muslim.uz

muslim.uz

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Роббнинг розилиги отанинг розилигида ва Аллоҳнинг ғазаби отанинг ғазабидадир”.

Шарҳ: Аллоҳ таоло ота-онага яхшилик қилиш хусусида шундай марҳамат қилган: “Аллоҳга ибодат қилингизлар ва Унга ҳеч нарсани шерик қилмангизлар! Ота-оналарга эса яxшилик қилингизлар!..” (Нисо, 36).

“Анкабут” сурасининг 8- оятида эса: “Биз инсонга ота-онасига яхшилик қилишни тавсия қилдик (яъни ота-она хоҳ яхши, хоҳ ёмон бўлсин, хоҳ мусулмон, хоҳ кофир бўлсин, уларга яхшилик қилиш фарзанднинг бурчидир)”, деган.

 Демак, ота-она номига сазовор бўлган шахс борки, динимизда улар эҳтиромга лойиқ зотлар сифатида қадрланади. Юқоридаги ҳадиси шариф матнида келган “Раббнинг розилиги” отанинг розилиги ва “Аллоҳнинг ғазаби” отанинг ғазабида эканининг ўзи ҳам, Исломда уларнинг қадри қанчалар юксак эканига далолат қилиб турибди.

 Ибн Ҳиббон ва Ҳоким ривоят қилган саҳиҳ ҳадисда иккала ўринда ҳам “ота” сўзи ўрнига “ота-она” сўзи келтирилган ва буни ровийдан шак дейилган. Ҳадис китобларининг баъзи жойларида “ровийдан шак” деган сўзга кўзимиз тушади. Бу эса ўша ҳадиси шарифни кучсиз эканига эмас, балки фақат ўша лафз ҳақида ровийнинг шакда эканини ифодалайди. Яна ҳам аниқроқ айтсак, ровий шу иккала сўздан қайси бирини айтганлари ҳақида шакка тушганини тушунсак бўлади.

Дунёда ҳеч бир буюк шахснинг сўзи ёки у ҳақидаги маълумотлар, охирзамон пайғамбари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзлари ва ҳаётлари сингари аниқлик билан сақланиб қолинмаган. Ҳаттоки, ўзимиз ҳам бундан бир неча кун олдин ўзимиз айтган сўзларни сўзма-сўз айтиб беришимиз амри маҳол. Лекин саҳобалар ва улардан кейинги масъулиятли мусулмон уламоларнинг шарафли хизматлари сабабли, ҳадислар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оғизларидан қандай эшитилган бўлса, худди шундайлигича бизгача етиб келган.

Имом Термизий бу ҳадиси шарифни мавқуф деганлар. Ота дейилганда ўзининг асл ота ва бобоси киради. Ота-онани рози қилишлик билан Аллоҳнинг розилигига эришилади. Уларни ғазаблантириш билан Аллоҳнинг ғазабига дучор бўлинади. Агар бу амр ва қайтариқлар фарзанднинг шахсига зулм бўлса ҳам, Аллоҳ таолонинг шариатига хилоф бўлмаса, фарзанд савоб умидида ота онанинг бу ишига сабр қилади. Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда шундай дейилади: Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, у зот: “Бир мусулмон инсоннинг мусулмон ота-онаси бўлса, уларга яхшилик қилиб, унинг савобини кутган ҳолда тонг оттирган бўлса, Аллоҳ таоло унга жаннатнинг икки эшигини очади. Агар фақат бири бўлса бир эшикни очади. Агар фарзанд ота-онадан бирининг ғазабини чиқарган бўлса, ундан ўша шахс рози бўлмагунича, Аллоҳ рози бўлмайди”, дедилар. “Ота-она унга зулм қилган бўлса ҳамми?” – дейилди. “Зулм қилган бўлсалар ҳам” – дедилар.

 Имом Таҳовий: "Фарзанд мубоҳ нарсаларда бўйсунади. Наҳй қилинган нарсаларда эмас”, дейдилар.

