Ҳаё, номус иймондандир.

Ҳаёсиз доимо хору залилдир.

Алишер Навоий

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам биродарига ҳаё ҳақида танбеҳ бераётган киши олдидан ўтаётиб: «Уни тек қўй! Ҳаё иймондандир!” деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Исломда 77 та шўъба бўлиб, унинг биттаси ҳаёдир. Албатта, иймонли киши ҳаёли бўлиши зарурдир. Комил мўмин бўлиши учун ҳам ҳаё керак.

Ҳаёсиз кишига доим бало, офат етиб туради, одамларнинг орасида ҳам мартабаси тушиб кетади, ҳурматини йўқотади.

Оилада ота ўғил болаларни тарбияласа, она қизларга одоб бериб, юриш-туриш, кийиниш маданиятини ҳар доим ўргатиши керак. Ҳозирги кунга келиб айрим ёшлар ғарб маданиятига тақлид қилиб бормоқда. Бу миллатнинг маданияти, миллийлиги  йўқолиб боришига сабаб бўлаётган омиллардандир.

Минг афсуслар бўлсинки, бугунги кунда аксар ёшларимиз бешарм, беҳаё бўлиб кетмоқда, уларнинг оғзидан чиқаётган сўзларга ўзлари уялмасалар-да, атрофдагилар ноқулай аҳволга тушиб қолмоқда. Ёшларни бундай аҳволга солаётган нарса нима бўлиши мумкин, деймиз. Бунга сабаб оиладаги муҳит. Халқимизда бир гап бор: «Қуш уясида кўрганини қилади». Ҳақиқатдан ҳам, фарзандлар энг кўп маълумотни ота-онасидан йиғади, ота-она беҳаё сўзларни гапиради, уруш-жанжал қилади, бола эса уларнинг амалини қайтаради. Оиладаги муҳит носоғлом бўлса, фарзандга катта таъсир кўрсатади. Ярим кечаси бола кўчадан кириб келади, бунга ота-она бефарқ қарайди. Айниқса, қиз болаларда ҳам шундай ҳолатлар кузатилмоқда. Уларга уй эшигини отанинг ўзи очиб, “Яхши келдингми?!” – деб кутиб олишларини кузатмоқдамиз. Ана шундай ҳол беҳаёликка, шармандаликка олиб боришини наҳотки ўйлашмайди?! Ота “Қаердан келдинг?”, “Ким билан эдинг?”, “Нега кеч келдинг?” каби саволлар бермаса. Устига-устак йигит – қизларнинг кийимлари ҳам қониқарли эмас. Кийимлардаги чет тилида ёзилган беҳаё сўзларга ҳам улар бепарво. Ота-она “Болам фалон жойда ўқийди, мени қизим…”, деб керилишдан олдин фарзандларининг хулқ-атворини ҳеч кузатиб кўрганми?! Киядиган кийимига бефарқ, натижада, фарзандларининг беҳаё бўлиб тарбияланаётганлари, энг аввало, ота-оналарга боғлиқ. Муқаддас динимизда ҳаё ҳам катта неъмат эканлиги таъкидланади. Ота-она олдида фарзанларнинг ибоси, фарзандар олдида ота-онанинг шарм-ҳаёси, ака-сингил, опа-ука, тоға-жиян, қондошлик ҳаёси бўлиши зарур. Бу менинг отам-онам, акам, синглим, хоҳлаганимни қилсам бўлаверади, деган ҳолатларнинг ҳам, афсуски, гувоҳи бўлмоқдамиз. Йўқ, аслида ундай эмас, ҳаё ҳаммани тўсиб турувчи пардадир. Ҳатто шунақа ҳолатлар ҳам кузатилмоқдаки, беҳаё қилиқлар туфайли оилаларнинг тинчлиги бузилмоқда. Уларга танбеҳ бермоқчи бўлсанг, “Безбетни иши беш”, деб кулишади. Буларнинг бари сафсата. Беҳаёликнинг оқибати нохушликдир.

Уламолардан бири Фузайл ибн Иёз бадбахтнинг нишонаси беш нарсада эканлигини таъкидлаганлар:

– Бешарм ва беҳаё бўлмоқ;

– Кўнгли қаттиқ бўлмоқ;

– Дунёга моил бўлмоқ;

– Кўзи ёшсиз бўлмоқ;

– Умидсиз бўлмоқ;

Чиндан ҳам, кишидан ҳаё кетса, кўнгли қаттиқлашади, инсонлар орасига оғринмасдан низо солишга ҳаракат қилади, дунёга муҳаббати борган сари ошади, ҳой-ҳавасга берилади, аммо ҳаё ҳақида ўйлаб ҳам кўрмайди.

Агар одамда заррача ҳаё бўлса, ўзини ҳам, бошқаларни ҳам ноқулай ҳолга солиб қўймасликка уринади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:“Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё билан ҳаё қилинглар!”, деб марҳамат қилдилар. Биз:“Эй, Аллоҳнинг элчиси! Аллоҳга шукрки, биз ҳаё қиламиз”, дедик. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё билан ҳаё қилишлик бошни ва унда жойлашган нарсаларни, қоринни ва унда тўлдирилган нарсаларни асрамоғинг, ўлимни (бир ривоятда: қабрларни) ва синовларни эсламоғингдир. Кимки охиратни хоҳласа, дунё зийнатини тарк қилур. Кимки мана шундай қилса, муҳаққақ, Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё қилган бўлур”, – дедилар (Термизий, Ҳоким, Аҳмад, Табароний ривоят қилишган).

