Инсон бу дунёда жисмонан соғлом бўлиб яшаши учун сув ва ҳавога қанчалик муҳтож бўлса, маънан миллий қадриятларга, маърифатга шунчалик эҳтиёж сезади. Бу қадриятларнинг, маърифатнинг илдизи Ислом таълимоти билан суғорилган бўлса, икки карра саодатдир! Аксинча бўлса, қашшоқликдан бошқа нарса эмас.
Сўнгги пайтларда интернет сайтларида, ижтимоий тармоқларда, босма нашрларда тарқатилаётган хабарлар, мақолаларни ўқиб, кишининг ҳайрати ошади. “Ўргимчак тўри” шунчалар ривожландики, фикрингиз бўғзингиздан товуш бўлиб чиқар-чиқмас, бутун дунёга тарқалиб кетяпти. Бу – яхши, албатта: мақолани кўрасиз, кузатасиз, ўқийсиз, уқасиз ва хулоса чиқарасиз.
Аммо... мақола асоссиз, миллий ва диний қадриятларимизга путур етказадиган бўлса-чи...
Яқинда газеталардан бирида чоп этилган танқидий мақолани ўқиб, очиғи, ҳафсалам пир бўлди. Чунончи, бугун мамлакатимизда Президентимиз Шавкат Мирзиёев раҳнамолигида оммавий ахборот воситалари эркинлиги таъминланиб, халқнинг чинакам минбарига айлантирилаётган бир пайтда, асоссиз “шов-шувлар” кетидан қувиб, ўқувчиларни чалғитиш, муқаддас динимизнинг софлигига путур етказишни касб қилиб олаётганлар ҳалиям борлиги кишини ўйга толдиради. Мухбирнинг-ку ақли етмагандир, дейиш мумкин. Бош муҳаррир қаёққа қараяпти?!
Минг афсуски, сўнгги вақтларда айрим нохушликларни Ислом шиорлари билан боғлаб ёритиш – “масжид бундай бўлди”, “имом ундай бўлди” дейиш ҳолатлари учраётгани кишини ташвишга солади. Булардан мақсад нима? Шундай нобакор йўл орқали, яъни диний қадриятлар шаънига путур етказиш эвазига арзонфуруш мақола билан омманинг эътиборини жалб қилишдан кимга, нима наф?..
Хўш, аслида танқид қандай бўлиши керак?
Келинг, маърифатпарвар боболаримизнинг ёзганларига қулоқ тутайлик. Маҳмудхўжа Беҳбудий: “Мажалла (ойнома) ва жаридалар(рўзнома)нинг катта бир хосияти танқид, яъни сараламоқдур. Саррофлар ақчани, тужжорлар матоъни саралаганидек, муҳаррирлар ҳам умумий ҳол ва маишатға тааллуқ нимарсаларни саралайдурки, бошқа сўз ила “танқид” аталур”, (“Ойна” журнали, 1914 йил 32-сон) деган.
Танқид ўринли, асосли, жамиятда урчиган иллатларга муросасиз бўлиш, инсон манфаатларини таъминлаш, муқаддас динимиз софлигини асраш ниятида ёзилган бўлса, халқнинг таҳсинига сазовор бўлиши тайин. Бироқ миллий қадриятларимизга тош отиш, муқаддас динимиз шиорларини обрўсизлантиришга бўлган ҳар қандай уриниш оқибати ҳалокатлидир.
Кўнглидан ўтган фикрни ақл тарозисига солмай, мулоҳаза қилиб пишитмай, динимиз мезонларига риоя қилмай, тайёр хомашё сифатида сохта обрў орттириш илинжида мақолага киритиб юбориш танқид эмас. Ахборот тезлиги асрида айтилган гап – отилган ўқ. Бориб теккан, ўрнашган жойини куйдириб юборганидан сўнггина ҳушимизга келамиз.
...Айрим мақолаларда келтирилган фактлар масжиддан анча олисда содир бўлган эса-да, сарлавҳага “масжид” сўзи олиб чиқилган. Халқимиз “Аллоҳнинг уйи” дея меҳр ила улуғлаб, эъзозлайдиган, азизу муқаддас ва табаррук жойни инсон айтишга ҳам уяладиган сўзлар билан ёнма-ён ишлатишга ҳеч кимнинг ҳаққи йуқ!
Қандай вазифада ишлаши ёки ижтимоий мавқеидан қатъи назар, Ислом шиорларини ёмонотлиқ қилишга уриниш – халқ мутлақо кечирмайдиган қинғирлик. Айрим кишилар матбуот соҳасидаги эркинликни суиистеъмол қилиб, ҳурмат-эҳтиром каби инсоний туйғулар, шарқона одоб-аҳлоқ, миллий-диний анъаналар, ўлмас қадриятлар ва умумбашарий қонун-қоидалар каби олий мезонларга риоя қилмаётганини кузатиб турибмиз.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “У (инсон) бирон сўзни талаффуз қилмас, магар(талаффуз қилса) унинг олдида ҳозиру нозир бўлган бир кузатувчи (фаришта у сўзни ёзиб олур)” (Қоф сураси, 18-оят), деб баён қилган.