 Тоҳир Фатаний: “Агар икковлари дунёвий ишларда унга зулм қилсалар, кўнади ва бўйсунади, охират ишларида эмас” деган.

 Имом Ғаззолий: “Кўпчилик уламолар ота онанинг итоати шубҳали нарсаларда вожиблигини айтганлар. Тўлиқ ҳаромда вожиб бўлмайди. Чунки, шубҳани тарк қилиш вараъга киради. Ота онанинг итоати эса мажбурийдир", деганлар.

 Уламолар яна қуйидагиларни айтадилар: “Агар ота-онанинг ҳаққига баробар риоя қилиш мумкин бўлмай қолса, улуғлаш ва эҳтиром маъносида ота устун қўйилади. Чунки, насаб ундандир. Хизмат ва инъом юзасидан онанинг ҳаққи устун қўйилади. Мисол учун, ота-она ташқаридан кириб келганда ота учун ўриндан турилади. Фарзанд бирор нарса ҳадя қиладиган бўлса онасидан бошлайди. Фарзанд ота-онадан фақат биттасига нафақа беришга қодир бўлса, онасига беради.

 

Демак ота-онани рози қилиш бу дунёда ҳам, охиратда ҳам фақат ва фақат яхшиликка сабаб бўлишини унутмаслик лозим. Аллоҳ таоло барчаларимизга, ота-оналаримизни рози қилиб, Аллоҳ таолонинг розилигига эришмоғимизни насиб қилсин!

 

Олимхон ЮСУПОВ,

“Махдуми Аъзам” жоме масжиди

 имом хатиби

Ўзбекистон – Яратган суйган замин. Бу диёрдан дунё тамаддунига ўзининг улкан ҳиссасини қўшган қанчадан-қанча буюк олимлар етишиб чиққанки, улар қўним топган муборак жойлар, улар қурдирган муҳташам биноларни кўпчилик ўз кўзи билан кўргиси келади. Шу нуқтаи назардан қараганда,  Ўзбекистон зиёрат туризми бўйича катта имконият ва салоҳиятга эга мамалакат ҳисобланади.

 

Юртимиздаги тарихий обидалар, муқаддас қадамжолар зиёратига хорижий сайёҳларни жалб қилиш мақсадида, бугунги кунда кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Жумладан, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси ўзаро ҳамкорликда хорижий мамлакатларда юртимизнинг туризм салоҳиятини намойиш этиш ва кенг тарғиб қилиш мақсадида қатор учрашувлар ўтказишмоқда.

 Зиёрат туризм соҳасида хорижий мамлакатлар билан яқин ҳамкорликни йўлга қўйиш мақсадида Ўзбекистон делегацияси қатор халқаро ташрифларни амалга оширмоқда. Шундай ташрифлардан бири Малайзияга амалга оширилди.

 Малайзияга йўл олган Ўзбекистон делегация таркибидаги вакилларимизнинг хабар беришича, улар кеча, 13 декабрь куни Куала-Лумпур халқаро аэрапортига етиб боришган.

 Бугун, 14 декабрь санасида делегациямиз Малайзияда турли учрашувлар ва музокаралар ўтказади.

 Эрта тонгдан ташкил этилган ҳукуматга қарашли бўлган “Табунг ҳажи” жамғармаси вакиллари билан ўтказилган тадбир самарали ўтгани маълум қилинди. Ушбу жамғарма Малайзияда ҳаж зиёрати масалалари билан шуғулланади.

 Музокаралар якунида вакилларимиз хорижлик ҳамкорларимизга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари томонидан тақдим этилган совғаларни топширдилар.

 

Аввалроқ, “Travel Turkey Izmir-2017” халқаро сайёҳлик кўргазмаси ўз ишини бошлагани ва ушбу кўргазмада Ўзбекистон делегацияси биринчи маротаба иштирок этаётгани ҳақида хабар берган эдик.