Ҳаёли кишилар ўзларни чиройли тутадилар, бўлар-бўлмас гапларни гапириб кишиларни ўзига қаратишга ҳаракат қилмайдилар.

Ияс ибн Қурра роҳматуллоҳи алайҳи шундай ривоят қиладилар:

«Умар ибн Абдулазизнинг ҳузурида эдим. Унинг олдида ҳаё зикр қилинди ва одамлар:

– Ҳаё диндандир, – дедилар.

Шунда Умар:

– Йўқ! Ҳаё диннинг ҳаммасидир! – деди”.

Демак, ҳаё диннинг барчаси экан, киши ҳаёси билан динининг гўзаллигини кўрсатиб туради ҳамда ўзидаги дини, олган тарбиясини ҳаёси орқали янада гўзаллаштиради.

Шундай қилиб, инсоннинг тарбияли, ҳаёли бўлишида ота-онанинг ўрни беқиёсдир. Фарзанд биринчи бўлиб ота-онадан ўрнак олади, уларга қараб иш тутади.

Хулоса қилиб айтганда, ҳаёли киши барчанинг ҳурматига сазовор бўлади. Ҳаё фақат яхшилик ва хайрли ишларга етаклайди. Ҳаёсизлик эса ёмонлик, нафратга олиб боради. Ҳаё инсонларнинг зийнати бўлиб, ҳар доим яхшиликка сабабчи бўлади. Ёшларимизни ҳаёли ва катталарни ҳурмат қиладиган қилиб тарбиялаш – ҳар бир ота-онанинг бурчидир. Айни пайтда, қизларимиз ва келинларимиз момоларимиздан ибрат олсалар ва шу ибратлари натижасида келажак авлодни соғлом ва баркамол қилиб тарбияласалар, элимиз, юртимиз равнақи учун улкан ҳисса қўшган бўлардилар.

Муқаддас БУЗРУКХОНОВА

 “Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ўрта махсус
ислом билим юрти толибаси

ЎМИ Матбуот хизмати

Начиная с 12 февраля, каждый день в 17:00, состязания конкурса чтецов Корана будут транслироваться по каналу «Маданият ва маърифат». Данное решение принято с учетом предложений и пожеланий многих наших соотечественников.

Не пропустите эти телепередачи!

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Исламская академия Узбекистана объявила прием в базовую докторантуру, докторантуру и независимые исследователи.
Во исполнение указа Президента Республики Узбекистан №3433 от 15 декабря 2017 года «О мерах по созданию Исламской академии Узбекистана», а также в целях обеспечения высших и специализированных средних религиозных учебных заведений страны высококвалифицированными научными сотрудниками, повышения научных и профессиональных возможностей подготавливаемых специалистов, подготовки передовых научных и педагогических кадров по направлениям корановедения, хадисоведения, таких дисциплин как тафсир, фикх и калам Исламская академия Узбекистана объявляет прием в базовую докторантуру, докторантуру и независимые исследователи.
Кандидаты, желающие проводить научные исследования в области исламской истории и источниковедения, корановедения, хадисоведения, религиоведения, таких дисциплин как исламское право (фикх), рационалистическое богословие (калам), толкование Корана (тафсир) могут обратиться в Исламскую академию Узбекистана, расположенную на 2-м этаже здания «В» Национального университета Узбекистана.
Документы принимаются до 20 февраля 2018 года.
Согласно решению Ученого совета Исламской академии Узбекистана № 1 от 25 января 2018 года конкурсные экзамены в базовую докторантуру состоятся до конца февраля 2018 года.

Администрация Исламской академии Узбекистана

Адрес для обращения: 100174, г. Ташкент,
улица Университетская, дом 4. Национальный университет Узбекистана. Здание «В»,
2-й этаж. Тел.: (0-371) 227-15-48.

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Ўзбекистон тумани

Ҳифз йўналиши

18-25 ёш
1. Саидумаржонов Саидфайзуллоҳ
2. Турғунов Алишер
2. Неъматов Умаржон
3. Исмоилов Иззатиллоҳ

26-40 ёш
1. Алматов Шукуров
2. Рустамов Абдураҳмон
3. Эсахонов Муҳаммадхон

Тиловат йўналиши

18-25 ёш
1. Маҳмудов Рустамжон
2. Тожибоев Муҳиддин
2. Қурбонов Ҳожимурод
3. Исмоилжонов Бобурмирзо

26-40 ёш
1. Юсупов Иброҳимжон
2. Валиев Аҳрор
2. Мелиқўзиев Абдумалик
3. Азимов Хуршид
3. Ботиров Шавкат

Марғилон шаҳри

Тиловат йўналиши

18-25 ёш
1. Юсупова Мадинабону
2. Ҳакимова Маҳмудахон
3. Муҳаммадалиева Увайсхон
3. Акрамова Ҳилолахон

26-40 ёш
1. Эргашева Наргизахон
2. Ғаниева Муҳаббат
3. Абдураҳмонова Дилрабо

Ғолибларга ташкилотчилар томонидан диплом ва совғалар тақдим этилди.

Қуръон мусобақасининг туман-шаҳар саралаш босқичларини muslim.uz портали ва унинг ижтимоий тармоқлардаги саҳифаларида кузатинг.

ЎМИ Матбуот хизмати