muslim.uz
Умра ибодати тартиби
Эҳром ўрамоқчи бўлган одам тирноқларини олиши, мўйловини қисқартириши, аврати ва қўлтиғини тозалаши мустаҳаб. Сўнгра таҳорат ёки ғусл қилади. Ғусл қилмоқлиги афзал. Кейин эҳром кияди. Агар топа олса хушбўйланади. Сўнгра икки ракаъат намоз ўқийди. Ва қуйидагича тият қилади:
اللهم اني أريد العمرة فيسرها لي وتقبلها مني
Эй Аллоҳ мен умрани ният қилдим уни менга осон қилгин ва мендан уни қабул қилгин
Сўнгра намози ортиданоқ талбия айтади. Талбия:
لبيك اللهم لبيك لبيك لا شريك لك لبيك ان الحمد والنعمة لك والملك
لا شريك لك
Лаббайкаллоҳумма лаббайк, лаббайка лаа шарика лака лаббайк, иннал ҳамда ван ниъмата лака вал мулк, лаа шарика лак.
Ният қилиб, талбия айтган инсон эҳромга кирган ҳисобланади. Энди у аҳлига яқинлик ва унга ундайдиган нарсалардан, гуноҳ- маъсиятлардан ва ҳамроҳлари билан талашиб-тортишишдан сақланиши лозим. Эҳромдаги киши кўйлак, шалвар, чакмон, салла, дўппи ва маҳси киймайди. Чунки Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам эҳромдаги инсон юқоридагиларни кийишидан қайтарганлар. Сочи ва баданидаги туклардан бирор нарсани олмайди. Аллоҳ таолонинг: (Қурбонлик ўз жойига етмагунича, сочингизни олдирманг)(Бақара сураси 196 оят) сўзига биноан. Усфур билан бўялган кийим киймайди. Чунки у хушбўйланишга киради. Бошини ва юзини ўрамайди. Чунки Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам: Эркакнинг эҳроми бошидадир, деганлар. Хушбўйланмайди, сочи ва сақолини хитмий билан ювмайди ва ёғламайди. Қуруқликдиги овни ўлдирмайди ва унга ишора ҳам, далолат ҳам қилмайди. Аллоҳ таолонинг: (Эҳромдалик ҳолатингизда овни ўлдирманг)(Моида сураси 95 оят) сўзига биноан. Унга бурга, бит, пашша, илон, чаён, сичқон, бўри, қарға, калхат ва бошқа йиртқичларни ўлдириши жоиз. Қушларни тухумини синдирмайди. Чунки бу овга киради. Ҳарамнинг дарахтларини кесмайди.
Балиқ овлаши жоиз. Аллоҳ таолонинг: (Денгиз ови сизга ҳалол қилинди)(Моида сураси 96 оят) сўзига биноан. Туя, мол, қўй, товуқ ва ўрдак каби хонаки ҳайвонларни сўйиши жоиз. Ювиниши ва ҳаммомга кириши, уй ёки чодирда сояланиши, белига ҳамён боғлаши, душман билан уришиши жоиз. Намозлар ортидан, тепаликка кўтарилганида, водийга тушиб келганида ёки йўловчиларга йўлиқганида ва саҳар пайтлари талбияни кўпайтиради.
Бошқа шаҳарлар каби Маккаи мукуррамага ҳам кечаси ёки кундузи киришини зарари йўқ. Маккага кирганидан кейин зиёратини масжидул ҳаромдан бошлайди.Маккаи мукаррамага кираётганида қуйидаги дуони қилиши мустаҳаб:
اللهم هذا حرمك ومأمنك، قلت وقولك الحق <(ومن دخله كان آمنا)(آل عمران 97)> اللهم فحرم لحمي ودمي على النار، وقني عذابك يوم تبعث عبادك
Эй Аллоҳ бу сенинг ҳараминг ва омонлик берган маконинг. “Кимки унга кирса омонликда бўлади ” дегансан, сенинг сўзинг ҳақ. Эй Аллоҳ мени гўштим ва қонимни жаҳаннамга ҳаром қилгин. Бандаларингни қайта тирилтирадиган кунингда мени азобингдан сақлагин.
