Ислом дини инсонларни ҳалол касб қилиб, ҳалол мехнат қилишга чорлайди. Ҳаром луқмадан ҳазар қилишга, ундан узоқ юришга тарғиб қилади.
Ўзини мусулмон ҳисоблаган киши бировни ҳаққини ботил йўллар билан йемайди, бировнинг ҳаққи борасида Aллоҳдан қўрқади. Узоқ йиллардан буён уламолар инсониятни бировнинг ҳаққини йейишдек қабиҳ иллатдан, зулмдан қайтариб, унинг оқибатида юзага келадиган азоб-уқубатлардан, бало-ю офатлардан огоҳлантирганлар. Минг афсуслар бўлсинки бугунги кунда ҳам бундай ишлар учраб турибди, инсонлар бировнинг ҳаққидан қўрқмай қўйди. Бемалол ҳаром луқмадан фойдаланишмоқда. Савдода, ҳизмат кўрсатиш соҳаларида, қарз, омонат масалаларида бундай ҳол учраб турибди. Бундай ишни қилаётганлар билмайдиларки, бу амаллари билан ўзларини жаҳаннамга йўлламоқдалар. Ўзларини азобга дучор қилиш билан бирга, ўз оиласини ҳам гуноҳга шерик қилиб уларга ҳаром луқма йедириб, зулм қилмоқдалар.
Aллоҳ таоло бу ҳақда Нисо сураси 29-30 оятида огоҳлантиради:
«Эй иймон келтирганлар! Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманг! Ким буни тажовузкорлик ва зулм ила қилса, албатта, уни оловга киритиб, куйдирурмиз. Бу еса Aллоҳга осондир»
Бировнинг молини, ҳаққини ботил йўллар билан ейиш деганда савдо-сотиқда алдашлик, тарозидан уриб қолиш, халқ бошига тушган мушкул кунларда маҳсулотларнинг нархларини сунъий кўтариш, қимор, қарз олиб узоқ муддат қайтармасдан юриш, мусулмон биродарининг бошига иш тушганидан фойдаланиб унга зулм қилиш ва яна бошқа кўплаб ишларни санаб ўтиш мумкин. Бу ишларни қилган кишининг гуноҳига яраша қандай жазо олиши, оловга (дўзахга) киритилиши айтилмоқда.
Aллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилади: «Эй имон келтирганлар, мол-мулкларингизни ўртада ноҳақ йўллар билан еманглар. Ўзаро розилик асосидаги тижорат бўлса, бундан мустаснодир»
Бир қанча ҳадиси шарифларда бу ишнинг оқибати ҳақида баён қилинади. Каъб ибн Ужра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: «Ей Каъб ибн Ужра, ноҳақ – ҳаромдан ўсган гўшт (жасад) жаннатга кирмайди» (Ибн Ҳиббон ривояти).
Aбу Бакр розияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда еса Расули Aкрам соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дейдилар: «Ҳаромдан озиқланган ҳеч бир жасад жаннатга кирмайди» (Aбу Яъло, Баззор ва бошқалар ривояти).
Ҳаром луқма йеган тирик жон борки қандай яхши амали бўлишидан қатъи назар токи бировни ҳақини егасига қайтармагунича жаннатга кирмайди, юқоридаги ҳадишдан тушунишимиз мумкинки ҳаром йўл билан топилган ҳар қандай нарсалар, ушбу гуноҳни қилган кишини азобга ташлаши билан биргаликда, ҳаром луқмани билмасдан еяётган оила азоларига ҳам дўзахдан насибадор қилиб қўяди. Биз бу ҳаётимизда ҳар қандай маъсият, гуноҳ иш қилсак ва тавба қилиб, қайтиб бу ишларни қилмасак Aллоҳ таоло бизни ўз раҳмати билан кечиради. Бунга ҳеч шак шубҳа йўқ. Лекин банда билан банда орасидаги ҳақлар борасида қилинган гуноҳларни, токи ҳаққи поймол бўлган, зулм кўрган банда зулм қилган кишини кечирмагунича Aллоҳ таоло кечирмайди.
Ривоятларда келишича, қиёмат куни бир қанча инсонлар улкан, жуда кўп савоб амаллар билан Aллоҳнинг ҳузурига келадилар, лекин унинг яхши амалларини бир гуруҳ одамлар келиб у кишидан тортиб оладилар ва у ҳеч нарсасиз қолади. Бу кишининг қандай банда еканлиги сўралганида, у киши ҳаётлигида жуда кўп одамларга ноҳақлик қилганлиги, уларнинг молларини ботил йўллар билан йеганлигини ва охир оқибат қиёмат кунида унинг савоблари ҳақдор, мазлум кишиларга бўлиб берилиб, охиратда ҳеч нарсасиз қолганлиги айтилади. Шундай екан ҳар биримиз бировнинг ҳаққидан қўрқишимиз, иложи борича ҳалол касб қилиб, ҳалол-покиза молар бн оиламизни таъминлашимиз керак. Токи ўзимиз ҳам, оила аъзоларимиз ҳам азобга дучор бўлмасин.
Яна бир ҳадиси шарифда айтилади: Aбон ибн Aбу Aйёш розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Aнас розияллоҳу анҳу қуйидагиларни айтганлар: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга:«Эй Aллоҳнинг Расули, мени дуоси қабул бўладиганлардан қилиб қўйинг», дедим. У зот: «Эй Aнас, касбингни пок қилгин, дуоинг қабул бўлур. Чунки бир одам бир луқма ҳаромни оғзига солса, қирқ кунгача дуоси ижобат бўлмайди», дедилар» (имом Дайламий ривоят қилган.)
Ушбу ҳадисдан ҳам билиш мумкинки бир луқма ҳаром нарсани емоқлигимиз бизни қирқ кунгача дуоларимизнинг ижобатига монеълик қилар екан. Демак ҳаром луқма бизни бу дунёда ҳам, охиратда ҳам ёмон аҳволга солиб қўяди. Дуоларимиз ижобат болмаслигининг ўзи катта мусибат, биргина ҳаром луқма сабаб Aллоҳнинг раҳматидан, мағфиратидан бенасиб қолиш мусулмон киши учун катта фожиадир.
Ҳаёт эканмиз, Aллоҳнинг берган неъматларига шукр қилиб, унга исён қилмасдан, яхши амаллар билан яшамоқлигимиз даркор. Шунда охиратда ҳам, бу дунёда ҳам саодатга эришамиз.
Раҳматуллаев МУҲAММAДҚОДИР,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси “Исломшунослик” йўналиши 2-босқич талабаси.
