Дохада узоқ кутилган “Қатар Миллий кутубхонаси”нинг очилиш маросими бўлиб ўтди, дея хабар беради hospitalitydesign.com.

Умумий майдони 40 минг квадрат метрдан ортиқ бўлган янги ўқув ва маданият марказида Миллий кутубхона, Оммавий кутубхона, Университет кутубхонаси ҳамда араб-ислом цивилизациясига алоқадор қўлёзма ва маданий мерос намуналари сақланадиган бўлим жойлашган.

Қатар Миллий кутубхонасида жами миллиондан кўпроқ китоблар мавжуд бўлиб, бир вақтнинг ўзида минглаб китобхонларга хизмат кўрсата олади.

“Анъанага кўра кутубхоналар қадимдан билимлар алмашинуви юз берадиган жонли макон бўлган. Ҳозирги кунимизга келиб, маълумот топиш осон бўлган бир даврда, кутубхонанинг учрашувлар ва жамоавий тадбирлар ўтказиладиган жой сифатидаги ўрни юксалди”, – дейди бинони лойиҳалаштирган Эллен Ван Лун.

“Биз бинони шундай лойиҳалаштирдикки, кутубхонага келган киши барча китобларни кўриш имконига эга. Китобхон кириши билан ўзини китобларнинг оғушида кўради. Кутубхонанинг ичи шу қадар улканки, сиз ўзингизни Китоблар шаҳрига тушиб қолгандай ҳис этасиз”, – дейди меъморлардан яна бири Рем Колхас.

Манба: fitrat.uz

ЎМИ Матбуот хизмати

Инсон нафсининг хусусиятларидан мисол

Аллоҳнинг борлигига ғайбий далиллар ҳақида сўз юритар эканмиз, аввало инсоннинг ўзидан далил топамиз. Инсоният нафси ҳақида гапирар эканмиз, Аллоҳ таоло инсон нафсидаги яширин нарсаларнинг барчасини билишини айтиб ўтмоқчимиз. Инсоннинг ўзи, нафси, ундаги яширин нарсаларнинг барчаси Аллоҳнинг измидадир. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

“Ва Мусонинг онасига: “Уни эмизавер. Бас, (унга ёмонлик етишидан) қўрққан чоғингда уни дарёга ташла, қўрқма, хафа бўлма, Биз, албатта, уни сенга қайтаргувчимиз ва Пайғамбарлардан қилгувчимиз”, деб ваҳий қилдик” (Қасас сураси, 7-оят).

Араб тилшунос олимлари бу ояти каримани Қуръони Каримнинг юксак даражадаги балоғат ва фасоҳатига мисол сифатида келтирадилар. Аллоҳ таоло биргина оятда иккита буйруқ – “эмизавер” ва “дарёга ташла”, иккита қайтариш–“қўрқма”, “хафа бўлма”, иккита башорат–“уни сенга қайтарамиз” ва “Пайғамбарлардан қилгувчимиз” жуфтликларини ишлатгандир. Оналари кўнгилларига Аллоҳ таоло илҳом этган буйруқни бажардилар. Гўдакни сандиққа солиб, дарёга оқизиб юбордилар.

Демак, инсоннинг ўй-хаёллари Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг қўлидадир. Инсоннинг ақли ҳам Аллоҳ таолонинг қўлидадир. Лекин инсон ихтиёр борасида ҳур қилиб яратилган. Лекин бу мутлақ ҳуррият эмас. Инсон ҳур, озод, эркин. Унга берилган жузъий ихтиёр орқали у яхши ёки ёмон йўлни танлайди. Инсон мусулмон бўлиш ёки бўлмасликда ҳам ҳурдир. У охиратда шу танловига кўра ҳисоб қилинади.

Инсон хусусияти ҳақида, Аллоҳнинг борлигига ғайбий далил ҳақида гапирар эканмиз, Масад сурасини келтириб ўтамиз.

 “Абу Лаҳабнинг икки қўли ҳалок бўлсин, ҳалок! Унга моли ва касб қилган нарсалари фойда бермади. У тезда чўғи қизиб турган ўтга киради. Ва унинг хотини, ўтин кўтарган аёл ҳам. У(аёл)нинг бўйнида эшилган арқон бор ҳолда”.

