Баъзан вафот қилган кимсадан қолган мерос молини ҳаммасини катта фарзанд еб юбориб, бошқаларига ҳеч нарса қолмайди.

Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло мазкур зулм қилинган кичик фарзандларга нажот бериб, молини зиёда этади ва бой қилиб қўяди.

Ўша мерос молини еб юборган катта фарзандни фақир этиб, кичиклари эшигига келадиган қилиб қўяди.
«Аллоҳ Ўз ишида ғолибдир. Лекин одамларнинг кўпи билмаслар».
(Юсуф сураси, 21-оят).

Шайх Муҳаммад Ротиб Нобулсий

Таржимон изоҳи:

Ҳозирги пайтда халқимиз мерос масаласига жуда эътиборсиз бўлиб қолган. Биров вафот қилгач уни уйида мерос бўлинмай туриб таомланиш ножоиздир, чунки маййитдан қолган мол-меросхўрлар моли бўлиб, уни ейиш ҳаромдир.

Шунингдек, мерос молига кўп ҳолда уйда қолган фарзанд эга бўлиши ҳам бор гап. Меросхўрлар ҳақи паймол бўлаётгани ҳеч кимни қизиқтирмайди.

Намоз, рўза каби арконлардан фарқли ўлароқ, меросдаги улушларнинг деярли ҳаммаси Қуръон оятлари билан собит бўлган.

Шу каби маййитдан қолган мол дунёда фақатгина ўғиллар эмас, гарчи турмуши ва эри бўлса-да қизларнинг ҳам ҳаққи бор.

Вафот қилган кимса ота ёки она бўлиб, уларнинг ҳаётлик даврида кимнингдир номига ўтказиб қўйган уй ёки машина каби нарсалари ўша ўтказилган одамнинг мулки ҳисобланиб, мерос молига қўшилмайди.

Мусулмонлар бировга зулм қилиш, ҳақини ноҳақ ейишдан қўрқишади. Аммо нимагадир айнан мерос масаласида мана шу икки нарса борлигига эътибор қилишмайди.

Ота вафот қилгач барча ўғил қизлар мерос моли бўлиниб бўлгач онага ёки уларнинг бирига ўз улушларини ҳадя қилишлари жоиз.
Қайнотам вафот қилди.

Аҳлиямиз таъзия кунлари ота уйда бўлди. Мерос моли бўлиниб, аҳлиямизга 1750 доллар тегибди.
– Мерос молини онамга ҳадя қилдим, розимисиз? – деди у.
– Албатта, розиман, бу сизнинг молингиз, нима қилиш ўзингизнинг ихтиёрингизда, – дедим.
Хурсанд бўлиб:
– Раҳмат, ака-укалар, опа-сингиллар ҳаммамиз онамга ҳадя қилдик, – деди.

Мерос бўлинишига мисол:
Масалан, ота вафот қилиб ундан юз миллион сўм пул қолди. Аёли, икки ўғли ва икки қизи қолди.

Мерос молининг саккиздан бири аёлига тегади. Яъни ўн икки миллион беш юз минг. Қолган саксон етти миллион беш юз мингда уч ўғилнинг ҳар бирининг ҳиссасидан икки қизнинг ҳар бирини ҳиссаси бир баравар кам бўлади.

Шунда уч ўғил йигирма бир миллион саккиз юз етмиш беш мингдан олишади. Икки қизга ўн миллион тўққиз юз ўттиз етти минг сўм тегади.

Мана шу билан Аллоҳ таоло буюрган иш амалга оширилиб, ҳамманинг ҳақи адо этилган бўлади.
Мерос масаласида аҳли илм устозларга мурожаат қилиниши энг мақбул ҳолат бўлади.

Суннатуллоҳ Абдулбосит