www.muslimuz

www.muslimuz

Понеділок, 26 августь 2019 00:00

Унинг сути жигар циррозига даво!

Аллоҳ таоло Қуръонда баъзи жонзотларни алоҳида зикр қилган. Ана шундай жонзотлардан бири туядир. У Зот Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади:

أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ

«Улар назар солмасми: Туянинг қандай яратилганига?» (Ғошия сураси, 17-оят)

Туяни “Саҳро кемаси” дейишади. Ҳа, бирорта ҳайвон туя каби саҳрода бемалол юра олмайди. Саҳро ҳаёти кундузлари ўта иссиқ, кечқурун анчагина салқин, атрофда сув йўқ, ўсимликлар тури у қадар кўп эмас. Асосан янтоқ, саксовул каби игнали ва игнабаргли буталар ўсади, холос.

Аллоҳ таоло мазкур оятда биз бандаларини туянинг қандай яратилганига диққат билан назар солишимизга буюрган. Туянинг ташқи кўриниши, яшаш тарзига яхшилаб эътибор берган одамнинг иймони зиёда бўлмай, тили лол қолмай иложи йўқ.

Келинг, туя қандай жонзот экани билан яқиндан танишайлик:

Туянинг қулоқлари:

Қулоқлар кичик, ҳар тарафдан тук билан қопланган. Шунингдек, улар эгилувчан бўлиб, қаттиқ шамол эсган пайтда туя қулоқларини бош тарафига тортиб, ёпиштириб олади. Натижада, қулоқлари орасига қум зарралари кирмайди.

Туянинг бурун тешиклари:

Бурун катаклари кичик тешикчалардан иборат бўлиб, атрофи тук билан ўралган. Шунингдек, бурун катаклари атрофи гўштдор бўлиб, шамол эсган пайтда уларни беркитиб олишга имкон беради. Натижада, ушбу тешиклар орқали ўпкага чанг, қум доналари киришининг олди олинади. Қолаверса, бурун туя танасининг исиб кетишдан ҳимояловчи аъзо ҳамдир. Ташқаридаги иссиқ ҳаво бурун орқали кириб, ундаги жиҳозлар натижасида совиб, қон томирлари орқали мияга совуқ ҳаво етиб боради. Шу боис туя жазирама иссиқда ҳам офтоб уришидан азият чекмайди.

Туянинг кўзлари:

Туянинг киприклари икки қаватли бўлиб, худди қуш инига ўхшаб, бир-бирига киришиб кетган. Киприклар туянинг кўзини қуёш нуридан, қумли шамоллардан ҳимоя қилиб туради. Шу боис туя саҳрода кетаётганда йўлни адаштирмай, қум барҳанларини бир-бири билан аралаштирмай, мўлжални аниқ олиб кетаверади. Чунки нурлар ва шамоллар таъсиридан сақланган кўзлар юмилмайди, қисилмайди, оддий ҳолатда қандай очиқ турса, шамолли муҳитда ҳам шундай очиқ ҳолда туради. Саҳрода шамол турган пайтда ётган туя кўзларини чирт юмиб олади ва чанг-тўзонлар киришига йўл қўймайди.

Туянинг қовоқлари:

Туянинг қовоқлари уч қават бўлиб, кўз устидаги қавати шаффофдир. У остидаги кўзни, худди қора кўзойнакдек, қуёшнинг зарарли нурларидан ҳимоялаб туради.

Туянинг думи:

Думнинг икки тарафи тукли бўлиб, орқа аъзоларга қум киришидан сақлайди.

Туянинг оёқлари:

Оёқлар узун бўлиб, танасини ердан баландроқ кўтариб туради ҳамда чанг, қум кабилар билан туянинг қорин қисми кирланишининг олдини олади. Узун оёқлар туяга енгил ҳаракатланишга, катта-катта қадам ташлашга имкон беради. Туянинг қадамларида ўзига хос “қалин пайпоқ” бор бўлиб, ушбу гўштдор қатлам туя юрган пайтда кенгайиб, унинг оёқлари тикон, тошлоқ ва қумли саҳрода бемалол юришига имкон беради. Айнан шу “пайпоқ” сабабли туя саҳрода қумларга ботиб кетмай юра олади. Бошқа жонзотлар бундай шароитда юра олмай, туёқлари қумга ботиб қолади.

Туя устидаги оғир юклари билан чўлларда кунига эллик ёки олтмиш километрлаб йўл босиши мумкин. Ҳали бирорта автомашина қумли саҳрода шунча йўл босиб, туя билан беллаша олган эмас.

Туянинг бўйни:

Аллоҳ таоло туянинг бўйнини узун қилиб яратган. Бу эса унга йўлда учраган дарахт баргларини, ердаги ўсимликларни қийналмай ейиш имконини беради. Шу билан бирга узун бўйин туяга устидаги юклари билан ўрнидан машаққатсиз туришга ёрдам беради.

