muslim.uz

muslim.uz

Исламское искусство известно во всем мире своими уникальными, красивыми и изысканными цветочными, геометрическими и каллиграфическими узорами. Оно охватывает широкий спектр художественных форм, включая архитектуру, каллиграфию, живопись, стекло, керамику и текстиль. Его развитие можно проследить на протяжении веков, и его можно найти в украшениях мечетей и дворцов.
Недавно открывшийся Дом исламского искусства в Джидде — уникальный, в нем собрано более тысячи ценных исторических экспонатов из разных стран. Представленные экспонаты отражают разнообразие исламского искусства разных эпох.
Музей был основан Салехом бин Хамзой Серафи, саудовским бизнесменом. По словам его основателя, новый музей призван стать центром информации и научных исследований, а также маяком для диалога и культурного обмена, привлекая посетителей со всего мира.
«Идея музея возникла семь лет назад, когда Анас Серафи, сын основателя музея, начал собирать экспонаты для своей специальной коллекции», — сказал арабским новостям куратор музея Мухаммед Аль-Курби.
В выставочном зале, посвященном исламской валюте, около 500 монет расположеных в хронологическом порядке. Они датируются временами халифатов Омейядов и Аббасидов вплоть до современной Саудовской Аравии. Есть также монеты Сасанидской и Византийской империй, которые использовались во времена Пророка Мухаммада ﷺ
По данным islam.ru, в зале рукописей выставлено множество экстравагантных и богато украшенных книг, представляющих более десятка видов арабской каллиграфии. Представлена редкая копия Корана, датируемая примерно 300 годами, эпохи Османской империи, созданная Исмаилом Аль-Зухри, одним из самых известных каллиграфов в исламском мире.


Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

В Торонто местная исламская община ТАРИК провела в эти выходные свой ежегодный саммит.
Саммит на тему «Противодействие исламофобии: эффективные стратегии и ресурсы проходил виртуально, и перед гостями выступили мусульманские лидеры, политики, правозащитники.
Трехдневное мероприятие было транслировано через Zoom с 18 по 20 февраля.
«В 2021 году в связи с пандемией саммит прошел виртуально под девизом «Жизнестойкость мусульманских семей в эпоху пандемии». В этом году саммит снова прошел онлайн», — заявили организаторы мероприятия.
«На рабочем месте исламофобия часто принимает форму дискриминации, когда мусульманские обычаи и идентичность не поощряются, а иногда и запрещаются», — сообщается на сайте организации.
По данным islam.ru, центр ТАРИК — один из крупнейших и старейших исламских организаций в городе Торонто с мусульманским населением более 400 000 человек.


Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

В Саудовской Аравии на впервые открытые вакансии машинистов скоростных поездов для женщин поступило 28 тыс. заявлений, сообщает Би-Би-Си. Отбор еще не завершен и продлится до середины марта, добавляет Aljazeera.
После завершения подачи заявлений испанский перевозчик Renfe, обслуживающий железные дороги в королевстве, отберет 30 кандидаток, которые после годового обучения выйдут на маршрут между священными для мусульман городами Мекка и Медина, сообщает телеканал. Важнейшими критериями для кандидаток являются высшее образование и знание английского языка. По ним была отсеяна примерно половина подавших заявление.
По данным islam.ru, доля работающих женщин в Саудовской Аравии на протяжении десятков лет была одной из самых низких в мире, напоминает Би-Би-Си. Однако несколько лет назад в рамках реформ наследного принца Мухаммеда бен Сальмана Аль Сауда был взят курс на увеличение занятости среди женщин, их доля в общей численности рабочей силы за последние пять лет выросла почти в два раза и достигла 33%. В первой половине 2021 года среди начавших работать было больше женщин, чем мужчин.


Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Понеділок, 21 февраль 2022 00:00

Мазҳабсизликнинг салбий оқибатлари

“Мазҳаб” арабча “йўналиш” маъносини билдириб, истилоҳда эса, мужтаҳиднинг шаръий далиллардан шариат ҳукмларни чиқариб олишдаги ўзига хос йўлидир. Мазҳабларнинг ижтиҳод йўллари ва қоидаларида бир-биридан фарқ қилиши улар орасида жузъий ихтилофларга сабаб бўлган.

