Қиёматнинг шиддатли кунларида эминликда бўлмоқ учун астойдил ҳаракат қиладиган кунларимиз кечяпти – итқум минан нийрон. Бу фараҳбахш кунларнинг ҳар сонияси ғанимат. Илло, шу кунларда тавба қилган одам нажот топади.

Аммо тавба қилувчининг ҳам тури кўп бўлар экан. Бугун тавба қилиб, эртага яна шу ишини давом эттириб кетаверадиган кишиларни кўрган Навоий ҳазратлари: “Ё Рабб, сенинг тавбангдан тавба”, дея ёқа ушлаган эканлар. Баъзилар эса бу сўзни бирор нарсадан энсаси қотганини билдириш мақсадида ишлатади, холос.

Росмана тавба қилган киши эса баъзан билиб, баъзида билмай қолиб йўл қўйган гуноҳларидан астойдил пушаймон бўлган, энди ундай гуноҳларга яна асло яқинлашмасликка кескин қарор қилган одамдир. Тавба – жамики хайрли ишларнинг калити ва мўминнинг нажоткоридир.   

Аллоҳ таоло: “Илло, кимки (шу дунёда) тавба қилса ва имон келтириб, яхши амал қилса, бас, Аллоҳ ана ўшаларнинг ёмонлик (гуноҳ)ларини яхшилик (савоб)ларга айлантириб қўяр. Аллоҳ мағфиратли ва раҳмли зотдир”, деб марҳамат қилган (Фурқон сурасининг 70-ояти).

Ишхонадами, кичик бир хато қилиб қўйсак, тинчимиз қочади, устма-уст узр сўраймиз. Хатомиз кечирилганини билганимиздан сўнг эса раҳбаримизнинг марҳамати кенглигидан беҳад миннатдор бўламиз. Аммо ўша вақтда Аллоҳ таолонинг марҳамати қулларининг марҳаматидан кўп эканини, ўша раҳбаримиз эса Аллоҳнинг марҳаматини кўрсатувчи восита эканини ўйламаймиз. Демак, асл қолиб воситадан миннатдор бўламиз. Агар аслдан ҳам воситадан ҳам миннатдор бўлсак нақадар гўзал иш бўлар эди. Бунинг учун эса, аввало, бу қадар шафқат ва марҳамат соҳиби бўлган Раббимизга кўнгил қўйиб тавба этмоқ, Унга лойиқ банда бўлмоққа ҳаракат қилмоғимиз даркор?

Инсон нимани истаса Аллоҳ таоло ўшани беради. Бунинг учун қиладиган ягона ишимиз хатоларимизни эътироф этиб, марҳаматлиларнинг марҳаматлиси бўлган Аллоҳ таолога сиғинмоғимиздир.

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ бир куни биродарлари билан йўлда бораётган эди. Қаршисидан хизматчилари ва ёрдамчилари қуршовида келаётган сарватли амалдорлардан бири чиқиб қолди. У кўкракдор отнинг устида ястаниб ўтириб келаётган эди. Ҳасан Басрий йўлнинг ўртасига чиқди ва: 

– Эй амир ўғли, мен бир жумла сотаман, оласанми? – деди.

– Неча дирҳамга сотасан? – деди амалдор.

– Бир дирҳам кумушга сотиладигани бор, икки дирҳам кумушга сотиладигани бор.

– Менга олдин бир дирҳам кумушга сотадиганингни айт–чи.

 – Эй амир ўғли, сенинг уйинг борми?.

– Бор.

– У уйни ўзинг қурдингми, сенга мерос қолдими?

– Ўзим қурдим.

– Қанча вақт ичида қурдинг?

– Шунча вақт ичида қилдим.

– Нега уни қисқароқ вақтда қилмадинг?

– Иморатнинг пойдеворига бировнинг эшагида тош ташиган эдим. Ўша эшакка раҳмим келиб оз-оздан ташиганим боис қурилишим бир оз чўзилди

– Эй амир ўғли, бировнинг эшагига ачинасан. Аммо гуноҳларинг, масъиятларинг остида қолган нафсингга ачинмайсан. Гуноҳу масъиятни кундан кун йиғиб унинг устига қалаштириб боряпсан.

Ҳасан Басрийнинг бу сўзи амалдорга таъсир қилди.

