Аллоҳ таоло инсонни азизу мукаррам қилиб яратиш билан бирга ўз хатоларини тузатиш, гуноҳлардан фориғ бўлиш йўлини кўрсатган. Зеро, инсон борки, айбу нуқсон, гуноҳлардан ҳоли эмас. Бундай киши гуноҳ-хатолардан афсусланиш, уларга чин дилдан тавба қилиб, яхши амаллар қилишга ўтиши лозим.
Бутун инсоният отаси Одам алайхиссалом ҳам хато қилгандан сўнг тавба-тазарру орқали Ҳақ таоло мағфиратига ноил бўлди. Шу боис тавбага юзланиш, гуноҳларга истиғфор айтиш инсон наслига фарз қилинган азалий ҳукмдир.
Қуръони каримда марҳамат килинади: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга чин тавба қилинглар, шояд Раббингиз сизларнинг гуноҳларингизни ўчириб, остидан анхорлар оқиб турадиган (жаннатдаги) боғларга киритса!” (Таҳрим сураси, 8-оят).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Гуноҳларидан холис тавба қилган киши хеч биp гуноҳ қилмаган киши кабидир”, деганлар (Ибн Можа ривояти). Уламолар оят ва хадисларда зикр этилган тавбадан мурод шудир, дейишган.
Тавба гуноҳлардан қотган қалбни юмшатади. У қалб шифоси, унга роҳат бағишловчи улкан неъмат. Мўмин киши гуноҳларни кичик санамай, дарров тавбага шошилиши, улардан фориғ бўлиш орқали ваъда қилинган жаннат мукофотини қўлга киритишга ҳаракат қилмоғи лозим. Зеро, тавба жаннат ва дўзах ўртасидаги тўсиқдир.
Ҳатто Пайғамбар соллаллоху алайхи ва салламдек гуноҳ-хатолардан маъсум бўлган зот ҳам ҳар куни тавба қилиб, умматларини ҳам шунга чақирганлар: “Эй инсонлар, Аллоҳга тавба қилинглар ва Ундан доимо гуноҳлapингни кечиршиини сўранглар! Мен Аллоҳга ҳар куни юз марта тавба қиламан” (Имом Муслим ривояти).
Банданинг тавбаси қабул бўлиши учун бир неча шартлар бор. Аввало, банда қилган гуноҳ-хатоларидан изтироб чекиши, жони қийналиши, ич-этини ейиши, ҳузур-ҳаловати йўқолиб, уйқу ва оромдан кечишидир. Ваҳолангки гуноҳдан қайтмаган кишининг истиғфор ва надоматидан фойда йўқ. Агар инсон бир гуноҳга тавба қилсаю сўнг яна уни қайтарса, унинг тавбаси хақиқий саналмайди.
Тавбанинг яна бир шарти гуноҳларни бутунлай тарк этишдир. Бундай киши астойдил тавба қилиб, тоат-ибодат, садақа-эҳсонларни кўпайтиради ва ҳеч қачон умидсиз бўлмайди. Кишининг фақат солиҳ амаллар қилишга ўтиши эса тавбанинг қабул бўлгани аломатидир.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Яхшиликлар, албатта, ёмонликларни кетказади” (Худ сураси, 114-оят).
Муоз ибн Жабал розийаллоҳу анҳудан ривоят қилади: “Агар бир гуноҳ қилсангиз, унга каффорот бўладиган бир яхшилик қилинг. Махфий гуноҳга махфий яхшилик, ошкора гуноҳга ошкора яхшилик каффорот бўлади” (Имом Байхақий ривояти).
Банда гуноҳ ёки хатосига истиғфор айтса, меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ азза ва жалла унинг гуноҳларини, албатта, кечиради ва яхшиликдан умид қилинади. Аммо банда кибр ё ғурурга бориб, истиғфор айтишни канда қилса, ўзига зулм қилган, ўз зарарига ишлаган бўлади.
Ҳадиси Қудсийда Аллоҳ таоло: “Улуғлигим ва буюклигимга қасамки, то руҳи танасида экан, бандаларимга тавба эшиги очиқдир”, деган (Имом Аҳмад, Имом Абу Йаъло, Имом Хоким ривояти).
Тавба эшиклари доимо очиқ. Шундай экан, доимо тавба ва истиғфорни ўзимизга лозим тутиб, хайрли амалларда бардавом бўлайлик. Шунда гуноҳлар ҳатто тоғдек бўлса ҳам кечирилиб, улкан мукофотга сазовор бўламиз, иншоаллоҳ.
Фазлиддинхон Мухтаров,
Шаҳрисабз шаҳар бош имом хатиби