Илк асрларда мужтаҳидлар кўп бўлиб, мазҳаблар ҳам кўп бўлган. Лекин кейинчалик кўпи амалдан чиқиб кетган ва одамлар Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ (ваф. 150/767), Имом Молик раҳимаҳуллоҳ (ваф. 179/795),  Имом Шофеъий раҳимаҳуллоҳ (ваф. 204/820) ва Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ (ваф. 241/855)ларнинг мазҳабларидан бирига эргаша бошлаган.

Мазҳабсизлик ғоясини илгари сурувчи кишилар ўзларини бир қанча турли номлар билан атайди: салафи солиҳларга эргашиш даъвоси билан “салафийлар”, саҳиҳ ҳадисга эргашиш даъвоси билан “аҳли ҳадислар”. Бу ғоянинг тарихи яқин бир ярим асрга тўғри келади.

Бу ҳақда ХIХ асрда яшаб, ижод этган машҳур ҳиндистонлик олим Муҳаммад Сиддиқ Ҳасан ал-Қанужий шундай дейди: “Ҳозирги кунда бир риёкор ва шуҳратпараст гуруҳ пайдо бўлган бўлиб, улар Қуръон ва Ҳадисни билиш ва унга амал қилишни даъво қилмоқда… Ажабланарлиси шундаки, улар ўзларини мухлис (Аллоҳга холис ибодат қилувчи киши) ва муваҳҳидлар (Аллоҳни якка-ю ягона деб билиб, унга ҳеч нарсани ширк келтирмайдиган), деб бошқаларни мушриклар деб номламоқда. Улар энг мутаассиб ва динда ғулувга кетган кишилардир. Бу диндан эмас, балки Ер юзида тарқалган фитна ва катта фасоддир”. Ушбу фикр ҳам бу қараш ХIХ аср охирларида пайдо бўлганлигини кўрсатади.

Мазҳабсизлик ғояси тарафдорларининг асосий мақсадлари Қуръон ва Суннатни ўзларича маҳкам тутиш ва мазҳабларни йўқ қилиб, уларни илдизи билан қўпориб ташлашдан иборат. Уларнинг даъвосига кўра, гўё мусулмонларнинг ихтилофдан нажот топиши фақат Қуръон ва Ҳадисни қаттиқ ушлаш билан бўлади, мазҳаблар, гуруҳлар ва фирқалар мавжуд бўлар экан, Қуръон ва Ҳадисни маҳкам ушлаш амри маҳол, чунки ихтилофларнинг асл манбаи мана шу мазҳаб ва фирқалардир.

Бир тарафдан, бу қараш вакиллари мазҳаблар ва гуруҳларни залолат деб биладилар-у, лекин ўзлари ҳам сезмаган ҳолда шундай ҳолатга тушиб қолган. Зеро улар ўзлари бир йўналиш бўлиб, ўзларидан бошқаларни нотўғри йўлда деб билади. Жумладан, Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳ ўзининг “Ихтилофлар, сабаблар, ечимлар” китобида: “Улар Ислом уммати қадимдан ақида ва фиқҳ масалаларида эргашиб келаётган мазҳабларни инкор қилиш билан бирга, ўзлари янги мазҳаб пайдо қилишга ўтганлар”,- деб таъкидлайди.

Бошқа тарафдан эса, улар мазҳаблар орасидаги ихтилофларни қоралаган ҳолда, ҳаммани мазҳабларни ташлашга ҳамда Қуръон ва Ҳадисларни ўрганиб, тушунганича уларга амал қилишга, бошқача қилиб айтганда, ҳаммани ўзи ижтиҳод қилишга чақиради. Бу эса, шубҳасиз, янада ихтилофлар ва қарама-қарши фикрларнинг кўпайишига олиб келади. Агар мазҳаблар орасидаги ихтилофлар маълум чегара билан чекланган бўлса, мазҳабсизликнинг бу даъвати эса чексиз ихтилофларга сабаб бўлади ва мусулмонлар ҳаётида  даҳшатли фалокатларни келтириб чиқаради.