Дарҳол отидан тушиб, Ҳасан Басрийнинг қўлини ўпти ва:

– Эй Шайх, икки дирҳам кумушга сотмоқчи бўлган жумлангни ҳам сўзла, – деди.

Ҳасан Басрий қаёққа кетяпсан? – деб сўради.

– Ободонлаштиришга оид бир масала бўйича подшоҳ саройига боряпман, – деди амалдор.

Ҳасан Басрий унга:

– Аҳволингга бир қара, саройдагилар яхши қабул қилсин деган илинжда қимматбаҳо кийимлар кийгансан, муаттар атирлар сепгансан. Ҳолбуки, улар ҳам сенга ўхшаган одам. Эртага пайғамбарларнинг, солиҳ зотларнинг ёнига борганингда бунчалик кўп гуноҳ ила, исён кири ила уларнинг ёнида туришга уялмайсанми? – деди.

Бу сўзлар амир ўғлига янада кучли таъсир қилди. Дарҳол отини қулига ҳадя қилди. Сўнгра Ҳасан Басрийнинг қўлини тутиб унга байъат қилди. Умри сўнгига қадар тоат ва ибодатга машғул бўлди.

Ана ўша зотлар тавба қилганидан сўнг гуноҳларга асло қайтмаган. Аллоҳнинг марҳаматига сиғиниб барча гуноҳ ишлардан юз буриб кетган.

Шунингдек, Иброҳим Адҳам ҳазратлари биргина ишига тавба қилиб салтанатдан, аркону давлатдан воз кечиб кетгани; Сўфи Аллоҳёр ҳазратлари бир келинчакнинг ўзидан қўрқиб бола ташлаб қўйганидан воқиф бўлгач, тавба қилиб амалдорликдан ўша ернинг  ўзидаёқ воз кечиб устоз излаб кетганини биламиз. Бу мўътабар зотлар бир марта тавба қилганидан сўнг асло гуноҳ ишларга қайтмагани боис буюк даражалар ҳосил қилган. Хусусан, Сўфи Аллоҳёр  пухта билим ўрганиб, ўзбек, араб ва форс тилида мукаммал асарлар ёзганки, унинг асарларидан мусулмон мамлакатлари мадрасаларида ҳамон дарс бериб келинмоқда.

Бугун Аллоҳ таолодан нимани сўрасак берадиган кун – Қадр кечаси. Шу тунда гуноҳларимизга чин дилдан тавба қилсак, истиғфор айтсак ва ўша гуноҳларга кейин қайтмасак, марҳамати кенг Парвардигоримиз гуноҳларимизни мағфират қилиб, юртимизни тинч, турмушимизни фаровон этиб, ризқимизга, умримизга, имонимизга барака бериб қўяди, иншааллоҳ!

Дамин ЖУМАҚУЛ

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.

Моҳи Рамазоннинг аввали ўн кунини раҳмат, ўртасини мағфират, охирини халос бўлиш даҳаси қилиб, ушбу кунларга биз бандаларини чексиз неъматлар билан етказган ва ўз раҳматидан муяссар қилган Роббимиз Аллоҳ субҳаноҳу ва таолога чексиз ҳамду санолар бўлсин.

Ушбу ҳар бир ўн кунликни ўзгача қадрлаган ва шу неъмат қадридан соф эътиқод ила фойдаланган ҳамда ушбу таълимини ўз умматларига ўргатган пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга саловоту саломлар бўлсин.

Аввалиҳу роҳма - кунларининг бугун охирги ўнинчи кунига ҳам ўрталаб қолди. Во ажаб, кечагина рамазон келяпти деб қалбларда қувонч билан кутаётган рамазон ойимиз ниҳоясига етай деб қолди. 

Раҳмат кунларининг шукуҳи, қоронғу тун ичра субҳи содиқ вақти киргунча саҳарлик ва қизил шафақ тортиб ботаётган қуёшнинг сўнги вақтида ифторликнинг файзи, масжидларимизда таровеҳ намози ва хатмул Қуръон тароватидан сармаст бўлиб, ғаниматли кунларнинг ўтиб кетаётганини сезмай қолибмиз.

Ҳа, бу кунлар хақиқатан руҳий озиққа ташна қалбларга ғаниматдир. Бунинг қадрига етмаган ва ундан баҳра олиб қолишни унутиб ғафлатда қолган инсонларга таажжуб қиласиз.

