Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмонга қай бир мусибат: ҳорғинликми, беморликми, ташвишми, маҳзунликми, озорми, ғам-ғуссами, ҳаттоки тикан киришми етадиган бўлса, албатта, Аллоҳ улар ила унинг хатоларини (гуноҳларини) кафорат қилади”, дедилар.

Демак, мусулмон киши катта-ю кичик мусибатларга, оғир беморликларга ҳам, тикон киришига ҳам сабр қилмоғи лозим бўлар экан.

Оиша розияллоҳу анҳонинг ҳузурларига у киши Минода турганларида қурайшлик ёшлар кулиб кириб келди. Шунда Оиша онамиз розияллоҳу анҳа:

“Сизларни нима кулдирмоқда?” дедилар.

“Фалончи чодирнинг ипига қоқилиб, йиқилиб бўйни синишига ва кўзи чиқишига сал қолди”, дедилар.

“Кулманглар! Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг, “Қай бир мусулмонга тикан кирса ёки ундан ортиқ нарса етса, албатта, унга бир даража ёзилур ва бир хатоси ўчирилур, деганларини эшитганман”, дедилар.

Эътибор беринг, ҳадиси шарифда айтилишича, ана шундай ҳолга тушган одамга Аллоҳ таоло катта марҳамат кўрсатар экан. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ундай киши ҳақида: “Қай бир мусулмонга тикан кирса ёки ундан ортиқ нарса етса, албатта, унга бир даража ёзилур ва бир хатоси ўчирилур”, демоқдалар.

Қандай қилиб Аллоҳ таолонинг улкан марҳаматига сазовор бўлиб турган инсон устидан уни масхара қилиб кулиш мумкин!? Ҳар биримиз бу масалада жуда ҳам эҳтиёт бўлмоғимиз лозим.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ кимга яхшиликни ирода қилса, уни синовга учратур”, дедилар.

Ана ўшандек синовларнинг бири беморликдир. Демак, беморликка мубтало бўлган мусулмон инсон ўзига ориз бўлган хасталикни Аллоҳ таолодан ўзига нисбатан синов деб билмоғи лозим ва сабр қилиб, Аллоҳ таолонинг Ўзидан шифо сўрамоғи керак. Мўмин-мусулмон одам ўзига беморлик етганда сабрсизлик қилиш ўрнига, сабр қилиб, хасталикни Аллоҳ таоло берадиган яхшиликдан олдинги синов деб билмоғи лозим. Агар ўша синовдан яхши ўтса, унга яхшилик ато қилинади. Мабодо, Аллоҳ кўрсатмасин, синовдан ўта олмаса, ўзидан кўрсин.

Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўра шиддатлироқ беморликка учрайдиган бирор кишини кўрмадим”.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳ таоло ҳузуридаги мақомлари улуғ бўлганидан ҳам у зотга дарднинг шиддатлиси келар эди.

Бирор мусулмон банда хасталикка чалинса, нима учун ҳадеб бемор бўлаверар эканман, бошқалар соппа-соғ юрибди-ку, қабилидаги гап-сўзларга бормай Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг беморликка учрашларини кўз олдига келтирмоғи лозим.

Беморликка учраш Аллоҳ таолонинг азобига учраш дегани эмас экан, балки баъзи вақтларда, хусусан, мўмин-мусулмон, тақводор одамлар учун беморлик даражаларининг кўтарилиши учун хизмат қилиши ҳам мумкин экан.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Умму Соибнинг ҳузурига кирдилар ва: “Эй Умму Соиб, сенга нима бўлди, қалтираяпсан?” дедилар. “Иситма! Аллоҳ уни баракасиз қилсин!” деди у. “Иситмани қарғама. У одам боласининг хатоларини худди босқон темирнинг зангини кетказганидек кетказур”, дедилар у зот алайҳиссалом”.

Мўмин-мусулмон одам ўзига етган беморликни сўкмаслиги керак экан.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам беморликдан қийналаётган бир кишини кўргани бордилар ва унга: “Хурсанд бўл! Аллоҳ: “Бу менинг оловимдир, уни гуноҳкор бандамга дўзахдаги насибаси ўрнига берурман”, деб айтади”, дедилар.