Туя дам олиш учун ётганда ёки уни чўктирилганда, оғир танаси оёқ бўғимларида жойлашган мустаҳкам тери бурмаларидан иборат ёстиқчаларга таянади, бор оғирлигини кўкрак қисмидаги ёстиқчаларга ташлайди. Агар у шу оғирлигини бирор ҳайвон ёки инсон устига ташлаганда, уларни эзиб ташлаган бўларди.

Туядаги ушбу ёстиқчалар Аллоҳ таолонинг қудратига далолат қилувчи белгилардандир. Яъни туя саҳронинг қайноқ қумлари устига бемалол ёта оладиган, иссиқдан қийналмайдиган қилиб яратилган. Бошқа ҳайвонлар ундай қумда ётиши, у иссиққа бардош бериши ниҳоятда қийиндир.

Баъзилар ўйлаганидек, бу ёстиқчалар яшаш давомида пайдо бўладиган нарсалар эмас. Бўталоқ онасининг қорнидан мана шу ёстиқчалар билан туғилади. Одам кўп ялангоёқ ёки йиртиқ поябзалларда юриши оқибатида оёқлари қавариб, дағаллашиб, оғриқларни сезмайдиган бўлиб қолади. Аммо туянинг оёқларидаги ёстиқчалар туғилганидаёқ улар билан бирга бўлади.

Туянинг ошқозони:

Туянинг ошқозони ниҳоятда бақувват бўлиб, таомига аралашган баъзи нарсаларни, масалан, резиналарни ҳам ҳазм қилиб юборади.

Туянинг лаблари:

Бошқа ҳайвонлар истеъмол қилганда зарар берадиган тиконли шох ва ҳоказо нарсаларни туя истеъмол қилса ҳам лабига зарар етмайди. Чунки унинг лаблари қалин ёғли бурмалар билан қопланган бўлиб, тикон, тош, игна каби нарсаларни лабига сездирмайди. Шу боис саҳроларда ўсадиган тиконли янтоқ туялар севиб истеъмол қиладиган ўсимликлардандир.

 

 

Туянинг териси:

Туянинг териси қалин жун билан қопланган. Бу унинг терисига иссиқ ҳаво салбий таъсир қилишидан ҳимоя қилади. Туянинг танаси об-ҳаво қандай бўлишидан қатъи назар ҳароратни бир маромда ушлай олади. Унинг тана ҳарорати 34 даража билан 41 даража ўртасида ўзгариб туради. Агар туянинг ҳарорати 41 даражадан ўтса, ана шунда у бироз терлаши мумкин.

Инсоннинг тана ҳарорати эса доим 37 даража атрофида бўлади. Агар ҳарорат бундан пасайса ёки кўтарилса, инсонга шошилинч равишда тиббий ёрдам кўрсатиш зарур бўлиб қолади. Агар инсоннинг танасидаги ҳарорат туя танасининг энг паст ҳарорати бўлмиш 34 даражага тушиб кетса ёки туя танасининг энг юқори ҳарорати бўлмиш 41 даражага кўтарилиб кетса, вафот этиши мумкин.

Туя оғзидан нафас олмайди, ҳаво ҳар қанча иссиқ бўлса ҳам оғзини очиб хансирамайди. Шу орқали танасидаги сув буғланишининг олди олинади.

Туянинг сув ишлаб чиқариши:

Ҳа, азизлар, туя сув ишлаб чиқаради. Бу жараён унинг ўркачида юз беради.  Туянинг ўркачи ёғлар омбори вазифасини ўтайди. Шунингдек ўркач туянинг барча аъзолари исиб кетмай, совуқ ҳолда бўлишига ёрдам беради. Зарурат бўлганда, туя ўркачидаги ёғни овқат ёки сувга айлантириб истеъмол қилади. Туянинг ўркачида юз берадиган кимёвий жараёнларни инсон ҳаётда, лаборатория шароитида бажара олмайди. Мана шундай қилиб туя ўз ўркачидаги ёғ захирасини ишлатиб бораверади. Агар сафар чўзилиб кетса, ўркачдаги ёғ захираси тугаб, ўркач бир томонга эгилиб қолади.

Ҳа, Аллоҳ таоло туя танасида ана шундай имкониятларни яратиб қўйган.

Келинг, думбаси каттта қўчқор билан туянинг ўркачини солиштириб кўрайлик. Қўчқор думбасида 11 кг ёғ бўлса, туя ўркачида тахминан 120 кг атрофида ёғ бўлади. Туялар мана шунча ёғни озуқа ва сувга айлантириши натижасида бир ярим ойлаб ташқаридан сув ичмасдан юра олади. Аммо ниҳоятда чанқоқлик туя вазнининг тўртдан бир қисми (25 фоизи) йўқолишига олиб келади. Бироқ шунда ҳам шикоятсиз яшайверади. Инсон эса танасининг бунча қисмини йўқотадиган бўлса, ҳалок бўлади.

Бошқа ҳайвонлар танасидаги ёғларнинг парчаланиши туфайли кетоз деб номланган касалликка чалинадилар. Кетоз – бу ҳужайралардаги углевод етишмовчилиги натижасида вужудга келадиган ҳолат бўлиб, организм энергия ишлаб чиқариш учун ёғларни парчалашни бошлаганда юзага келади.

