Мичиган Университети ҳамда  Рутгерс Университети олимларининг таъкидлашларича, эркакларнинг бахтли бўлиши оиладаги аёлнинг ҳолатига боғлиқ  экан. Оилада аёл киши ўзини қанчалик бахтли ҳис қилса, эр киши ҳам ўзини шунчалик бахтли ҳис этар экан.  

“Мен буни шундай талқин қилган бўлар эдим, яъни агар аёл киши оилада ўзини бахтлиман деб ҳисобласа, у эрини ҳурсанд қилиш учун қўлидан келганча, яна ҳам  кўп ҳаракат қилади”,– деди Рутгерс Университетидаги фан ва санъат мактаби ижтимоий кафедраси профессори Деборо Карр.

 “Эркаклар аёлларчалик ҳиссиётга берилувчан эмас, шунинг учун  улар ҳис-туйғуларини тўлиқ билдира олмайдилар, мана шу хислат туфайли уларнинг оила уйғунлигига таъсири аёлларникичалик эмас”.

Тадқиқот давомида 394 та жуфтлик ҳаёти ўрганилди уларнинг ёши 60 ёшдан катта бўлиб, оилавий ҳаётда ўртача ҳисобда 40 йилга яқин яшаган жуфтликлардир.

Эр-хотинларга турлича саволлар берилди: улар кўп урушишадими, бир-бирларини қай даражада тушунадилар ва ўзларини керакли, қадрли инсон сифатида ҳис этадиларми?. Бундан ташқари жуфтликлардан кундалик, оддий ишлар: телевизор томоша қилиш ёки дўконларни айланишдаги ҳамкорликлари ҳам сўралди. Сўнг ҳиссиётлари ҳақида ёзиб боришлари сўралди.

Тадқиқотлардан маълум бўлишича, оилавий ҳаётдан баҳра олувчилар ҳаётнинг барча жабҳасидан баҳра олиб яшаётган кишилар бўлиб чиқди.

Агар оилада эркак киши хасталаниб қолса, аёл кишининг ҳаловати йўқолади, эркак киши ҳақида эса бундай дейиш мушкулроқ.

“Ҳеч кимга сир эмас, агар эркак киши оғриб қолса аёли унга гирди-капалак бўлади, қайғуради. Одатда аёл киши хасталанса, у кўпроқ ўзига ёки қизи бўлса, қизига суянади, камдан кам ҳолатда эрига”, –деб қўшимча қилади Карр.

Қатор тадқиқотлар натижасида қуйидагилар маълум бўлди: “Оиладаги тинчлик-тотувлик, бахт ва шинамлик кўп жиҳатдан аёл кишига боғлиқ. Чикаго Университетида олиб борилган тадқиқот натижалари 2016 йилнинг март ойида чоп этилди. Унга кўра, эркак кишининг соғлиғи никоҳ мустаҳкамлигида муҳим омил бўлиб ҳисобланса-да, лекин оиладаги тотувлик ва бахт эркак кишига эмас, аксинча аёлга боғлиқдир”.

Берклидаги Калифорния Университети ва Шимолий-ғарбий Университетлари тадқиқотчилари 80 дан ортиқ жуфтликнинг ўзаро муносабатлари ёзилган видео тасмани таҳлил қилиб, бу орқали улар асосан оиладаги келишмовчилик, турли фикрлиликнинг оилавий муносабатларга таъсирини ўрганишга бағишладилар. “Оилада келишмовчиликлар юзага келганда, қайси оилада аёл киши ўзини тезроқ қўлга олиб, босиқлик билан вазиятни бошқарса, шу оила бахтли оила бўлади”, –деб хулоса чиқардилар.  

“Нафрат,  ғазаб ва ҳурматсизлик каби ҳиссиётлар оила пароканда бўлишига олиб келувчи омиллардир, лекин бизнинг тажрибамиз шуни кўрсатадики, агар эр-хотин, хоссатан, аёллар ўзларини бошқара олсалар, уруш-жанжалнинг олдини ола олсалар, келишмовчилик пайтида ўзларини эрларига нисбатан осойишта тутсалар, бундай оилада тинчлик ҳукм суриб, гуллаб яшнашда давом этади”,– деди тадқиқотнинг бош муаллифи психолог Лиан Блоч.

Учта тадқиқотда ҳам кекса ёшдаги эр-хотинлар қатнашишди. Олимларнинг фикрига кўра, оиладаги муҳит кекса ёшдагиларнинг соғлигига кучли таъсир кўрсатади.

                                               Мақолани Моҳира Зуфарова тайёрлади.