Бу ҳадиси шариф беморликка сабр қилишнинг кўплаб фойдаларидан яна бирини баён қилмоқда. Унда бу дунёда тортган дард, агар банда дардни сабр ила, Аллоҳ таолонинг ҳукмига рози бўлиб, шариатга хилоф қилмай бошдан кечирса, охиратда бўладиган азоб ўрнига ўтиши мумкинлиги баён қилинмоқда.

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. “Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Албатта, Аллоҳ таоло: “Қачонки бандамни икки суюклиси ила мубтало қилганимда у сабр қилса, иккисининг эвазига унга жаннатни берурман”, деб айтади”, деганларини эшитдим”.

Бу ҳадиси шарифдаги “икки суюклиси” дан мурод икки кўзидир.

Албатта, икки кўзидан ажраш ёки умуман икки кўзи кўрмайдиган бўлиб туғилиш ҳар қандай банда учун оғир мусибат. Шунинг учун ҳам бу оғир мусибатга сабр қилган бандага улкан мукофот – жаннат ваъда қилинмоқда.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қорин хасталиги ила ўлган шаҳиддир, вабода ўлган шаҳиддир”, дедилар.

Беморликларга сабр қилган мўмин-мусулмон бандага бир неча хил мукофотлар ваъда қилинмоқда.

гуноҳларнинг ювилиши;

даражаларнинг кўтарилиши;

хатоларнинг ўчирилиши;

Аллоҳ таоло яхшиликни ирода қилиши;

дарднинг оғирлигига қараб ажрнинг кўпайиб бориши;

дард чекиб, сабр қилиб тузалган одам гуноҳлардан пок бўлиши;

тортилган дард охират азоби ўрнига ўтиши;

Оғир дардга сабр қилган банданинг жаннатга киришига сабаб бўлиши.

Бу ерда зинҳор ва зинҳор савоб бўлар экан деб ўзига хасталик тилаш ёки хасталикка олиб борадиган ишни қилиш, қасддан даволанмай юриш мутлақо мумкин эмас.

Манбалар асосида Хўжаобод туманидаги “Етти чинор” жоме масжиди имом ноиби
Муҳаммад Қуддус АБДУЛМАННОН тайёрлади.

Аллоҳ яхшилик қилсангиз ҳеч қачон унутмайди!

Ёхуд ғам-ташвишдаги инсоннинг ташвишини аритсангиз буни асло унутмайди!

Ёки нимадандир маҳзун бўлиб ўтирган одамнинг қалбига қувонч олиб кирсангиз ҳам, буни Аллоҳ унутмайди, асло зое қилмайди!

Ҳаётингизни "Яхшилик қилиб яша, гарчи мукофот ёки раҳмат эшитмасанг ҳам!" шиори устига қуринг.

Шунда сиз одамлар учун, улардан раҳмат эшитиш учун амал қилмайсиз, балки Аллоҳ яхшилик қилувчиларни суйгани учун қиласиз.

Бирор кимга яхшилик қилсангиз, ундан узоқлашинг, уни хижолатга қўйманг, раҳмат айтишини талаб қилманг.

Яхшилик қилганингиз заҳоти ундан юзингизни буринг, токи унинг хижолатли юз ифодаси кўзингиз олдида қолиб кетмасин!

Ахир Аллоҳ таоло айтади-ку: "(Мусо) икковининг ҳайвонини суғориб берди, кейин ортига қайрилиб сояга кетди" (Қосос сураси, 24-оят).

Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло бу оятда "Кейин кетди", демади! "Кейин ортига қайрилиб кетди", деди.

Шу каби сиз ҳам яхшилик қилиб, сўнгра ортингизга қайрилиб кетинг, токи қалбингизга сиздаги ҳамма нарса Аллоҳнинг фазли эканини, яхшилик қилишга ҳам Унинг Ўзи муваффақ қилганини ҳис этсин!

Кўнглингизга раҳмат эшитиш, мукофот кутиш тамаъси ўтириб қолмасин!

Саховатли Зотнинг мукофоти сизга етарлидир!

