Moody’s агентлигининг янги ҳисоботида таъкидланишича, ислом молия тизимининг ислом банкчилиги, сукук ва такофул йўналишлари, коронавирус билан боғлиқ пандемия туфайли келиб чиқаётган қийинчиликларга қарамай кўпчилик давлатлар ҳукуматлари томонидан юритилаётган рағбатлантирувчи сиёсат ҳамда ушбу маҳсулотларга бўлган кучли талаб ҳисобига муайян манфаатларга эга бўлади ва ўсиш суръатларини сақлаб қолади.

“Биз ислом молияси 2021 ва ундан кейинги йилларда ҳам анчадан бери давом этиб келаётган ўсиш суръатларини сақлаб қолган ҳолда, барқарор ривожланишига умид қиламиз. Ислом молия тизими, одатда, аҳолисининг асосий қисми мусулмон бўлган мамлакатларда етарли даражада ривожланмаган бўлиб, бу вазият соҳанинг кенгайиши учун кенг имкониятлар яратади”, – дейди Moody’s агентлигининг вице президенти ва етакчи таҳлилчиси Ашраф Мадани.

Ислом молияси активлари ўсиш суръатлари ўртача бўлсада, лекин ҳукуматларнинг доимий кўмаги ва қўллаб қувватлашига таянган ҳолда, шунингдек банк мижозлари томонидан ислом молия маҳсулотларига бўлган барқарор талаблар ҳисобига анъанавий молия активларига нисбатан устунликни сақлаб қолади.

Сукук чиқарилиши (эмиссия) авваллари қайд этилмаган даражада ўсган 2020 йил ва умуман сўнгги беш йиллик ўсишдан сўнг бироз барқарорлашиши башорат қилинмоқда. 2020 да жами чиқарилган сукуклар ҳажми 15% га ошди ва 205 млрд. АҚШ долларига етди. Бу, асосан, пандемия ва нефт нархларининг тушиб кетиши оқибатида вужудга келган эҳтиёжларни қоплаш мақсадида ҳукуматлар томонидан амалга оширилган.

“Биз 2021 йилда сукук чиқарилиши (умумий) ҳажми 190-200 млрд. АҚШ доллари атрофида бўлишини тахмин қилмоқдамиз. Бу таҳмин Форс кўрфази араб мамлакатларидаги молиявий маблағларга бўлган эҳтиёжнинг юқорилиги билан боғлиқ, чунки нефт нархи ҳамон паст, бюджет тақчиллиги эса юқори даражада, шу билан бирга ҳукуматларнинг жами қарзлар таркибида сукук улушини оширишга бўлган сай-ҳаракатлари давом этмоқда”, дейилади ҳисоботда.

Корхона/ташкилотлар томонидан (корпоратив) сукук чиқариш чекланланган ҳолда қолиши мумкин, чунки сармоядорлар учун анъанавий бозорда бошқа турли таклифлар етарли. Лекин сукук чиқарилиши янги корхоналар томонидан давом этади.

Ислом жамғармалари ва ислом суғуртаси (такофул) соҳасида юқори ўсиш суръатлари сақланиб қолади. Жаҳон ислом молия жамғармалари бошқарувидаги активлар ҳажми 2021 ва 2022 йилларда мос равишда 4 % ва 5% га ўсиши кутилмоқда.

“Шунингдек биз такофул бўйича мукофотларнинг келаси 2-3 йилда ўсишда давом этишини таҳмин қилмоқдамиз, чунки такофулга бўлган талаб, қулай рақамли форматга ўтилиши ва соҳани тартибга солиш тизимининг такомиллашуви каби омиллар мавжуд” , – дейди Ашраф Мадани.

Форс кўрфази араб мамлакатлари ва Малайзия асосий бозор иштирокчилари сифатида ислом молия соҳасининг ўсишида локомотив вазифасини ўтаб бермоқда. Кўрфаз мамлакатларининг ислом молия тизимидаги улуши охирги 10 йилда 32% дан (2009 йил) 45,7 % га (2020 йил сентябр) етди. Бунда Саудия Арабистонинг ҳиссаси катта бўлган бўлса-да, кўрфаздаги бошқа давлатларда ҳам шу каби ҳолат кузатилди.