Туянинг сути:

Туя сути Аллоҳ таолонинг улкан неъматларидан биридир. Туялар кунига икки марта соғилади ва тўлиқ бир йил давомида сут беради. Соғилган сут кунига 5-10 литргача, бир йилда эса 230-260 литргача етади.

Туялар ўзининг келиб чиққан турига, зотига қараб уларнинг сутида бироз фарқлар бўлади. Шунингдек, сутларнинг турлича бўлиши улар ейдиган ўт-ўланлар, озуқа навига ҳамда ичадиган сув таркиби ва миқдорига ҳам боғлиқ бўлади. Нима бўлганда ҳам ушбу сут инсон учун жуда фойдалидир. Туя сути қизғиш оқ рангда ва ўткир таъмли бўлади. Янги туя сутининг водород ва углерод қиймати юқори бўлиб, бу кўрсаткич сутдаги ишқорлилик даражасини белгилаб беради.  

Туя сути ишқорли ҳисобланади, аммо у жуда қисқа вақт ичида тезда ачиб қолиши мумкин. Унинг таркибида протеин компонентлари (4% дан 25% гача), қаттиқ моддалар (10-15%), ёғлар (соғишнинг бошида – 2-3%), шакар моддалари, хусусан лактоза (3-6%), хлорид натрий (14-27%), ҳамда темир, калций, фосфор каби минераллар ва В2 ва С витаминлари мавжуд.

Туя сутидаги сув миқдори 84 фоиздан 90 фоизгача етади. Шу боис бу сут бўталоқлар учун ҳамда саҳро ва чўлларда яшовчи аҳоли учун жуда аҳамиятлидир. Туя сутида сувнинг бу даражада кўп миқдорда бўлиши сувсиз минтақаларда яшовчилар учун Аллоҳ таолонинг раҳматидир.  

Туя сутидаги лактоза миқдори лактация давридаги туя сутида ҳам, чанқаган туя сутида ҳам, суғорилган туя сутида ҳам ўзгармайди. Бу эса инсоният ва туя болаларининг ҳаёти учун ниҳоятда зарур бўлиб, бу Аллоҳ таолонинг бандаларига лутфу марҳаматидир.

Бия ва туя сутида бошқа сутларга нисбатан лактоза кўп бўлгани боис тезда ачиб, таркибида нордон моддаларни ҳосил қилади.

Маълумки, лактоза сут қанди бўлиб, она сутида – 5-8 %, сигир сутида – 4-5 % лактоза бор. Лактоза оқ кристалл модда, таъми ширин, сувда яхши эрийди. Чақалоқларнинг соғлом униб-ўсишида зарур модда ҳисобланади.

Туя сути инсоният учун озуқа манбаи бўлишидан ташқари, юрак, ўпка (тиберкулёз, зотилжам), жигар (гепатит А, Б, С, Д, цирроз), ошқозон, буйрак, саратон ва бошқа кўплаб касалликлар билан оғриган беморлар учун жуда фойдали ва зарур доридир.

Табобат илми султони Абу Али ибн Сино ҳам “Тиб қонунлари” номли илмий асарида туя сутининг шифобахшлиги хусусида ёзиб қолдирган.

1984, 1985 йилларда Африка қитъасининг Кения давлатида қаҳатчилик юза келиб, маҳаллий аҳоли сувсизликдан ҳалок бўлиш арафасида эдилар. Сигир боқувчи қабила вакилларининг кўплари сигирлар сут бермай қўйиши натижасида ҳалок бўладилар. Аммо туя боқувчи қабила вакиллари эса туя сутини ичиб, ҳалокатдан қутулиб қоладилар. Чунки сувсизлик пайтларида сигирлар сут бермай қўйса, туялар бу пайтда ҳам сут беришдан тўхтамайдилар.

Туянинг сув ичиши:

Туя денгизнинг шўр сувини ича олади. Чунки, унинг буйраклари сувдаги тузни тозалаш хусусиятига эга. Туя қонида албумин ферменти бошқа жонзотлар қонидагига нисбатан кўп миқдорда мавжудлиги туянинг узоқ вақт ташналикка чидашига, шўр сувни ича олишига имкон беради. Туянинг буйраги ниҳоятда мустаҳкам ва сувдаги тузларни катта нисбатда ажратиш хусусиятига эга бўлгани учун денгиз сувидаги тузлар сийдик орқали ташқарига чиқариб юборилади.

Агар инсон танасидаги сувнинг 5 фоизини йўқотса, атрофидаги ишларни тўғри-нотўғрисини ажратолмай қолади. Агар йўқотилган сув миқдори 10 фоизга етса, кишининг қулоқлари ўз фаолиятини тўхтатиб, танасида оғриқни сеза бошлайди. Агар бу миқдор 12 фоизга етса, инсон тез орада ҳалок бўлади. Ташналик сабабли ҳалокат ёқасида турган инсонга сув ичириб ёрдам бермоқчи бўлган киши унга сувни жуда секинлик билан оз-оздан ичириши керак. Акс ҳолда қондаги сув миқдори ошиб кетиб, инсон ҳалок бўлиши мумкин. Аммо туя сувсизлик туфайли танасининг тўртдан бир қисмини йўотган бўлса ҳам, бирор инсоннинг кўмагисиз бемалол йўқотилган сув миқдорини тиклаб олиши мумкин.