Ушбу муборак сура Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амакилари Абу Лаҳаб ҳақида нозил бўлган. У иймон келтиришдан юз ўгирган кофир, Аллоҳ ва Расулига қарши курашувчи эди. Ушбу сура нозил бўлди, Абу Лаҳаб эса ҳамон куфрда. Макканинг кўплаб етакчилари кофир эдилар. Кейин Аллоҳ таоло уларнинг баъзиларига ҳидоят бериб, улар исломни қабул қилишди. Масалан Абу Суфён, Холид ибн Валид, Икрима ибн Абу Жаҳл ва бошқалар. Абу Лаҳаб ҳам шулар каби исломни қабул қилиши мумкин эди. Агар у исломни қабул қилганида, иймон масаласи буткул вайрон бўларди. Чунки, Қуръони Карим Абу Лаҳабнинг кофир ҳолда ўлишининг хабарини бериб турибди. Аммо бу ердаги унинг кофир ҳолида ўлиши ўзининг ихтиёридан келиб чиқиб содир бўлади. Яъни зоҳиран қараганда Абу Лаҳаб кофир бўлиб ўлишни ўзи ихтиёр қилган.

Агар Абу Лаҳаб Макканинг катталари тўпланиб ўтирган жойга бориб, уларга қарата “Муҳаммад мен ҳақимда шундай-шундай деяпти. Айтишича мен кофир ҳолда ўлар эканман ва дўзахга кирар эканман. Лекин мен ҳозир олдингизда “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад Унинг Расулидир” деб гувоҳлик бераман. Бу билан Муҳаммад айтган гап тўғри эмаслигини, унга ваҳий тушмаслигини исботлайман” деганда нима бўларди?! Хўш, нима бўларди?! Абу Лаҳаб шаҳодатни риё учун, мунофиқона бўлса-да нутқ қилганда нима бўларди?! Дин масаласи бузилган бўларди. У агар шу гапни ёлғондан айтганида ҳам куфр тарафига ёрдам берган, хизмат қилган бўларди. Аммо шу гапни айтиш, ёлғондан бўлса ҳам айтиш унинг хаёлига келмади ва у бу гапни айтмади. Шу тарзда у кофир ҳолида ўлди.

Мана шунинг ўзи Аллоҳ ирода қилган нарса шаксиз амалга ошишига далил бўлмайдими?!

Аллоҳ таоло исломнинг энг катта душманларидан бирига динни бузиш имкониятини бериб қўйиши, у кимса эса бу имкониятни ишга сололмагани бу дин Аллоҳнинг дини эканига далил эмасми?!

Аллоҳнинг чиқарган ҳукми, олдиндан айтиб қўйган нарсаси сўзсиз амалга ошишига далолат эмасми?!

Аллоҳнинг ҳузуридаги ғайб нарса, олдиндан бўлади деган нарсаси аниқ юз беришидан ҳам каттароқ далил борми?! 

Қибланинг ўзгаришидан мисол

Қибла Байтул Мақдисдан Каъба тарафга ўзгарганда, ушбу оятлар нозил бўлди:

“Одамлардан эси пастлари: “Буларни қиблаларидан нима юз ўгиртирди экан?” дейдилар” (Бақара сураси, 142-оят).

Бу оятда “сийн” ҳарфининг ишлатилиши ҳали содир бўлмаган нарсанинг келажакда содир бўлишига далилдир. Агар гап бўлиб ўтган воқеа устида кетганда, у ҳолда “дейдилар” эмас, “дедилар” деган бўларди. Лекин “дейдилар” дегани ишнинг келажакда содир бўлишига далолат қилади. Ушбу оят мўминлардан бошқалар ҳақида нозил бўлган бўлиб, уларга мазкур гапни айтишларидан олдин тиловат қилиб берилди. Агар улар бироз фикрлаганларида, сукут қилган ва мазкур гапни айтмаган бўлардилар. Ана шу пайтда одамлар бир-бирларидан юқоридаги оят ҳақида, унинг амалга ошмагани ҳақида сўрай бошлар эдилар. Улар бир-бирларидан “Аллоҳ таоло “эси пастлар” деб васф қилган анавилар “Буларни қиблаларидан нима юз ўгиртирди экан?” деб айтмадилар-ку?” деб сўрар эдилар. Улар динни бузишга уринаётган бўлишларига, динни вайрон этишни истовчи бўлишларига қарамасдан Аллоҳ таоло уларнинг қўлларига динни бузиш имкониятини берди. Аммо улардан бирортасининг хаёлига юқоридаги гапни гапирмаслик, тилни тийиш фикри келмади. Балки улар ўша гапни айтдилар. Бу эса – инсон иродаси турган бўлса ҳам – Аллоҳнинг иши, ҳукми, ҳузуридаги ғайб иши сўзсиз амалга ошишига далилдир. 

