www.muslimuz

www.muslimuz

Бугун, 17 сентябрь куни Тошкент шаҳридаги “Новза” жоме масжиди имом-хатиби, Тошкент Ислом институти устози Жалолиддин домла Ҳамроқуловнинг онлайн ҳадис шарҳи суҳбатларининг иккинчи сони бўлиб ўтади.

❕Бу галги машғулотда ҳадис мухлислари учун ажойиб туҳфа ҳозирланди. Устоз Жалолиддин домла Ҳамроқулов томонларидан онлайн машғулотда ўтган 10 сентябрь кунги суҳбатга оид савол берилади. Жонли эфирни кузатаётганлар орасидан ушбу саволнинг жавобини @OnlineHadisBot ботига тўғри ва тезкор жўнатган дастлабки уч кишига  “Риёзис Солиҳин” китоби туҳфа этилади.

? 2020 йил 17 сентябрь, пайшанба куни соат 15:00 дан бошлаб, онлайн- ҳадис шарҳи суҳбатларининг иккинчи сонини қуйидаги ижтимоий тармоқларимиз орқали тўғридан-тўғри кузатинг, бевосита иштирокчи ва совриндорга айланинг!

Youtube: MuslimTV https://www.youtube.com/channel/UCLbdL0ibb4zqlqe7LRNOSNQ/videos
Интернет телеканали: ITV.UZ https://itv.uz/#!/muslim
Facebook: MuslimUz https://www.facebook.com/muslimuzportal

 Мавзу юзасидан савол ва фикр-мулоҳазаларингизни
@OnlineHadisBot орқали жўнатинг.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Мўмин-мусулмонлар истаклари асосида Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф Ҳазратларининг шогирди, Имом Бухорий номли Тошкент Ислом инcтитутининг катта устози МУҲАММАД АЙЮБХОН ДОМЛА ҲОМИДОВнинг онлайн диний савол-жавоб дастури янги шакл ва инновацион усуллар ёрдамида тақдим этилмоқда.

Ислом – илм-маърифат дини. Инсон ўзи билмаган нарсасини уламолардан сўраб ўрганиши зарур. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Агар билмайдиган бўлсангиз, зикр аҳлларидан сўрангиз!”, деб буюрган (“Наҳл” сураси, 43-оят). Ҳазрати Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Билимсизликнинг давоси саволдир”, – дея баён қилганлар (Имом Абу Довуд ривояти).

2020 йил 18 сентябрь, жума куни соат 19:00 дан бошлаб, онлайн диний савол-жавоб дастурининг илк сонини кузатинг.

Саволларингизни @DiniySavolJavobBot телеграм боти ёки жонли эфир вақтида 97-900-92-94 телефон рақамига қўнғироқ қилиш орқали йўлланг!

Қуйидаги ижтимоий тармоқларимиз орқали савол-жавоб дастурини тўғридан-тўғри кузатинг ва бевосита иштирокчисига айланинг!

Youtube: MuslimTV  
Интернет телеканали : ITV.UZ
Facebook: MuslimUz

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Середа, 16 сентябрь 2020 00:00

2. БАҚАРА СУРАСИ, 130–138 ОЯТЛАР

وَمَن يَرۡغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ إِلَّا مَن سَفِهَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَقَدِ ٱصۡطَفَيۡنَٰهُ فِي ٱلدُّنۡيَاۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ١٣٠

130. Иброҳимнинг динидан ўз қадрини билмайдиган енгилтакларгина юз ўгирадилар. Биз дунёда Иброҳимни танлаб олганмиз, охиратда ҳам у солиҳлардан бўлур.

Яъни, Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳиссаломни Ўзининг ҳақ динига, тавҳидга даъват этиши учун танлаб олган. "Улул азм" пайғамбар, Аллоҳнинг дўсти бўлмиш Иброҳим алайҳиссалом айримлар даъво қилаётганидай йўлдан адашмаган, ҳидоят йўлида мустақим борувчидир ва у охиратда солиҳлигича қолади. Бу сўзлар Аллоҳ таоло томонидан Иброҳим алайҳиссаломга бўлган мақтовдир. У кишига Аллоҳнинг Ўзи ваҳий орқали: "Сени Ўзимга дўст тутганимнинг сабаби олишни эмас, беришни яхши кўришинг ва одамлардан ҳеч нарсани тамаъ қилмаслигингдир", деган. Қуръони каримнинг бошқа бир сурасида зикр этилишича, Иброҳим алайҳиссалом бундай деганлар: "Мен Ҳақ йўлга мойил ҳолимда юзимни осмонлар ва Ерни яратган Зотга қаратдим ҳамда мен мушриклардан эмасман" (Анъом, 79). Ҳеч ким ҳазрати Иброҳимнинг ҳаниф динини ёмон кўриб, ундан юз ўгирмаслиги керак, Аллоҳга ширк келтирмаслиги лозим. Ким ўз нафсига зулм қилса, ўз қадрини билмайдиган нодонлардан саналса, ҳидоят йўлидан адашиб, залолатга кетса, бу диндан юз ўгирган бўлади.

إِذۡ قَالَ لَهُۥ رَبُّهُۥٓ أَسۡلِمۡۖ قَالَ أَسۡلَمۡتُ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ١٣١

131. Парвардигори унга: "Бўйсун!" деганида у: "Оламлар Парвардигорига бўйсундим" деганини эсланглар.

Яъни, Парвардигорнинг Ўз халили (дўсти) Иброҳимни бундай олий мақомга кўтаришига сабаб: "Менга бўйсун, ихлос билан тоат-ибодатда бўл!" деганида Иброҳим алайҳиссалом Аллоҳ азза ва жалланинг амрига дарҳол жавоб қилди ва: "Эй Парвардигорим, Сенга ихлос билан ибодат қиламан, тоатингга сўзсиз бўйсунаман!" деди. Аллоҳ таоло айтади: "Иброҳим яҳудий ҳам, насроний ҳам бўлмаган, балки Ҳақ йўлдан тоймаган (ҳаниф) мусулмон бўлган ва мушриклардан бўлмаган" (Оли Имрон, 67).