Шунингдек, ташналикдан ўлим ёқасига келиб қолган инсонга фақат ва фақат чучук сув бериш мумкин. Жуда чанқаган туя эса ҳар қандай сувни ичиб ҳам ўз ташналигини қондириб кетаверади.

Туялар қиш фаслида тўрт ойгача, баҳор ойларида икки ойгача чанқоқликка чидаса, ёзнинг жазирама кунларида тахминан ўн кунгача ташналикка бардош беради. Баъзан бу муддат икки ҳафтагача чўзилиши ҳам мумкин. Шунингдек у танасида сув захираси қолмагандан кейин ҳам бир ҳафта давомида бир томчи сув ичмай яшай олади.

Оддий ҳолатда туя тахминан 70 литргача сув ичиши мумкин. Жуда чанқаган туя эса бир ичишда 130 литрдан 225 литргача сув ича олади. У қанча кўп сув ичса ҳам, бу сув унинг танасига зарар етказмайди. Чунки, ичилган сув туянинг ошқозон бўшлиғида, ингичка ва йўғон ичакларда, қон томирларида захира қилиб сақланади.  

Биласизми, туя ўзига зулм қилган кишини ҳеч қачон эсидан чиқармайди. Агар сиз туяга озор берган, уни урган бўлсангиз, сизни таниб олиб, бу воқаени ёдидан чиқармас экан. Орадан ўн йил ўтган бўлса ҳам, қулай фурсат бўлганда сиздан ўч олар экан. Шунинг учун барча жонзотларга, жумладан, туяга озор бермаслик керак.

Туя ҳақида ҳали биз билмаган маълумотлар жуда кўп. Аммо ушбу мақолада келтирилган маълумотларни ихлос билан ўқиб-ўрганиб, Аллоҳ таолога, Унинг қудратига бўлган иймонимиз нури янада зиёда бўлса, У Зотга бўлган ихлосимиз янада ортса, Унга ибодат қилишга бўлган рағбатимиз, муҳаббатимиз ошса, айни муддао бўлар эди.

Аллоҳ таоло барчамизга яратган махлуқлари борасида тафаккур қилиб, иймонимиз нури зиёда янада бўлиб, ихлосимиз янада ортишини насиб этсин!

Ушбу оятни келтириш билан сўзимизга якун ясаймиз:

هَذَا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِي مَاذَا خَلَقَ الَّذِينَ مِن دُونِهِ بَلِ الظَّالِمُونَ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ

“Бу Аллоҳнинг яратганидир. Қани менга кўрсатинг-чи, Ундан бошқалар нимани яратдилар. Йўқ! Золимлар очиқ-ойдин адашувдадирлар” (Луқмон сураси, 11-оят).

 

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

 

Жорий йилнинг 25 август куни Навоий вилояти Кармана тумани "Қосим Шайх" масжидида 30 нафар имконияти чекланган фуқароларга эҳсон дастурхони ёзилиб, Қосим Шайх масжиди имом-хатиби М.Юнусов "Намоз-мўминнинг меърожи" мавзусида маъруза қилди.

Зарафшон шаҳар "Зарафшон" масжидида имконияти чекланган фуқароларга эҳсон дастурхони ёзилиб, шаҳар имом-хатиби К.Шодмонов "Ақоид", "Фиқҳ" мавзуларида 15 нафар фуқароларга маъруза қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзбекистонда зиёрат туризмини ривожлантириш учун авваламбор ҳожатхоналар ва у ердаги таҳоратхоналар масаласини ҳал қилиш лозим. Бу ҳақида Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси вазифасини вақтинча бажарувчи Абдулазиз Оққулов Сенатнинг 21-ялпи мажлисига берган ҳисоботида тўхталиб ўтди.

«Зиёрат мақсадида келадиган сайёҳлар учун туристик жойларда таҳорат олиш учун тўлиқ шароитлар бўлиши муҳим аҳамият касб этади. Аэропорт ва вокзалларда бу масала ҳал этилган. Йўл ёқасидаги намунавий лойиҳаларни қилганда ҳам таҳорат учун шароитлар қилиниши назорат остига олинмоқда. Шунингдек, зиёратга келган сайёҳларга хизмат кўрсатувчи ходимларни тайёрлаш масаласи ҳам бор. Сингапур агентлиги томонидан мутахассисларни жалб қилган ҳолда июль-август ойларида меҳмонхона ходимлари шу йўналишда тайёрланди», дейди Абдулазиз Оққулов.

Оққуловнинг сўзларига кўра, Ўзбекистон зиёрат учун шароит яратилган мусулмон давлатлар ўртасида 29-ўриндан 18-ўринга кўтарилган.