Рамазон ойи келиб заминимизни файзу таровати билан безаб турса-да, уни беписанд ўтказиб юборса, бундай кишилар қандай буюк мукофотлардан бебаҳра қолаётганини билармикан...

Иш хонада, касса олдида кассирни кутиб ўтириб, у келганида кўзлари қувончга тўлиб кеттган ишчи-ходимларнинг нигоҳига назар солсангиз, ана шу дамда гўёки улардан бахтлироқ инсон йўқдек. Ойлик маошини олади-ю кассирга чексиз эхтиром ила миннатдорчилик билдиради, аммо осмондан боши узра ёғаётган раҳмат  ёмғирига парво қилмайди.  

“Биз ишдаги одамлар, кўчада юрамиз, очликка чидайман-у, иссиқда чанқоққа бардош беролмайман-да” дея узрхоҳлик қилаётганларни эшитиб ҳайрон бўласиз: ахир рамазон соя-салқинда ётиб олиб бекорчиликда қиладиган иш эмас-ку. Ифторликларга уялмай-нетмай чиқиб ястаниб ўтирган “кўзалар”нинг ҳоли  таажжубли.

Жаннат эшиклари очилиб, дўзах эшиклари ёпиладиган ойда ўзларига жаннатнинг эшигини ёпиб олган инсонларга таажжуб қиласиз киши.

Уйи масжиднинг ёнида  бўла туриб, таровеҳ намозидан қолаётганларнинг ҳоли таажжубли. Наҳот, Қуръон оятлари ва тасбеҳ оҳанглари қалбларига етиб бормаса.

Мусо алайҳиссалом даврида осмондан Аллоҳнинг неъмати ёғилиб, уларни қавми еб-ичиб, бунинг шукронасига ибодат қилинглар дейилганида, уларнинг биз бундай нарсаларни эмас, бошқа нарсаларни хоҳлардик деб саркашлик қилганини биламиз, бугун эса ўша ҳодиса олдида юқорида санаб ўтган таажжубларимиз ҳеч нарса эмас. 

Нима ҳам дердик, Аллоҳнинг имтиҳони бу...

Барчамизга Рамазон муборак бўлсин.

 М.ШОЖАЛИЛОВ, 

Tasbeh.uz сайти администратори

Бандаларига зикру дуо, тасбеҳ ва таҳлил, ҳамду сано эшикларини очиб қўйган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар бўлсин!

Умматларига зикр, дуо, истиғфор ва тавбада намуна бўлган пайғамбаримиз  ва ҳабибимиз Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга саловоту дурудлар бўлсин!

Фазилатли Рамазон ойида тутаётган рўзамизни, қилаётган ибодатларимизни Раббимиз ўз даргоҳида ҳусни мақбул айласин!

Ҳар бир мўмин-мусулмон банда бу ойдан унумли фойдаланиб қолишга интилади. Кўпроқ вақтини ибодат, зикр ва истиғфор билан ўтказади. Мақсад – бу ойнинг барокатидан  фойдаланиб қолиш. 

Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бомдод намозини масжидда жамоат билан ўқиб бўлгач, жойларида ўтириб Аллоҳни зикр қилиш  ва ибодат билан машғул бўлишни яхши кўрганлар.

Имом Термизий Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилган бир ҳадисда  Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: Ким бомдод намозини жамоат билан масжидда ўқиб, кейин қуёш чиққунча ўтириб, Аллоҳни зикр қилса ва кароҳият вақти чиққанидан сўнг туриб икки ракат намоз ўқиса, тўла ҳаж ва умранинг савобига эга бўлади,  деб уч марта айтдилар дейилган.

 Айниқса, рамазон ойида бу амалнинг фазилати бисёр бўлади.

Ҳадиси шарифда қуёш чиққандан сўнг 15-20 дақиқа ўтгандан сўнг туриб икки ракат намоз ўқиш тавсия қилиняпти. Бир ҳадиси қудсийда  Парвардигоримиз; “Эй одам фарзанди! Сен менга куннинг аввалида икки ракат намозни (кафил) қил, мен сенга куннинг оҳиригача ҳолингни чиройли бўлишига кафил бўлай!” деб айтади.

