзгартирилади.

Секта ҳар бир мамлакатдаги аъзолари қалбидаги ватанни севиш туйғусини турли йўллар ва ёлғон важлари ила мавҳ этиб боради: давлат мадҳиясини куйлашни, давлат ташкилотларида ишлашни, ҳарбий хизматга боришни, ватанни душман ҳужумидан мудофаа қилишни, шаҳар, республика миқёсида ўтадиган тадбирларда, тантаналарда қатнашишни,  Аллоҳнинг қудратини давлат органисиз эътироф этишни, давлат қонунларига амал қилиш жоиз эмаслигини... уларга узлуксиз уқтириб боради. Улар шу йўллар билан давлат ичида ўз давлатларини қуришга ҳаракат қилади.

Секта ўз аъзоларининг шахсий ҳаёти устидан назорат ўрнатади ва амалда энг майда нарсаларни ҳам эътибордан қочирмайди. Турмуш қуриш-керакми, йўқми, ким билан турмуш қуриш керак; фарзанд кўриш керакми, йўқми, оилавий ҳаётини қандай кечириш кераклигигача аралашади, десак, ҳаққимиз кетади – кўрсатма беради. 

Жамоанинг гуноҳга йўл қўйганлари жиддий муҳокама қилинади ва унга кўп нарсалар, ҳатто оддийгина саломлашиш ҳам чеклаб қўйилади.

Диний оқимларнинг йўлбошчилари ўз ғояларини асосан янги тарафдорлар топиш мақсадида аҳоли орасида кенг ташвиқ қилади. Шу боис секта аъзолари  кўпинча ишини бўш вақти кўп бўладиган ишларга ўзгартиради. Мақсад: кўчаларда уйма-уй юриб янги тарафдорлар ахтариш ва интернетда ижтимоий сайтларда ўтириб ишлаш.

Албатта, бундаги асосий нуқталардан бири – ихлосмандларнинг хайр-эҳсонларини йиғиб олишдир. Масалан, илгари саентолог бўлган қозоғистонлик бир кишининг nur.kz порталига 2016 йилнинг май ойида берган видеоинтервьюсида қозоғистонлик саентологларнинг аъзолик бадали миқдорини айтган эди. Унинг айтишича, бу ташкилотнинг тушуми 100 минг АҚШ долларидан бошлаб 1-3 миллионгача борар экан. Диний оқим аъзоларидан бирининг таъкидлашича, бу пуллар узоқ мамлакатлардаги эзилган ва камбағал жамият эҳтиёжларига сарфланади, ҳеч кимга кўринмайдиган золим билан жанг қилиш ҳамда  Худонинг олдида йўл қўйилган гуноҳларни сотиб олиш учун харжланади. (Аммо улар бу пулни Аллоҳга қандай қилиб етказади? Аллоҳга пул нимага керак? Бундай гаплар муқаддас китобларнинг қайси бирида ёзилган?!)

Умуман, бу қадар тутуруқсиз гапга одамни ишонтириш учун гипнозданми, шунга ўхшаш сеҳргарлик ишлариданми фойдаланмаса бўлмайди.

Улар турли ўқув марказлари очади, шахсни ўстириш бўйича тренинглар ташкил қилади, болалар лагерлари очади, инглиз тили дарсларига, нотиқлик санъатига ва бошқаларга бепул дарслар жорий қилади ва омманинг эътиборини тортади. Аммо бепул пишлоқ фақат қопқонда бўлади.

Диний оқимларнинг аъзолари фақат ўзларининг тўғри йўлда эканига, фақат ўзлари жаннатга тушишига астойдил ишонади.

Анъанавий динларни улар шайтонийлик деб атайди. Айрим оқимлар жаннатни худди ҳозирги ҳаётдек тасаввур қилади, бола туғиш ҳам мумкин деб ўйлаганлар боис бу ишни жаннатга қолдиради. Бунинг оқибатида уларнинг ҳаётга бўлган қизиқиши камайиб кетади.  

Диний оқимлар тарафдорларининг ҳаётий аъмоллари ва устувор вазифалари ўзига хос тизим қиёфасида шаклланганки, бундан уларнинг ўзларига ҳам, оиласига ҳам, давлати-ю миллатига ҳам зиғирча фойда бўлмайди.

Манбалар асосида  Музаффархон АЪЗАМОВ тайёрлади.

Ислом давлати раҳнамоси ал-Бағдодий “халифалик”нинг мағлубиятини тан олди. Энди нима бўлади? Сурия ва Ироққа ўрнашиб олган террорчилар қайси томонга қараб ҳаракатланади? 

Қуйида Ғарбий Европа учун хатарлилик жиҳати кучайиб бораётгани ҳақида Европа манбаларининг таҳлилларини ҳавола қиламиз. Иқтисод ва дунё институти 2016 йил кўрсаткичлари бўйича ўтказган тадқиқотга кўра, террорчилик катта хавф туғдираётган 80 та давлат рўйхати сирасида 15 та Европа давлати ҳам бор. Ана шу давлатлар рўйхатида Франция (29), Буюк Британия (34), Греция (43), Швеция (46) ва Италия (69-ўринда) турибди.

Ажабланарли жиҳати  шундаки, ана шу рўйхатда Испания йўқ. Ҳолбуки, Испаниянинг етакчи нашрларидан бири бўлган  El Mundo Испаниянинг махсус хизматлари кун сайин юксалиб бораётган терроризм феноменининг мамлакат учун жиддий хатарга айланаётганидан ташвишда эканини эълон қилган эди. Бу ўринда гап “Ислом давлати”га қўшилиш мақсадида Сурия ва Ироққа келиб қолган испан фуқаролари ҳақида бормоқда. Улар дўстлари, танишлари ва атрофдаги радикал кайфиятдаги одамларни тинимсиз равишда ўзлари томонга чорлашмоқда.

