Болалар тарбиясига доир фойдали маслаҳатлар

Дуо – ибодатдир. Барча ибодатларни адо этиш қонун-қоидалари бўлгани каби дуо қилишнинг ҳам ўзига яраша хос одоблари бор. Дуо одоблари хусусида кўплаб оятларда баён қилинган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилинган:  «Раббингизга зорланиб ва хуфёна (овозсиз) дуо қилингиз! Зеро, У (дуода ва бошқада) ҳаддан ошувчиларни ёқтирмагай. Унга (Аллоҳга) ҳам қўрқинч ва ҳам умид билан дуо қилингиз! Аллоҳнинг раҳмати эзгу иш қилувчиларга яқиндир» (Аъроф, 55-56).

Дуо асносида Аллоҳнинг гўзал исмларини такрор-такрор айтиш ҳам дуонинг мустажоб бўлишига бир сабаб бўлиб, бу хусусда Қуръони каримда: «(Эй, Муҳаммад!) Айтинг: “Аллоҳ, деб чорлангиз ёки Раҳмон деб чорлангиз. Қандай чорласангиз ҳам (жоиздир). Зеро, Унинг гўзал исмлари бордир» – деб марҳамат қилинган (Исро, 110).

Дуода тинчлик, офият, саломатлик билан бир қаторда, дунё ва охират яхшиликларини сўраш лозим. Зеро, Аллоҳ таолонинг Ўзи Қуръони карим орқали бизларга таълим сифатида: «...Эй, Раббимиз, бизга бу дунёда ҳам яхшилик ато этгин, охиратда ҳам яхшилик (ато этгин) ва бизни дўзах азобидан асрагин» (Бақара, 201), деган дуони ўргатган.

Шунингдек, дуони Аллоҳга ҳамд ва Пайғамбар алайҳиссаломга салавот айтиш билан бошлаб, яна шулар билан тугатиш суннатга мувофиқ ва мустажоб бўлишга асосдир. Ой ва кунлар ичида дуолар мустажоб бўладиган махсус вақтлар ҳам борки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам буларнинг баъзиларини айтиб берганлар. Жумладан, азон билан иқомат ўртасида, саҳар вақтида, жума кунида, Шаъбон ойининг ярмидаги тунда, Қадр кечасида, шунингдек, Арофот, Мино, Муздалифа каби муқаддас даргоҳларда қилинган дуоларнинг юқорида зикр қилинган шартлар бажарилган тақдирда ижобат бўлишига шубҳа йўқ. Шундай экан, ана шу вақтларни ғанимат билиш муқсадга мувофиқдир.

Муслим Атаев,

тарих фанлари номзоди,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво бўлими ходими

Ҳуқуқбузарлик профилактикаси ва жиноятчиликка қарши кураш борасидаги вазифалар ижроси ҳамда мавжуд муаммоларни ҳал этиш масалалари юзасидан Ўзбекистон Республикаси Президенти ўтказган видеоселектор бўйича Ўзбекистон мусулмонлари идорасида ҳам диний соҳа ходимлари иштирокида Диний идора раиси муфтий ҳазратлари бошчиликларида мажлис бўлиб ўтгани ҳақида 18 ноябрь куни хабар берган эдик.
Йиғилиш якунида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари бугунги кунда жамиятимизда кузатилаётган сунъий уруғлантириш масаласига алоҳида тўхталиб: «Диний идорамизнинг Хотин-қизлар билан ишлаш бўлимига ушбу масала юзасидан мурожаатлар бўлмоқда ва Фатво бўлимига ҳам саволлар келиб тушмоқда. Ҳатто айримлар етти ёт бегона инсоннинг уруғидан ҳомиладор бўлиб, қилган иши жоиз эмаслигини билгач, энди нима қиламан, деб бош қотирмоқда. Хўш, сунъий уруғлантириш борасида динимиз таълимотида нима дейилади, қандай усули жоиз-у, қайсиниси ҳаром? Мўмин-мусулмонлар ҳам бу усуллардан фойдаланса бўладими? Шу каби саволларга батафсил жавоб берувчи, ушбу масалаларга аниқлик киритувчи барча ҳукм ва кўрсатмаларни ўз ичига олган фатво ишлаб чиқиш ва халқимизга етказиш зарурлигини” таъкидладилар.
Шунингдек, муфтий ҳазратлари аёллар ва ёш болаларга зулм қилиш каби жамиятимизда учраб турган ноҳуш холатлар оғир гуноҳ экани, шунингдек, ғарбдан кириб келаётган миллий ва диний қадриятларимизга мутлақо тўғри келмайдиган энг жирканч иллатларга қарши фатволар эълон қилиш орқали курашиш муҳимлигини алоҳида қайд этиб ўтдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Бугун, 22 ноябрь куни Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Президент Мун Чжэ Иннинг таклифига биноан давлат ташрифи билан Корея Республикасига борганлари ҳақида хабар берилди. 