Аллоҳга ва Унинг расулига ўзини таслим қилган ва билмаган илмини билувчи шахсга топширган киши ҳақиқий эҳтиёткор мўмин ҳисобланади. Кишининг мусулмонлик қадами Яратувчига таслим бўлиш ва бўйсуниш билан саботли бўлади. Билиш мумкин бўлмаган нарсани билишга уринган, таслим бўлишга ақли қаноат қилмаган кишини истаги холис тавҳиддан, соф маърифатдан, ҳақиқий имондан тўсиб қўяди. Ундай киши куфр билан имон, рост дейиш билан ёлғон дейиш, иқрор бўлиш билан инкор қилиш ўртасида сарсон бўлади. Яъни, васвасага гирифтор бўлиб, шакка тушиб на ишонган мўмин, на ишонмаган мункир бўлади. “Ислом” сўзининг маъноси ҳам «Аллоҳ ягона» деб эътиқод қилиш, унга бўйсуниш ва бутун қалб билан Унга ихлос қилиш ва Аллоҳ буюрган диний эътиқодга имон келтириш, Аллоҳ таолонинг яккаю ягоналигига ишонишдир. У юборган Пайғамбарга эргашган, Аллоҳнинг Ўзигагина бўйсунган ва таваккул қилган киши чин мусулмондир.

وَوَصَّىٰ بِهَآ إِبۡرَٰهِ‍ۧمُ بَنِيهِ وَيَعۡقُوبُ يَٰبَنِيَّ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰ لَكُمُ ٱلدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٣٢

132. Иброҳим буни ўғилларига ва шунингдек, Яъқуб ҳам васият қилиб: "Эй ўғилларим, Аллоҳ сизларга шу динни танлади, мусулмон бўлмагунингизча дунёдан ўтмайсиз", деди.

Иброҳим алайҳиссаломнинг ўзлари Парвардигорларига бўйсуниб, ширк асосига қурилган барча ботил динларни тарк этиш, тавҳидга асосланган (ҳаниф) динга амал қилиш билан чекланмай, фарзандларини ҳам, бошқаларни ҳам шунга даъват қилдилар. Иброҳим алайҳиссаломнинг набираси бўлмиш Яъқуб алайҳиссалом ҳам шундай васият қилган. Улар васият қилган дин аслида Исломдир, фақат улардан кейин келган авлодлар унинг номини ўзгартириб юборишди. Аллоҳ таоло айтади: "Чиройли амал қилувчи ҳолида ўзини Аллоҳга бўйсундирган ва тўғри йўл – Иброҳим динига эргашган кишидан бошқа кимнинг дини чиройлидир? Ваҳоланки, Аллоҳ Иброҳимни дўст тутгандир" (Нисо, 125). Барча пайғамбарлар алайҳимуссалом даъват этган дин аслида бирдир. Улар инсонларни оламни ягона Аллоҳ таоло яратганига иқрор бўлишга ва фақат Унга ибодат қилишга чақиришган. Улар етказган ҳукмлардагина фарқ бордир, асосий даъватларида эса фарқ йўқ. Аллоҳ таолонинг барча бандалар учун рози бўлган дини Исломдир. Ислом тавҳид динидир. Аллоҳ таоло юборган барча пайғамбарлар: Одам, Нуҳ, Иброҳим, Мусо, Исо, Муҳаммад алайҳимуссалом инсониятни асосда бир динга – Аллоҳ таолонинг улуҳиятда ва рубубиятда ягоналигига, Унинг китобларига, фаришталарига, расулларига ва қиёмат кунига имон келтиришга, фақат Унга ибодат қилишга даъват этишган (Шўро, 13). Пайғамбарлар даъват этган дин асосда бир бўлса-да, улар етказган ҳукмлар, яъни шариатлар турличадир. Шунинг учун кейин келган пайғамбар даврида аввалда ўтган пайғамбар етказган ҳукмлар (шариат) бекор бўлган. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом охирги пайғамбар бўлганлари сабабидан олдин ўтган барча пайғамбарларнинг етказган ҳукмлари (шариатлар) мансух бўлган. Пайғамбаримиз етказган ҳукмлар, яъни Ислом шариати қиёматгача боқийдир.

أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ حَضَرَ يَعۡقُوبَ ٱلۡمَوۡتُ إِذۡ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعۡبُدُونَ مِنۢ بَعۡدِيۖ قَالُواْ نَعۡبُدُ إِلَٰهَكَ وَإِلَٰهَ ءَابَآئِكَ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗا وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ١٣٣

133. Яъқубга ўлим келгач ўғилларига: "Мендан кейин кимга ибодат қиласизлар?" деганида, "Сенинг Илоҳинг, оталаринг Иброҳим, Исмоил ва Исҳоқларнинг Маъбуди бўлмиш ягона Илоҳга ибодат қиламиз ва Унгагина итоатда бўламиз", дейишганига гувоҳ эмасмидингиз?

Бу оят яҳудийлар ҳақида нозил бўлган. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: "Билмайсанми, Яъқуб вафот этаётганида ўғилларига яҳудийликни васият қилган эди", дейишган. Яъқуб алайҳиссалом ҳам вафотларидан олдин фарзандларини боболари Иброҳим алайҳиссаломнинг ҳаниф дини бўлмиш Исломга киришни васият қилганлар. У киши ўлимлари яқинлашганида фарзандларидан: "Мендан кейин кимга ибодат қиласизлар?" деб сўрайдилар. Шунда фарзандлари: "Сенинг илоҳинг бўлмиш Аллоҳ таолога, оталаринг Иброҳим, Исмоил, Исҳоқларнинг илоҳи бўлмиш ягона Аллоҳ азза ва жаллага тоат-ибодатда бўламиз", дейишади. Муфассирларнинг ёзишича, Иброҳим алайҳиссаломнинг Ҳожар исмли аёлларидан Исмоил алайҳиссалом, Сора исмли аёлларидан Исҳоқ алайҳиссалом туғилган. Ибн Касир айтади: "Исҳоқ акаси Исмоил туғилишидан ўн тўрт йил ўтиб, отаси Иброҳимнинг ёши юзга яқинлашиб қолганида дунёга келди. Исҳоқ туғилиши ҳақида башорат берилганида онаси Соранинг ёши тўқсонда эди". Яъқуб алайҳиссалом эса Исҳоқ алайҳиссаломнинг ўғли бўлган. Ибн Касирнинг айтишича, "Аҳли китоблар Исҳоқ алайҳиссаломнинг қирқ ёшларда, оталари Иброҳим алайҳиссалом ҳаётлик чоғларида уйланганини зикр этишади. Исҳоқ алайҳиссаломнинг Тавомийн исмли хотинидан Айс ва Яъқуб дунёга келишган".

تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡۖ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَلَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡۖ وَلَا تُسۡ‍َٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ١٣٤

134. Улар ўтиб кетган бир умматдир. Уларнинг амаллари ўзларига, сизларнинг амалларингиз ўзларингизгадир. Сизлардан уларнинг қилмишлари ҳақида сўралмайди.

Яъни, эй инсонлар, ўтиб кетган аждодларнинг қилмишлари ҳақида сиздан сўралмайди, уларнинг амалларига яраша жазолаш ёки мукофотлаш Парвардигорингизнинг Ўзига ҳаволадир. Сизлар ўзларингиз қилаётган амалларга эътиборли бўлинг, Аллоҳга осийлик қилманг, Унинг амрларига бўйсунинг, Аллоҳ ва Унинг ваҳийларини асло инкор қилманг! Ўтмишдагилар ҳам, сизлар ҳам – ҳамма ўзининг қилган амалига ўзи жавоб беради. Ким (хоҳ кофир, хоҳ мусулмон) бу дунёда қўлидан келадиган ҳаракатни қилса, амалига яраша самарасини камситилмасдан тўлиқ олишини Аллоҳ таоло кафолатлаган. Охират учун ҳаракат ҳеч қачон бу дунёни тарк этишни талаб этмайди. Инсон имонли бўлса, дунё учун қилган амалларини имонли ҳолда бажариб, охиратда ҳам, бу дунёда ҳам улуғ мақомга эришади. Исломда қуруқ гап (ёки ният)нинг эътибори йўқ, балки айтилган гап (ёки ният)ни амал билан тасдиқлаган, яъни, фақат Парвардигорга ибодат қилиб, фақат Унга суянганларнинг мукофоти жаннатда мангу қолишдир. Тиллари билан айтган гапларга амал қилиш керак бўлганида юз ўгириб, бошқа томонга кетадиганлар мўмин эмас, мунофиқдирлар. Аллоҳ таолога ва Пайғамбарга ишонмай, фақат бу дунё ҳаёти ва зийнатини хоҳлаб амал қилганлар бу дунёда фақат орзуларига эришадилар, аммо охиратда улар учун дўзах оловидан бошқа ҳеч нарсага эриша олмайдилар, чунки улар охират ҳаёти учун ҳеч бир амал қилмаганлар.

وَقَالُواْ كُونُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰ تَهۡتَدُواْۗ قُلۡ بَلۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ١٣٥

135. Улар: "Яҳудий ё насроний бўлинглар, ҳидоят топасизлар", дейишади. (Эй Муҳаммад), "Йўқ, Иброҳимнинг ҳаниф динида бўламиз, у мушриклардан эмас эди", денг.

Ушбу оят Мадина яҳудийларининг бошлиқлари Каъб ибн Ашроф, Молик ибн Сайф, Абу Ёсир ибн Ахтоб ва Нажрон насронийлари ҳақида тушган. Улар мусулмонлар билан дин борасида тортишишди. Ҳар бир фирқа ўзини Аллоҳ динига ҳақлироқ деб даъво қиларди. Яҳудийлар: "Пайғамбаримиз Мусо барча пайғамбарларнинг, китобимиз Таврот барча китобларнинг, динимиз барча динларнинг афзалидир" дея Исо ва Муҳаммад алайҳиссаломларга, Инжил ва Қуръонга куфр келтиришди. Насоролар эса: "Набийимиз Исо барча набийларнинг, китобимиз Инжил барча китобларнинг, динимиз эса барча динларнинг афзалидир" дея Муҳаммад алайҳиссаломга ва Қуръонга кофир бўлишди. Буларнинг ҳар бири мусулмонларга: "Бизнинг динимизга киринглар, ундан бошқа дин йўқ" дея ўз динларига даъват қилишар эди.

“Ҳаниф” сўзи луғатда «чин эътиқоддаги, тақводор» маъноларини англатади. Исломгача бўлган даврда турли қабила бутлари ва санамларга сиғинишни рад этган, тавҳидга (яккахудоликка) астойдил имон келтирган, зоҳид ва тақводор, аммо яҳудийлик ёки насронийликка қўшилмаган ва Иброҳим алайҳиссаломнинг динларида бўлган кишилар «ҳанифлар» деб аталган. Қуръони каримда Иброҳим алайҳиссаломнинг ўзлари ҳам «ҳаниф» деб номланган. Милодий саккизинчи-тўққизинчи асрлардан бошлаб ҳаниф кўпинча «мусулмон», ҳанифлик дини эса «Ислом» маъносида қўллана бошлаган.

قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَآ أُوتِيَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ١٣٦

136. (Эй мўминлар), "Аллоҳга, бизларга туширилган нарсага, Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб ва уларнинг авлодига туширилган нарсага, Мусо ва Исога, бошқа пайғамбарларга Парвардигорлари томонидан берилган нарсаларга имон келтирдик. Уларнинг ҳеч бирини ажратмаймиз ва Ўзига бўйсунамиз", денглар.

Аллоҳ таолонинг барча пайғамбарларига ва уларга туширилган нарсаларга истисносиз ишониш имон шартларидан биридир. Пайғамбарларнинг вазифаси имон келтириб, тоат-ибодат қилган инсонларга жаннат башоратини қилиш, куфр ва исёнда бўлган инсонларни дўзах азобидан огоҳ этиш, инсонларга дунё ва дин ишларида улар муҳтож бўлган нарсаларни баён этишдир. Пайғамбарларнинг барчаси Одам наслидан, гуноҳ, куфр, туғёндан асралган, пок, ақл ва ибодатда комилдирлар. Уларнинг барчаси бир динда – Ислом динидадир. Зеро, уларнинг барчаси ўз қавмларини фақат Аллоҳ таолога ибодат қилишга, Унинг улуҳиятига, рубубиятига, исм ва сифатларига ширк келтирмасликка даъват қилишган. Улар зиммаларига юкланган вазифаларни тўла адо этишган. Пайғамбарларнинг боши Одам алайҳиссалом, охирлари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламдирлар. Қуръони каримда йигирма беш пайғамбарнинг номи зикр этилган: булар – Одам, Идрис, Нуҳ, Ҳуд, Солиҳ, Иброҳим, Лут, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб, Юсуф, Айюб, Зулкифл, Шуъайб, Мусо, Ҳорун, Довуд, Сулаймон, Илёс, Алясаъ, Юнус, Закариё, Яҳё, Исо ва охирги пайғамбар Муҳаммад алайҳимуссаломлардир. Узайр, Луқмон, Зулқарнайн номлари ҳам Қуръонда келган, уларни баъзилар набий деса, баъзилари валий дейишган, бунда ихтилоф бор. Одам, Нуҳ, Иброҳим, Мусо, Исо, Муҳаммад алайҳимуссалом шариат соҳиблари бўлишгани учун "Улул азм" пайғамбарлар дейилади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳунинг ривоят қилишича, "Аҳли китоблар Тавротни ибронийча қироат қилиб, уни Ислом аҳлига арабча тафсир қилишар эди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: "Аҳли китобларга ишонманглар ҳам, уларни ёлғончи ҳам деманглар, уларга: "Аллоҳга, бизларга туширилган нарсага, Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб ва уларнинг авлодига туширилган нарсага, Мусо ва Исога, бошқа пайғамбарларга Парвардигорлари томонидан берилган нарсаларга имон келтирдик. Уларнинг ҳеч бирини ажратмаймиз ва Ўзига бўйсунамиз", денглар" (Бухорий ривояти).