«Зиёрат туризмини ривожлантириш учун муҳим рол ўйнайдиган таҳоратхоналар масаласини ҳал этиш фақатгина Туризмни ривожлантириш қўмитасига боғлиқ эмас. Бу борада маҳаллий ҳокимликлар ҳам ўз масъулиятини ошириши лозим», дея таъкидлаган Сенат раиси Танзила Норбоева.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Понеділок, 26 августь 2019 00:00

«ЎЗБЕКИСТОНДАН ЎРНАК ОЛИШИМИЗ КЕРАК»

Жорий йилнинг 25 август куни Тошкент шаҳридаги “Шайх Зайниддин” жоме масжидида эшитиш, гапириш ва кўриш имконияти чекланган фуқаролар учун диний-маърифий суҳбат ташкил қилинди.

Диний идора ходимаси Мунира Абубакирова кечиримли ва ҳаёли бўлиш ҳақида маъруза қилди.

Инсон ҳаёти давомида турли синовларга дуч келади. Кимлардандир озор топади. Аммо хатосини тушунган инсонларни кечириш, уларга марҳаматли бўлиш узилган ришталарни боғлашга имкон туғдиради.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўрадилар: “Ё Расулуллоҳ, гўзал хулқ нима?”. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Гўзал хулқ – узилган(қариндошинг)га боғланмоғинг, бермаганга бермоғинг, сенга зулм қилганни кечирмоғинг”, дедилар.

Тадбирда Тошкент шаҳар ҳокимияти вакиласи Д. Аҳмедова ижтимоий масалалар ҳақида йиғилганларга сўзлаб берди.

Суҳбатга Қозоғистон ва Тожикистон республикаларидан ташриф буюрган меҳмонлар ҳам таклиф этилди. Меҳмонлар Ўзбекистонда Президент Шавкат Мирзиёев томонидан имконияти чекланган фуқароларга кўрсатилаётган эътибордан мамнун бўлишди.

Қўшни давлатдан келган меҳмон тез орада Қозоғистонда ҳам имконияти чекланган фуқаролар учун диний-маърифий тадбирлар ташкил этилишидан умид  қилди.

Тожикистонлик меҳмонлар эса жисмоний имконияти чекланган фуқаролар учун махсус сурдо таржимонлик хизмати йўлга қўйилгани Ислом динининг асл моҳиятини англаб етиш имконини беришини таъкидлаб: “Мен кўз ёшларимни тия олмаяпман. Юртингизда ногиронлиги бўлган инсонларга эътибор жуда баланд. Биз Ўзбекистондан кўп соҳада ўрнак олишимиз керак! Тожикистонлик имконияти чекланган фуқароларга эътиқод масалаларида ҳам тушунчалар бериш бўйича Ўзбекистонда тўпланган тажрибадан андоза олсак бўлади”.

 

بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنْعَمَ عَلَيْنَا نِعْمَةَ الْحُرِّيَّةِ، وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمَ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ الَّذِي بَلَّغَ الِّرِسَالَةَ، وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أجْمَعِينَ، أَمَّا بَعْدُ.

МУСТАҚИЛЛИК – умумхалқ байрами

Азиз юртдошлар! Маълумки, шу кунларда катта хурсандчилик –давлатимиз мустақиллигининг 28 йиллиги арафасида турибмиз. Фурсатдан фойдаланиб, барчаларингизни мустақиллик байрами билан чин дилдан табриклаймиз! Аллоҳ таоло Ватанимизни доимо обод, фаровон ва тинч юртлардан қилсин! Ватанимиз равнақи йўлида астойдил, фидокорона меҳнат қилаётган раҳбару ходимларнинг хайрли ишларида Аллоҳ таоло мададкор бўлсин!

Муҳтарам азизлар! Аллоҳ таоло Қуръони каримда: 

وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ (سورة الضحي الآية-11)

яъни: “Раббингизнинг (Сизга ато этган барча) неъмати ҳақида эса (одамларга) сўзланг!”, – деб марҳамат қилган.  (Зуҳо сураси, 11-оят).

Ушбу оятнинг ҳукмига биноан ўтган йиллар давомида юртимизда амалга оширилган хайрли ишлар, эришилган ютуқларимизни яна бир карра эслаб ўтмоғимиз мақсадга мувофиқ бўлади. Зеро, эришилган неъматларни зикр қилиш ҳам шукрона неъмат ҳисобланади.

Маълумки, юртимизда ҳар соҳада янгиликлар, халқ фаровонлиги йўлида кўплаб хайрли ишлар амалга оширилмоқда. Шахсан муҳтарам Президентимизнинг ўзлари ҳар соҳанинг ичига бевосита кириб бориб, мавжуд муаммоларни бартараф этиш йўл-йўриқларини ҳам оқилона тарзда кўрсатиб бермоқдалар. Жумладан, аҳолини уй-жой билан таъминлаш мақсадида амалга оширилаётган ишлар қаторида кам таъминланган ва ногиронлиги бўлган кишиларни ҳам алоҳида имтиёз асосида уй-жойлар билан таъминлаб берилаётгани таҳсинга сазовордир.

