Мақолалар

Даврий нашрларимизда: Ҳалол ва ҳаромни билиш жуда муҳимдир

Сурхондарё вилояти бош имом-хатиби Алиакбар САЙФУДДИНОВ билан суҳбат

 

– Ассалому алайкум, дом­ла. Динимиз ҳалоллик, тўғрилик ва поклик асосига қурилган. Аллоҳ таоло бизга нимани буюрган бўлса, фойдамиз учун, нимадан қайтарган бўлса, зарар кўрмаслигимиз, яъни, яна фойдамиз учундир. Маъқул кўрсангиз, бугун ҳалол ва ҳаром тушунчаси ҳақида суҳбат қилсак...

 

– Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳ. Дарҳақиқат, бу мавзу, айниқса, бугунги кунда кўпроқ эсланишга, эслатилишга лойиқ, ҳатто зарурият деб ўйлайман. Чунки аввалги даврларга қараганда ҳозир кўплар ризқни қандай топиш эмас, нима қилиб бўлса ҳам топиш баҳсига киришиб кетгандай... Маркаб минишни билган киши уни шамолдай учириб ҳайдашдан олдин қандай қилиб тўхтатишни ўрганиши лозим. Чунки бусиз у ҳалок бўлади. Тўхта­тиш ускунаси эса уловнинг ҳаракатланишига халақит бериш учун эмас, балки хавфли ва муҳтож бўлган пайт фойдаланиш учун қўйилган.

Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Аллоҳ амри билан кемаларнинг сузиши ҳамда (у кемаларда) Унинг фазли (ризқи)дан исташларингиз ва шукр қилишларингиз учун сизларга денгизни бўйинсундириб қўйган зотдир. У ўз томонидан сизларга осмонлардаги ва Ердаги барча нарсаларни бўйинсундирди. Албатта, бунда тафаккур қиладиган қавм учун аломатлар бордир» (Жосия сураси, 12–13-оятлар).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Аллоҳ китобида ҳа­лол қилган нарса ҳалол, ҳаром қилган нарса ҳа­ром, сукут қилган нарса афвдир. Аллоҳдан офиятни сў­ранглар. Чунки Аллоҳ эсдан чиқаргувчи эмас, дедилар. Сўнг бу оятни ўқиди­лар: “Парвардигорингиз унутувчи эмасдир”» (Марям сураси, 64-оят)(Имом Абу Довуд ривояти).

Демак, шариатимизда ҳалол дейилган нарсалар Аллоҳга яқинлаштиради. Ҳаром қилинганлари Аллоҳ­дан тўсади.

 

– Моида сурасининг 87-оятида: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳ сизга ҳа­лол қилган пок нарсаларни ҳаром қилмангиз. Ҳаддингиздан ошманг. Албатта, Аллоҳ ҳаддидан ошувчиларни севмас”, деган амр келади...

– Ақли расо инсон қандай қилиб Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳалол, ҳалол қил­ган нарсани ҳаром дейиши мумкин?! Инсон ҳаром нарсани ҳалол, ҳалол нарсани ҳаром дейишга журъат қилган пайт катта гуноҳ­га ботади. Ахир, Исломда мут­лақ маҳрум бўлиш йўқ. Ҳалол ҳаромдан бе­ҳожат қилинган. Аллоҳ инсонга покиза йўлни кўрсатган. Масалан, эркак аёлни, аёл эркакни истаса, никоҳ ор­қали бир-бирларига етишишлари мумкин. Шун­дай экан, Аллоҳнинг ҳукми­ни ўзгартирмоқчи бўлган кимсанинг ҳолига вой бў­лади.

 

– Ҳаром амал аниқ – зи­но, қотиллик, хамр, ўғ­рилик... Ҳалол ҳам рав­­шан: тоат, намоз, рў­за, ҳаж, закот каби. Икка­ласи­нинг ўртасида шубҳали ишлар ҳам бор. Шундайми, домла?!

– Шубҳалар бир жиҳат­дан ҳалолга, бир жиҳатдан ҳаромга ўхшайди. Расулул­лоҳ соллаллоҳу алайҳи ва сал­лам: “Ҳалол ҳам аниқ, ҳаром ҳам аниқ. Ик­ка­ла­си­нинг ўртасида шубҳа­лар бор. Ким дини ва обрў­йини сақлаш учун уларни қилмаса, саломат бўлади ва ким улардан бирини қилса, ҳаромга дучор бў­лиши мумкин”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

 

– Минглаб ҳаром қи­линган ва минглаб ҳа­лол қилинган ҳукмлар бор. Буларнинг ҳалол-ҳа­ромлигини қандай қоида билан биламиз?

– Манфаат зарарнинг ус­тига қурилса, у ҳаром бўла­ди. Қайси иш фойданинг усти­га қурилса, у ҳалолдир. Маса­лан, ўғрилик қилиш киши­га фойда келтириши мумкин, лекин моли ўғирланган ки­ши­га зарар келтиргани учун ҳаром. Бошқа шаҳардан одамлар эҳтиёжи учун нарса олиб келиб, бироз фойда билан сотишда эса ҳеч кимга зарар йўқ. Демак, бу иш ҳалол. Бунда, албатта, савдо илмига амал қилиш муҳим­дир. Шунингдек, бошқа эҳ­тиёжларимизда ҳам Аллоҳ таоло биз бандалари­га ҳалол ва фойдали жиҳат­ларни аниқ кўрсатиб қўй­ган. Ҳар бир сўз ва ама­лимиз учун Ўзи­­нинг ҳу­зурида, албатта, ҳисоб беришимизни унут­майлик.

 

Абдулатиф АБДУЛЛАЕВ

суҳбатлашди.

Read 1908 times

Мақолалар

Top