Давлатимиз раҳбари шарафига Сеул шаҳри аэропортида икки давлат байроқлари кўтарилиб, фахрий қоровул саф тортган. Давлатимиз раҳбарини Корея Республикасининг расмий шахслари кутиб олди. Маросимдан сўнг Ўзбекистон делегацияси ўзи учун ажратилган қароргоҳга йўл олган. 

Ушбу ташриф Ўзбекистон–Жанубий Корея ўртасида мунтазамлик касб этган олий даражадаги учрашувларнинг мантиқий давоми бўлиб, давлатларимизнинг ўзаро алоқаларига доир кенг кўламли масалаларни муҳокама қилиш, ҳамкорликнинг устувор йўналишларини белгилаш, долзарб минтақавий ва халқаро масалалар юзасидан фикр алмашиш имконини бермоқда. 

Олий даражадаги музокараларда ўзаро ҳамкорликнинг кенг кўламли масалалари, сиёсий, савдо-иқтисодий, молиявий-сармоявий, илмий-техникавий, маданий-гуманитар ва бошқа соҳалардаги давлатлараро алоқаларни янада ривожлантириш истиқболларини муҳокама қилиш, минтақавий ва халқаро муаммолар юзасидан фикр алмашиш кўзда тутилган.

Ташриф доирасида Давлатимиз раҳбари Корея Миллий Ассамблеяси Спикери Чон Сэ Гюн ва Корея Республикаси Бош вазири Ли Нак Ён билан учрашиши, икки давлатнинг етакчи иқтисодий ва молиявий тузилмалари раҳбарлари, йирик ишбилармонлар иштирокидаги Ўзбекистон – Жанубий Корея бизнес форумида иштирок этиши кўзда тутилган. 

Ташриф якунлари бўйича Ўзбекистон Республикаси ва Корея Республикаси Президентларининг Стратегик шерикликни ҳар томонлама ривожлантириш тўғрисидаги қўшма баёноти қабул қилиниши, шунингдек, турли соҳалардаги ўзаро манфаатли ҳамкорликни мустаҳкамлаш ва кенгайтиришга доир кўплаб ҳукуматлараро ва идоралараро ҳужжатлар, тижорат келишувлари ва шартномалари имзоланиши кутилмоқда.

ЎМИ матбуот хизмати

Бугун Қуръони каримда зикр қилинган Фиръавнинг аёли  Осиё онамизнинг ҳаёти ва у кишининг исломдаги намунали хизматлари ҳақида сўз юритамиз. Маълум бўлишича, “Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бир куни ерга тўртта чизиқ чиздилар ва: “Бу нима, биласизми?” деб сўрадилар. Саҳобалар: “Аллоҳ ва унинг Расули билгувчидир”, дейишди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Булар жаннатнинг энг афзал аёллари — Хадича бинти Ҳувайлид, Фотима бинти Муҳаммад, Марям бинти Имрон ва Фиръавннинг аёли Осиё бинти Мазоҳимдир”, дедилар.