"(Мусо) икковининг ҳайвонини суғориб берди, кейин ортига қайрилиб сояга кетди" (Қосос сураси, 24-оят). Бу оятга қаранг, Мусо алайҳиссалом бир лаҳзада қилган яхшилигини Аллоҳ таоло Қуръонда келтириб, қиёматгача зикр этиладиган қилиб қўйди. Яхшиликнинг катта-кичиги бўлмайди!

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: "Бир ит қудуқнинг атрофида айланиб юрарди, сувсизликликдан ўлар ҳолга келганди, шу вақт уни Бану Исроиллик бир фоҳиша кўриб қолди, аҳмоқлигини қўйиб туриб, қудуқдан сув олди-да унга ичирди ва шу иши сабаб кечирилди" (Имом Муслим ривояти).

Яхшилик қилиш учун узоқ реъжа тузиб, пайт пойлаб ўтириш шарт эмас!

Яхши ишга қўл урасиз, холис ният қиласиз ва Аллоҳдан қабул этишини сўрайсиз!

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилинган бир ҳадисда у зот айтадилар: "Ҳар бир мусулмон зиммасида садақа бордир". Саҳобалар: "Ё Набийюллоҳ, буни топа олмаган одам-чи?" дейишди. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Иш қилиб, ўзига фойда келтиради ва садақа қилади", дедилар. Саҳобалар яна сўрашди: "Бунга ҳам қодир бўлмаса-чи?" У зот алайҳиссалом: "Ҳожатманд, қийин аҳволдаги одамга ёрдам беради", дедилар. Саҳобалар: "Буни ҳам қилолмаса-чи?" дейишди. У зот алайҳиссалом: "Яхшиликка буюриб, ёмон иш қилишдан тийилсин. Мана шу у учун садақа бўлади" (Имом Бухорий ривояти).

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Эрта тонгда болалар ҳали уйғонмасдан ишга йўл олиб, тунда болалар уйқуга ётган пайтда ишдан қайтиш кўпчиликда кузатиладиган ҳолат. Ҳатто баъзи азизларимиз бир неча ҳафталар мобайнида фарзандларини уйғоқлигида кўра олишмаётгани, бир уйда яшаб туриб уларни соғиниб қолишаётганини айтиб бунга ечим сўрашади. Балки сизда ҳам шундай бўлаётгандир. Фарзандларингиз билан кўпроқ вақт ўтказишни хоҳлайсиз, уларнинг ўқишлари, қизиқишлари ҳақида ҳадеб онасидан эмас, ўзларидан ҳам эшитгингиз келади. Лекин начора. Ишламаса ҳам бўлмайди. Оилавий эҳтиёжлар тугамайди. Лекин фарзандлар тарбиясини фақат онасига ёки энагасига ташлаб қўйиш ҳам тўғри эмас. Бундай вазиятда энг тўғри ечим болангизни вақти-вақти билан ишхонангизга олиб боришингиздир.

Бундан нафақат сиз, балки, фарзандингиз ҳам олам-олам фойдалар олади. У кечгача сизни қаерда нима ишлар билан банд бўлишингиз, кимлар билан кўришишингиз, ишхонангиз қандайлиги, умуман олганда кунингизни қандай ўтказишингизга қизиқиб кутиб ўтиради. Уни баъзида ўзингиз билан иш жойингизга олиб борсангиз, у ўзини жуда бахтиёр сезади. сиз оддийгина шу ишингиз билан унга бўлган эътиборингизни, унга бефарқ эмаслигингизни билдирган бўласиз.

Қолаверса, фарзандингиз куни бўйи иш вақти давомида сизнинг қандай қийинчиликларга йўлиқишингизни ўз кўзи билан кўради. Сиз унинг таълим олиши, еб-ичиши, кийиниши ва бошқа барча эҳтиёжлари учун одамларнинг ҳар турли гап-сўзларига сабр қилиб пул топаётганингизга гувоҳ бўлади. Бола бу нарсаларни сизга ўзи тили билан айтмаса-да қалбан англайди. Бунинг исботини бир неча ҳаётий мисолларда кўришимиз мумкин:

Биринчи ҳикоя. Болалигимда марҳум отам мени ишхоналарига ўзлариб билан бирга олиб кетардилар. Бундан мен жуда хурсанд бўлардим. Негаки, қачон ишхоналарига борсам, ҳамкасбларига менинг ютуқларимни айтиб фахрланардилар. Отам мени мақтаганлари сари, бола бўлишимга қарамасдан, ўзимдаги масъулият ҳиссининг ортиб бораётганини сезардим. Шунинг учун отам менга бирор ишни буюришларидан олдин ўша ишни у киши хоҳлаганларидек бажариб қўйишга интилардим. Қиблагоҳимнинг бу тадбирлари менинг кейинчалик ҳаётда эришган кўплаб ютуқларимга тамал тоши бўлди. Ҳозирда баъзи бир оталарнинг ўз дўстлари, ҳамкасблари ёки қариндошлари олдида ўз фарзандларини камситишларини, уларни ношудликда, довдирликда айблашларини кўриб ҳайрон қоламан. Ахир бу нарса гулдек униб-ўсаётган болаларни сўлдириб, уларнинг жажжигина қалбларидаги умид уруғларини нобуд қилади-ку деган фикрлар ўтади. Шундай пайтларда бундай оталарга тамоман тескари бўлган юзларидан меҳр балқиб турган отажонимнинг сиймолари кўз ўнгимга келади ва қалбим тўла миннатдорлик туйғулари ила у кишининг ҳақларига хайрли дуолар қиламан.

Иккинчи ҳикоя. Дадам автобусда чиптачи бўлиб ишлардилар. Бир куни дадам мени ўзлари билан ишга олиб кетдилар. Мен автобусга худди отамнинг шахсий машинасига ўтираётгандек виқор билан чиқиб ойнага ёндош ўриндиқлардан бирига ўтириб олдим. Автобус ичи секин-аста йўловчилар билан тўла бошлади. Ҳайдовчи амаки автобусни ўт олдирдилар. Ҳа энди юрсак керак деб турсам, дадам йўқ. Қаёққа кетибдилар экан, деб ҳайдовчи амакимдан сўрайман деб турсам, дадам қўлларида салқин ичимликлар кўтариб пайдо бўлдилар. Эҳ, ёзнинг жазирама кунида салқин ва ширин ичимликни ичиб автобусда кетишга нима етсин!..

Автобус бекатларда тўхтаб-тўхтаб борар, дадам йўловчилардан йўл кира ҳақини бирма-бир йиғиб чиқардилар. Пешин яқинлашгани сайин кун исигандан исиб борарди. Ташқари шунчалик иссиқ бўлгандан кейин автобус ичини гапирмаса ҳам бўлади. Мен автобус ичига тушаётган қуёшдан қочиб хали бу тарафга, ҳали у тарафга ўтиб ўтириб оламан. Дадамга қараб қўяман. У киши чипта сотиб ҳар гал ёнимдан ўтсалар, “қалайсан” дегандек кўзларини қисиб кулиб қўядилар. Чўнтакларидан дастрўмолларини олиб пешоналаридан оқаётган реза-реза терларни артиб қўядилар.

Тушлик пайти бир бекатда тўхтаб тез тайёр бўладиган овқат сотиб олдик. Автобус шохбекатга етиб борганда ҳайдовчи амаким, дадам ва мен уччаламиз камтарона тушлик қилдик. Кейин автобус яна йўлга тушди. Кун иссиғидан кўзим эндигина илинган экан ҳамки, шовқиндан уйғониб кетдим. Бир аёл “Намунча секин юрасизлар, тошбақага ўхшаб имилламай, тезроқ юрса бўлмайдими!?” деб бақираётган экан. Дадам эса босиқлик билан автобуслар қатновидаги оралиқ вақтга риоя қилиш кераклиги, ундан тез юриб бўлмаслигини, ҳайдовчи имкон қадар тез ҳайдаётганини тушунтирсалар ҳам аёл тушунишни хоҳламасди. Овози баттар кўтариларди. Дадамнинг кайфияти тушиб кетгани шундоқ юзларидан билиниб турарди. Мен бўлса шу пайт дадамга қараб туриб, биз кундузи иссиқ пайт салқин уйда ухлаб ётган пайтимиз дадам шундай жазирамада, одамларнинг шундай озорларига чидаб ишлар эканлар-да деган ўйлар билан банд эдим...