Ялангаёқ юриши зарар бермаса Масжидул ҳаромга ялангаёқ кириб боради ва ушбу дуони ўқийди:
بسم الله وعلى ملة رسول الله، الحمد لله الذي بلغني بيته الحرام،اللهم أدخلني أبواب رحمتك ومغفرتك وأدخلني فيها، وأغلق عني معاصيك وجنبني العمل بها
Аллоҳнинг исми билан ва Росулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламнинг миллатларида бошлайман. Ўзининг ҳарам уйига мени етказган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин. Эй Аллоҳ менга раҳматинг ва мағфиратинг эшикларини очгин ва мени ундан киритгин. Маъсиятинг эшикларини менга ёпгин ва унга амал қилишдан мени узоқ қилгин.
Каъбаи муаззамага кўзи тушиши биланоқ такбир ва таҳлил айтади. Ушбу дуони қилиши мустаҳаб:
الله أكبر الله أكبر، اللهم أنت السلام ومنك السلام، حينا ربنا بالسلام وأدخلنل دار السلام، اللهم زد بيتك الحرام هذا تشريفا ومهابة وتعظيما، اللهم تقبل توبتي وأقلني عثرتي، واغفر لي خطيئتي يا حنان يا منان
Аллоҳ улуғдир, Аллоҳ улуғдир. Эй Аллоҳ сен Саломсан ва салом сендандир. Эй Роббимиз бизни саломатлик билан қайта тирилтиргин ва саломатлик диёрига бизни киритгин. Эй Аллоҳ бу ҳаром байтингни шарафини, ҳайбатини ва улуғлигини яна ҳам зиёда қилгин. Эй Аллоҳ мени тавбамни қабул қилгин ва камчиликларимни авф қилган. Эй меҳрибон, раҳмли зот мени хатоларимни ўзинг мағфират қил.
Тавофни ҳажарул асваддан бошлайди уни ўпади ва такбир айтади. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу аълайҳи васаллам шундай қилганлар. Икки қўлини намоздаги каби кўтаради. Бирор мусулмонга озор бермайдиган бўлса ҳажарул асвадни ўпади. Азият берадиган бўлса уни истилом қилади. Истилом қўли ёки бирор нарса билан ҳажарул асвадни силаб, сўнгра уни ўпишидир. Истиломга ҳам қодир бўлмаса, ишора қилади. Чунки мусулмонга озор бермаслик вожиб, ҳажарул асвадни ўпиш ва истилом қилиш эса суннат. Вожибни қилган авлодир. Ҳажарул асвадни истилом қилаётганида ушбу дуони қилиши мустаҳаб:
الله أكبر الله أكبر، اللهم ايمانا بك، وتصديقا بكتابك، ووفاء بعهدك، واتباعا لنبيك، أشهد أن لا الاه الا الله وحده لا شريك له، أشهد أن محمدا عبده ورسوله، آمنت بالله وكفرت بالجبت والطاغوت
Аллоҳ улуғдир. Аллоҳ улуғдир. Эй Аллоҳ сенга иймон келтирган, китобингни тасдиқлаган, аҳдингга вафо қилган ва Пайғамбарингга эргашган ҳолимизда бошлаймиз. Аллоҳдан ўзги илоҳ йўқ эканлигига, унинг шериги йўқлигига гувоҳлик бераман. Ва Муҳаммад соллоллоҳу аълайҳи васаллам Аллоҳнинг бандаси ва Росули эканлигига гувоҳлик бераман. Аллоҳга иймон келтирдим, ботил илоҳлар ва тоғутни инкор қиламан.