فَإِنۡ ءَامَنُواْ بِمِثۡلِ مَآ ءَامَنتُم بِهِۦ فَقَدِ ٱهۡتَدَواْۖ وَّإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا هُمۡ فِي شِقَاقٖۖ فَسَيَكۡفِيكَهُمُ ٱللَّهُۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ١٣٧

137. Улар ҳам сизлар каби имон келтиришса, тўғри йўлни тутган бўлишади, агар юз ўгиришса, демак сизларга адоватдадирлар. Сизга (эй Муҳаммад), Аллоҳнинг Ўзи кифоядир. У эшитувчи ва билувчидир.

Аҳли китобларга ҳам Аллоҳнинг сўнгги дини бўлмиш Ислом таклиф этилган, аммо улар саркашликлари, ғурурлари сабабидан исломиятни тан олмай келишяпти. Тан олиш уёқда турсин, ўз манфаатларидан келиб чиқиб, Исломга, мусулмонларга ҳар жабҳада фаол кураш олиб боришяпти. Ваҳоланки, Аллоҳ таоло Ислом динини бутун инсоният учун охирги ҳақ дин деб танлаган, Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом эса қиёматгача барча инсонларга юборилган сўнгги пайғамбардирлар. Ислом барча замонларнинг ва ҳамма умматларнинг динидир. Олдин ўтган пайғамбарларники каби муайян аср, баъзи замонларгагина тегишли муваққат рисолат эмас. Исломгача барча пайғамбарлар маҳдуд бир замонга юборилган бўлса, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам қиёматга қадар боқий бир рисолат эгаси, пайғамбарларнинг охиргиси, якунловчисидирлар. Исломдан кейин бошқа бир шариат келмайди. Қуръони каримдан сўнг бошқа китоб нозил бўлмайди. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломдан кейин бошқа пайғамбар келмайди.

Пайғамбар алайҳиссаломга динни ёйиш йўлидаги машаққат ва озорларни енгишда, дин душманларининг кирдикор ва ҳужумларига қарши курашда Аллоҳ таолонинг Ўзи кифоя қилади. У эшитувчи ва билувчидир. Аллоҳ таолонинг сифатларидан бири ал-Алиймдир, яъни ҳар бир нарсани билувчи, бўлган ва бўладиган, аввалги ва охирги, зоҳир ва ботин нарсаларнинг барчасини билувчидир. У Зотнинг сифатларидан яна бири ал-Самиъ, яъни ҳар бир нарсани эшитувчидир. Тилларнинг турли-туман бўлиши, ҳожатларнинг ҳар хил бўлишига қарамай У нидоларнинг ҳаммасини эшитадиган Зотдир. Унинг эшитишида махфий сўз билан очиқ сўз баробардир. Аллоҳ таолонинг эшитиши овозларнинг ҳаммасини қамраб олган. Унга овозлар аралашиб кетмайди. Овозлардан баъзисини эшитиши бошқасини эшитишдан Уни чалғитмайди. Сўровларнинг турли туман бўлиши Уни адаштириб юбормайди.

صِبۡغَةَ ٱللَّهِ وَمَنۡ أَحۡسَنُ مِنَ ٱللَّهِ صِبۡغَةٗۖ وَنَحۡنُ لَهُۥ عَٰبِدُونَ١٣٨

138. "Аллоҳнинг сибғасини қабул қилдик, Аллоҳдан ҳам яхшироқ сибға берувчи борми? Унгагина ибодат қиламиз".

Ояти каримадаги "сибға" сўзининг маънолари кўп: у "бўёқ, ранг, ҳақ дин, эътиқод, насронийлардаги чўқинтириш маросими" маъноларини англатади. Бу ўринда калима "ҳақ дин" маъносида келган. Парвардигор мусулмонларга қарата: "Сизлар Аллоҳ таоло рангини, яъни ҳақ динини қабул қилганмиз, чунки бу дин эргашувчиларни турли нопокликлардан халос қилади, бошқа рангга эҳтиёжимиз йўқ" денглар" деб буюрмоқда. Чунки насронийлар бола туғилса ё бир одам динларига кирса, энди холис насроний бўлди, деб уни сариқ рангга бўяшар эди. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо бундай дейди: "Насронийлар янги фарзанд туғилганидан етти кун ўтгач, ўзларининг махсус сувларида чўмилтиришар эди. Буни "маъмудия" (хатна ўрнида қилинадиган поклаш) дейишади. Шундай қилингандагина бола ҳақиқий насроний саналарди. Аллоҳ бу оятни шу муносабат билан нозил қилган".