Мазҳабсизлик тарафдорлари мазҳабларга тош отишда давом этиб, яна шундай дейди: “Қуръон битта ва Пайғамбар битта бўлса, тўрт мазҳаб орасида фиқҳий ихтилофлар бор, ҳақ битта эмасми?” Бунинг жавоби шуки, мазҳаблар орасидаги бундай (фиқҳий) ихтилофлар салафи солиҳлар – саҳобий, тобеий ва табаъа тобеийлар орасида ҳам бўлган. Шоҳ Валиюллоҳ лақаби билан машҳур Аҳмад ибн Абдураҳим ад-Деҳлавий айтади: “Баъзи саҳобий, тобеий ва улардан кейингилар басмалани ўқир эди, баъзилари эса ўқимас эди, баъзилари жаҳрий ўқиса, баъзилари ичида ўқир эди, баъзилари бомдодда витр ўқиса, баъзилари бомдодда витр ўқимас эди, баъзилари қон олдириш, бурундан қон кетиши ва қайт қилишдан таҳорат қилса, бошқалари таҳорат олмас эди… баъзилари олов теккан нарсани еганда таҳорат олса, бошқалари таҳорат олмас эди, баъзилари туя гўштини еганда таҳорат олса, бошқалари таҳорат олмас эди”.

Мазҳабсизлик тарафдорлари қандай қилиб ушбу тўртала мазҳаб ҳам ҳақ ва тўғри бўлиши мумкин деган саволни қўйишади. Бунга жавоб шуки, бу мазҳаблар ҳудди Каъбага ўхшайди, Каъба битта, унинг тўртта томони бор: шарқ, ғарб, шимол ва жануб. Одамлар хоҳ шарқда бўлсин ёки ғарбда, хоҳ шимолда бўлсин ёки жанубда, ўз намозларини унга қараб ўқийди. Улар фақат турган жойи ва вазият сабабли зоҳирда қарама-қарши турган бўлсада, ҳаммасининг намози саҳиҳ – тўғри ҳисобланади, чунки уларнинг ҳаммаси бир нарсага, яъни Каъбага юзланади. Бу мазҳаблар ҳам шундай, улар бир манба – Қуръон ва Суннатга асосланади, бу мазҳабларнинг бирига эргашган киши Қуръон ва Ҳадисга эргашган бўлади.

Мазҳабсизлик тарафдорлари ўз ғояларини тўғрилигини исботлаш мақсадида мазҳаб имомларининг “агар ҳадис саҳиҳ бўлса, у менинг мазҳабимдир”, деган сўзларини келтириб, уни нотўғри тушунтиради. Бунинг маъноси Имом Бухорий ва Муслимнинг саҳиҳ тўпламларида мазҳабга тўғри келмайдиган ҳадислар келиб қолганда мазҳабни ташлаб, ҳадисга эргашиш керак дегани эмас, бу гаплар фақат мазҳаб ичидага мутлақ мужтаҳидларга қаратилган.  Ҳаммага маълумки, бундай кишилар ҳозирги кунда йўқ.

Мазҳабсизликка чорловчи ушбу даъват асрлар давомида ўтган минглаб олимларнинг қилган меҳнатларини йўққа чиқаради. Асрлар давомида барча мусулмонлар амал қилиб келган анъана нотўғри, шунча мусулмон адашган экан, деган хулоса келиб чиқади. Бундай бўлиши мумкин эмас, буни тилга олишнинг ўзи қийин. Бу Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатига ҳам тўғри келмайди, зеро у киши шундай марҳамат қиладилар: “Аллоҳ умматимни бирор залолатга жамламас”. Бошқа бир ҳадисда “Мусулмонлар яхши деб билган нарса Аллоҳнинг ҳузуруда ҳам яхшидир” — дейилган.