Тавофни эҳромини изтибоъ қилиб олган ҳолатида ҳажарул асваддан, Каъбаи муаззамани эшиги тарафидан бошлайди. Изтибоъ бу эҳромини ридосини ўнг қўлтиғи остидан чиқариб, чап елкасига ташлаб олишидар. Ҳатимни ортидан етти маротаба тавоф қилади. Аввалги учта тавофида рамл қилади. Сўнгра қолганларида оддий ҳолатда юради. Ҳар сафар ҳажарул асваднинг олдидан ўтганида истилом қилади. Тавофни истилом билан тугатади. Рамл бу икки элкасини силкитиб виқор ва салобат билан юриш. Унинг сабабимушрикларга ўзидаги бардошни кўрсатиб қўйиш. Чунки улар саҳобалар ҳақида, уларни ясриб безгаги заиф қилиб қўйган дейишган эди. Шунда Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам: “Ўзидаги бардошни зоҳир қилган одамга Аллоҳ раҳм қилсин” дедилар. Сабаб кетган бўлса ҳам бу ҳукм бизнинг бугунги кунимизгача мерос бўлиб қолди.Тавофни аввалида ва охирида ҳажарул асвадни истилом қилиш суннат. Ўртадагилари эса одобдир. Рукнул Яманийни истилом қилиш суннат. Уни ўпмайди. Бошқа рукнларни истилом қилмайди. Чунки Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам фақатгина ҳажарул асвад ва рукнул Яманийнигина истилом қилар эдилар. Рукнул Ироқийга етганида шундай дуо қилиши мустаҳаб:
اللهم إتي أعوذ بك من الشرك والكفر والنفاق وسوء الأخلاق
Эй Аллоҳ мен сендан ширкдан, куфрдан, мунофиқликдан ва ёмон ахлоқлардан паноҳ сўрайман. Мизобга етганида:
اللهم اسقني بكأس نبيك محمد شربة لا اظمأ بعدها
Эй Аллоҳ мени Пайғамбаринг соллоллоҳу аълайҳи васалламнинг косаларидан суғрогинки, ундан кейин ҳеч қачон чанқамай. Деб дуо қилади. Рукнул Шомийга етганида:
اللهم اجعله حجا مبرورا، وسعيا مشكورا وذنبا مغفورا، وتجارة لن تبور برحمتك يا عزيز يا غفور
Эй Аллоҳ буни мабрур ҳаж, машкур саъай, кечирилган гуноҳлар ва ҳеч қачон касодга учрамайдиган тажорат қилгин. Эй Азиз, Эй Ғофур раҳматингни умид қиламиз. Рукнул Яманийга етганида:
اللهم إني أعوذ بك من عذاب القبر وفتنة المحيا والممات
Эй Аллоҳ мен сендан қабр азобидан, тириклик ва ўлим фитналаридан паноҳ сўрайман. Деб дуо қилади.
Сўнгра мақоми Иброҳимда, ёки масжидул ҳаромда ўзига муяссар бўлган жойда икки ракаъат намоз ўқийди. Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам: Тавоф қилувчи ҳар етти тавофи учун икки ракаъат намоз ўқисин, деганлар. Икки ракаъат намоздан кейин шундай дуо қилади:
اللهم هذا مقام العائذ من النار, فاغفر لي ذنوبي إنك أنت الغفور الرحيم
Эй Аллоҳ бу жаҳаннамдан паноҳ сўровчининг мақомидир. Мени гуноҳларимни кечиргин, албатта сен гуноҳларни кечирувчи раҳмлисан. Сўнгра яна ҳажарул асвадни истилом қилади. Чунки Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам икки ракаъат намоздан кейин ҳажарул асвадни истилом қилгалар. Ва Сафога масжидул ҳаромнинг қайси эшигидан ҳоҳласа чиқади. Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васалламга эргашган ҳолида сафога яқин бўлган Бани Махзум эшигидан чиқиши мустаҳаб. Кейин Сафога кўтарилади ва Каъбага юзланган ҳолида икки қўлини кўтариб такбир ва таҳлил айтади ва Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васалламга саловотлар айтиб, ўзини ҳожатларини сўраб дуо қилади. Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам шундай қилганлар. Чунки сано ва саловотдан кейинги дуо ижобатга яқиндир. Сўнг одий ҳолатда Марва тамонга тушиб келади. Яшил чизиққа етса, кейинги яшил чизиқдан ўтгунича саъай қилади. Сўнгра Марва тамонга юриб боради ва Сафода қилган ишини такрорлайди. Пайғамбар соллоллоҳу аълайҳи васаллам шундай қилганлар. Бу битта саъай бўлади. Биз сифатлаганимиздай етти марта саъай қилади. Саъайни Сафодан бошлаб Марвада тугатади. Сафога чиқаётганида шундай дуо қилиши мустаҳаб:
باسم الله، والصلاة والسلام على رسول الله صلى الله عليه وسلم، اللهم افتح لي أبواب رحمتك وأدخلني فيها
Аллоҳнинг исми билан бошлайман. Росулуллоҳ соллоллоҳу аълайҳи васалламга солату саломлар бўлсин. Эй Аллоҳ раҳматинг эшикларини менга оч ва мени ундан киритгин. Сафода шундай дейди:
الله أكبر الله أكبر، لا إلاه إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله لاحمد، يحيي ويميت وهو حي لا يموت، بيده الخير وهو على كل شيء قدير، لا إلاه إلا الله، ولا نعبد إلا إياه، مخلصين له لادين ولو كره الكافرون، لا إلاه إلا الله أهل التكبير والتحميد والتحليل، لا إلاه إلا الله وحده، أنجز وعده، ونصر عبده، وهزم اللأحزاب وحده، فله الملك وله الحمد، ويسئل حوائجه؛
Аллоҳ улуғдир. Аллоҳ улуғдир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, унинг шериги йўқ. Барча малк ва жами ҳамду-сано Аллоҳнинг ўзигагина хосдир. У ўлдиради ва қайта тирилтиради Унинг ўзи абадий тирик, ҳеч қачон ўлмайди. Яхшилик Унинг қўлида ва У барча нарсага қодирдир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. Гарчи кофирлар ёқтирмаса ҳам, динни унга холис қилган ҳолимизда Ўзигагина ибодат қиламиз. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ . У такбир, таҳмид ва таҳлил айтилишига ҳақлидир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. У ваъдасини рўёбга чиқарди, бандасига ёрдам берди ва аҳзобларни ёлғиз ўзи мағлуб қилди. Мулк ва Ҳамд унинг ўзигагагина хосдир. Сўнгра Аллоҳдан ҳожатларини сўрайди. Сафодан тушаётганида шундай дейди:
اللهم يسر لي اليسرى، وجنبني العسرى، واغفر لي في الأخرة واللأولى
Эй Аллоҳ менга енгилликларни муваффақ қилгин, қийинчиликлардан узоқ қилгин ва мени дунёда ва охиратда мағфират қилгин. Саъай вақтидада:
رب اغفر وارحم، وتجاوز عما تعلم، إنك الأعز الأكرم
Эй Роббим Аллоҳ мени кечир ва менга раҳм қил. Ўзинг билган гуноҳларимдан ўт, албатта Сен энг улуғ ва мукаррам зотдирсан.
سبحان الله، والحمد لله، ولا إلاه إلا الله، والله أكبر؛
Субҳаналлоҳ, валҳамда лиллаҳ, вала илаҳа илоллоҳу валлоҳу акбар. Калимасини кўп қайтаради. Марвада ҳам Сафодаги каби дуо қилади.
Сўнгра сочини олдириб, ёки қисқариб эҳромдан чиқади. Тавофни бошлаётганда талбияни тўхтатади.[1]
Шайхонтоҳур тумани “Ислом нури” жоме масжиди имом хатиби,
Тошкент Ислом институти ўқитувчиси
А. Собиров.
[1] Имом Абдулллоҳ ибн Маҳмуд ибн Мавдуд ал-Мавсулий ал-Ҳанафий. Ал-ихтиёр литаълилил-мухтор. 1- жуз, Ҳаж китоби 153-160-бетлар. Байрут. Дарул кутубул иълмийя 1998й.
Нишонга урилган гаплар: “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлманглар”
Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.
“Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлманглар” (Юсуф сураси, 87)
Чунки Унинг лутфи тез келувчи, енгиллик бериши яқин ва карами кенгдир.
“Ховатир роқия журнали”
*****
Эй Аллоҳ, Сендан гўзал хотима сўрайман! Эй Аллоҳ, бизга ўлимимиздан олдин насуҳ тавбани насиб айлагин! Эй Аллоҳ, эй қалбларни ўзгартирувчи Зот! Қалбимизни Динингда собит қилгин!
*****
Аллоҳ таоло Ўзига ихлос билан кўтарилган қўлни бўш, қуруқ қайтармайди.
“Ховатир роқия журнали”
*****
Агар осмондан (ерга) яшин тушса ҳам истиғфор айтувчига тегмайди.
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу
*****
Бир суткада 24 соат бор.
Бир хафтада 168 соат бор.
Энди холис айтайликчи, шу соатларнинг қанчасини телевизор кўришга, телефонда клип, кино кўришга сарфлаяпмизу, қанчасини ибодатга, фарзанд тарбиясига, китоб ўқишга сарфлаяпмиз?!