Бошқа бир ояти каримада эса: “Эй мўминлар! Агар сизларга бирор фосиқ кимса хабар келтирса, сизлар (ҳақиқий аҳволни) билмаган ҳолингизда бирор қавмга азият етказиб қўйиб, (кейин) қилган ишларингизга пушаймон бўлмаслигингиз учун(у хабарни) аниқлаб (текшириб) кўрингиз!” (Ҳужурот сураси, 6-оят), деб марҳамат қилинади.
Ушбу ояти карималардан журналистнинг айтганлари ва ёзганларини кузатувчи фаришталар борлиги, вақт-соати етиб “дафтар кўтарилганда”, бугун ёзганлари эртага ўзларининг фойда ёки зарарига ҳужжат бўлиши, қалам аҳли эшитган нарсасини текшириб кўрмасдан қоғозга туширмаслиги аён бўлади. Ҳар қандай нохуш ва бемаъни материалларни одамларни ҳайратга солиш мақсадида қасддан Ислом шиорларига боғлаб ёзишдан сақланиш керак.
Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам муборак ҳадиси шарифларида: “Эшитган нарсасини гапиравериши кишининиг гуноҳкор бўлишига кифоя” (Имом Муслим ривояти), дейилган. Демак, эшитган нарсани ёзавериш, билиб-билмай динимизни маломат қилавериш ҳам катта ва оғир жиноят экани ойдинлашади.
Ҳаммани лол қолдирадиган ё кенг оммани жалб этадиган материал ёзаман дея, арзон шуҳратга учиб, Ислом шиорларига зарар етказиш – журналистика этикасига ҳам, миллатимиз ахлоқига ҳам, муборак динимиз таълимотига ҳам мутлақо тўғри келмайди!
Ҳар бир сўзимизни ёзишга чоғланар эканмиз, онгимизда Яратган Парвардигоримиз – Аллоҳ таоло ва Унинг Расулининг бизни огоҳлантирган каломлари, аждодларимиз ибрати, Ислом дини қадр-қиммати шаклланса, сўз айтиш масъулиятини янада теранроқ англаган бўлар эдик. Зотан, қалам аҳлларининг шарафли касбида қўлга киритадиган ютуқларини таъминловчи муҳим омил шу аслида.
Шу ўринда яна бир жиҳатни таъкидлаш керак. Оммавий ахборот воситаларига оид қонун ҳужжатларида ҳам бирор-бир ташкилот ёки шахс фаолиятига оид хабарни тарқатишдан аввал, унинг тўғрилиги ва ҳаққонийлигини текшириш қайд этилган. Ўзбекистон Республикасининг “Оммавий ахборот воситалари тўғрисида”гиҚонунининг (янги таҳрири) 5-моддасида: “Оммавий ахборот воситалари қонун ҳужжатларига мувофиқ ахборотни излаш, олиш, тадқиқ этиш, тарқатиш, ундан фойдаланиш, уни сақлаш ҳуқуқига эга ҳамда тарқатилаётган ахборотнинг холислиги ва ишончлилиги учун белгиланган тартибда жавобгар бўлади”, деб алоҳида кўрсатиб қўйилган.
Халқимиз ардоқлайдиган мўътабар масканларга шундай муносабатда бўлиш – юртимиз тинчлигига рахна солиш, халқ орасида фитна қўзғатиш ёки “кўринмас кучлар”нингнайрангига учишдан бошқа нарса эмас. Бундай хатолар такрорланмаслиги учун муқаддас динимиз шаънига путур етказаётган кимсаларга етти ўлчаб, бир кесмаса, ишини Худонинг Ўзи тўғрилаб қўйиши мумкинлигини эсларидан чиқармасликларини таъкидлаймиз.
Хулоса қилиб айтганда, бугун шуҳратнинг кетидан қувиб, “миш-мишлар”га учиб, уйдирма ахборот тарқатаётган, асоссиз мақолалар ёзиб, динимизни ҳақоратлаётган муаллифлар тутумида, фикру зикрида шайтоний “мен!” устувор. Улар “мен”ини кибр билан йўргаклаб олишган. Бундайларни, аввало, огоҳлантириш зарур. Шунда ҳам тийилмаса, уларга Аллоҳнинг Ўзи кифоя: агар хоҳласа, шу дунёнинг ўзида, хоҳласа, охиратда жазо беради.
Илоҳо, ўзларимизни ҳам, фарзанд-зурриётларимизни ҳам меҳрибон Парвардигоримиз буюрган, жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам тавсия этган, ўтганларимизнинг руҳи шод бўладиган, халқимизни хурсанд қиладиган, ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон ИНОМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
ЎзА