Шунингдек, бу ғоя асрлар давомида ота-боболари амал қилиб келган ва ўзлари ҳам бутун ҳаёти давомида амал қилиб келаётган бирор мазҳабни тутган омма мусулмонларнинг эътирозларига сабаб бўлади. Натижада жамият ҳаётида турли ихтилофлар келиб чиқади. Турли хил ихтилоф ва келишмовчилик таъсирида ўз яқинларидан, халқидан ва юртидан норози кайфиятда бўлган диний экстримизмга мойил кимсалар етишиб чиқади. Бундан эса, турли радикал гуруҳлар ўзларининг ғаразли мақсадлари йўлида унумли фойдаланади.

Ушбу ғоянинг салбий оқибатлари юртимизнинг яқин тарихида ҳам яққол намоён бўлди. Халқимиз ўз мустақилигини қўлга киритганидан сўнг динимизга кенг йўллар очиб берилди. Диний-маърифий соҳаларда турли давлатлар билан ҳамкорлик йўлга қўйилди. Аммо шу билан бирга четдан мазҳабсизлик ғояси ҳам кириб келди. Улар ўзларининг нотўғри, аммо зоҳирда гўзал даъватларига бир қанча юртдошларимизни ишонтиришга улгурди. Улар халқимизнинг азалдан амал қилиб келаётган ҳанафийлик мазҳабини нотўғрига чиқарди. Бу эса ҳанафий мазҳабига амал қилувчиларнинг эътирозига сабаб бўлди. Ўртада низо, тортишув юз берди.

Рамазон ал-Бутий “Мазҳабсизлик — ислом динига таҳдид солиб турган энг катта бидъатдир” деб айтгани бежиз эмас. Ҳозирги кунимизда ҳали ҳам юртдошларимиз ичида билиб-билмай ушбу ғоянинг таъсирида юрган кишиларнинг мавжуд эканлиги бу ғоянинг илдизларини ўрганиб, унинг асл моҳиятини очиб бериш, уни одамларга, халқимизга тўғри тушунтириб бериш ва шу йўл билан мазҳабсизликка чек қўйиш бугунги кундаги муҳим ва долзарб вазифалардан бўлиб қолмоқда. Шу билан бирга ислом дунёсида тан олинган мазҳабларнинг асл моҳияти, уларнинг бебаҳо қиймати, хусусан, халқимиз азалдан амал қилиб келаётган ҳанафий мазҳабини халқимизга, ёшларимизга тушунтириш зарур.

Т.Вайисов

Хоразм вилояти Урганч тумани “Қамбар бобо” масжиди имом-хатиби

Коронавирус офати жаҳон иқтисодиётига катта зарба бериб, миллиардлаб зарар келтирди. Айниқса, дунёнинг озиқ-овқат хавфсизлигига жиддий таъсир ўтказди. Натижада жаҳон бозорларида шафқатсиз рақобат, “савдо урушлари”, қарама-қаршиликлар кучайиб бормоқда.

Халқаро экспертлар фикрига кўра, пан­демия оқибатида очарчиликдан қийналаётган аҳоли сони икки баробар ошиб, 1 мил­лиард 600 миллионга етди. Бир қатор мамлакатларда, хусусан, Сурия, Афғонистон, Ироқ, Ливия, Яман, Судан, Эфиопия, Ни­герия каби давлатларда озиқ-овқат, нон етишмовчилиги кузатилмоқда. Оқибатда аҳоли егулик излаб ҳар қандай ишга қўл урмоқда, ёш гўдаклар эса ахлат қутиларини титкилашга мажбур бўлмоқда.

Шукрки, юртимизда давлатимизнинг ғамхўрлиги, озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашга қаратилган кенг кўламли чора-тадбирлар туфайли қорнимиз тўқ, устимиз бут. Тинч-хотиржам, ўзимиз ҳам, фарзандларимиз ҳам истаган егуликни тановул қиляпмиз. Аммо бундай шароитларнинг қадрига етиб, шукрона айтиш ўрнига исрофгарчиликка ҳам ўтиб кетганимиз ачинарлидир.