Ривоятларда айтилишича, ўтмишда Миср подшоҳларини Фиръавн деб аташган. Мусо алайҳиссалом даврида Рамзес Иккинчи Фиръавн бўлгани айтилади. Фиръавн тўғёнкор, золим ва илоҳлик даъвосини қилган подшоҳ бўлган. Қуръони каримда Фиръавн худонинг йўлидан чиққан фуқароларни ўз хоҳишига бўйсундиришга ҳаракат қилган, кишиларга ўзини Рабб сифатида кўрсатган, ўзига бўйсунмаганларга чексиз зулм ўтказган мустабид ва золим подшоҳ тимсолида тасвирланади.

Фиръавн бир куни туш кўради,  Тушида унинг подшоҳлиги инқирозга учрайди. У кўрган тушини таъбир қилиб беришни сеҳргар ва фолбинлар зиммасига юклайди. Унинг атрофидаги гумашта сеҳргар-фолбинлар подшоҳга, сенинг мулкингнинг йўқ бўлишига Бани Исроилдан келажакда туғиладиган бир ўғил бола сабабчи бўлади, деган хабарни етказади. 

Фиръавн гарчи, худолик даъвосини қилса-да, тахтига хавф солади деб она қорнидаги ҳомиладан ҳам қўрқади. Фиръавннинг гумашталари эса унинг бу заиф жойини яхши билади. Шунинг учун Фиръавнга ёқмаган тоифанинг ҳомиладаги боласини ҳам унга ашаддий душман, тахтига кўз олайтирган қилиб кўрсатишга уринади. Оқибатда Фиръавн Бани Исроилдан туғиладиган ҳар бир ўғил бола мулкининг инқирози сабабчиси бўлиши мумкин, деган фикрга келади. Шу боисдан туғилган ҳар бир ўғил бола дарҳол ўлдирилсин, деган фармон чиқарди. Ўша соатдан бошлаб, ҳар бир  бани исроиллик ҳомиладор аёллар ёнида доя қўшилиб юрадиган бўлди. Аёл туғиши билан доя қарар, ўғил бола бўлса, хабар берар ва жаллодлар болани қатл қилар эди. Шундай қилиб, Фиръавн ўзининг мисли кўрилмаган шафқатсиз сиёсатини олиб борди.

Қуръони каримнинг  Қасас сурасида зикр этилган Мусо алайҳиссалом ҳақидаги қиссалар худди шу маънодаги муқаддима ила бошланади:

“Дарҳақиқат, Фиръавн ерда (Мисрда) туғёнга* кетиб, унинг аҳолисини бўлиб ташлади. Улардан бир тоифани (Исроил авлоди қавмини) хорлаб, ўғилларини сўяр, қизларини тирик қўяр эди. Албатта, у бузғунчилардандир. Биз эса, у ерда хорланган кишиларга марҳамат қилишни, уларни (хорликдан чиқариб, намунали) пешво зотларга айлантиришни ва уларни (Фиръавн мулкига) меросхўр қилишни истаймиз. Яна уларни ўша ерда барқарор қилиб, Фиръавн ва (унинг вазири) Ҳомонга ҳамда икковининг лашкарларига улар хавотирланаётган нарсани кўрсатиб қўйишни (истаймиз)”.

Фиръавн хоҳлаган ишини ирода қилаверсин, унинг истаги ҳеч қачон амалга ошмайди. Бу дунёда ҳам, у дунёда ҳам фақат Аллоҳ таолонинг истагани бўлади. Ҳомон –Фиръавннинг вазири. У ҳар доим Фиръавн қиладиган ёмонликларга бошу қош бўлиб келган. Фиръавн, Ҳомон ва иккисининг аскарлари бани Исроилдан мулкига завол етишидан қўрқар эди. Аллоҳ таоло улар қўрққан нарсани айнан бани Исроил орқали кўрсатишни ваъда қилмоқда.