Қош қорайгунча йўловчилар билан боғлиқ худди шу каби дилисиёҳликлар яна бир неча бор кузатилди. Кун кеч бўлиб иш тугаб уйга қайтганимизда қаттиқ чарчаганимни ҳис қилдим. Шу даражадаки, ҳатто кечки овқатни ҳам емасдан ухлаб қолдим...

Мана орадан ўттиз йилдан ошиқ вақт ўтди. Лекин мен ўша куннинг ҳам завқли, ҳам ғамгин хотираларини ҳали-ҳамон кечагидек эслайман. Отам билан бирга ўша куни тушликда еган овқатимизнинг мазаси ҳалигача оғзимда қолгандек гўё. Ўша куни отам билан юрган кўчаларимиздан машинамда ўтиб қолсам, кўзимда ёш билан отамни эслайман. У кишини соғиниб ҳақларига хайрли дуолар қиламан...

Учинчи ҳикоя. Мактабда 4-синфда ўқиб юрган пайтларим дадам ишлайдиган фермага тушликларини олиб борардим. Онам овқат солинган тугунни қўлимга тутқазиб “Борақол, болам, даданг биз учун қанчалик тер тўкиб меҳнат қилаётганларини кўриб келгин” дер эдилар.

Отам фермада оддий хизматчи бўлиб ишлардилар. Ҳар сафар тушлик олиб борганимда дадам чанг-тупроққа беланган уст-бошлари билан мени қарши олардилар. Доим манглайларидан тер қуйилиб турган бўларди. Кўришганимизда дадамдан тер аралаш гўнг ҳиди келарди. Юзлаб қорамоллар, қўй-қўзилар, паррандаю даррандалар боқиладиган фермада ишлайдиган одамда бундай ҳолат бўлиши табиий. Тушликдан сўнг дадам мени уйга кузатарканлар елкамга қўлларини қўйиб қилган насиҳатлари ҳеч ёдимдан чиқмайди: “Ўғлим мактабда яхши ўқигин, дарсларингни ўз вақтида тайёрла, одобли бола бўл. Мен сенинг келажакда катта олим бўлишингни, илму маърифатинг билан инсонларга фойда беришингни хоҳлайман. Мен бу ерда сен меҳнат қиламан, сен у ерда мен учун олим бўлгин...”

Отамнинг бундай насиҳатлари мени илм олишга илҳомлантирарди. Ҳар гал дарслардан толиқиб қолсам ёки дангасалик қилиб дарс тайёрлаш ўрнига телевизор кўргим келса, дадамнинг шу ўгитлари эсимга тушиб дарров ўзимни ўнглардим.

Орадан бир неча йил ўтиб дадамнинг ишлари ҳам юришиб кетди. Дадам чет элда ишлаб бизга пул юбориб турдилар. Дадам юборган пуллардан ўқишимга сарфлардик. Бу пуллар баракали бўлиб, ер сотиб олдик, уй қурдик.

Аввал коллежни кейин эса институтда электрон муҳандислик факултетини тамомладим. Ҳозирда кунда мен отамнинг дуолари шарофатидан нефт ширкатларидан бирининг бошлиғиман. Ўзимнинг шахсий самолётим бор. Маошим ҳам шунга яраша. Аллоҳга беҳисоб шукрлар бўлсинки, моддий тарафлама камчилигимиз йўқ. Лекин мен учун шунча бойлигимдан кўра дадамнинг ўша тупроққа беланган кийимлари, пешоналаридан оққан терлари, менга қилган насиҳатлари қадрлироқ ва қимматлироқдир. Чунки мен кўрган ўша манзаралар, мен эшитган ўша насиҳатлар шу ютуқларга эришишимга сабаб бўлди.

Тўртинчи ҳикоя. Болалигимда жуда инжиқ бола бўлганман. Ҳаддан ташқари эркатой эдим. Ўзимиздан бадавлатроқ оилаларнинг шароитини гапириб ота-онамга кўп озор берардим. Бир куни эрталаб отам мактабда тушлик қилишим учун озгина пул бердилар. Лекин берган пуллари арзонроқ таом учун етарли бўлса-да, бой ўртоқларим олиб ейдиган егуликларга етмас эди. Жаҳлим чиқиб пулни деразадан кўчага отиб юбордим. Шамол пулларни учириб кетди. Аммо отам мени жазоламадилар. Унинг ўрнига вазминлик “Эртага сени бир жойга олиб бораман” дедилар.