*****
Она ўз боласини бағрига босди-да, шундай деди “Агар сени мингта одам яхши кўрса, уларнинг аввалгиси менман. Агар сени битта одам яхши кўрса, ўша менман. Агар сени ҳеч ким яхши кўрмаса, билгинки, мен ўлган бўламан”.
“Ховатир роқия журнали”
*****
Қанийди, оталар кексаймасалар, касал бўлмасалар, хафа бўлмасалар ва кетиб қолмасалар.
“Ховатир роқия журнали”
Интернет материалларидан тўплаб,
таржима қилувчи Нозимжон Иминжонов
Нишонга урилган гаплар: “Ўта ростгўй, омонатдор савдогар Пайғамбарлар, сиддиқлар ва шаҳидлар билан бирга бўлади”
Қуйида келтириладиган ҳадис, фикрлар, ҳикматлар ижтимоий тармоқдаги саҳифадан олиб таржима қилинган.
РОСТГЎЙ САВДОГАР
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар:
«Ўта ростгўй, омонатдор савдогар Пайғамбарлар, сиддиқлар ва шаҳидлар билан бирга бўлади». Имом Термизий ривояти.
*****
Бугун Аллоҳ таоло сенга 86400 сония берди. Сен шундан бир сониясида Унга шукрона айтиб АЛҲАМДУЛИЛЛАҲ дедингми?!
*****
Буйрак касаллиги билан оғриган беморнинг буйрагини махсус аппарат воситасида ҳар икки ойда 30 марта ювишади. Оғриқдан жинни бўлай дейди.
Аллоҳ таоло сизнинг буйрагингизни ҳар куни 32 марта ювади. Сиз эса ҳеч нарсани сезмайсиз.
Аллоҳ таолонинг сизга берган неъматлари ҳақида яхшилаб ўйлаб кўринг ва У Зотга ҳамд айтинг!
“Ҳикмат дурдоналари” саҳифасидан
*****
Шикоят белбоғи
— Нега бошингни боғлаб олдинг?
— Бошим оғрияпти.
— Шунча пайт бошинг оғримаганда “шукр белбоғини боғлаш” (шукр қилиш) эсингга келмай, оғриганда дарров шикоят белбоғини боғлаб олдингми?!
*****
Ҳаё, иффат каби аёлнинг қадрини оширадиган нарса йўқ.
Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи
Нозимжон Иминжонов
Ҳанафий мазҳабда “ишораи саббоба” қилишлик тартиби
Намозда ишораи саббоба қилиш ҳақида “Ишора қилиш ҳақида башорат” номли рисолада саҳобалардан йигирма бешта ҳадис ривоят қилингани келтирилган. Қуйида улар билан танишиб чиқсак:
Ибн Можжа Нумайр Хузоийдан ривоят қиладилар: Набий саллаллоҳу алайҳи васалламни намозда ўнг қўлларини сонларини устига қўйиб, бармоқлари билан ишора қилганларини кўрдим”, деди.
Термизий Абу Ҳумайддан ривоят қиладилар: “Ўнг кафтларини ўнг тиззаларига, чап кафтларини чап тиззаларини устига қўйиб бармоқлари билан ишора қилар эдилар”.
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий саллолоҳу алайҳи васаллам намозда, яъни ташаҳҳудга ўтирсалар ўнг қўлларини ўнг тиззаларини устига чап қўлларини чап тиззаларини устига қўйиб бош (кўрсаткич) бармоқларини кўтариб дуо қилардилар чап қўллари тиззаларини устида турар эди”. Ушбу ҳадисга саҳобалар, тобеинлар, амал қилиб, ташаҳҳудда ишорани ихтиёр қилдилар.
Аҳмад Нофиъдан ривоят қиладилар: “Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳума намозда ташаҳҳудга ўлтирсалар икки қўлларини икки тиззаларига қўйиб бармоқлари билан ишора қилиб, ишора қилган бармоқларига қараб турар эдилар, сўнг Расулуллоҳ саллалоҳуалайҳи васаллам: “Бармоқ билан ишора қилиш шайтонга темирдан ҳам шиддатлироқ”, дердилар.
Алийюл қори “Тазйинул ибора таҳсинул ишора” китобларида ушбу ҳадисни шарҳлаб айтадиларки, “Бармоқ билан ишора қилиш урушда темир қуролни ишлатишдан ҳам қийинроқдир, гўё тавҳидга ишора қилиш билан шайтон мўъмин бандани адаштириши, ширкка олиб боришдан бўлган умидини кесади”.
