www.muslimuz

www.muslimuz

Ўзбекистон Республикаси Президенти ташаббуси билан 2017 йилда ташкил этилган Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан ўтган қисқа давр мобайнида буюк алломаларимиз меросини ўрганиш, кенг тарғиб этиш, нуфузли халқаро марказлар билан ҳамкорликни йўлга қўйиш бўйича тизимли чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Жумладан, бугунги кунгача дунёнинг 24 та етакчи ислом тадқиқот марказлари, университетлар билан ҳамкорликка оид меморандумлар имзоланди.

Ана шу халқаро ҳамкорлик алоқаларининг самараси ўлароқ, жорий йил январь ойида Буюк Британиянинг “Ал-Фурқон” фонди дунё кутубхоналарида сақланаётган нодир қўлёзма асарларнинг каталоглари ва бошқа манбалардан иборат юзга яқин китоблар тўпламини Марказга ҳадя қилди, дея хабар бермоқда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази матбуот хизмати. Улар орасида дунё фондларида сақланаётган араб, турк, форс тилларидаги нодир қўлёзмалар, каталоглар, шунингдек, қўлёзмаларни таҳқиқ ва таҳрир қилишга оид асарлар, ислом илмига доир китоблар мавжуд.

Анжуманда Буюк Британиядан келтирилган каталогларнинг нодир қўлёзма манбааларни тадқиқ этишдаги аҳамияти, Марказнинг ўтган давр мобайнида амалга оширган ишлари ва истиқболдаги режалари ҳақида сўз юритилди.

Шунингдек, Марказ Туркиянинг нуфузли университетлари билан ҳам илмий ҳамкорликни амалга оширмоқда. Ҳар икки давлат ёш олимларининг ўзаро тажриба алмашиши йўлга қўйилиб, халқаро илмий-амалий семинарларда иштирок этиб келмоқда. Ана шу ҳамкорликнинг амалий ифодаси сифатида Туркиянинг Мармара университети Илоҳиёт факультети томонидан Марказга Имом Мотуридийнинг 18 жилдлик “Таъвилотул Қуръон” асари тақдим этилди.

Тадбир доирасида мазкур китобларнинг ҳам тақдимоти ўтказилиб, иштирокчиларга яқиндан таништирилди.

Маълумот ўрнида айтиш жоизки, айни вақтда Марказ илмий ходимлари томонидан Имом Мотуридийнинг асарларини ўзбек тилига таржима қилиш ишлари жадал олиб борилмоқда.

Дин ишлари бўйича қўмита матбуот хизмати

Понеділок, 03 февраль 2020 00:00

Ғаройиб жонзотлар: Кўзойнакли гага

 Кўзойнакли гага – ўрдаксимонлар оиласининг йирик вакили. Аляска ва Шимоли шарқий Сибирдаги денгиз соҳилларига ин қуради.

Бу гага катта боши, калта бўйни ва ханжар шаклидаги узун тумшуғи билан фарқланиб туради. Ўзининг икки турдоши – оддий гага ва гребенушка гагасидан фарқли равишда кўзойнакли гага бироз кичикроқ бўлиб, узунлиги 51-58 см, вазни 1630 граммни ташкил этади. Ранг жиҳатидан оддий гагаларга ўхшаб кетса-да, унинг усти оқ-қаймоқранг, қорин қисми эса қорамтир тусдадир. Шунингдек, бу гаганинг кўзи атрофида доғлар бор бўлиб, ана шу доғлар сабабли унинг кўзида кўзойнак бордек кўринади. Урғочисининг кўз атрофида эса оч жигарранг-қўнғир тусда доғлар бор. Эркак гаганинг пешонаси ва яноқлари яшил рангда, тумшуғи эса тўқ сариқ.

 Ёз фаслида эркак гаганинг ранги бир хил кулранг рангда бўлади. Ҳатто кўзойнаклари ҳам кулранг тусда товланади. Кўкраги жигарранг бўлади. Урғочиси эса доим майда чизиқли қизғиш-жигарранг тусда бўлади. Урғочиси деярли гребенушка гагаси билан ўхшаш бўлиб, фақат тумшуғи ва кўзойнаги унинг фарқли жиҳатларидир.