Уйланишнинг шаръий ҳукми

Шариатда уйланишнинг ҳукми, кишининг жисмоний қуввати, оила масъулиятини уддалаши, уйланмаса, зинога кетиш хавфига кўра, беш хил бўлади:

  1. Уйланиши фарз. Бу ҳукм уйланишга, оилани боқишга лаёқатли ва хотинга зулм қилмайдиган кишилар учундир. Уйланмаса, зинога китиши аниқ. Улар уйланмасалар, катта гуноҳкор бўладилар.
  2. Уйланиш вожиб бўлган киши. Уйланмаса зинога кетиш хавфи бор, уйланса, хотинни боқа олади, унга зулм қилмайди. Бундай кишилар уйланмасалар, гуноҳкор бўладилар.
  3. Уйланиши суннат. Уйланмаса ҳам, ўзини зинодан сақлай олади. Уйланса, хотинини боқишга ва унга зулм қилмасликка қодир. Бундай кишилар уйлансалар савоб бўлади.
  4. Уйланиши ҳаром. Уйланса, хотинни боқа олмайди, унга зулм қилиши аниқ, жинсий алоқага қодир эмас. Бундай кишиларнинг уйланиши ҳаром. Жинсий алоқага қодир бўлиб, уйланишпга маблағи йўқ кишиларга Пайғамбаримиз, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, маблағ топгунга қадар рўза тутишни тавсия этганлар.
  5. Уйланипш макруҳ. Бу ҳукм уйланса, хотинини боқа олмаслиги ёки жинсий алоқага ярамаслиги эҳтимоли кўпроқ бўлган киши учундир.

Никоҳ маросими

Ҳанафий мазҳабимизда бировни бировга мажбуран никоҳ қилиш мумкин эмас. Шунга кўра, никоҳ вақтида қиз ё аёлдан: «Сиз мана бу фалончига турмушга чиқишга розимисиз», эркакдан: «Мана бу фалончининг ўзингизга жуфти ҳалол бўлишга розимисиз» каби иборалар билан энг камида икки эркак ёки бир эркак икки аёл гувоҳлигида сўралади.

Никоҳланувчилар бир-бирларининг розилик сўзларини, гувоҳлар ҳар икки томоннинг рози эканини билдирувчи сўзларини эшитишлари лозим.

Никоҳ саҳиҳ бўлиши учун ҳар икки томоннинг никоҳга розилиги, гувоҳлар бўлиши, аёл эркакка шаръан никоҳ қилиниши мумкин бўлиши, яъни, унга маҳрам бўлмаслиги шарт. Никоҳдан олдин маҳрнинг ҳаммаси ёки бир қисми берилиши лозим.

Маҳр шахсан аёлнинг ўзига берилиши лозим бўлган маълум маблағдир. Маҳрнинг миқдори аёл яшаб турган жой, у ердаги урф-одатлар, жамиятнинг иқтисодий аҳволига қараб белгиланади. Маҳр келиннинг ҳаққи бўлиб, ундан зўрлаб олишга куёвнинг ҳам, отасининг ҳам, ҳақлари йўқ. Аммо келин ўз ихтиёри билан отасига ёки куёвга қисман ёки ҳаммасини бериши мумкин.

Уйланиш мумкин бўлмаган аёллар

Уйланиш мумкин бўлмаган аёллар икки қисмга бўлинади. Биринчиси, уйланиш асло мумкин бўлмаган аёллар. Иккинчиси, вақтинча уйланиш мумкин бўлмаган аёллар.

Биринчи қисмга уч хил: 1) туғишганлик сабабли; 2) уйланиш сабабли; 3) эмиш сабабли уйланиш мумкин бўлмаган аёллар киради.

Нисо сурасининг 23-оятида шундай дейилади: «Сизлар учун оналарингиз, опа-сингалларингиз, аммаларингиз, холаларингиз, ака-укаларингизнинг қизлари, опа-сингалларингазнинг қизларига... уйланишларингиз ҳаром қилинди» (мазмуни).

Эмизиш (разоъ) сабабли уйланиш мумкин бўлмаган аёллар:

  1. Болани эмизган аёл ва у аёлнинг асли – онаси, онасининг онаси, улар аёлга она томонидан бўлсалар ҳам, ота томонидан бўлсалар ҳам барибир.
  2. Кишининг ўзидан бўлган қизи эмизган қизга, хотини эмизган разоъий (бир кишининг аёли бировнинг фарзандини гўдаклигида эмизса, эмизган аёл эмган болага нисбатан она кабидир) қизига, улар қанчалик пастга чўзилиб кетсалар ҳам, уйланиш ҳаром.
  3. Кишини эмизган аёл ва унинг қизларига, улар қанчалик пастга қараб чўзилиб кетсалар ҳам, уйланиши мумкин эмас.
  4. Кишининг хотинини эмизган разоъий онаси (туққан эмас) ва у онанинг онасига уйланиши мумкин эмас.

Имоми Аъзам мазҳабида разоъ собит бўлиш вақти ва эмган сутининг миқдори белгиланмаган. Бир марта эмса ҳам разоъ собит бўлади. Аммо эмган бола туғилганидан бошлаб, то икки ярим ёшга киргунича, яъни ўттиз ой муддат ичида бир марта эмса ҳам разоъ собит бўлиб, эмизган аёл эмган болага она ҳукмида бўлади.

Вақтинча уйланиш мумкин бўлмаган аёллар

  1. Бир киши бир вақтда опа-сингилни ёки аёл билан аммасини ёки аёл билан холасини никоҳида олиб туриши мумкин эмас.

Аммо опаси вафот этса, унинг синглисига уйланиши мумкин.

  1. Уч талоқ қилган хотини бўлса, у бошқа эр билан доим бирга яшашни ният қилиб, турмуш қилиши ҳамда у билан сахиҳ эр-хотинлик даврида жинсий алоқа қилган бўлиши лозим. Иккинчи эри ўлса ёки талоқ қилса, иддаси чиққанидан сўнггина биринчи эри билан яна қайта турмуш қуриши мумкин.
  2. Бировнинг никоҳидаги аёл ва иддаси тугамаган ёки эри вафот этган аёл.

Талоқ қилинган ёки эри вафот этган аёллар эрларидан ҳомила бор-йўқлиги аниқ бўлгунича маълум муддат бошқа турмуш қурмай туришлари шарт.

  1. Мушрика аёл (бутпараст) то мусулмон бўлмагунича. Аҳли китоб бўлган яҳудий, насроний аёлларга уйланиши мумкин. Аммо мусулмон аёлларнинг бошқа диндаги одамларга турмушга чиқишлари мумкин эмас.

Талоқ турлари

Динимизда талоқ қилиш эрнинг ҳаққи. Лекин эрга қачон хоҳласа, истаганидай талоқ қилавериш ихтиёри берилмаган. Талоқ чорасиз қолгандагина ишлатилиши керак. Қачон, қандай ишлатилса, шариатга мувофиқ бўлиши ҳам билдирилган. Шунинг учун фуқаҳолар талоқни икки турга бўлганлар.