Имом Суютий “Жомеул кабир” китобларида Уқба ибр Омирдан ривоят қиладилар: “Киши намозида ишора қиладиган ҳар бир ишорасига ўнта ҳасанот ёзилади”, дедилар.
Ибни Обидийн “Рафъ ул тараддуд” номли китобларидаги ишораи саббоба ҳақида ворид бўлган ҳадислар, олти саҳиҳ китобларнинг ҳаммасида зикр қилинган. У ҳадисларни ҳаттоки, маънавий мутовотир дейиш дуруст бўлади деганлар.
Ишораи саббоба қилиш борасида саҳобалар, уларга эргашган тобеинлар ихтилоф қилмадилар. Имом Абу Ҳанифа ва у зотнинг икки шогирдлари Имом Абу Юсуф ва имом Муҳамммад, имом Молик, имом Шофиий, имом Аҳмад ибн Ҳанбал ҳамда мутақаддим уламолар ишораи саббоба суннат эканлигига иттифоқ қилишган.
Абу Лайс Самарқандий “Навозил”, Камолиддин Ибну Ҳумом “Фатҳул қодир”, Аллома Алоуддийн Косоний “Бадоиус Саноий”, Ибн Обидийн “Раддул мухтор”, “Мужтабо”, “Муҳитул Бурҳоний”, Туҳфа”, “Канзуд дақоиқ”нинг шарҳлари “Баҳрур роиқ”, “Наҳрул фоиқ”, Абдулҳай Лакнавий “Умдатур риоя” кабаи мўътабар манбаларда ҳам суннат эканлиги зикр қилинган. Бу ҳақида Алийюл Қорий иккита “Тазйинул ибора таҳсинул ишора” ва “Аттадҳийну литтазаййун”, Ҳофиз Ибн Ҳажар “Талҳисул ҳобир”, Ибн Обидийн “Рафъ ул тараддуд” номли бир қатор рисолаларда ҳам таълиф қилиб ўтганлар.
Ҳанафия мазҳабида ишора қилиш тартиби фақатгина ўнг қўл билан ишора қилинади, агар қўли кесилган бўлса ёки қўлини ҳаракатлантира олмайдиган шол бўлса, бошқа бармоқлари билан ёки чап қўли билан ҳам ишора қилмайди.
Ишораи саббобанинг кўриниши асосан икки ҳил бўлади: “Мунятул мусолллин”да Муҳаммад Қошғарий: Шаҳодат калимасига етганда ўрта, жимжилоқ ва номсиз бармоқни букиб бош бармоқнинг бошини ўрта бармоқнинг четига қўяди, ёки ўнг қўлини “хинсир” яъни жимжилоқ ва “бинсир” тўртинчи бармоқларини букиб ўрта ва бош бармоқларни ҳалқа қилади, “Ла илаҳа”да кўтариб, сўз билан феълни ўртаси бир-бирига мувофиқ бўлиши учун “Иллаллоҳ”да туширилади. Мана шу иккинчси, яъни ҳалқа кўринишини Шамсул аимма Ҳалавоний ва Абу Жаъфар Ҳиндувоний раҳимаҳуллоҳлар ихтиёр қилишган.
Намоз комил бўлиши ва Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Мени намоз ўқиётганимни кўрганларинингдек намоз ўқинглар”, деган сўзларига мувофиқ ташаҳҳудда “Ла илаҳа”да кўтариб “Иллаллоҳ”да тушириб ишора қилиш сунннат саналади.
Ишора қилиб бўлгандан кейин қўл бармоқлари ёзиб юборилмайди, балки намознинг охиригача ўз ҳолатида қолади.