Мунофиқлар қиссасидан мисол

Аллоҳ таоло қуйидаги оятда Ўзининг сўзи ростлигига моддий далил келтирган:

“Ва билингки, албатта, Аллоҳ ичингиздагини билади. Бас, Ундан огоҳ бўлинг” (Бақара сураси, 235-оят).

Иймон келтирмайдиганлар эса бу гапни тасдиқламайдилар ва “Бунга ақлий далил қани?” дейдилар. Биз айтамиз: “Ақлий далил бор. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда нафсдаги яширин нарсаларни ва унинг атрофида айланиб турган ҳолатларни билишига далил келтирган. У Зот шундай деб марҳамат қилади:

“Мунофиқлар ҳузурингга келганларида, гувоҳлик берамизки, сен, албатта, Аллоҳнинг Расулисан, дерлар. Ҳолбуки, Аллоҳ албатта сен Унинг Расули эканингни биладир. Ва Аллоҳ гувоҳли берурки, албатта, мунофиқлар ёлғончидирлар” (Мунофиқун сураси, 1-оят).

Бу ояти карима бир гуруҳ мунофиқлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига келиб, ўзларининг мусулмон эканликларини эълон қилган пайтларида нозил бўлган. Ўшанда мунофиқлар нима дейишди? Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бундай дейишди:

“Гувоҳлик берамизки, сен, албатта, Аллоҳнинг Расулисан”.

Бу ҳақ гувоҳлик. Чунки, Аллоҳ таоло “Аллоҳ албатта сен Унинг Расули эканингни биладир” деган. Демак, мунофиқларнинг гувоҳлиги Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг илмига мувофиқ келди. Лекин Аллоҳ таоло “Ва Аллоҳ гувоҳли берурки, албатта, мунофиқлар ёлғончидирлар” деяпти.

Баъзилар “Қандай қилиб мунофиқлар ёлғончи бўлишди? Ахир уларнинг гувоҳлиги Аллоҳнинг илмига мувофиқ келди-ку?” деб сўраши мумкин.

Биз уларга шундай жавоб берамиз: “Албатта, Аллоҳ таоло Расули алайҳиссаломга мунофиқларнинг тиллари айтаётган нарса қалбларига мувофиқ келмаслигини билдиришни ирода қилди. Улар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Расулликларига гувоҳлик беришди. Лекин бу фақат тилларида, холос. Қалблари эса бу рисолатни инкор қилади, ёлғонга чиқаради. Аллоҳ таоло шу тарзда уларнинг дилларидаги нарсани ва одамлардан яширган нарсаларини эълон қилди. Улар эса Аллоҳ эълон қилган нарсани инкор этишга журъат қилмадилар”.

Қуръони Карим Аллоҳ таоло инсон кўнглида сир тутадиган нарсаларни билишига кўплаб моддий далилларни келтиради. Бу борада Аллоҳ таоло шундай деган:

“Бас, албатта, у сирни ҳам, махфийни ҳам билгувчидир” (Тоҳа сураси, 7-оят).

Сир деб бир инсон иккинчи бир инсонга махфий тарзда айтадиган гапга айтилади. Сир одатда икки киши ўртасида бўлади. Сирдан ҳам махфийроқ нарса борми? Бор. Бу инсон бир гапни бировга айтмай, ичида сақлашидир. Аллоҳ таоло кофир ва мунофиқларнинг шармандасини чиқариб шундай деган:

“Ва ичларида, шу гапимиз учун Аллоҳ бизни азобламаса эди, дерлар” (Мужодала сураси, 8-оят).

Демак, улар бу гапни бировга айтишмаган. Ўзларининг ичларида гапиришган, тиллари билан нутқ қилишмаган, ташқарига чиқаришмаган. Лекин Аллоҳ таоло уларни фош этиб, дилларида яширган нарса ҳақида хабар берди. Улар эса буни инкор қила олмадилар. Агар Аллоҳ таолонинг берган хабари нотўғри бўлганида, улар дарҳол “Биз ичимизда ҳеч нарса демадик” деган бўлардилар. Аммо улар ундай демадилар. Аллоҳ таолонинг илмига қойил қолдилар, лол бўлдилар, оятни инкор қилолмадилар.