1) Сунний – шариат кўрсатмаларига мувофиқ талоқ;

2) Бидъий – шариат кўрсатмаларига хилоф талоқ.

Бидъий талоқ қилган киши гуноҳкор бўлади. Сунний талоқ икки нарса: талоқ қилинган вақтга ва талоқнинг ададига боғлиқ бўлади.

Вақтга боғлиқ бўлгани, талоқ қилинган вақтда аёл ҳайздан пок бўлиши ҳамда шу покликда эр аёлга яқинлик қилмаган бўлиши лозим.

Ададга боғлиқ бўлган талоқ эса, аёлнинг пок ҳолида, унга яқинлик қилмасдан бир талоқ қилмоқдир. Чунки бир талоқ ражъий, яъни идда тугамай, никоҳсиз қайтадан ярашиш мумкин бўлган талоқдир. Бир талоқ қилганидан сўнг, тахминан уч ойга яқин вақт ичида эр талоқ қилган аёли билан, унинг розилигидан қатъи назар, никоҳсиз ярашиш хуқуқига эга. Мазкур муддат ўйлаш, ҳар томонни мулоҳаза қилиш учун берилган. Пушаймон бўлсалар, дарҳол ярашишлари мумкин.

Агар талоқ қилувчи юқоридаги кўрсатмаларга амал қилмай, аёлини ҳайз ҳолатида ёки талоқ ададини биттадан ошириб, икки, уч ё ундан кўп талоқ қилса, ундай талоқлар «бидъий», суннатга хилоф бўлиб, талоқ қилувчи гуноҳкор бўлади. Бунда албатта талоқ тушади.

Эр-хотин жанжаллашиб туришганида эр «кет», «йўқол», «бўшсан» каби лафзарни талоқ нияти билан айтса, талоқ тушади. Эр ҳазил қилиб, ўйнаб «талоқ», деса ҳам талоқ тушади.

Ҳанафий мазҳабида маст кишининг ҳамда биров томонидан талоқ қилишга мажбур қилинган кишининг ҳам талоғи талоқ ҳисобланади.

Агар эр бировга хотинини талоқ қилишни васият қилса ё ўзидан ноиб қилса, у ҳолда васият қилинган ва ноиб қилинган киши эр номидан талоқ қилиши мумкин.

Салоҳиддин Муҳиддиннинг

«Исломда оила, никоҳ ва талоқ масалалари»

китоби асосида тайёрланди.

 

 

КЕЙИНГИ МАВЗУ:

ИМОМИ АЪЗАМ НЎЪМОН ИБН СОБИТ

Понеділок, 14 сентябрь 2020 00:00

2, БАҚАРА СУРАСИ, 124–129 ОЯТЛАР

۞وَإِذِ ٱبۡتَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ رَبُّهُۥ بِكَلِمَٰتٖ فَأَتَمَّهُنَّۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامٗاۖ قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِيۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهۡدِي ٱلظَّٰلِمِينَ١٢٤

124. Эсланг, Парвардигори Иброҳимни бир неча сўзлар билан синаганида, уларни бажо қилди. Шунда У: "Сени одамларга йўлбошчи қиламан", деди. "Зурриётимдан ҳамми?" деди у. Аллоҳ: "Менинг аҳдим золимларга тааллуқли эмас!" деди.

Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳиссаломни тўрт нарсада имтиҳон қилган. Аввало тавҳидда: Аллоҳ таолони яккаю ягона деб эътиқод қилганлари учун ўтга ташландилар. Иккинчиси, мақсадлари йўлида ватандан, яқинлари ва қариндош-уруғларидан жудо бўлиб, хорижга чиқиб кетдилар. Учинчиси, маъсум гўдаклари ва покдомон хотинларини Аллоҳ таоло паноҳига топшириб, дин тарқатишга жўнадилар. Тўртинчиси, кўзларининг нури бўлган суюкли ўғиллари Исмоилни Аллоҳ таоло ризоси учун ўз қўллари билан сўймоқчи бўлдилар. Мана шу имтиҳонларнинг барчасидан яхши ўтиб, Парвардигорларини хушнуд этдилар. Шунинг учун Аллоҳ таоло бу зотга барча одамларга имомлик-йўлбошчилик мартабасини берди. Иброҳим алайҳиссалом йўлида бўлган зурриётларига ҳам шундай пешволик насиб қилади. Абдуллоҳ ибн Аббоснинг (розияллоҳу анҳумо) фикрларича, бу калимотлар Иброҳим алайҳиссаломнинг пешво қилинишлари; у зотнинг ўғиллари Исмоил билан Каъба биносини қуришлари, Ҳаж маносиклари; Мақоми Иброҳим; Маккада яшовчилар ризқларининг баракотли қилиниши; у кишининг зурриётларига Муҳаммад алайҳиссалом пайғамбар этиб юборилишлари тўғрисидаги оятлардир. Аллоҳнинг "Менинг аҳдим золимларга тааллуқли эмас" деган калимаси Иброҳим алайҳиссаломнинг келажакдаги ҳақ йўлдан адашиб, куфр ва бузғунчиликларга мубтало бўлган зурриётларига қаратилгандир. Яъни, Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳиссаломга айтди: Мен талабингни ижобат қиламан, аммо бу фақат сенинг наслингдан бўлган солиҳ кишиларга тегишли, улар пешво бўлишади, лекин улардан ким золим бўлса, улар пешволикка лойиқ эмаслар.

وَإِذۡ جَعَلۡنَا ٱلۡبَيۡتَ مَثَابَةٗ لِّلنَّاسِ وَأَمۡنٗا وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ مُصَلّٗىۖ وَعَهِدۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِ‍ۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيۡتِيَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلۡعَٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ١٢٥

125. Эсланг, Байтуллоҳни инсонлар тўпланадиган ва омонлик жойи қилиб бердик: "Иброҳим мақомини намозгоҳ қилиб олинглар". Иброҳим ҳамда Исмоилга: "Уйимни тавоф қилувчилар, эътикофдагилар, рукуъ-сажда қилувчилар учун покланглар", деб буюрдик.