Юртимизда таълим соҳасига, хусусан, ўқитувчиларни моддий қўллаб-қувватлаш, ойлик маошларини оширилишига, уларга уй-жой олиш имкониятларини яратиб беришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ўз-ўзидан бу келажагимиз ворислари бўлмиш ёшларимизнинг таълим-тарбиясини юқори даражага олиб чиқишга асос бўлади. Зеро, ҳар бир ўзини ҳурмат қилган халқ бугунги кунини ўйлаши билан бирга, келажаги ҳақида ҳам қайғуради. Агар биздан фарзандларимизга обод юрт мерос қолишини истасак, ёшларимизга, уларнинг тарбиясига бепарво бўлмаслигимиз керак.

Охирги йиллар давомида диний соҳада ҳам кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилди. Кейинги икки йилда муборак Ҳаж сафарига борувчилар сони икки мингтага оширилгани ва йил давомида Умра зиёратига бориш имконияти мавжуд бўлгани мўмин-мусулмонларимиз қалбида мамнуният пайдо қилди. Аллоҳ таолонинг байтини Ҳаж қилиш ҳар бир мусулмоннинг орзуси саналади. Жорий йилда нархлар арзонлаштирилди ва хизмат сифати янада яхшиланди.

Муҳтарам жамоат! Адолат ўрнатиш, авф қилиш – динимизнинг асосий ғояларидандир. Адолатпарварлик ва кечиримлилик – жамият фаровонлиги ҳамда юрт ободлиги учун муҳим омил ҳисобланади.

Турли хил сабаблар билан уруш бўлаётган минтақаларга кетиб қолган ва тутқунликда бўлган бир қанча ватандошларимиз юртимизга қайтариб олиб келинди.  

Шариатимизда бағрикенглик ва афв этишга кўп даъват қилинган. Чунки, афв қилиш – Аллоҳ таолонинг улуғ сифатларидан биридир. Парвардигоримиз ояти каримада:

﴿ وَإِنْ تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴾ (سورة التغابن الآية-14)

яъни: “...Агар сизлар афв этсангиз, койимасангиз ва кечирсангиз, у ҳолда, албатта, Аллоҳ (ҳам сизларга нисбатан) мағфиратли ва раҳмлидир”, – деган (Тағобун сураси, 14-оят).

Алдов оқибатида ўзга юртларга бориб қолиб, оғир ҳаётий даврни бошидан ўтказган бу ватандошларимизга ҳукуматимиз томонидан тиббий, психологик, моддий ва маънавий ёрдам кўрсатилди. Уларнинг тинч ҳаётга қайтиб, жамиятга мослашишлари, таълим ва ижтимоий дастурларда иштирок этишлари учун зарур шароит яратилди, бошпана ва иш билан таъминлаш чоралари кўрилди.

Шунингдек, ўтган Муборак Рамазон ҳайити байрами арафасида 600 га яқин маҳбусни афв этилиши туғрисида Президент Фармони эълон қилинди. Унга кўра бир қанча маҳбуслар жазодан бутунлай озод этилди, бир қисмининг эса жазо муддати қисқартирилди. Фармон ижросини таъминлаш мақсадида афв этилган шахсларнинг ижтимоий мослашуви, уларни фойдали меҳнатга жалб этиш ва соғлом турмуш тарзини йўлга қўйишига кўмаклашиш юзасидан масъул вазирликлар, идоралар ва ҳокимликларга тегишли топшириқлар берилди.

Бобомиз Абдулла Авлоний таъкидлаганидек: “Ҳар бир миллатнинг тараққий этиши, юксалиши, давлат ва ҳукуматларнинг бардавом бўлиши адолатга боғлиқдир”. Ушбу фикрнинг исботи кўз ўнгимизда намоён бўлиб турибди – мамлакатимиз кундан-кун чирой очиб, юртдошларимизнинг ижтимоий аҳволи яхшиланиб, энг муҳими – халқимизда давлатга бўлган ишонч туйғуси мустаҳкамланиб бормоқда.

Муҳтарам жамоат! Албатта, бу эришилаётган ютуқлар ва амалга оширилаётган хайрли ишларнинг замирида юртимиздаги тинчлик, осойишталик ва фаровонлик алоҳида ўрин тутади. Бу ҳақда ҳадиси шарифда шундай марҳамат қилинган:

"مَنْ أَصْبَحَ مِنْكُمْ آمِنًا فِي سِرْبِهِ، مُعَافًى فِي جَسَدِهِ، عِنْدَهُ قُوتُ يَوْمِهِ، فَكَأَنَّمَا حِيزَتْ لَهُ الدُّنْيَا"

(رَوَاهُ الْإِمَامُ البُخَارِيُّ وَالْإِمَامُ التِّرْمِذِيُّ)

яъни: “Қайси бирингиз оиласи тинч, тани соғ ва бир кунлик ризқи бор ҳолда тонг оттирса, гўёки бутун дунёни қўлга киритибди” (Имом Бухорий ва Имом Термизий ривоят қилган).