“Ислом давлати” тузмоқчи бўлган хомхаёлларнинг Испаниядаги тарафдорларига қилган мурожаатидаги даъвоси жуда ҳам оддий:  "Ҳужумга, ҳужумга, ҳужумга. Биз нимадир қилишимиз керак. Сизга ишга киришишингиздан олдин яна нима юз бермоғи лозим?".  

Бу даъватга муносабат қандай бўлмоқда? Махсус хизматлар берган маълумотга кўра, бу чақириққа Испаниядаги юзга яқин бидъатчилар эргашиб кетиши мумкин. Нима бўлиши мумкин? Таҳлилчиларнинг фикрича, йирик эҳтимолга кўра, қандайдир “ёлғиз бўри” тарафидан портлаш содир этилади. Аммо унинг кўлами катта террорчилик гуруҳи олдиндан режалаштирган сценарий бўйича амалга оширилган қўпорувчиликдан кам бўлмайди.

Бундай мудҳиш ҳодисанинг олдини олиш мақсадида испан махсус хизмати Испанияда яшайдиган 800 нафар радикаллар устидан текширув олиб бормоқда. Тахминан, уларнинг 100 нафари алоҳида шароитда яшайди ва исталган вақтга ҳаракатга келиши мумкин.

Сурия ва Ироқлик террорчилар босими остида кун сайин бу хатарнинг юксалиб бораётганини ҳис этаётган  яна бир европа давлати, айнан, Германиядир. Немис нашри Frankfurter Allgemeine Германия Конституциясини ҳимоя қилиш федераль ташкилоти берган маълумотга асосланиб ёзишича, мамлакатда исломни ниқоб қилган террорчилар сони ошиб бораётир. Ташкилот раҳбари Ханс-Георг Маасен Берлинда бўлиб ўтган Европа полиция конгрессида мамлакатда 1600 нафар шубҳали шахс бўлиб улар исталган вақтда қўпорувчиликларни амалга ошириши мумкин. 2016 йил айнан шу амалдор бундай хавфли шахсларни 1200 нафар атрофида деб айтган эди.

Маасеннинг таъкидлашича, Германии доимий террорчилик таҳдид остида. "Биз меъёрий шароитда яшамаётганимизни эътироф этишимиз керак, – деди у. – Айни кунларда ҳақиқий таҳдид остидаги давлат фақат АҚШ эмас – таҳдид остидаги давлатларнинг биринчиси Ғарбий Европа, шунингдек, Германия ҳам”. Расмий раҳбарнинг айтишича, асосий хатарни Суриядан Германияга портлашларни амалга ошириш ниятида келган муҳожирлар туғдиради. Уларда жанг қилиш тажрибаси бор ва улар оддий буюмлардан ҳам портловчи мосламалар ясашни билади. Яна унинг таъкидлашича, шароит тақозо қилиб полиция билан тўқнашиб қоладиган бўлса, террорчилар Калашников автоматидан маҳорат билан фойдаланиб берлин полициясидан яхшироқ ўқ отади.

Италия бош вазири Паоло Жентилонинг таъкидлашича, Сурия ва Ироқ ҳудудидаги “Ислом давлати” устидан қозонилган ғалаба террорчилик таҳдидини камайтирмайди, бу хавф ҳар доимгидек баландлигича қолаверади.  Бу гапни у италия разведкаси ва махсус хизматлари фаолиятини мувофиқлаштирган ахборот хавфсизлиги департаментининг йиллик ҳисоботига суяниб айтган. Ўша ҳисоботда “Ислом давлати” жангариларининг Сурия ва Ироқдаги мағлубияти уларнинг жанг қилиш тактикаси ўзгартиришга мажбур қилади. Уларнинг фаолияти “Ислом давлати”га кириб кейин юртига қайтган европаликлар доирасида давом этади, дейилган. Хавфсизлик бўйича италиялик таҳлилчиларнинг фикрича, бундай қарор натижасида уруш ва низолар Яқин Шарқдан Шенген ҳудудига кўчиб ўтиши мумкин. Ҳозирги вақтда Италия давлати келиб чиқиши италиялик бўлган юздан ортиқ жангарини рўйхатга олган.

Абдумалик Жўрақул таржимаси

2017 йилда Россия Яқин Шарқ, Форс курфази ва Шимолий Африка  давлатларига экспорт қилинадиган қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ҳажмини сезиларли даражада оширмоқчи.

Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари экспортининг валютадаги қиймати бир миллиардга етиши режалаштирилган. Россия федерацияси қишлоқ хўжалик вазири ўринбосари Сергей Левиннинг эътироф этишича, Россия узоқ йиллардан бери Яқин Шарқ давлатларининг ишончли  ҳамкори саналади. Россия федерациясида етиштириладиган қишлоқ хўжалик маҳсулотлари барча нормаларга жавоб беради, айниқса, мусулмон давлатлари талабларига.

Мамлакатлар ўртасидаги айланма товар обороти ҳозирги вақтда 16,2 миллиард долларни ташкил этади. Кеча Левин Бирлашган Араб Амирликларининг  Иқлим ўзгаришлари ва атроф-муҳит  муҳофазаси вазири Тани Аҳмад Зайди билан учрашди. Буғдой ва бошқа бошоқли дон маҳсулотлари ҳамда гўшт етиштириб бериш музокаранинг асосий мавзуларидан бўлди.