Кўзойнакли гаганинг тарқалган жойлари Россиянинг Арктика соҳиллари бўйлаб Колима ва Индигирка дарёларининг лабида, тундранинг тор чизиғида, мазкур дарёлар ҳавзалари оралиғида, шунингдек, Алясканинг Юкон делтасида жойлашган. Америкада Барроу бурнидан Бристол кўрфазигача бўлган ҳудудларда яшайди.

Қишда мазкур ҳудудларнинг қирғоқ сувлари муз билан қоплангани учун бу қушлар жанубга, Беринг денгизининг музламайдиган қисмларига кўчиб кетишади.

Бу қуш ботқоқларда, кўлмакларда, жуфтлашиш мавсуми бўлмаган кезларда очиқ денгиздаги муз бўлаклари четида вақт ўтказади.

Бошқа гагалар каби бу ҳам моллюскалар билан озиқланади ва бунинг учун денгиз тубига шўнғийди. Шунингдек, қисқичбақасимонлар, жуфтлашиш мавсумларида ҳашаротлар ва уларнинг личинкалари, ўргимчаклар, баъзан ўсимлик ва илдизлар билан озиқланади.

Кўзойнакли гагалар ин қурадиган жойларга май-июн ойларида келишади, бу пайтда жуфтликлар аллақачон шаклланиб улгурган бўлади. Паст ботқоқли қирғоқлар ва кичик кўлларда жуфтлашадилар. Кейин тухум қўйиш учун жойни биргаликда аниқлайдилар. Жой топилгач, у ерни унча чуқур бўлмаган ҳолда қазиб, тахминан 4-5 дона тухум сиғадиган ҳолга келтирадилар. Урғочи гага тухум қўйгач, уларни кўкрак қисмидан ажратиб олган юнглар билан ўрайди. Агар тухумларга тулки, норка, чайка каби жонзотлар томонидан талофот етса, урғочи гага қайтадан тухум қўйишни бошлайди.

Жўжаларнинг усти жигарранг-кулранг, пастки қисми эса оқ рангда бўлади. Тухумдан чиққанидан сўнг кўп ўтмай онаси изидан сувга қараб йўл оладилар. Жўжалар ҳали уча олмайдилар. Бутун оила денгиздан узоқ, уяга яқин бўлган сув ҳавзасига борадилар. Жўжалар тухумдан чиққанидан сўнг 50-53 кун ўтгач, уларнинг қанотлари учишга тайёр бўлади ва улар денгиз сари учиб кетадилар.

Дунё бўйича кўзойнакли гага сони 330000-390000 тагача ошиб боради.

Азизлар, Аллоҳ таоло барча жонзотлар қаторида бу жониворни ҳам Ўзига маълум бўлган ҳикматга кўра яратгандир. Роббимиз бу қушни муайян муҳитга мослаб, бошқа қушларга ўхшамайдиган хусусият билан яратган. Бу хусусият ушбу қушнинг эркин ҳаёт кечиришига, ов қилишига, қишлашига, кўпайишига, ин қуришига хизмат қилади.

Бу қушнинг тумшуғининг усти ва бошининг орқа қисмидаги яшил ранг ўзига хос тарзда товланиб, мавсумга қараб ўзгариб туради. Кўзлари атрофидаги “кўзойнак” каби кўриниб турадиган чизиқлар ҳам уни бошқа қушлардан ажратиб туради.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

قَالَ فَمَن رَّبُّكُمَا يَا مُوسَى قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى

“У: “Эй Мусо, икковингизнинг Роббингиз ким?” деди. У: “Бизнинг Роббимиз ҳар нарсага ўз яратилишини берган ҳамда уни ҳидоятга солган зотдир”, деди” (Тоҳа сураси, 49-50-оятлар).