Яқинда пойтахтимиз бўйича мингта чиқинди шохобчасининг ҳар биридан кунига ўртача 2-3 килограммдан, умумий ҳисобда 2 тоннага яқин нон чиқиндига чиқариб ташланаётгани ҳақидаги маълумотга кўзим тушди. Агар биргина шаҳримизда шунча миқдорда бўлса, мамлакатимиз бўйича бу рақамнинг салмоғи янада ошиши тайин.

Аслида, қорнимиз бир бурда нонга тўяди. Лекин дастурхонда нон бўлаклари бўлса-да, бирор киши келиб ўтирса, яна янгисини синдириш одат тусига кирган. Хуллас, есак-емасак, синдираверамиз. Овқатлангач эса баъзан ортган нонлар ташлаб юборилади. Ресторан, ошхона, тўйхоналардан ортган қоп-қоп нон бўлакларини кўринг, юрагингиз увишади. Чиқинди шохобчаларида ҳам ахлат ва пўчоққа аралаш ташланаётган нон қолдиқларини кўриб таажжубланасиз, “Бунинг уволи тегмасмикин?” дея ўйга толасиз.

Атрофимизга назар ташласак, нафақат ёшлар, балки катталар орасида ҳам нон қадрини унутаётганлар, уни исроф қилаётганларни учратамиз. Афсуски, бундай кишилар бугун кимлардир бир бурда нонга, ҳатто ушоққа зор эканлигини англамайди. Уларнинг нонни қадрламаётганининг сабаби дастурхонининг тўкинлиги, “Доим шундай ҳаёт кечираман”, деган ишончнинг ҳаддан зиёдалигидир. Бу эса тўқликка шўхликдан бошқа нарса эмас. Бундай кишилар бир бошоқ буғдой нон бўлгунча қанчалар меҳнату заҳмат кетганини ҳис қилмайди. Майли, нон учун хизмат қилаётганлар меҳ­натига ҳақ олар, тақдирланар, лекин унинг қадр-қиммати сизу биз билан, яъни нонни исроф қилмасликда намоён бўлади.

Бугунги кунда юртимизда ҳар қадамда нон дўконлари ишлаб турибди. Исталган вақтда, ҳатто тун ярмида ҳам, новвойхоналарда обинон, патир нон, жиззали нон дейсизми, хоҳлаганимизни саралаб еймиз. Лекин тўкинлик исрофгарчилик дегани эмас. Бир-биридан ўзар тўйлар ва турли маросимларда исрофгарчиликка йўл қўйилаётганлиги, нон қадрини ҳис қилмай қўйганимиз, энг ачинарлиси, фарзандларимиз ҳам айнан шу йўлдан кетаётганлиги бугунги кунда жамиятимизнинг оғриқли нуқталаридан бирига айланиб улгурди. Жамиятимиз қанчалик фаровон, дастурхонимиз тўкин бўлган сари, маънавий қашшоқлашиб кетмоқдамиз. Фарзандларимизга нима яхши-ю, нима ёмонлиги, уволу савобнинг фарқини тушунтиришга вақтимиз йўқ. Улар эса ноннинг қадрига етиш, увол қилмаслик ҳақида ўйламай ҳам қўйган.

Узоққа бормайлик, мустақилликнинг илк йилларида нон қадри қанчалар баланд бўлгани, одамлар соатлаб, кунлаб нонга, унга навбатда тургани, қишлоқларда аҳолининг бошоқ тергани чиққанлари ҳали кўз ўнгимизда турибди. Иккинчи жаҳон уруши даврларида ҳам ота-боболаримиз бир бур­да нонга қанчалар зор бўлишган. Оталаримиз, оналаримиз бизни ҳозирги фараҳли кунларга етказиш учун оч-наҳор тер тўкиб, меҳнат қилганлар. Бугунги омон-омон тўкинлик замони аждодларимизнинг орзуси эмасмиди?! Уларнинг дуолари, ниятлари амалга ошиб, фаровон ҳаёт кечиряпмиз. Бунга шукр қилиш ўрнига исрофгарчиликка йўл қўйишимиз қанчалар тўғри иш?!