Саудия Арабистони, Малайзия ва БАА жаҳон миқёсида ислом молияси учун энг йирик бозорлар бўлиб қолмоқда. Саудия Арабистони ислом молияси кўлами жиҳатдан етакчи мамлакат бўлиб, ислом молияси активлари 2019 йил декабрда 323 млрд. АҚШ долларига тенг бўлган бўлса, 2020 йил сентябрига келиб 361 млрд. АҚШ долларига етди.

islommoliyasi.uz

Туркиянинг Ўзбекистондаги Фавқулодда ва мухтор элчиси Меҳмет Сурейя Эр жанобларига Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг фахрий профессори унвони берилди.

Шу муносабат билан ушбу олий таълим муассасасида ташкил этилган тадбирда университет кенгаши қарорига мувофиқ жаноб элчига таълим ва илм-фан ривожига қўшган салмоқли ҳиссаси учун фахрий профессор унвони топширилди.  

Меҳмет Сурейя Эр илмий фаолияти давомида АҚШнинг қатор университетларида ўрта асрлар Усмонли турк қўлёзмаларини тадқиқ қилиш борасида катта ютуқларга эришган. Матншунослик бўйича юқори илмий қийматга эга бўлган докторлик диссертациясини ҳимоя қилган.  

У Туркия ҳамкорлик ва координация агентлиги (ТИКА) Марказий Осиё ва Кавказ давлатлари бошқармаси бошлиғи сифатида Марказий Осиё, хусусан, Ўзбекистон маданияти, тарихи тадқиқи борасида катта тажрибага эга бўлган. Туркия Республикасининг Ўзбекистондаги Фавқулодда ва мухтор элчиси этиб тайинланганидан сўнг ўзбек тилини қисқа муддатда мукаммал ўзлаштиргани эса ўзбек халқига бўлган чексиз эҳтироми намунасидир.

Меҳмет Сурейя Эрнинг ташаббускорлиги натижасида университетнинг Туркия олий таълим муассасалари билан алоқалари ривожи янги босқичга кўтарилди, Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети Туркиянинг Анқара Ҳожи Байрам Вали университети, Истанбул Маданият университети, Мармара университети каби нуфузли таълим муассасалари билан ўзаро ҳамкорлик меморандумларини имзолади. Бугун ана шу ҳамкорлик натижасида икки давлат олий таълим муассасалари ўртасида илк бор халқаро қўшма магистрлик дастури йўлга қўйилди. Бу Ўзбекистон ва Туркия олий таълим тизимидаги ҳамкорликнинг янги саҳифаси сифатида тарихга кирди.

Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кимга ғам-ташвиш етса, ушбу калималар билан дуо қилсин, деганларида, бир киши: «Эй Расулуллоҳ мана шу калималардан бебаҳра қолган киши хасоратдами» деди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳа», деб жавоб бердилар. Сўнгра, «Бу калималарни ўзинглар айтиб, бошқаларга ҳам ўргатинглар. Ким бир нарса талабида ана шу калималарни айтса, Аллоҳ ундан хафаликни кетказиб, хурсандчилигини зиёда қилади», деб ўша калималарни айтдилар:

اللهُمَّ إنِّي عَبْدُكَ ابْنُ عَبْدِكَ ابْنُ أَمَتِكَ نَاصِيَتِي بِيَدِكَ مَاضٍ فِيَّ حُكْمُكَ عَدْلٌ فِيَّ قَضَاؤُكَ؛ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ أَوْ أَنْزَلْتَهُ فِي كِتَابِكَ أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَدًا مِنْ خَلْقِكَ أوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الغَيْبِ عِنْدَكَ أَنْ تَجْعَلَ القُرْآنَ نُورَ صَدْرِي وَرَبِيعَ قَلْبِي وَجِلاَءَ حُزْنِي وَذَهَابَ هَمِّي.