Яратган Парвардигор Қасас сурасининг 7-ояти каримасида шундай марҳамат қилади:

“Биз Мусонинг онасига ваҳий* қилдикки: “Уни эмизавер. Бас, агар (уни ўлдириб кетишларидан) қўрқсанг, уни дарёга ташлагин ва қўрқмагин ҳам, қайғурмагин ҳам. Зеро, Биз уни сенга қайтарувчи ва уни пайғамбарлардан қилувчидирмиз” .Уламолар ушбу оятдаги «ваҳий»нинг илҳом маъносида келганини таъкидлаганлар. Чунки Мусо алайҳиссаломнинг онаси Пайғамбар бўлмаган, демак, у кишига ваҳий келмаслиги ҳам аниқ. Мусо алайҳиссалом ниҳоятда хатарли бир вақтда дунёга келганидан онаси нима қиларини билмай қолди. Фиръавннинг айғоқчилари янги туғилган гўдак ўғил эканлигини сезиб қолса, уни онасидан тортиб олиб ўлдириши мумкин. Нима қилиш керак? Инсоннинг қўлида ҳеч қандай чора йўқ. Шунда Аллоҳ таолонинг Ўзи кўмаклашди.

Мусо алайҳиссаломнинг онасини Аллоҳ таоло илҳом этган буйруқни бажарди. Гўдакни сандиққа солиб, дарёга оқизиб юборди. Қуръони каримнинг Қасас сураси 8-ояти каримасида Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

“Бас, Фиръавннинг хонадон аҳли уни (ўсиб-улғайганида) ўзларига «душман ва ташвиш бўлиши учун» тутиб олдилар. Албатта, Фиръавн, Ҳомон ва уларнинг лашкарлари янглишган эдилар”.

Ичига гўдак Мусо (а.с) солинган сандиқ дарёдан оқиб бориб Фиръавн қасридаги боққа киради. Фиръавн ва унинг хотини Осиё хоним дарё бўйида ўтирган эди. Бирдан уларнинг кўзи дарёда оқиб келаётган сандиққа тушиб қолади. Фиръавнинг буйруғи билан сандиқни сувдан олиб чиқаришади. Шунда Фираъвн бу сандиқдаги болани кўриб бу бола Бани Исроил қавмидан деб болани зудлик билан ўлдиришга фармон беради. Боланинг жони хатарда қолади. Одатда, ҳеч қачон кўнгли юмшамайдиган Фиръавнни Аллоҳ таоло энг нозик жойидан олди. Унинг аёли Осиё онамизни ишга солди. Осиё онамизнинг қалбига гўдакнинг муҳаббатини жойлади ва ўртага тушиб шундай деди: “Бу бола мен учун ҳам, сен учун ҳам кўз қувончидир, Жуда ҳам истараси иссиқ, чиройли гўдак экан, кўрган одамнинг кўзи қувонади, биз ҳам уни кўриб қувониб юрайлик, уни ўлдирманглар, тирик қолсин. Боқиб, тарбия қилиб ўстирсак, шоядки, у бизга фойда берса, эҳтимол, уни ўзимизга бола қилиб олармиз”, деди.

“Ҳолбуки, улар сезмасдилар”. Улар Мусони келажакда ўзларига душман ва ғам-ғусса бўлишини (Осиёдан бошқасига) сезмайдиган ҳолатда эдилар. Фиръавн Осиёнинг гапи билан гўдак Мусони ўлдирмай, боқиб олишга қарор қилдилар.  Аллоҳнинг ҳикматли тадбири олдида ҳеч нарса тўсиқ бўла олмайди. Аввал Фиръавннинг аёли Осиё қалбига Мусо алайҳиссаломнинг муҳаббатини солиб, гўдакни ўлдирмасдан, боқиб олиш учун қарор қилдирди.

Таҳрим сурасининг 11-оятида бундай марҳамат қилинади:

“Аллоҳ имон келтирган зотлар ҳақида Фиръавннинг хотинини мисол келтирди. Ўшанда у: «Эй, Роббим! Ўзинг мен учун ҳузурингда (жаннатда) бир уй бино қилгин, менга Фиръавн ва унинг қилмишидан нажот бергин. Мени золимлар қавмидан халос этгин!”