Яъни, эй оқил инсон (ёки эй Аллоҳнинг элчиси), Биз Байтул-Ҳаром ва Каъбаи муаззамани одамларга бошпана ҳамда тинч-хотиржам, ҳар қандай хавф-хатардан холи, осойишта бир макон қилиб қўйдик. Шунинг учун бу Уйни тавоф этинглар, унда эътикоф (суннат амал бўлиб, дунё ҳаётидан узилиб, масжидда тоат-ибодат қилиш) ўтиринглар, намоз ўқинглар, Менинг зикрим ила машғул бўлинглар. Ривоят қилинишича, Одам алайҳиссалом жаннатдан Ерга тушганларида Аллоҳ таолонинг амри билан биринчи барпо қилган қилган уйлари Байтуллоҳ бўлган (шунинг учун у "Эски уй" ҳам деб аталади). Нуҳ алайҳиссалом замонларида бўлган тўфон балосида фаришталар Аллоҳ таолонинг амри билан ўша Уйни еттинчи осмонга олиб чиқиб кетишган. Ҳадиси шарифда келишича, ўшандан буён осмондаги Байтуллоҳни ҳар куни етмиш минг фаришта тавоф қилар, аммо Аллоҳнинг лашкари бўлмиш фаришталарнинг саноғи шу қадар беҳисоб эканки, ҳанузгача бир фаришта уни икки марта тавоф қилишга улгурмаган экан. Ана шу самога олиб чиқиб кетилган Байтуллоҳ (У Байтул-маъмур деб ҳам аталади) ўрнини Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳиссаломга билдириб, ўша жойга барча мусулмонлар учун қибла саналган Байтуллоҳни бино қилишни буюрган.

Байтуллоҳ (Масжидул-Ҳаром) Ер юзида тавҳид учун бино қилинган биринчи масжиддир. У Иброҳим алайҳиссалом умр бўйи курашган бутпарастлик вайроналари устига барпо қилинган. Мўминлар шу боис Каъбаи муаззамани тавоф қилишади, Аллоҳга тасбеҳ, ҳамдлар, дуолар айтишади, тавба-тазарруъларини изҳор этишади. Бунда Каъба ёки Ҳажарул-асвадга (қора тошга) эмас, балки Аллоҳ азза ва жаллага ибодат қилинади, сиғинилади. Ҳаж ибодатини фарз қилишдан мусулмонларни пайғамбарлар ўтган, ваҳий инган юртга савобли солиҳ сафарлари ихтиёр этилган. Ҳаж ибодатидан мурод инсонни ваҳий ватанига боғлаш, Аллоҳнинг омонатини кўтарган, уни одамларга мукаммал етказган даҳоларнинг сийратларига ошно этишдир. Аллоҳ таоло мусулмонларни замон ва макон тафовутига қарамай тавҳид дини бўлмиш Исломга боғланишларини ирода қилди ва улардан қодирларини динимиз тарихи муҳрланган муқаддас маконлар зиёратига таклиф этди. Оятдаги: "Иброҳим мақомини намозгоҳ қилиб олинглар" жумласи Иброҳим алайҳиссалом Масжидул-Ҳаромни қураётган вақтларида турган ерларини шарафлаш учун айтилмоқда (ҳозир бу жой алоҳида белгили қилиб ўраб қўйилган). Иброҳим алайҳиссалом Каъбани қураётганларида бир тош устида турганлар, ўша тош ўрни "Иброҳим мақоми"дир. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Каъбани етти марта тавоф (ибодат учун айланиш) қилиб, сўнгра мақом орқасида икки ракат намоз ўқидилар" (Бухорий ривояти). Ибн Касир айтади: "Иброҳим мақоми деб аталувчи бу тош қадимдан Каъба деворига ёпишиб туради, унинг ҳозирги жойи кираверишдаги эшикнинг ўнг тарафидадир. Иброҳим алайҳиссалом Байтуллоҳни қуриб бўлганларидан кейин бу тошни Каъба деворига қўядилар. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу уни Каъба деворидан ҳозирги ўрнига олдиради. Бу ишни қилишдан у кишини саҳобаларнинг ҳеч бири қайтармаган" (“Тафсиру Ибн Касир", 1-жилд, 170-бет).

وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِ‍ۧمُ رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنٗا وَٱرۡزُقۡ أَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ مَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُم بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ قَالَ وَمَن كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُۥ قَلِيلٗا ثُمَّ أَضۡطَرُّهُۥٓ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلنَّارِۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ١٢٦

126. Иброҳимнинг: "Парвардигорим, буни омонлик шаҳри қилгин ва Аллоҳга, охиратга имон келтирган аҳлини турли мевалар билан ризқлантир" деганини эсланглар. Аллоҳ: "Ким куфр келтирса, уни бироз фойдалантираман-да сўнгра дўзах азобига дучор қиламан, у ниҳоятда ёмон жойдир", деди.

Иброҳим алайҳиссалом келажакдаги зурриётларининг ҳам ғамини едилар, уларнинг ҳам фаровон яшашларини, бутпарастликдан узоқда бўлиб, Аллоҳни танишларини, ибодатли бўлишларини тилаб Парвардигорларига дуо-илтижо қилдилар. Ояти кариманинг биринчи қисми Иброҳим алайҳиссаломнинг Парвардигорларига дуоларидир. Яъни, "эй Аллоҳим, Сендан дуо қилиб сўрайман, Байтинг жойлашган Маккани одамлар хотиржам бўлиб, таскин топадиган шаҳар қилгин! Эй Аллоҳим, бу шаҳар аҳли орасидан Сенга ва Қиёмат кунига имон келтирганларни турли-туман неъмат ва мевалар билан ризқлантиришингни сўрайман". Аллоҳ таоло кофир кимсаларга ҳам бу дунёда ризқ ва бошқа неъматларни берса-да, аслида уларнинг борар жойи ниҳоятда ёмон дўзахдир. Аллоҳ бундайларни дўзах азобига гирифтор қиламан, деб ваъда беряпти. Дўзах азобидан нажот топиш учун "Иброҳим мақоми" (турган жойи) да намоз ўқишга ҳам буюрилган.

وَإِذۡ يَرۡفَعُ إِبۡرَٰهِ‍ۧمُ ٱلۡقَوَاعِدَ مِنَ ٱلۡبَيۡتِ وَإِسۡمَٰعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ١٢٧

127. Иброҳим билан Исмоил Каъба деворини кўтараётиб: "Эй Парвардигоримиз, биздан ушбуни қабул қил, Сенгина эшитувчи ва билувчисан", деганини эсланглар.