Эртасига отам мени иш жойларига олиб кетдилар. Дадамнинг ишхоналар хийла узоқда жойлашган экан. Биз ярим соатча пиёда юрдик. Мен бироз толиқиб қолдим. Лекин мени олдинда кутаётган саргузаштларни ўйлаб, яна чарчаганимни дадам билиб, уйга қайтариб юбормасинлар деб чарчаганимни билдирмадим.

Дадам ишлайдиган заводга етиб борганимиздан сўнг дадамнинг ҳамкасблари мени роса иззат-икром қилдилар. Ҳаттоки завод директори менинг келганимни эшитиб, мени ўз хонасига таклиф қилди ва столи устидаги ширинликлар билан роса сийлади. Кейин асосий вақтимни дадамнинг дастгоҳ олдидаги ишларини кузатиш билан ўтказдим. Дадамнинг метал заводида ишлашларини билардим-у, лекин ишлари бунчалик оғирлигини, машаққатлилигини билмасдим. Ўзимча катталар ишхонага бориб ўтириб-ўтириб, ўртоқлари билан суҳбатлашиб пул топиб келишади деб ўйлар эканман. Дадамнинг қора терга ботиб, зилдай темир бўлакларини дастгоҳда қайта ишлаётганларини кўрганимда пул топиш қанчалик қийин эканини ҳис қилдим.

Кечқурун иш вақти тугагач, биз уйга томон яна пиёда йўлга тушдик. Бу сафар йўл роса узоқ туюлди. Дадамга чарчаганимни айтдим. “Машинага минсак бўлмайдими, дада?” дедим. Дадам эса табассум билан: “Эҳ болажоним, мен ҳар доим мана шу йўлни пиёда босиб ўтаман. Сенга, акаларингга берадиган пулларим йўлкирага кетиб қолмасин деб, ҳар доим ишхонага пиёда қатнайман. Сен эса кеча ярим соат юриб сизлар учун тежаб қоладиган пулимни кўчага улоқтириб юбординг...” дедилар. Шу топда пешонамдан муздек тер чиқиб кетди. Нима дейишимни ҳам билмай қолдим. На “Кечиринг дадажон, мен билмагандим” дейишни биламан, на айтган гапларидан ўзимга кела оламан.

Йўлнинг давомини дадам тўхтатган машинада босиб ўтар эканмиз иккаламиз ҳам жим кетамиз. Хаёлимда эса ўша деразадан отилган, шамол учириб кетаётган пуллар...

Эҳ отажон, Аллоҳ сизни мағфират қилсин! Ҳозир ўзим катта бўлиб, меҳнат қилиб пул топиш нималигини амалда кўрганимдан сўнг ёшлигимда сизга қанчалар бағритош бўлганимни англаяпман. Ўшанда уйга қайтаётганимизда айтган насиҳатингиз сабаб мен бутунлай ўзгаргандим. Ҳаётдан норозилигим розиликка, ношукрлигим қаноатга айланган эди. Бугун болалар сиздек оталарга қанчалалр муҳтож...

Бешинчи ҳикоя. Отамнинг ўзлари сотувчи бўлиб ишлайдиган дўконлари бор эди. Ёзги таътилда дўконга бориб дўкон ишларида отамга қарашардим.

Бир куни дўконда ўтирганимизда отам мени олдиларига олиб “Ўғлим, сен энди катта йигит бўлиб қолдинг. Эркак киши ишидаги, кўчадаги гапларни уйга олиб кирмаслиги ва худди шу каби уйдаги гапларни ҳам кўчага олиб чиқмаслиги, ишхонасига кўтариб келмаслиги керак” дедилар. Бу гап менга катта ҳаётий сабоқ бўлди.