Мана шу тарзда Қуръони Каримда Аллоҳ таоло диллар яширган, сир тутган ёки ошкор қилган барча нарсаларни билишига моддий далиллар кетма-кет келади. Албатта, Аллоҳ таоло инсоннинг барчадан яширишга уринган нарсаларини билади. Аллоҳнинг илми инсон нафсининг барча яширган, беркитган нарсаларини қамраб олади. Биров билмайди деган нарсаларини ҳам Аллоҳ яхши билади.

Шайх Муҳаммад Мутаваллий

Шаъровий раҳимаҳуллоҳнинг

“Ал-Адилла ал-мааддийя ала вужудиллаҳ”

номли асаридан

 Нозимжон ИМИНЖОНОВ

таржимаси

Ўзбекистон ва Франция ўртасидаги ўзаро ҳурмат ва ишончга асосланган дўстона алоқалар кўп асрлик тарихга эга. Буюк саркарда Соҳибқирон Амир Темурнинг Карл VI га йўллаган мактубида: “Биз сизнинг давлатингиз гуллаб-яшнашини дўстона тилаб қоламиз”, деган самимий истакларни ўқиш мумкин. Етти аср муқаддам битилган ушбу нома икки мамлакат ўртасидаги дўстлик нақадар мустаҳкам асосга эга эканини яққол намоён этади.

Куни кеча Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Ўзбекистон халқаро ислом академияси вакилларидан иборат Ўзбекистон делегацияси Францияга ташриф буюрди. Сафардан кўзланган асосий мақсад Президентимиз ташаббуси билан юртимизда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган кенг кўламли ислоҳотлар, ислом тамаддунига беқиёс ҳисса қўшган буюк алломаларимиз, азиз авлиёларимизнинг бой маънавий меросини чуқур ўрганиш, табаррук қадамжоларини обод этиш борасидаги ишларни халқаро ҳамжамиятга етказиш, манфаатли алоқаларни йўлга қўйиш, ўзаро тажриба алмашишдан иборат.

ЎзА хабарига кўра, Франция Ислом фондида бўлиб ўтган учрашув самий руҳда кечди. Унда Ўзбекистоннинг виждон эркинлигини таъминлашдаги бой тажрибаси, турли динларга эътиқод қилувчиларга ўз ибодатларини адо этишлари учун яратилган шароитлар ҳақида батафсил маълумот берилди.

– Глобаллашув жараёнлари шиддат билан ривожланиб бораётган ҳозирги шароитда турли миллат ва дин вакилларининг бир-бирини тушуниши, қўллаб-қувватлаши, жамият тараққиёти йўлида ҳамкорлик қилиши ўта зарур, – дейди Франция Ислом фонди президенти Жан Пьер Шевенман. – Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан олиб борилаётган ижтимоий-сиёсий ислоҳотларни катта қизиқиш билан кузатиб бораяпмиз. Шубҳасиз, мамлакатингиз Марказий Осиё минтақасида ҳал қилувчи кучга эга. Биз Ўзбекистон билан маданий-маърифий соҳада ҳамкорлик қилишдан манфаатдормиз.

Қайд этиш керакки, мазкур фонд 66 миллионлик Франция аҳолиси ичида 7 миллиондан зиёд мусулмонларнинг ўзига хос ўрни ва мавқеини сақлаш, уларнинг жамиятга ҳар томонлама интергациялашувини таъминлашга қаратилган кенг қамровли фаолиятни амалга оширади. Фонд ходимлари Ўзбекистондаги ислом тадқиқотлари марказлари билан ҳамкорликда ислом динининг тинчликпарвар моҳиятини ўрганиш, биргаликда илмий лойиҳаларни амалга оширишдан манфаатдор эканини билдирди.

Эътиборли жиҳати, Франция Ислом фонди 2021 йилда Франция маданият ишлари вазирлиги, Лувр музейи билан ҳамкорликда Париж шаҳрида “Буюк ипак йўли маданияти” мавзусидаги халқаро кўргазмани ўтказишга ҳозирлик кўрмоқда. Франция томони ушбу кўргазма доирасида “Ўзбекистон – ислом цивилизацияси маркази” номли мамлакатимизнинг қадимий ва бой тарихига оид экспозицияларни тайёрлашда ҳамкорлик қилишга умид билдирди.

Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Хотира ва қадрлаш тушунчаси чуқур маънога эгадир. Ушбу кунда фашизмга қарши курашишларда қатнашган, ўз Ватанини ҳимоя қилишда жонини фидо қилган, шунингдек Тўмарис, Жалолиддин Мангуберди, Наджмиддин Кубро каби қахрамонлар ва асрлар давомида халқ орзу қилган эркинлик учун курашган Қодирий, Беҳбуди, Мунаввар қори, Чўлпон, Авлоний, Фитрат, Усмон Носир каби миллий қахрамонларимизнинг руҳини шод этиб, уларни хотирлаш барчамизнинг вазифамиздир.

Агар бизга хотира мураббий бўлса биз тарихга назар ташлаб келажак сари қадам ташлаймиз. Чунки биз ўтган вақтда бўлган ходисалардан ибрат олиб келажакда бундай ҳолатларни такрорланмаслигини, қолаверса тинч-фаровон ҳаётни қадрига етамиз. Қадрлаш ёши улуғларга нисбатан эъзоз ва ҳурмат, инсоний бурчдир. Шу боис, хотира, қадр тушунчалари азал-азалдан халқимиз тафаккури, маънавий ҳаётнинг ажралмас бир қисми бўлиб келган.

Ҳар бир халқ, ҳар бир миллатнинг ўзига яраша қадрияти, урф-одатлари, анъаналари борки, асрлар давомида авлоддан-авлодга мерос бўлиб ўтиб келади. Қайсики юртда мана шу қадрият, урф-одат ва анъаналар топталадиган, оёқ-ости қилинадиган бўлса, ўша жамиятнинг келажаги бўлмайди.

Бунинг аччиқ мевасини собиқ шуро давлати тотиб кўрди. Ҳар бир ақли расо инсоннинг энг қадрли ва қимматли суйган нарсаси бўлади. Мана шу қадр-қимматни инсон ҳимоя қилмас экан, албатта у келажак авлод олдидаги маъсулиятини унутиб қўйганлар қаторида бўлиши ҳеч гап эмас. Ислом динида инсон қадрини юқори кўтарган Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди: “Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик...”. Бу азизлик ва мукаррамлик ўтганларни хотиралаш ва тирикларни қадирлаш билан мукаммал бўлади. Ўтганларни яхши сифатларни эсласак, орамизда ҳар бир дақиқаси ғанимат бўлган ёши улуғларни, пиру-бадавлат ота-оналаримизни дуосини олсак ҳеч қачон ёмонлик кўрмаймиз. Чунки халқимизда олтин олма дуо ол, дуо олтин эмасму деб бежизга айтилмаган.

Мустақилликга эришмасимиздан олдин яъни собиқ шуро даврида миллий анъаналаримиз, дину-диёнатимиз, миллий байрамларимиз, тилимиз, қомусимиз, байроғимиз, мадҳиямиз ва гербимиз хақида гапириш бизга ушалмас орзу ҳавас эди. Азиз авлиёларимиз зиёратгоҳлари вайронага айланган эди. Масжиду-мадрасаларимиз омборхоналарга айлантирилиб, ачинарли аҳволга тушуб қолган эди. Қанчадан-қанча бегуноҳ ота-боболаримиз қатағон қилиниб бевақт оламдан ўтишди. Хуллас калом ўзбек халқининг қадр-қиммати топталган эди. Яратганга беадад шукурки, жаннатмакон Ўзбекистонга мустақиллик неъматини инъом этди.

Ўз аждодларини, ўз юртининг ўтмишини, тарихини эсламайдиган, билишни истамайдиган, ўз хотирасида сақламайдиган одам боласини, онгли инсон деб тасаввур қилиб бўлмайди. Шу сабали келажак авлоднинг тарбиясига жиддий эътибор қаратиб, халқимизнинг азалий қадрият, урф-одат ва анъаналарига содиқ қоладиган зурриётларни ортимиздан қолдиришимиз лозим бўлади.

Мансуров Шокиржон,
Наманган вилояти Учқўрғон тумани

“Саидхон эшон” жоме масжиди бош имом-хатиби