«Аллоҳумма инний ъабдука, ибну ъабдика, ибну аматика, насийатий бийадик, мазин фиййа ҳукмук, ъадлун фиййа қозоук, асалука бикулли исмин ҳува лака саммайта биҳи нафсака ав анзалтаҳу фи китабика ав ъалламтаҳу аҳадан мин холқика ав истасарта биҳи фий ъилмил ғойби ъиндака ан тажъалал Қуръана нуро содрий ва робийъа қолбий ва жилаа ҳузний ва заҳаба ҳаммий».

(Маъноси: Мен Сенинг қулингман, қулингнинг ўғлиман, чўрингнинг зурриётиман. Пешонам Сенинг қўлингда. Ҳукминг менинг устимда жорийдир. Сенинг ҳукминг одилдир. Ўзингни номлаган ёки китобингда нозил қилган ёки халқингдан бирор кишига ўргатган ёки ғайб илмингда сақлаб қўйган исмларинг ила сўрайманки, Қуръонни дилимнинг нури, қалбимнинг баҳори, маҳзунлигимни аритувчи ва ғамимни кеткизувчи қил).

Ибн Сунний ривоятлари.

mehrob.uz

"Дунёда илмдан бошқа нажот йўқ ва бўлмагай".

Улуғ аждодимиз Имом Бухорий ҳазратларининг бу ҳикматли сўзлари дунё мусулмонлари учун шиорга айланган десак муболаға бўлмас.

Илм талабидаги инсон эса Аллоҳ таолонинг ҳузурида азиз ва мукаррам саналади.

Толиби илмларни эъзозлаш, уларни қўллаб-қувватлаш савоби ва мукофоти улкан амаллардандир.

Вақф хайрия жамоат фонди томонидан диний таълим даргоҳларида таҳсил олаётган талабалар доимий равишда рағбатлантирилиб келинмоқда.

Зеро, фонднинг бош вазифаларидан бири ҳам шу.

Бугун, диний таълим муассасалари талабалари орасидан энг иқтидорлиларига тақдим этиладиган "Имом ал Бухорий" стипендиясининг илк ғолиби Тошкент Ислом институти талабаси Маҳаммадхонова Муҳлиса, Вақф хайрия жамоат фонди томонидан 7 020 000 сўм билан мукофотланди.

Аллоҳ таолодан сўраб қоламизки, ушбу стипендия соҳиблари келажакда аждодларимиз каби етук олим, фақиҳ ва муҳаддис бўлиб етишади.

Сафимизга қўшилинг: @vaqfuz

— Азалдан ота-боболаримиз тезак (таппи)ни тандирга ёқиб нон қилиб келган. Ҳозир ҳам баъзи қишлоқларимизда шундай қилишади. Лекин унинг шаръий ҳукми ҳақида эшитмаган эканман. Тезак ёқиб пиширилган нонни еса бўлади-ми?

— Ҳайвоннинг гўнги ва қуритилган тезагини ёқиб унда пиширилган таом ва нон ҳалол бўлади. Уламолар тезак ёқилиши билан у истиҳола бўлади, дейишган. Яъни олов сабабли моқияти ўзгаради.

Нажосатни поклашнинг бир қанча йўллари бор. Масалан, ювиш, артиш, ерга суртиш. Фуқаҳоларимиз ўзларининг фатво китобларида жумладан шундай дейдилар:

“Нажосатни поклашнинг яна бир йўли ёқишдир. Тезак ёқилса ва у кулга айланса, Имом Муҳаммаднинг наздида поклигига ҳукм қилинади. Шунга фатво берилган” (“Хулосатул фатаво”, “Фатавои Ҳиндия”).

Аллома Ҳаскафий эса бундай дейди: “Тезакнинг кули нажас ҳисобланмайди. Акс ҳолда барча диёрларда нонни (тезак билан пишириш оқибатида) нажас бўлиши келиб чиқарди” (Дуррул мухтор).

Агар тандир тезак билан қиздирилса, унда нон ёпиш макруҳ, агар тандирга сув сепилса, макруҳлик йўққа чиқади. (“Фатавои ҳиндия”, “Қуня”)

Демак, тезак ёқиб нон пиширилса, нон пок ва истеъмолга яроқли ҳисобланади. Қолаверса, бу иш азалдан одамлар орасида оммавий эҳтиёжга айланган. Валлоҳу аълам!

Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