Уламоларимиз ушбу ҳадисда ишроқ намозини ўқишга тарғиб бор деганлар. Баъзи ҳадиси шарифларда ишроқ намозини ўқиш инсон ризқининг мўл бўлишига  сабаб бўлиши айтилган.   

Шунингдек, ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу шундай ривоят қилади:

“Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинадан мушрик қабилалар устига ислом қўшинини юбордилар. Қўшин  қисқа муддатда зафар билан қайтди.  Бундан ҳамма жуда хурсанд бўлди. Чунки кўплаб мол-мулк қўлга киритилган эди. Шунда бир саҳоба: “Қандай яхши! Қисқа вақтда  бундай катта ўлжага эга бўлдик!”  деди.  Пайғамбаримиз: “Мен сизларга бундан ҳам яхшироқ нарсанинг хабарини берайинми?”  дедилар.

Саҳобалар: “Беринг,  ё Расулуллоҳ!” дейишди.

 Шунда, у зот: “Ким бомдод намозини жамоат билан масжидда ўқиб, кейин зикруллоҳ билан машғул бўлса, қуёш чиққандан сўнг туриб икки ракат намоз ўқиса, тўла ҳаж ва умранинг савобига эга бўлади”,  дедилар”.

Бу гўзал тавсияга амал қилган  уламолар, авлиёи киромлар дунё ва охиратда буюк мақомларга эришдилар. Зикрнинг Аллоҳ наздида мақбул бўлиши учун инсоннинг қалби пок бўлиши даркор. Агар инсон Аллоҳга осий бўлиб, гуноҳ ишларни қилишдан тўхтамас экан, тилида чиройли калималарни  такрор-такрор айтиб зикр билан машғул бўлса ҳам зокирлик мақомига ета олмайди. Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг тилига Аллоҳнинг гўзал исмларидан бири ўрнашади. Сўнгра бу муборак исм аста-секин унинг ҳалқумига, кўксига ва қалбига етиб боради. Қалбида  беҳуда гапларга, сўкинишларга, жой қолмайди. Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг қалбига Аллоҳнинг муҳаббатидан бошқа муҳаббат сиғмайди.

Аллоҳни кўп зикр қилиш ҳар бир мусулмон эркак ва аёл учун зарурий амаллардандир

Абдурасул АБДУЛЛАЕВ,

Тошкент ислом институти ўқитувчиси, “Кулол-Қўрғон” масжиди имом-хатиби                          

Намоз – инсоннинг қалбини поклаб жисмига саломатлик улашувчи ибодат. У ҳар бир мусулмонга фарз амал. Аллоҳ таолонинг бу раҳматини киши тоқати етганича ғайрат қилиши айтилган. Шунинг учун ибодатининг қай даражада ажру мукофотга эга эканини билмоқчи бўлган инсон ўзининг ушбу амалга қачондан киришганига эътибор қилсин.

Ёшликда киришган бўлса, ибодати ва савобининг сурати ҳам ёш ва чиройли бўлади. Қарилик чоғида берилган бўлса, унинг ҳам сурати шунга ярашадир. Аммо инсон қачон ҳидоятга етса, ўшандан буён ҳамду сано айтиши ва қолган умрига барака тилаб, ғафлатда ўтган умрига истиғфор билан ўрнинг қопламоғи керак. Шунинг учун ибодатни ҳар қачон ғанимат билмоқ зарур. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам умрнинг сўнгги дақиқаларида ҳам намозни маҳкам ушлашни қайта-қайта тайинлаганлар.           .

Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан олдин касал бўлганларида: “Намозни (маҳкам ушланглар), қўл остингиздагилар (риоясини қилинглар)”, дедилар, тиллари ҳаракатланмай қолгунича шу сўзларни қайтаравердилар (Ибн Можа, Аҳмад, Абу Яъло ривоят қилган. Ривоят санади саҳиҳ).

Намоз Исломнинг асосий устунларидандир. Қуръони каримни эътибор билан ўқиган инсон намоз бошқа ибодатлардан кўра кўпроқ зикр этилганини, уни комил суратда ўқиш бот-бот эслатилганини билади. Намозни қоим қилган инсон бошқа амалларни ҳам тўкис бажаради. Намозга эътиборсиз одам бошқа ишларга ҳам лоқайд қарайди. Ҳаётда кўриб турганимиздек, намози чиройли, тартибли одамнинг қолган амаллариям кўнгилдагидек бажарилади. Ибодати чала кишининг дунёвий ишлари ҳам ўлда-жўлда бўлади.