Ишора қилаётганда бармоқни қимирлатмайди, ушбу мазмунда келган ҳадисларнинг санадини Имом Суютий ва Алий Қорий заиф деб келтирдилар. Ишора қибла тарафга бўлади. Абдуллоҳ ибн Зубайрдан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам бармоқлари билан ишора қилардилар. Бармоқларни эса қимирлатмас эдилар”. Ушбу ҳадиснинг санадини Имом Нававий саҳиҳ деганлар. Бу бармоқни фақатгина бир марта кўтариб бошқа ҳаракатлантирмасликка далолат қилади. Али ибн Абдураҳмаон Муовийдан ривоят қилинади: “Мени Абдуллоҳ ибн Умар намозда тош ўйнаб ўтирганимни кўрди. Намозни ўқиб бўлганимдан сўнг мени бундан қайтариб, Расулуллоҳ саллолоҳу алайҳи васаллам қилганларини қилгин деди. Мен Расулллоҳ саллолоҳу алайҳи васаллам қандай қилганлар, дедим. Айтдики, Набий саллолоҳу алайҳи васаллам намозда ўлтирсалар ўнг кафтларини ўнг сонларини устига чап кафтларини чап сонларини устига қўйиб, ҳамма бармоқларини букиб кўрсаткич бармоқлари билан ишора қилардилар, чап кафтларини чап сонларини устига қўяр эдилар” деди.
Ибн Обидийн “Рафъ ул тараддуд”да “Матнлардаги масалалар билан шарҳлардаги масалалар бир-бирига зид келиб қолса, матнлардаги масаларга амал қилинади. Матнларда келгани эса бармоқларни ёйиб туриш. Матнларда бармоқларни ёйиб туриш дегани ташаҳҳудни бошлаганда бармоқларини ёйиб туриш ирода қилинган. Бу ишораи саббобани суннат эканлигига зид фикрлар келмаган.
“Ҳидоя” ўрта махсус ислом
билим юрти ўқитувчиси
ИСМОИЛ ИШАНОВ
Европада биринчи эко-масжид очилди
Буюк Британиянинг Кембриж шаҳрида очилган Европадаги биринчи эко-масжид 8 минг кишилик Кембриж мусулмон жамиятига хизмат қилади.
Кембриж масжиди ҳаво иссиқлик насослари, герметик изоляция, қуёш панеллари ва сувни иқтисод қилувчи технологиялар билан жиҳозланган.
Очилиш маросимига таниқли нашидлар ижрочиси Юсуф Ислом ташкилотчилардан бири бўлган Туркия Президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғонни ҳам таклиф этди. Масжид 10 минг атрофидаги жисмоний ва юридик шахсларнинг хайрия маблағлари ҳисобига бунёд қилинган бўлиб, ҳомийлик ёрдамининг аксари Туркия тарафидан кўрсатилгандир.
Масжидга ҳомийлик қилувчи “Cambridge Mosque Trust” хайрия фонди васийларининг таъкидлашича 70 дан зиёд этник гуруҳ вакилларини ўзида бирлаштирувчи Кембриж мусулмонлар жамияти ўзларининг экологик масжид қуриш ҳақидаги азалий орзулари рўёбга чиққанидан мамнун эканликларини билдирди. Мазкур фондга 2008 йилда Кембриж мусулмон коллежи декани, шайх Абдулкарим Мурод номи билан машҳур бўлган академик Тим Винтер ва Юсуф Ислом томонидан асос солинган.
Ушбу инновацион масжиднинг айрим хусусиятлари ҳақида масжиднинг имом-хатиби Али Тус қуйидагиларни сўзлаб берди: “Биз масжид томига тушган ёмғир сувларини кўчатларни суғориш ва раковиналарни тозалаш учун йиғамиз. Томга қуёш батареялари ўрнатилган бўлиб, у орқали қиш кунларида масжиднинг 30%, ёзда эса 40% энергия эҳтиёжини қоплаймиз. Масжид томларига ўрнатилган иссиқлик насослари орқали ҳаттоки жуда кичик миқдордаги иссиқлик тўлқинлари ҳам ютилиб, катта идишлардаги сувларни ва масжид ерини иситишда, шунингдек, таҳоратхонада ишлатилади. Масжидга ўрнатилган ҳисоблагичлар туфайли хонақоҳда кислород камайиб кетганда ёки ҳаво исиб кетганда юқорида жойлашган тирқишлар очилиб, у ердан тоза ҳаво кира бошлайди”.
Ҳозирда масжидга ҳатто мусулмон бўлмаганларнинг ҳам ташрифи жуда кўпайган. Улар масжид хусусиятлари билан танишиш билан бирга Ислом тўғрисида ҳам баъзи маълумотларга эга бўлиб қайтмоқдалар.
Саиджамол МАСАЙИТОВ
Халқаро алоқалар бўлими ходими
Мақолалар