Роббимиз ҳар бир нарсани ўзига хос қилиб, маълум муҳитга мослаб ва ҳикмат билан яратган. Ҳар бир жонзотга керакли аъзолар, имкониятлар берган.

Аллоҳ таоло барчамизни Ўзининг ҳидоятидан айирмасин ва хотимамизни гўзал қилсин!

 

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

 

Бугунги кунда замонавий технологияларнинг тезкор тараққиёти ахборот алмашинувини жамият ҳаётининг энг муҳим омилига айлантиргани ҳеч кимга сир эмас. Айниқса, интернет тақдим этаётган чек-чегарасиз имкониятлар орқали бугун ахборот алмашинувида замон ва макон тушунчаси умуман аҳамиятсиз бўлиб қолди. Яъни, бугун ҳар қандай ахборот, янгилик, фикр ёки ғоя ер куррасининг исталган ҳудудига етказилиши, ёйилиши, сингдирилиши мумкин. Бунинг энг муҳим жиҳати шундаки, ана шу маҳсулотлар тўппа-тўғри инсон онги ва тафаккурига кириб боради,  дунёқарашига таъсир қилади.

Албатта, ҳеч шубҳасиз, замонавий технологиянинг бу ютуқлари, энг аввало, инсон манфаатлари ва жамият тараққиётига хизмат қилиши лозим. Лекин кейинги пайтда интернет имкониятларидан ўзининг турли нопок мақсадларида фойдаланиш ҳам авж олаётганини ҳеч ким инкор қила олмайди. Бугун интернет саҳифалари, ахборот сайтлари, ижтимоий тармоқларда тарқатилаётган ҳар қандай хабар ўз аудиториясини топаётгани ҳам аниқ. Афсуски, ҳаётимизда айрим сайт ва ижтимоий тармоқлардаги хабару янгиликларнинг ҳаммаси ҳам холис, асл ҳақиқат эмаслиги одамни ҳушёр тортишга, лоқайд бўлмасликка мажбур қилади.

Хусусан, интернет орқали ёлғон ва асоссиз маълумот тарқатиш, оддий аҳоли ўртасида турли миш-мишларни келтириб чиқариш, уламоларнинг фикр-мулоҳазаларини нотўғри талқин қилиш орқали уларни обрўсизлантириш, ўзбошимчалик билан турли фатволар эълон қилиш каби иллатлар диний соҳага ҳам салбий таъсирини ўтказмоқда.  Бундай қора мақсадли маълумотлардан “баҳра олаётган” айрим кишилар асл вазият ва масала моҳиятини тўлиқ билмай, англамай туриб, ўз қарашлари, фикр-мулоҳазалари билан уларнинг қозонини қайнатаётгани ҳам ачинарлидир.

Интернет тармоғидан оқиб келаётган ахборотлар  мазмун-моҳиятига эътибор қаратсангиз, камида ярмидан кўпи салбий кайфият уйғотувчи, асоси бўлмаган маълумотлардир.

Хўш, бугунгидай глобаллашув жараёни ва мураккаб даврда мана шундай вазиятда қандай йўл тутиш керак?

Аввало, кўпчилик учун бир сўз айтаётган инсон холис бўлмоғи керак. Қонунчиликда ҳам, шариатда ҳам холис фикр билдириш, эркин сўз айтиш ҳуқуқи кафолатланган. Лекин ҳеч кимнинг бу ҳуқуқни суиистеъмол қилишга ҳаққи йўқ. Маълумки, баъзан ўзимиз айни асл ҳақиқат, деб ўйлаган хулосамиз вақти келиб тўғри чиқмаган вазиятларни бошимиздан ўтказганмиз. Шунинг учун бирор гап айтишдан олдин пухта ўйлаб, асл ҳақиқатни аниқлаб олсак, кейинчалик ҳеч бўлмаса виждонимиз олдида уялмаймиз.