 Бундан ташқари, зиёратчилар учун қулайликлар яратиш мақсадида ислоҳотлар ўтказилмоқда. Шулардан бири сифатида Тошкент халқаро аэропортида намозхона ташкил этилганини келтириб ўтиш ўринлидир.

 2018 йилнинг 1 январидан ҳар бир меҳмонхонанинг умумий хоналар сонининг камида ўндан бирида Қуръони карим, ибодат қилиш учун жойнамоз ҳамда камида 30 фоизида қибла кўрсатгичи бўлиши талаби ўрнатилган эди.

Шакарнинг ҳеч қандай озуқавий қиймати йўқ ва у тишларимиз учун зарарли ҳисобланади. Буни кўпчилигимиз билсак – да, яна таъкидлаб ўтишни мақул кўрдик. Шакар калорияга бой бўлгани билан унинг организм учун ҳеч қандай озуқавий қиймати йўқ. Бундай калорияларга “бўш калория” дейилади. Шакарда на оқсил, на минераллар ва на витаминлар мавжуд. Агар биз энергиямизни 10 – 20 % ини шакардан оладиган бўлсак, бу озуқавий танқисликка олиб келиши мумкин.

Бундан ташқари шакар тишимиздаги зарарли бактериялар учун осон ҳазм бўладиган энергия манбаи ҳисобланади. Шундан бўлса керак,  болалигимиздан шакар ва ширинликларни камроқ истеъмол қилишни таъкидлаб келишади.

Шакарда фруктоза миқдори кўп ва у жигарга зарарлидир. Шакарнинг зарарларини яхшироқ билиш учун унинг таркибини билиш зарур. У овқат ҳазм қилиш тизимидан ўтиб қонимизга сўрилишидан олдин фруктоза ва глюкозага парчаланади.

Глюкоза – барча тирик мавжудотларда бор бўлиб агар организмимиз уни керакли миқдорда озуқалардан олмаса, ўзи ишлаб чиқариш қобилиятига эга.

Фруктоза – глюкозадан фарқли ўлароқ организмимиз фруктозани ишлаб чиқармайди. Бунга сабаб бизда унга физиологик эҳтиёж йўқлигидадир.

Глюкозанинг ўзига хос жиҳати, у жигар орқали парчаланиб, ишлов берилади. Агар оз миқдорда фруктоза қабул қилсак, буни ҳеч қандай зарари йўқ, у глюкогенларга айлантирилиб жигаримизда сақланиб турилади. Аммо глюкогенлар миқдори кўпайиб кетган вақтда жигаримиз уни ёғга айлантиради ва бу ёғ жигаримиз атрофида йиғилади. Бу эса ўз навбатида жигар касалликларига олиб келади.

 

Шу нарсани таъкидлаб ўтиш керакки, бу жиҳатлар мева орқали олинадиган фруктозага тегишли эмас. Мева орқали меъёридан ортиқ фруктоза истеъмол қилиш жисмонан имконсиз.

 

Яна шуни таъкидлаб ўтиш керакки, ҳар бар одамнинг организми шакарга чидамлилик даражаси бўйича турлича бўлади. Соғлом ва фаол инсонлар унча фаол бўлмаган инсонларга нисбатан шакарга чидамлироқдирлар.

Шакар ҳужайраларнинг инсулинга нисбатан бўлган чидамлилигини оширади ва қандли диабедга йўл очади

Инсулин соғлиғимиз учун жуда муҳим гормон ҳисобланади. У глюкозанинг қонимиздан ҳужайраларга киришини таъминлайди ва ҳужайраларга ёғнинг ўрнига глюкозани ёқиш кераклигини билдириб туради. Қонда юқори миқдорда глюкоза бўлиши жуда зарарли бўлиб, қандли диабед билан касалланганларда кўриш қобилиятининг пасайиши ва бошқа қийинчиликларга сабаб бўлади.