Яқин келажакда, мусулмонларнинг Макка ва Мадинадаги икки муқаддас зиёратгоҳида жисмоний имконияти чекланган инсонларга мукаммал ибодат қилишлари учун барча шароитлар муҳайё қилинади.
Муқаддас қадамжолар ва ундаги ҳудудлар, жумладан, меҳмонхоналар, дўконлар ва бошқа бинолар махсус йўлаклар ва шу каби конструкцияга эга қулайликлар билан жиҳозланади.
Бундан ташқари жисмоний имконияти чекланган зиёратчилар учун алоҳида ишчи ходимлар хизмат кўрсатадилар.

Халқаро алоқалар бўлими

Мамлакатимиз мўмин-мусулмонлари муборак ҳаж ва умра ибодатларини адо этишлар учун йилдан-йилга қулай шарт-шароитлар ташкил этиб келинмоқда. Сўнгги йилларда зиёратчиларга кўрсатиладиган тиббиёт, транспорт, меҳмонхона хизматлари ва ибодат масалаларидаги ёрдамлар савияси сезиларли даражада ошганини алоҳида қайд этиш керак.

Яна бир хурсандчилик, ҳаж сафарига бориш истагини билдираётганлар сони ошиб бораётганини инобатга олиб, 2017 йилдан юртимиздан ҳаж зиёратига борувчилар сони 7200 нафар қилиб белгиланди (илгари 5200 нафар эди). Бу хушхабар барча юртдошларимизга катта қувонч бахш этди.

Шу кунларда Ҳаж ишлари бўйича Ўзбекистон делегацияси Саудия Арабистонида хизмат сафарида бўлиб, бир қатор вазирлик ва идоралар билан 2017 йилги ҳаж мавсумини намунали ташкил этиш бўйича музокаралар ўтказмоқда. Куни кеча Саудия Арабистони Ҳаж ва умра ишлари вазири Солиҳ Бантин билан учрашув бўлиб ўтди. Унда ўтган Ҳаж мавсумидаги ютуқлар ва келаётган мавсумга тайёргарлик, уни янада яхши ташкил этишга доир фикрлар билдирилди. Мазкур учрашув якунида икки томон ўртасида имзоланган шартномага кўра, жорий йил Ҳаж мавсуми учун Ўзбекистонга 7200 та квота ажратилишига эришилди.

Куннинг иккинчи ярмида Ҳаж ишлари бўйича Ўзбекистон делегацияси Саудия Арабистони Фуқаро авиацияси бош бошқармаси раҳбарияти билан Жидда шаҳрида учрашув ўтказди. Музокараларда ҳаж ва умра зиёратларини ташкил этиш доирасидаги ташкилий масалалар, жумладан, Мадина ва Жидда шаҳарлари халқаро аэропортлари орқали зиёратчиларни ташиш, кўрсатиладиган хизматлар муҳокама этилди. Саудия Арабистони Фуқаро авиацияси бош бошқармаси Ўзбекистон ҳаж ишчи гуруҳи ва “Ўзбекистон ҳаво йўллари” миллий авиакомпанияси иш фаолиятига юқори баҳо берди.

Шундан сўнг Ҳаж ишлари бўйича Ўзбекистон делегацияси ташриф дастури доирасида Саудия Арабистони Транспорт корхоналари бош вакиллиги масъуллари билан учрашди. Учрашувда бош вакиллик раҳбари Форуқ Бухорий Ўзбекистон томонидан ҳаж ва умра тадбирларини юқори даражада ташкил этиб келаётгани, ўзбекистонлик ҳожилар замонавий транспорт воситалари билан таъминлангани, шартномавий келишувлар Ўзбекистон томонидан тўлақонли бажарилаётганини алоҳида таъкидлади. Форуқ Бухорий сўзининг якунида Ўзбекистон ҳаж делегацияси аъзоларига юқори даражадаги ташкилий ишлар учун самимий миннатдорлик билдирди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

ахборот хизмати

Шайх Исҳоқ Эшон масжиди (ҳозирги кунда “Шайх Эшон” жоме масжиди деб юритилади) Наманган шаҳри, Ғишткўприк маҳалла фуқаролар йиғинига қарашли Қодир Отамирзаев кўчасида жойлашган.

Масжид тарихда асосан Чуқур кўча йўналишида жойлашиб фаолият олиб борган. 1910–1912 йилларда қайта бунёд этилган. Ушбу  масжид биносини қуришга тамал тоши қўйилганига бир аср бўлгани нишонланмоқда.

Ушбу масжидни ўша даврнинг саховатли кишиларидан бири Эгамбердибой ҳисобидан барпо этилган.