Албатта, бу масала юзасидан муқаддас динимизда ҳам ўзига яраша кўрсатмалар талайгина. Имом Муслим ривоятидаги ҳадисда “Эшитган нарсасини гапиравериш кишининг ёлғончилигига кифоя қилади” дейилган. Имом Бухорий келтирган ҳадисга кўра эса, Пайғамбаримиз мусулмон кишига таъриф бериб, шундай марҳамат қилганлар: “Мусулмон шундай кишики, унинг на қўлидан, на тилидан мусулмонлар озор кўрмайди”. Демакки, ўзини мўмин-мусулмон, деб билган ҳар бир киши эшитгани ва оғзига келганини гапиришдан, тили ва қўли билан бировга зарар етказишдан сақланиши лозим.

Ўз навбатида, ҳар қандай янгилик ва хабарни эшитган одам ҳам ҳиссиётга берилмасдан, ўша маълумотни тафаккур кўзгусига солиб кўриши керак. Зеро, Аллоҳ таоло ўзининг муқаддас китобида “Хужурот” сурасининг 6-оятида: “Эй мўминлар! Агар сизларга бирор фосиқ кимса хабар келтирса, сизлар (ҳақиқий аҳволни) билмаган ҳолингизда бирор қавмга азият етказиб қўйиб, (кейин) қилган ишларингизга пушаймон бўлмаслигингиз учун (у хабарни) аниқлаб (текшириб) кўрингиз!”, деб мўминларни ҳар қандай маълумотни қабул қилишдан олдин текшириб кўришга, яъни огоҳликка чақирган.

Азимжон АЛИМЖОНОВ, Тошкент шаҳри Мирзо Улуғбек туманидаги “Мулла Қосим” жоме масжиди имом-хатиби

 

Кейинги вақтларда интернет, хусусан, ижтимоий тармоқларда Ҳизбут-таҳрир оқимининг троллари ва ташқаридаги ўзбек тилини биладиган “нотиқ”лари томонидан диёримиз мусулмонларини фитналантириш, сўзамолларнинг ўзлари хорижда туриб олиб, ўзини гўё исломнинг ҳимоячилари қилиб кўрсатишга уринаётган, аслида эса уларнинг муқаддас динимиз таълимотларига зид бўлган айрим жиҳатларини очиб беришга ҳаракат қиламиз.

Ҳизбут-таҳрир оқими охирги асрда Ислом душманлари томондан мусулмон жамиятларини парчалаб ташлаш учун қурилган диний-сиёсий оқимдир. Раҳнамолари асосан ғарб мамлакатларидан паноҳ топувчи бу тоифанинг муассиси Тақиюддин Набҳоний (1909-1977) бўлиб, ушбу оқим аъзоларининг эътиқодлари бир-биридан ажабтовур даражада фарқ қилади. Мазҳабсизликка қаттиқ берилишган.

Асосий мақсадлари – Ислом халифалигини қайта тиклашга уриниш ва шу ҳаракатда бирлашишга тарғиб қилишдир. Бу уларнинг энг зарур ақидавий ва амалий машғулотлари бўлиб, гўё улар учун халифалик тузиш намоз, рўза, закот ва ҳаж каби ислом арконларидан ҳам муҳимроқдек тус олган.

Халифаликни зое қилган сабабларни ўрганиб, унинг муолажаси ва ўз нафсларининг ислоҳоти билан шуғулланиш ўрнига, давлат тўнтариши, султонга қарши чиқиш, мавжуд тузум раҳбариятига бўйсунмаслик, халқни давлатга қарши гиж-гижлаш каби ишларга зўр беришади.

Ҳизб учун сиёсатдан бошқа соҳалар ҳатто диний бўлса ҳам, доим иккинчи даражали бўлиб келган. Хатиб ва даъватчилари ҳам халққа аксар ҳолда сиёсатдан нутқ қилишади. Халқда норозилик кайфиятини пайдо қилиш, исёнкорлик руҳиятини сингдириш каби фитнали мавзуларга кўпроқ урғу беришади. Улар шу йўл билан ўзларининг фиқҳ, ақида, тафсир, ҳадис каби Исломда асосий ўрин тутган фанларда нўноқ эканликларини яшириб келишади.