Бу неъматларнинг давомли ва зиёда бўлиши эса шукронага боғлиқдир. Фузайл ибн Иёз раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар:

مَنْ عَرَفَ نِعْمَةَ اللّهِ بِقَلْبِهِ، وَحَمِدَهُ بِلِسَانِهِ، لَمْ يَسْتَتِمَّ ذَلِكَ حَتَّى يَرَى الزّيَادَةَ

яъни: “Ким Аллоҳнинг неъматини қалбан ҳис қилиб, тилида эътироф этса, эътирофи охирига етмасдан неъматнинг зиёдалигини кўради”.

Муҳтарам азизлар! Табиийки, инсон қаерда дунёга келса, ана шу ер унинг учун азиз Ватан ҳисобланади. Киндик қони тўкилган жой инсон учун ҳеч нарсага алмаштириб бўлмайдиган, ҳамма нарсадан ҳам қимматли даргоҳдир! Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи ва саллам ўзлари туғилиб ўсган шаҳар Маккаи мукаррама ҳақида шундай деганлар:

"مَا أَطْيَبَكَ مِنْ بَلْدَةٍ وَأَحَبَّكَ إِلَيَّ، وَلَوْلَا أَنَّ قَوْمِي أَخْرَجُونِي مِنْكَ، مَا سَكَنْتُ غَيْرَكَ"

(رَوَاهُ الْإِمَامُ ابْنُ حِبَّانَ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رضي الله عنه).

яъни: Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: "Қандай ҳам яхши шаҳарсан! Менга қандай ҳам севимлисан! Агар қавмим мени сендан чиқармаганида, сендан бошқа жойда яшамаган бўлардим!” (Имом Ибн Ҳиббон ривояти).

Демак, ватанни севиш, уни соғиниб яшаш – инсон табиатида мавжуд бўлган нозик ҳисдир! Ватанни севиш фақат тилда қолиб кетмаслиги, балки ватандошлар юрт равнақи учун бирлашиши, бир-бирига хайриҳоҳ бўлиб, дунё-охиратда фойдали ишларга ҳаракат қилишлари керак. Қуръони каримда шундай марҳамат қилинади:

﴿...وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ

(سورة المائدة الآية-2).

яъни: “...Эзгулик ва тақво (йўли)да ҳамкорлик қилингиз, гуноҳ ва адоват (йўли)да ҳамкорлик қилмангиз! Аллоҳдан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ азоби қаттиқ зотдир” (Моида сураси, 2-оят).

Мана шу севимли Ватанда яшаётган ҳар бир мўмин-мусулмон, авваламбор – ўзи, аҳли-аёли, яқинлари ва жамиятга фойдали бир инсон бўлишга ҳаракат қилиши керак. Бунинг учун ўзига юклатилган вазифани чиройли адо қилиши даркор. Биз бир пайтнинг ўзида ҳам фарзанд, ҳам ота, ҳам фуқаро, ҳам турли идора ва ташкилотларда ходиммиз. Мана шу мажбуриятларимизни масъулият билан бажариб, ўзаро бир-биримизни қўллаб-қуватлаб, атрофимиздагиларга имкон қадар ёрдам беришимиз керак. Ибн Умар разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

"أَحَبُّ النَّاسِ إِلَى اللهِ أَنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ" (رَوَاهُ الْإِمَامُ الطَّبَرَانِىُّ عَنْ ابْنِ عُمَرَ رضي الله عنه).

яъни: “Одамларнинг Аллоҳга энг севимлиси бошқаларга фойдаси кўпроқ тегадиганидир” (Имом Табароний ривояти).

Аллоҳ таоло биз, бандаларини, Ўзининг беҳисоб неъматларидан баҳраманд этган экан, ўз навбатида ана шу неъматларининг қадрига етиб, шукрини адо этиб боришимизга буюради. Аллоҳ таолонинг неъматларини катта-кичик демай, шукрини бажо келтиришимиз – зиммамиздаги бурчдир. Шу билан бирга Аллоҳ таолонинг шариатига амал қилиб, Ўзи буюрганидек имон-эътиқодда ва тақвода ҳаёт кечириб борсак, Аллоҳ таоло икки дунёда ҳам мукофотларни ваъда қилган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

﴿ وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آَمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ﴾ (سورة الأعراف/96).

яъни: “Агарда (мазкур) юртларнинг аҳолиси имон келтирган ва тақво қилганларида эди, улар устига осмонлар ва Ердан баракотлар (эшиклари)ни очиб юборган бўлур эдик” (Аъроф сураси, 96-оят).

Бу оятда катта ибрат бордир. Аллоҳ таоло бандаларидан жуда кўп ва оғир нарсани талаб қилмади. Имон келтириб, ширк ва гуноҳлардан ўзларини тийсалар бас. Шу ишлари эвазига еру осмондан баракот ато этаман, деб ваъда қилмоқда. Бу шарт ва мукофот ваъдаси то Қиёматгача дунёга келиб-кетувчи барча бандаларга ҳам тегишлидир.