Фиръавннинг хотини Осиё хоним ўша замондаги энг катта подшоҳнинг аёли эди. Ҳар жиҳатдан тўкинликда яшар эди. Нимани хоҳласа, шуни қилиши мумкин. Қасрларда, турли неъматлар ичида фароғатда яшашига қарамасдан, кофир ва золим эрига ва қавмига қарши чиқди. Аллоҳ таолога иймон келтирди. Аллоҳдан жаннатда уй қуриб беришини сўради. Бу эса дунё ҳойи-ҳавасидан устун келишнинг олий мисолидир.

 Аллоҳ таоло ушбу оятда барча мусулмонларга ибрат тарзида Фиръавннинг аёли Осиё бинти Мазоҳим хонимни мисол қилиб келтиради. Бу мисол Аллоҳга итоат ва динда мустаҳкам бўлишга бир тарғиб, мўмин ва мўминаларнинг имон йўлида сабрли бўлишларига бир чақириқдир. Қуръони каримнинг тафсирларида баён қилинишича, Мусо алайҳиссалом ва укалари Ҳоруннинг Фиръавн сеҳргарлари билан бўлган беллашувида, имон куфр устидан ғалаба қилади. Бундан хабар топган Фиръавннинг хотини Осиё: “Мусо ва Ҳоруннинг Раббисига имон келтирдим”, деб имонини ҳаммага ошкор қилди. Бундан хабар топган Фиръавн ғазабланиб, уни ўлдиришга амр этди.

   У Мусо ва Ҳоруннинг динига имон келтирган хотинини ҳузурига чақириб:  “Мендан бошқа ҳам Раббинг борми?” деб сўрайди. Осиё онамиз: “Ҳа, у менинг Раббим, сенинг Раббинг ва барчанинг Раббиси – Аллоҳдир, мен унга ибодат қиламан”, деб дадил жавоб беради. Шунда Фиръавн аскарларига буюриб, Осиёнинг қўл-оёқларига қозиқлар қоқтиради. Қуёш жазирамаси остига қўйиб азоблайди. Устига улкан тошни бостириб, қийнайди. Шу билан Аллоҳга бўлган имонидан қайтаришга уринади. Лекин Осиё хоним Фиръавнинг бу таклифга асло кўнмайди. Осиё азобланар экан, Аллоҳга дуо қилди: “Эй, Роббим! Ўзинг мен учун ҳузурингда (жаннатда) бир уй бино қилгин, менга Фиръавн ва унинг қилмишидан нажот бергин. Мени золимлар қавмидан халос этгин”,  деди.

 Уламолар бу дуо хусусида шундай дейдилар:

 Аллоҳ таоло бу дуони ижобат қилди. Осиё осмонга қараб, шу онда, самода, жаннатда ўзига бино қилинаётган қасрни кўрди. Қаср дуру гавҳарлардан эди. Бу манзарани кўриб, хотиржам бўлди ва азобларни унутиб, табассум қилди. Бу ҳодиса Фиръавн ва сарой аъёнларининг кўз ўнгида содир бўлди. Аьёнларининг ҳайратини кўрган Фиръавн баттар ғазабланди. Сўнгра: "Унинг жиннилигига ажабланмайсизми? Мен уни азоблаяпман-у, у эса куляпти?" деб қичқирди ва хотинини тезроқ ўлдиришларига буйруқ берди. Фиръавн одамлари Осиё хоним устига улкан тошни қулатишганида, унинг покиза руҳи аллақачон жаннатга олиб чиқиб кетилган эди. Улкан тош жонсиз жасад устига тушди. Ҳазрати Осиёнинг шижоати, жасорати ва сабот-матонати ҳамда Аллоҳга бўлган мустаҳкам имон ва эътиқоди барча мўмин ва мўминаларга юксак бир ибратдир.