Яъни, эй оқил инсон, бу икки пайғамбар Байтуллоҳнинг асосини кўтараётиб бундай дуо қилишганини эсла: "Эй Парвардигор, бизлардан сўзимиз ва амалларимизни қабул айла, зеро, Сен сўзларимизни эшитувчи, ҳолимизни билиб турувчисан!" Вақти-соати етиб Байтуллоҳ битганидан сўнг ота-бола пайғамбарлар уни тавоф (зиёрат ибодати) қилишди. Шундан сўнг Иброҳим алайҳиссалом Маккадаги Абу Қубайс тоғи устига чиқиб, инсонларни Каъбани тавоф қилишга чақирдилар. Бу овозни эшитган ва унга жавоб берган руҳлар бу дунёда шу чақириққа жавобан Каъбага ҳаж қилиш учун борадилар. "Лаббайка, Аллоҳумма лаббайк" (Аллоҳим, чақириқни эшитдик ва қабул этдик), дея у ерни тавоф этишади. Ҳазрати Оиша розияллоҳу анҳо бундай хабар берадилар: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қавминг Каъбани (қайта) қураётиб Иброҳим алайҳиссалом қўйиб кетган пойдеворларни пасайтириб қўйганини кўрмайсанми?" дедилар. "Эй Аллоҳнинг Расули, Иброҳим алайҳиссалом пойдеворларини аслига келтириб қўймайсизми?" дедим. Шунда у зот: "Қавминг куфрдан қайтиб, эндигина Исломга кирмаганида шундай қилган бўлар эдим", дедилар" (Бухорий ривояти).

رَبَّنَا وَٱجۡعَلۡنَا مُسۡلِمَيۡنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةٗ مُّسۡلِمَةٗ لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ١٢٨

128. "Эй Парвардигоримиз, бизни Ўзингга янада бўйсунганлардан, зурриётларимизни ҳам итоатгўйлардан қил, ибодат йўлларини кўрсат ва тавбаларимизни қабул айла! Сен тавбаларни албатта қабул қилувчи меҳрибон Зотсан!".

Иброҳим ва Исмоил алайҳимассаломлар яна Аллоҳ таолога бундай дуо-илтижолар билан ёлборишди: "Эй Аллоҳим, бизларни амрингга қулоқ тутиб, Ўзингга бўйсунувчилардан қил! Зурриётларимиздан ҳам Сенга ихлосли кишиларни чиқар! Бизга динимиз арконлари, ҳаж амалларидан таълим бер ва бизни тавбага юзлантир, тавбаларимизни қабул эт! Зеро, Сен Хожамизсан, тавба қилувчиларнинг чин қалбдан қилган тавбаларини қабул этувчисан!"

“Мақоми Иброҳим” луғатда «Иброҳим (алайҳиссалом) турган жой» маъносини билдиради. Иброҳим алайҳиссалом бир тош устида туриб Каъбани қураётганларида унга оёқ излари тушиб қолган. Шу тош ва унинг атрофи «Мақоми Иброҳим» деб аталади. У Масжид ул-Ҳаром ичида, Каъба яқинида, алоҳида белги билан кўрсатилган. Иброҳим алайҳиссалом Байтуллоҳни қуриб бўлгач шу ерда намоз ўқиганлар. Қуръони каримда: «Мақоми Иброҳимни намозгоҳ тутинг», деб буюрилгани учун тавофдан кейин ушбу мақомда икки ракат намоз ўқилади.

رَبَّنَا وَٱبۡعَثۡ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُزَكِّيهِمۡۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ١٢٩

129. "Эй Парвардигоримиз, уларга ўзларидан бўлган, оятларингни тиловат қилиб берадиган, Китоб ва ҳикматни ўргатадиган, уларни поклайдиган Пайғамбар юбор. Ҳақиқатан қудрат ва ҳикмат Сендадир!".

Ислом рисолати, Муҳаммад алайҳиссаломнинг инсониятга пайғамбар этиб юборилганлари ушбу дуонинг ижобатидир. Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳиссаломнинг илтижоларини ижобат қилиб, инсониятга Аллоҳ ваҳийларини етказувчи, Унинг китоби ва ҳикматларини ўргатувчи, уларни гуноҳ ва ширк балосидан покловчи охирзамон Пайғамбарини юборди. Бу Парвардигорнинг инсонларга буюк фазли ва раҳматидир. Уламолар "ҳикмат"дан мурод, Пайғамбар алайҳиссаломнинг суннатлари, дейишган. Пайғамбарнинг вазифалари умматни ширк, куфр ва ёмон хулқлардан поклашдир.

Ислом барча замонларнинг ва ҳамма умматларнинг рисолатидир. Олдин ўтган пайғамбарларники каби муайян аср, баъзи замонларгагина тегишли муваққат рисолат эмас. Исломгача барча пайғамбарлар маҳдуд бир замонга юборилган бўлса, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам қиёматга қадар боқий бир рисолат эгаси, пайғамбарларнинг охиргиси, якунловчисидирлар. Исломдан кейин бошқа бир шариат келмайди. Қуръони каримдан сўнг бошқа китоб нозил бўлмайди. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломдан кейин бошқа пайғамбар келмайди. Бу умматнинг Пайғамбари Муҳаммад алайҳиссалом ҳозиргача тарих кўрган барча пайғамбарларнинг энг аълосидирлар. Бу зот бутун инсониятга йўлбошчи ўлароқ юборилган Коинот сарвари ва фахри, инсонларнинг энг афзали ва комили, мусулмонларнинг қиёматдаги шафоатчиси, Аллоҳ таоло юборган пайғамбарларнинг энг сўнггисидирлар. Бу ҳақиқат, яъни инсониятнинг икки дунё саодатига эришиши учун, руҳий ва моддий олами ўзаро мутаносибликда бўлиши учун бирдан-бир нажот йўли – Аллоҳ таолонинг охирги ҳақ дини Ислом экани ҳақидаги кашфиёт бугунга келиб очилгани йўқ. Аллоҳ таоло буни ўн беш аср муқаддам бандаларига нозил қилган Китобида очиқ-ойдин айтиб қўйган: «(Эй мусулмонлар), одамларга рўбарў қилинган умматнинг энг яхшиси бўлдинглар: яхшиликка буюрасизлар, ёмонликдан қайтарасизлар ва Аллоҳга имон келтирасизлар. Агар Аҳли китоблар ҳам имон келтиришганида эди, ўзларига яхшироқ бўларди. Улардан имонлилари ҳам бор, аммо кўплари фосиқлардир». (Оли Имрон, 110);

Мақолалар

Top