 

Шакарнинг зарарли тарафи шундаки, ҳужайралар инсулин гормони буйруқларини бажармай қўяади ва инсулинга беписанд бўла бошлайди. Бу ўз навбатида кўплаб қон ва юрак касалликларига йўл очиб беради.

 

Ҳужайраларимиз инсулинга чидамли бўлгандан кейин бета ҳужайралар кўпроқ инсулин ишлаб чиқара бошлайдилар, чунки қонда шакар миқдорининг кўпайиб кетиши жуда зарарлидир.

 

Лекин ҳужайралар инсулинга қаршилик қилиши кучайиб борган сари бета ҳужайралар шакар миқдорини камайтириш учун керакли миқдорда инсулин ишлаб чиқара олмай қоладилар. Натижада қонда шакар миқдори кўтарилиб кетиб қандли диабетга олиб келади.

 

Шакар алкогол ва наркотик моддалари сингари ўзига боғлиқлик уйғотади.

Спиртли ичимликлар ва наркотик моддалар истеъмоли мияда допамин моддасини ишлаб чиқариши сабабли уларни истеъмол қилганлар боғланиб қолишади.

 

Шу йилнинг бошида олимлар шакар истеъмоли ҳам юқори миқдорда допамин моддаси ишлаб чиқарилишига олиб келади ва одамларда шакарга нисбатан боғлиқлик пайдо бўлишига сабаб бўлади деган илмий фикрни билдиришди.

 

Интернет манбалари асосида,

Шароф Рашидов тумани «Яккатут»

масжиди имом-хатиби

Адҳам ЗУЛФИЕВ

тайёрлади.

Юртимизда меҳмонни таомдан олдин ва кейин қўл ювдириш одати бор.  Ҳатто катта тўйларда ҳам меҳмонларнинг қўлига сув қўйиш учун қўлида обдаста кўтарган, елкасига сочиқ ташлаган ёшлар шай туради. Бу одат ҳақида кексаларимиз “Овқатдан олдин ва кейин қўл ювилмаса, инсонда турли касалликларни келтириб чиқарадики, баъзан бу касалликни давосини ҳам топиш мушкул бўлиб қолади”, дейишади.

 Ҳозирги вақтда таомдан олдин ва кейин қўлларни ювиш, оғизни чайиш каби қоидаларга кўпчилик риоя қилади. Аммо турли касалликлар покликка  беъэтиборликдан келиб чиқишини унутмаслигимиз даркор.

 Овқатдан олдин қўл ювиш, “Бисмиллаҳ”ни ёдга солади, таомга барака киритади, қалбимиз равшанлашади, тоат-ибодатга завқимиз ошади.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Мен Расулуллоҳнинг соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Кимки Аллоҳ уйининг баракасини кўпайтиришини хоҳласа, таом ҳозир бўлганида ва йиғиштирилганида (қўлини) ювсин”, деб айтганларини эшитганман” (Ибн Можа ва Байҳақий ривояти).

 Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Набий алайҳиссаломдан ривоят қилади: “Дарҳақиқат, шайтон ўта сезгир ва яловчидир. Бас, сиз ўзингизга эҳтиёт бўлинг! Кимки қўлида овқат қолдиғи қолган ҳолида уйқуга ётса ва унга бирон нарса бўлса, бас, у фақат ўзини маломат қилсин”  (Термизий ва Ҳоким ривояти).

Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизнинг олдимизга чиқиб, “Умматим орасидаги хилол қилувчилар қандоқ ҳам яхши!” дедилар. Шунда бир киши: “Хилол қилувчилар кимлар, эй Расулуллоҳ?” деб сўради. У зот: “Улар таҳоратда ва таомдан (сўнг) хилол қилувчилардир. Таҳоратдаги хилол мазмаза, истиншоқ ва бармоқлар орасини хилол қилиш. Таомдан (сўнг) хилол қилиш эса овқат (қолдиқлари)дан (покланиш)дир. Зеро, банда намоз ўқиётганида икки фаришта учун унинг тишлари орасида (қолиб кетган овқат қолдиқлари)ни кўришидан ҳам оғирроқ нарса йўқ”, дедилар” (Аҳмад ва Табароний).