Ўша кундан кейин онам мендан дўконда нима ишлар содир бўлганини ҳар қанча сўрасалар ҳам айтмайдиган бўлдим. Дўконга ҳар хил одам келади, баъзида дилхираликлар ҳам бўлиб туради. Лекин буларнинг ҳеч бирини онамга билдирмасдим. “Болам, бугун нималар қилдинг, дўконда бугун нималар бўлди, қандай ҳодисалар бўлди?” деб сўрар эдилар. Мен “Ҳеч нарса, ҳаммаси жойида, куним яхши ўтди” деб қўяр эдим холос. Дадамнинг биргина ўша “Ўғлим, сен ҳам катта йигит бўлиб қолдинг” деган гаплари билан мен ўзимни катта одамлардек ҳис қилардим. Биргина шу гаплари менга ҳақиқий эркак кишининг хислатларидан бири бўлмиш сир сақлай олиш фазилатини тақдим этган эди.

Мактабни битириб, коллежда ўқиётган пайтларим онамнинг ишхоналарига ҳам бориб ёрдам берардим. Ота-онам ўзим ишлаб пул топишимга рухсат беришмасди. “Ҳозир сен фақат ўқишинг керак. Пул ҳақида ўйламаслигинг керак. Белимизда мадоримиз, қувватимиз бор экан, биз сенинг ўқиб олим бўлишинг учун, мусулмонларнинг тараққиётига ҳисса қўшишинг учун тинмай меҳнат қилишга тайёрмиз, сен ўқишдан чалғима” дейишарди. Ишхонада онамнинг қийналиб ишлаётганларини кўрганим сабаб ўқишим учун берган пулларни тийин-тийинигача зарур ва керакли ўринларга сарфлар эдим. Бирор нарсага пул сарфламоқчи бўлсам, етти ўлчаб эмас, минг ўлчаб кейин кесишга ҳаракат қилардим. Чунки мен роҳатланиб ишлатаётган пуллар отажоним ва онажонимнинг пешона терлари эвазига топилаётган пуллар эканини ўз кўзим кўриб гувоҳи бўлардим.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Дунёнинг қатор университетларининг олимлари ёлғон гапириш соғлиққа зарар қилиши борасида тадқиқотлар олиб борганлар. Масалан, АҚШдаги энг нуфузли университетлардан бири сифатида тан олинган Нотр-Дам университети физиологлари томонидан 18 ёшдан 71 ёшгача бўлган 110 киши иштирокида тадқиқот ўтказилди.

Кўнгилли иштирокчиларнинг ярми (55 нафари)га 10 ҳафта давомида ёлғон гапирмаслик “вазифаси” топширилди, қолган ярмига эса ёлғон гапириш ёки ҳақиқатни айтиш ҳақида ҳеч қандай кўрсатма берилмади.

Тажрибадан 10 ҳафта ўтгач, “ёлғон гапиришдан қочган” биринчи гуруҳ иккинчисига қараганда жисмоний саломатлик кўрсаткичлари юқори бўлган. Шунингдек, фақат ҳақиқатни айтган иштирокчилар бу вақт ичида яқинлари билан муносабатлари сезиларли даражада яхшиланган ва ўзларини бахтли ҳис қилишган.

Стресс – асаб тизими

Аризона университети олимлари, ёлғон гапириш мия фаолиятига салбий таъсир кўрсатишини аниқлашди. Чунки ёлғон гапирганда одам стрессни бошдан кечиради.

Юрак хуружи – инсульт

Мунтазам равишда бундай ҳолатнинг содир бўлиши натижасида юрак-қон томир тизими зарар кўради. Натижада, юрак хуружи ва инсульт эҳтимоли сезиларли даражада ошади.

Уйқусизлик

Ёлғон натижасида инсон “катта энергия” сарфлайди. Ёлғоннинг сезилмаслигини таъминлаш учун “катта ақлий энергия” сарфланади. Бу асаб тизимининг фаоллашишига олиб келади. Натижада уйқусизлик келиб чиқади. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, ёлғон гапирадиган одамлар уйқу муаммоларидан кўп шикоят қиладилар.