Масжид ён атрофидаги аҳолининг касби пиллачилик ва тўқимачилик бўлган. Шимол томонида Наманган сойнинг ёнида шаҳарнинг нуфузли қорилар тайёрлайдиган мадраса, жануб томонида эса “Муҳаммад Хўжа Амин” мадрасаси ва жомеси, шунингдек, “Баҳодирхон Эшон” масжиди жойлашган эди. Шу сабаб бу даҳада яшовчи аҳолининг кўп қисми илм-фан ва касб-ҳунар борасида ривожланган бўлиб, кўплаб зиёли ва ҳунарманд кишилар етишиб чиққан.

Масжид барпо этилганидан сўнг, Шайх Исҳоқ Эшон имомлик қилади. У кишининг фаолияти, ахлоқ-одоби, комил муршидлик фазилатларидан масжид аҳли мамнун бўлиб, халқнинг хоҳиш-иродаси билан масжид номини имом-хатиб исми билан номлаб “Шайх Исҳоқ Эшон” масжиди деб аташган.

Шўролар даврининг илк пайтида масжиддан тери маҳсулотлари сақланадиган жой – омбор сифатида фойдаланилган.

Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий шайх Эшон Бобохон ҳазратларининг ташаббуси билан “Шайх Исҳоқ Эшон” жоме масжиди қайта фаолият кўрсата бошлаган.

Истиқлол туфайли динимиз ва миллий қадриятларимиз қайта тикланди. Умумжаҳон маданий меросининг таркибий қисми ҳисобланувчи ислом маданиятига мансуб бўлган минг йиллик тарихга эга, ўтмиш қаъридан оламга нур таратиб келган муқаддас обидалар, масжид ва мадрасалар мўмин-мусулмонларга қайтариб берилди. Аждодларимиздан қолган тарихий меросларимиз қайта тикланди.

Юқоридаги хайрли ва масъулиятли фаолиятларнинг амалий намунаси сифатида “Шайх Исҳоқ Эшон” жоме масжиди фаоллари саъй-ҳаракатлари билан қайта рўйхатдан ўтиб, фаолият кўрсата бошлади.

Мустақиллигимизнинг неъмати ўлароқ, масжиднинг кўрки қайта тикланди. Кўримсиз, пастқам бинолар ўрнига кўркам бинолар қад ростлади. Намозхонларга қулай ва осон бўлиши учун масжидда айвон, намоз ўқиш учун қўшимча бинолар ҳамда маъмурий хоналар ташкил этилган.

Масжиднинг ташқи қисмида 26 метрли икки минора ва дарвозахоналар қурилган. Масжиднинг шарқ томонида қадимий ҳовуз ҳозиргача сақланиб қолган. Уни янада яхши сақлаш ва келажак авлодларга қолдириш мақсадида устига шинам ва шарқона услубда шийпон ҳам барпо этилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Масжидлар бўлими

Қадим замонда ўқиш ва ёзишни ёмон кўрадиган бир бола бўлган экан. У турли баҳоналар билан мактабга бормас, борганда ҳам берилган вазифаларни бажармай, фақат ёмон баҳо олар экан. Ота-онасининг танбеҳларига қулоқ солмай, "Мен катта бўлсам, чўпон бўламан, қўй боқиш учун ўқиш керак эмас", дер экан.

Бир куни уйлари яқинидаги ўтлоқдан қўзиқорин териб келиш учун чиқибди. Қўзиқоринларни териб юриб, уйларидан анча узоқлаб кетибди. Юриб-юриб унча чуқур бўлмаган бир дарё соҳилига келибди. Нариги соҳилдан ҳам қўзиқорин термоқчи бўлиб кўприк қидирибди. Яқин атрофдаги кўприк олдига бориб қараса, унинг четидаги тахтачага нимадир ёзиб қўйилган экан. Бола ёзувни ўқий олмабди ва тўғри нариги соҳилга қараб юрибди. Кўприкнинг ўртасига келганда у синиб, бола сувга тушиб кетибди. Овозининг борича ёрдамга чақирибди. Шу орада қўйларини ўтлатиб юрган бир чўпон калтагини узатиб, болани сувдан чиқариб олиб: "Нега бу кўприкдан ўтдинг?! Кўприк устидаги "Бу кўприкдан юрманг, нарироқда янги кўприк бор", деган ёзувни кўрмадингми?" деб сўрабди. Бола унга жавобан: "Кўрдим, лекин ўқий олмадим, чунки мен ўқишни билмайман", дебди. Шунда чўпон унга: "Э болам, ҳатто қўй боқиш учун ҳам ўқиш керак", дебди.

Фараз қилинг, агар чўпон ўқишни билмаганида ўзини ҳам, қўйларини ҳам ҳалок қилган бўлар эди.  

Акбаршоҳ Расулов