  Ҳар йили гепатит ва  ўткир ичак касалликларидан дунё бўйича 3,5 миллион бола нобуд бўлади. Қўлни ювганда совун  ёки бошқа тозалаш воситасидан фойдаланилса, янада яхши бўлади (айниқса, овқатланишдан олдин ва ҳожатхонадан чиққанда). Ана шунда ичак касалликлари 40 фоизга, нафас йўли касалликлари  25 фоизга камаяди.

Қўлни нафақат таомдан олдин ёки кейин, балки таом тайёрлашда, уй тозалаганда, аксирганда, йўталганда, уй ҳайвонларига озуқа берганда, кўчадан келганда ва бошқа шу каби ишлардан кейин ҳам ювиш фойдалидир. Таомдан кейин қўл ювмасдан, оғизни чаймасдан ухлашнинг зарарли оқибатларини ёшларга уқтириб бориш зарур. Айниқса, болаларга ёшликдан покизаликни тарғиб қилиб борсак,  балоғатга етгач поклик уларнинг кундалик одатига айланади.

 

Мунира АБУБАКИРОВА,

  Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси

Яхши ният билан қилинган ишга, албатта, мукофот бор. Бу ҳақда раҳматли бобом шундай ҳикоя қилган эди:

“Бир куни отам иккимиз кўҳна бир масжид олдидан ўтиб қолдик. Отам уловдан тушиб, масжидни кўздан кечирди. Таҳорат олиб, икки ракат намоз ўқиди. Сўнгра менга:

– Ўғлим, эртага келиб масжиднинг томини таъмирламасак бўлмайди. Жуда ночор аҳволда экан, – деди.

Мен бу масжид бизнинг маҳалланики эмаслигини, ҳеч ким бизга таъмир учун ҳақ бермаслигини айтдим. Отам бу гапимдан ранжиди.

– Болам, масжид бизники, бошқаники дейилмайди. Масжид – Аллоҳнинг уйи. Таъмирни Аллоҳнинг розилиги учун қиламиз, – деди.

Эртасига ишни бошлаб юбордик. Отам масжид томи устида, мен эса пастда.

Кун охирлаб, ишимиз ҳам ниҳоясига етай деб қолган эди. Шу пайт аллақайдан бир қуш учиб келиб, отамнинг бошидаги қалпоғини илиб кетди.

Мен бу ҳолдан ажабланиб:

– Ота, Аллоҳнинг уйида ишлаб туриб ҳам қалпоғингизни олдирдингиз-а? – дедим.

Отам гапимга парво қилмай, хотиржам ишлайверди. Бир оз вақт ўтгач, менга бундай насиҳат қилди:

– Нимаики иш ўтди, Аллоҳ хоҳлади-бўлди. Мен хоҳламасам-да, бош кийимим йўқолди. Буни қазои қадар дейдилар. Мен бу дунёда қазога рози, балога сабрли кишилардан бўлишни хоҳлайман. Шунинг учун қалпоғимнинг йўқолганига розиман.

Орадан бир неча ой ўтиб, отам вафот этди. Бир кеча тушимга кирди. Тушимда у кишидан “Аҳволингиз яхшими?” деб сўрасам, хушкайфиятда: “Ўғлим, ҳар бир яхшиликнинг мукофоти бор. Аллоҳ таоло ўша масжид томи устида йўқотган дўппимни яхшиликка нишона қилиб, мени жаннатга киритди”, деб жавоб берди.

Яратганнинг розилиги учун яхши иш қилган отамнинг ҳақиқий дунёдаги аҳволи яхшилигидан суюниб, яна у кишига ҳавасим келиб уйғондим”.

Янгиликлар

Top