Ҳизбчиларнинг ўзаро ақидавий бирлик ва чуқур диний илмдан мосуволиклари уларни дунё ҳукмронлигини кўзлаган ташқи кучлар қўлида ўйинчоқ бўлишларига сабаб бўлиб келади. Фаолият кўрсатган минтақаларида асосан, кучлар мувозанати ва дунё сиёсатидан бехабар қизиққон ёшларни сафларига жалб қилишга муваффақ бўлишган. Уларнинг сиёсат илмида ҳам нўноқ бўлишлари кўпдан кўп фитналарни уйғотишларига сабаб бўлди. Шундоқ ҳам қўл остидаги мусулмонларни йўқотиш ҳақида бош қотириб, қулай фурсат кутиб турган ғараз ниятли кучларга ҳизбут-таҳрирчилар ўша фурсатни икки қўллаб тақдим қилишди. Натижада Ислом дини ва мусулмон жамиятларига фақат зиён ва надомат келтирдилар холос.

Тоифани чуқурроқ ўрганган киши уларнинг ақида ва амалиётларидаги айрим мантиқсизликларни кўриб ҳайратга тушиши табиий. Масалан, Ҳизб раҳнамоси Набаҳонийнинг савол-жавоблар жамланмасида “Ислом давлатида кофир шахснинг ҳарбий қўмондон бўлиши мумкин, шунингдек, исломий парламентга кофир шахснинг аъзо бўлиши ҳам мумкин” дейилган. (Робиъус-соний 1390 ҳж). Албатта, гуруҳларини тан олмаган ва фаолиятларини чеклаб қўйган ҳар қандай мусулмон раҳбариятни ҳеч иккиланмасдан кофирга ҳукм қилувчи ҳизбийларнинг бу қарори ақлларни лол қолдирувчи мантиқсизликдан бошқа нарса эмас.

Юнусхон МАМАРАСУЛОВ,
Марғилон шаҳар «Саиджалолхон тўра» масжиди имом-хатиби

Жорий йилнинг 31 январь куни Фарғона вилояти марказидаги "Ислом Каримов" номидаги вилоят театр-санъат саройида тантанали маросим бўлиб ўтди. Унда Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита Хотин-қизлар бўлими мудираси Ф.Абдураҳимова, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари И.Иномов, вилоят бош имом-хатиби У.Абдуллаев ҳамда бошқа масъул мутасаддилар ва вилоятда фаолият олиб бораётган отинойилар иштирок этдилар.

 

Тадбирда сўз олганлар жамиятда хотин-қизларга бўлган эътиборни ортиб бораётгани, бу борада отинойиларнинг ўрни, ҳуқуқий мақомини юксалтириш, жамиятда аёл-қизларни илм-маърифатли, дин ва дунё илмларида пешқадам бўлиш ва барчага намуна кўрсата олиш, аёл-қизлар ўртасида турли бидъат-хурофотларни олдини олиш, соф ислом таълимотларини кенг оммага етказиш бугуннинг долзарб масаласи эканини таъкидладилар.

 

Шунингдек, тадбир давомида ўқув-малака курсларини тамомлаган, якуний имтиҳонлардан муваффақиятли ўтган отинойиларга илк маротаба гувоҳномалар топширилди.

 

Қайд этиш жоизки, отинойиликка номзодлар дастлаб малака ошириш ўқув-семинарларида таҳсил олдилар. Шундан сўнг махсус ҳайъат томонидан малака имтиҳонларидан ўтказилдилар ва отинойилик фаолияти билан шуғулланиш имконини берувчи гувоҳномаларни қўлга киритдилар.

 

Тантанали равишда бўлиб ўтган тадбир сўнгида гувоҳнома олган отинойиларнинг келгуси фаолиятида муваффақиятлар тиланиб, хайрли дуолар қилинди.

 

Раҳматуллоҳ Жалилов,

Фарғона вилояти вакиллиги ходими

Мақолалар

Top