Интернет материаллари асосида

Илёс АҲМЕДОВ тайёрлади  

Саҳл ибн Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаннатда Райён деган эшик бор. Қиёмат куни рўза тутувчилар қаерда дейилади, улар турадилар. Райён эшигидан рўза тутувчилардан бошқа ҳеч ким кирмайди. Рўзадорлар жаннатга кириб бўлганларидан кейин эшик ёпилади”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Ҳадисда жаннатга киришга сабаб бўладиган амал – рўзанингн қадри нақадар улуғ экани баён қилинмоқда. Шунингдек, мазкур ҳадиси шарифда рўзадорларнинг Аллоҳ таоло ҳузуридаги даражаси буюги экани маълум бўлмоқда. Чунки Аллоҳ таоло рўзадорларни жаннатга алоҳида эшикдан киргизади. Банда рўза туфайли Аллоҳнинг буюк инъомига эришади. Рўзанинг фазилати ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Яратганнинг розилиги учун бир кун рўза тутса, Аллоҳ таоло унинг юзини дўзахдан етмиш йил узоқ қилади”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Ушбу ҳадиси шариф жаннатда эшикларнинг мавжуд эканига далилдир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам жаннат эшиклари саккизта эканини айтганлар. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Рамазон ойининг биринчи кечасида, шайтонлар ва ёмон жинлар кишанланади, дўзах эшиклари ёпилиб, ундан бирортаси очилмайди. Жаннат эшиклари очилиб, улар ёпилмайди. “Эй яхшиликни хоҳловчи, буёққа кел! Эй ёмонлик истовчи, бу ишдан тўхта!” деб нидо қилинади. Бу кечада Аллоҳ таоло кўпчиликни дўзахдан озод қилади. Мана шу ҳар куни такрорланади”, дедилар” (Имом Термизий ривояти).

Биз ўрганаётган ҳадис Райён эшигининг бошқаларидан фазилатли эканига ҳам ишора. бу фазилат – унинг рўзадорларгагина хослаб қўйилганидадир. Рўзадорлар жаннатга киришда қийинчилик, машаққат ва тиқилинчга дуч келмайдилар. Чунки жаннатнинг эшиклари жуда катта ва кенг бўлади. Ибн Ҳажар Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳ: “Жаннат эшигининг бир тарафидан иккинчи тарафигача қирқ йиллик масофа бор”, деган (Фатҳул борий).

Манбаларда Фирдавс жаннатининг “фараҳ” номли эшиги бор. Ундан ёш болаларни ҳурсанд қилиб, уларнинг қалбига қувонч олиб кирганлар киради дейилади. Жаннатда солиҳ амалларга хос эшиклар мавжуд. Дунёда қайси солиҳ амал қилинса, жаннатга ўша амалнинг эшигидан кирилади. Жаннатда саккиз эшикдан бошқа намоз, закот, садақа номли эшиклар мавжуд. Ҳаким Термизий раҳматуллоҳи алайҳ “Наводирул усул” асарида бундай дейди: “Жаннатда Муҳаммад эшиги, Раҳмат эшиги ва Тавба эшиги бор. Булар Аллоҳ таоло яратгандан буён очиқдир. Улар қуёш ғарбдан чиқса ёпилади ва қиёмат кунигача очилмайди. Булардан бошқа эшиклар яхши амалларга тақсимланиб, Закот эшиги, Ҳаж эшиги ва Умра эшиги деб номланган”.  Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким намозхон бўлса, намоз эшигидан чақирилади. Ким садақа қилувчи бўлса, садақа эшигидан чақирилади. Ким рўзадор бўлса, Райён эшигидан чақирилади”, дедилар. Шунда Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу: “Ё Расулуллоҳ, одамлар қисилиб, қийналиб қолмаслиги учун ҳар бир киши мазкур эшиклардан чақирилади. Бир киши эшикларнинг ҳаммасидан чақириладими?” деб сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳа, сен ўшалардан бўлишингни умид қиламан”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Мазкур эшикларнинг ҳаммаси саккизта эшикларнинг ичида жойлашган. Бу саккиз эшикнинг биринчи тарафидан иккинчи тарафигача беш юз йиллик масофа экани ҳадиснинг шарҳида зикр қилинган.           

Камолиддин ҲАМРОҚУЛОВ,

Норин тумани бош имом-хатиби