Зеро, муқаддас динимизда исроф қаттиқ қораланган. Аллоҳ таоло Ўз каломида: “Енглар, ичинглар, аммо исроф қилманглар. Зеро, У исроф қилгувчиларни севмас”, деб айтган (Аъроф су-раси 31-оят). Бундан келиб чиқадики, Аллоҳ берган неъматларни исроф қилиш, уларнинг қадрига етмаслик катта гуноҳдир. Шу боис жонимиз соғ, ейишга бир бурда нонимиз борми, шукрона айтайлик. Чунки бугунги таҳликали замонда дунёда миллионлаб кишилар тинчликнинг, ноннинг нақадар қадрли неъмат эканини ўз кўзлари билан, жонлари билан ҳис этишмоқда.

Ҳадиси Қудсийда бу ҳақда шундай дейилади: “Эй Одам фарзанди! Ҳамиша овқатланишга ўтирганингда қорни оч бечоралар ҳам эсингда бўлсин. Шунда Аллоҳнинг берган неъматларига шукр қилишинг осонроқ бўлади”.

Дарҳақиқат, ҳозир дунёда миллион-мил­лион одамлар бир бурда нонга зор бўлиб яшаяпти. Биз шуни ўйлаймизми? Ёки уйи нон ва бошқа неъматлар билан тўкин оиладаги хаста одам бир тишлам нонни чайнаб юта олмайди. Буничи, буни кўз олдимизга келтира оламизми? Худо дастурхонимизни тўкин қилди, неъматларни истеъмол қилишимиз учун саломатлик берди. Бунга шукр қилиш ўрнига бу неъматларни нима учун исроф қилишимиз керак?!

Ёшлигимизда “Нон ушоғини босиб ўтсанг, кўр бўласан”, дея таъкидлашарди. Бу гапларни ота-онамиздан ташқари маҳалладагилар ҳам айтишарди. Кўчада ушоқни кўрсак, олиб, чангини пуфлаб, кўзга суртиб, четга қўярдик. Ҳозир кўплаб хонадонларда дастурхондан бир бўлак нон пастга тушиб кетса, олиб ейилмайди, аксинча, пўчоққа ёки ахлат челакка ташланмоқда. Нонга шу зайлда муносабатда бўлсак, Худо кўрсатмасин, эртага афсусланиб қолмайлик. Ахир “Нимани хор қилсанг, шунга зор бўласан”, деган ҳикмат бежиз айтилмаган-ку!

Мамлакатимизда аҳолининг дон ва ғаллага, озиқ-овқатга бўлган талабини, эҳтиёжини қондириш давлатимизнинг доимий эътиборидаги масала. Шу боис пандемия ва карантин вақтларида ҳам аҳолининг озиқ-овқатга бўлган эҳтиёжи тўлиқ қондирилди. Бир дам узилиш бўлгани йўқ. Президентимиз иштирокидаги видеоселек­тор йиғилишларида ҳам жуда кўп бор ғаллачилик, мева-сабзавотчилик ва чорвачилик тармоқларида маҳсулот етиштириш ҳажмини янада ошириш вазифалари қўйилади ва катта-катта режалар қилинади. Бу ишларни амалга ошириш учун эса минглаб ҳамюртларимиз меҳнат қилиб, тер тўкади. Шундай экан, қаттиқ меҳнат эвазига етиштирилаётган ноннинг ва бошқа нозу неъматларнинг қадрига етиш, исрофгарчиликка йўл қўймаслик сизу бизнинг асосий вазифамиз бўлиши зарур.

Иброҳимжон ИНОМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
Манба: Манба: “Халқ сўзи” газетаси 2022 йил 18 февраль, № 37 (8099)

Мақолалар

Top