Иммунитет тизимининг заифлашиши

Ёлғон сурункали ҳолатга келганда, у иммунитет тизимига жиддий зарар этказади. Стресс гормонларининг мунтазам ишлаб чиқарилиши танани заифлаштиради, бу эса одамни вируслар ва инфекцияларга мойил қилади. Тадқиқотларда ушбу ҳақиқат тасдиқланган: ёлғон гапиришни одат қилган одамларда бош оғриғи, шамоллаш ва ошқозон муаммолари кўпроқ учрайди.

Ошқозон муаммолари

Ёлғон сўзлаш – овқат ҳазм қилиш тизимини ҳам ишдан чиқаради. Одамнинг оғзидан ёлғон чиқиши биланоқ организм миядаги кортизол гормонини чиқаради.

Кортизол ички органларнинг ишини мураккаблаштиради, уларни стресс ҳолатига олиб келади, бу эса қорин оғриғи, диарея, кўнгил айниши ва ошқозон касаллигига олиб келади. Натижада овқат ҳазм қилиш функцияси бузилади, кислоталик ошиб кетади ва ичакдаги фойдали бактериялар йўқолади.

Яна бошқа касалликлар...

Шунингдек, ёлғон гапириш – бодомсимон безга зарар етиши, саратон, семизлик, руҳий тушкунлик, ўз ишидан қониқмаслик ва одамлар билан ёмон муносабатда бўлиш хавфини ошириши аниқланган.

Энг катта ва оғир гуноҳ

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларга гуноҳи кабираларнинг энг каттаси ҳақида хабар берайми?” дедилар. Саҳобалар: “Ҳа, ё Аллоҳнинг Расули”, дейишди. У зот алайҳиссалом: “Аллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш”, дедилар ва ёнбошлаган ҳолларидан ўтириб олдиларда: “Ёлғон гувоҳлик бериш ёки ёлғон гапириш”, деб қайта-қайта такрорладилар.

Шундай экан, ёлғон сўзлашни тарк қилишга ҳаракат қилинг. Энг аввало гуноҳдан тийилган, қолаверса, соғлиқингизни сақлаган бўласиз.

 Даврон НУРМУҲАММАД

Жамоат бўлиб дуо қилиш ҳақида Ҳабиб ибн Маслама ал-Феҳрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир қавм жамланса, баъзиси дуо қилса ва қолганлари “Омийн”, деса, албатта Аллоҳ уларни ижобат қилади”, дедилар (Имом Ҳоким, Имом Табароний ривояти).

“Кашфул қиноъ” китобида қуйидагилар айтилган: “Имом Бомдод ва Асрдан кейин ўша пайтда фаришталар ҳозир бўлиши эътиборидан дуо қилади. Қавм “Омийн”, деб туради. Шунда ижобатга яқин бўлади. Шунингдек, мазкур иккисидан бошқа намозларда ҳам дуо қилади. Чунки фарз намозидан кейинги пайт дуо қабул бўладиган вақтлардандир”.

Шунингдек, намоздан кейин Қуръон тиловат қилиш ҳам савобли амаллардан саналади. Қуръон ўқувчига улкан савоблар, буюк фазллар хабарини берганидек, уни тингловчига ҳам ана шундай гўзал ажр ҳамда улуғ мукофотлар бордир.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аллоҳнинг китобидан бир оят тинглаган кишига зиёда яхшиликлар ёзилади, Аллоҳнинг китобидан бир оят тиловат қилган кишига Қиёмат кунида нур бўлади”.

Имом Лайс ибн Саъд айтадилар: “Ҳеч ким Қуръон тингловчидан кўра тезроқ раҳматга эришмайди. Чунки Аллоҳ таоло: “Қуръон тиловат қилинганда, уни тингланг ва жим туринглар, шояд, раҳматга эришсангиз” деб марҳамат қилган”.

Ҳанафий уламоларимиз кишининг Қуръон тинглаши ўзи қироат қилишидан афзалдир, дейишади. Чунки тингловчи Қуръон тинглаши билан фарзни адо қилади. Қуръон қироати эса, фарз эмас.

Ҳанафий олими Абу Суъуд раҳматуллоҳи алайҳ: “Қуръон тинглаш қироат қилишдан савоблироқдир, чунки тинглаш фарз, қироат фарз эмас”, деганлар.

“Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.