Маълумки, янги ўқув йили ҳам бошланмоқда. Ҳар бир ота-она фарзандларини янги ўқув йилига тайёрлаб, уларга керакли ўқув қуролларини олиб беришлари лозим. Зеро, илм-фанга эътибор кучайган сари юртимиз  ривожланиб, обод бўлиб боради.

Ҳақ таоло барчамизни Ватанимиз тараққиёти ва фаровонлиги йўлида олиб бораётган хайрли ишларимизга ривож берсин! юртимиз мустақиллигини бундан ҳам мустаҳкам айлаб, мустақил юртда униб-ўсаётган фарзандларимизни  буюк аждодларимизга муносиб, ўз ватани ва халқига фидоий, юрт корига ярайдиган авлодлар бўлиб етишишларини насиб айласин! Барчаларимизга мустақиллик байрами муборак бўлсин! Омин!

 

31 АВГУСТ – ҲИЖРИЙ 1441 ЙИЛНИНГ БИРИНЧИ КУНИ

Маълумки, 31 августдан ҳижрий 1441 йил бошланади. Унинг биринчи ойи Муҳаррам ойи бўлиб, Рамазон ойидан кейин энг ҳурматли ой ҳисобланади. Ашуро куни эса Муҳаррам ойининг ўнинчи кунидир. Муҳаррам ойи ва унда рўза тутишнинг фазилати ҳақида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламдан бир қанча ҳадис ривоят қилинган. Жумладан:

"أَفْضَلُ الصِّيَامِ بَعْدَ رَمَضَانَ شَهْرُ اللهِ الْمُحَرَّمُ" (رَوَاهُ الْاِمَامُ مُسْلِمٌ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ)

яъни: Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан  ривоят қилинади, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Рамазондан кейин рўзаларнинг афзали Аллоҳнинг ойи Муҳаррам (рўзаси)дир” (Имом Муслим ривояти). Яна бир ҳадисда шундай марҳамат қилинган:

"صِيَامُ يَوْمِ عَاشُورَاءَ إِنِّي أَحْتَسِبُ عَلَى اللَّهِ أَنْ يُكَفِّرَ السَّنَةَ الَّتِي قَبْلَهُ " (رَوَاهُ الْاَمَامُ التِّرْمِذِيُّ عَنْ أَبِي قَتَادَةَ).

яъни: Абу Қатода разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ашуро куни рўзаси (сабабли) Аллоҳ ўтган йилги гуноҳларни кечиришини умид қиламан” (Имом Термизий ривояти).

Бундай улкан имконият Аллоҳ таолонинг биз – бандаларига қилган фазл ва марҳаматидир.

                Ашуро куни (Муҳаррамнинг 10-куни)нинг рўзасини 9-куни билан қўшиб тутиш суннат амалдир. Фақат Ашуро кунининг ўзида рўза тутиш макруҳдир (“Фатвои Ҳиндия” китоби).

         Ашуро кунидан аввал ҳам, кейин ҳам бир кун рўза тутиш мустаҳаб бўлади (“Фатҳул Қадир” китоби).

Ашуро куни оила аҳлига кенгчилик қилиш борасида ҳадиси шарифда шундай деганлар:

"مَنْ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَسَّعَ اللهُ عَلَيْهِ فِي سَائِرِ سَنَتِهِ (َروَاهُ الْاِمَامُ الْبَيْهَقِيُّ عَنْ عَبْدِ اللهِ ابْنِ مَسْعُودٍ).

яъни: Абдуллоҳ ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан  ривоят қилинади: “Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ким оила аҳлига Ашуро кунида (озиқ-овқат, кийим-кечакда ва бошқа нарсаларда) кенгчилик қилса, йилнинг қолганида Аллоҳ унга кенгчилик қилади” (Имом Байҳақий ривояти).

Имом Суфён ас-Саврий ҳазратлари: “Биз ушбу ҳадисни амалда қўллаб кўрдик ва унинг айтилганидек эканлигига гувоҳ бўлдик,” – деганлар. Суфён ибн Уяйна: “Биз буни 50-60 йил тажриба қилиб кўрдик ва фақатгина яхшилик кўрдик”, – деганлар.

Демак, Ашуро куни бозорлик қилиб, рўзғорини бут қилиб олса, йилнинг қолган ойлари ҳам баракали бўлиши умид қилинади. Бу йил Ашуро куни 9 сентябр душанба кунига тўғри келмоқда.

Фазилатли ойлардан бўлган Муҳаррамдаги ҳар бир лаҳзани ғанимат билайлик. Янги ҳижрий йил юртимиз, халқимиз, оиламиз учун тинчлик, хотиржамлик, хайрли-баракали йил бўлишини Аллоҳ таоло насиб айласин! Омин!

 

                                     

 

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “ҲАЛОЛ САВДО БАРАКА ОМИЛИмавзусида бўлади. Жамоатга эълон қилишингизни сўраймиз.

 

Янгиликлар

Top