Намозга эътиборсизлик ортидан шаҳватларга мутелик, дунёга кўнгил қўйиш каби иллатлар эргашиб келади. Зеро, намоз инсонни гуноҳ-маъсиятдан қайтаради, бандага Аллоҳни, охиратни эслатиб туради. Намозда ажиб бир куч-қувват бор. Мўмин киши шундан ҳамиша куч олади. Натижада қалби мустаҳкам, имони бақувват бўлади. Инсон ибодатга эътибори, ташналиги билан Аллоҳга севимли бандага айланади. Намозга бепарво кимса илоҳий раҳматдан бебаҳра қолади.

Зиёвуддин Раҳимнинг “Намозда хушуъ” китоби асосида Марҳамат туманидаги “Обиджон Ботиров” жоме масжиди имом-хатиби Муҳаммадсодиқ Каримов тайёрлади.

Лайлатул қадр –  шараф ва улуғлаш, ҳукм ва тақдир кечаси. Аллоҳ таоло бу кечада келаси йилдаги ўлим, ажал, ризқ ва шу каби тақдирга оид ишларни белгилайди.

Маҳмуд Замахшарий (розияллоҳу анҳу) айтади: “Қадр кечаси бу барча ишларнинг тақдири ва ҳукми белгиланадиган кечадир”.

Бу кечада фаришталар Аллоҳнинг изни билан ерга тушади. Тонг отгунча инсонларни дуо қилади ва инсонларнинг дуоларига “омин” деб туришади.

Қадр кечаси қуёш ботишидан то тонггача давом этади. Аллоҳ бу кечада фақат яхшиликни тақдир этади. Бошқа кечаларда эса балоларни ҳам, яхшиликларни ҳам ҳукм қилади.

Аксар уламолар фикрига кўра, Қадр Рамазон ойининг йигирма еттинчи кечасидир. Зирр (розияллоҳу анҳу) Убай ибн Каъб (розияллоҳу анҳу)га: «Биродарингиз Абдуллоҳ ибн Масъуд: “Ким бир йил қоим бўлса, Қадр кечасини топади”, деб айтганлар”, деганида, Убай ибн Каъб: “Аллоҳ Абу Абдураҳмон (яъни, Ибн Масъуд)ни мағфират қилсин, чиндан ҳам у Қадр кечаси Рамазон ойининг охирги ўн кунлигида эканини билар эди. Бу кеча йигирма еттинчи кечадир, лекин одамлар у нарсага суяниб қолмаслигини хоҳлаб айтмасди”, деди. Сўнгра қатъий тарзда: “Қадр йигирма еттинчи кечада”, деди. Шунда мен: “Эй Абу Мунзир, нима далил билан бундай дейсан?” дедим. У зот: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бизга айтган белги билан: у кун қуёш шуъласиз чиқади”, деб жавоб берди» (Имом Муслим ва Имом Термизий ривояти).

Демак, Қадр кечасининг катта аломатларидан бири – ўша куни қуёш шуъласиз оқариб чиқади. Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Қадр кечаси ҳақида: “У кеча иссиқ ҳам, совуқ ҳам бўлмайди. Қуёш ўша куни оч қизил ҳолатда чиқади”, дедилар».

Жобир ибн Абдуллоҳ (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мен Қадр кечасини билдим. Сўнг у менга унуттирилди. У Рамазон ойининг охирги ўн кунидаги кечаларидан биридадир. У кеча очиқ ярқираган бўлиб, иссиқ ҳам, совуқ ҳам эмас. Гўё ой бор кечага ўхшайди. У кеча тонг отгунича шайтонлар чиқмайди”, дедилар (Тафсири Самарқандий).

Шундай экан, биз ҳам қўлимиздан келганича кимдир намоз ўқир, кимдир тиловати Қуръон билан, яна кимдир тасбеҳу таҳлил каби тоату ибодат ва дуолар билан машғул бўлиб Қадр кечасини ўтказсак,  Яратганнинг улкан инъомидан баҳраманд бўламиз.  

Шоди ҲАҚБЕРДИЕВ,

Ургут тумани бош имом-хатиби