Абдуқаҳҳор домла Юнусов,
Тошкент шаҳар бош имом-хатиби

Меҳрибон ва Раҳмли Аллоҳ номи билан (бошлайман).

«(Эй Муҳаммад!) Раббингиз “фил эгалари”ни не қилганини кўрмадингизми? (У) уларнинг макрларини йўққа чиқармадими?! Уларнинг устига тўда-тўда қушларни юборди. (Улар) сопол тошлар билан уларни отар эди. (Бас,) уларни (Каъбани бузишга келганларни) еб (чайнаб) ташланган сомондек қилиб қўйди».

Фил воқеаси милодий 570 йилда содир бўлган.

1. «(Эй Муҳаммад!) Раббингиз “фил эгалари”ни не қилганини кўрмадингизми?» .

Бу ерда Аллоҳ таоло “أَلَمْ تَرَ” (кўрмадингизми?) деса-да, мазмунан “Билмадингизми?” маъноси келган. Ибн Аббос бу жумлани “Эшитмадингизми?” деб тафсир қилган. Хитоб Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламга қилинган, ҳукми эса умумийдир. “Мен филнинг соҳибларини нима қилганимни эшитмадингизми?” деган таъкид бор.

2. “(У) уларнинг макрларини йўққа чиқармадими?!”

Аллоҳ таоло айтади: “(У) уларнинг макрларини йўққа чиқармадими?!” Яъни бекорга чиқармадими? Абдулмутталиб ўғли Абдуллоҳни улар қандай балога йўлиққанини билиш учун жўнатишди. Абдуллоҳ бориб қараса, майда тошчалар уларнинг жасадларини илма-тешик қилиб ташлаган, барчаси ҳалок бўлган эди.

3. “Уларнинг устига тўда-тўда қушларни юборди”.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан эшитдим, у зот: “У осмон билан ер оралиғидаги қуш бўлиб, уя қуриб, (тухумдан) бола очади”. Ойша онамиз розияллоҳу анҳо: “Улар қалдирғочларга ўхшарди”, деган. Саид ибн Жубайр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “У тумшуғи сариқ яшил қушдир”. Баъзилар: “Тумшуғи оқ эди”, дейишади. Муҳаммад ибн Каъб: “Улар тумшуғи ва чангалида тош бўлган, қора рангли денгиз қушларидир”, деган. Икрима айтади: “Улар абобил, яъни гуруҳ-гуруҳ қушлардир”.

4. “(Улар) сопол тошлар билан уларни отар эди”.

“Сиҳоҳ” китобларида: “Сижжил тошлари билан”, деб келтирилади. Баъзилар: “Дўзахда пиширилган лой-тошлардир, унда ўлдирилган одамнинг исми ёзилган”, дейишади. Абдурраҳмон ибн Абза эса “сижжил”дан мақсад “осмондан келган қушлар”, дейди.

Икрима айтади: “Қушлар тошни уларнинг устига улоқтирарди. Тош нўхатдек, ясмиқдан каттароқ эди”. Ибн Аббос айтади: “Бировининг устига тош тушса, унинг териси куйиб қоларди. Бу чечак касаллигининг биринчи кўриниши эди”.

5. “(Бас) уларни (Каъбани бузишга келганларни) еб (чайнаб) ташланган сомондек қилиб қўйди”.

Ибн Аббос айтади: «“Уларни ейиладиган сомондек қилди” ояти “Уларни дони ейилган буғдой пўстлоғидек қилди” маъносини англатади». .

Ривоят қилинишича, тош улардан бирининг устига тушса, қорнидаги ҳамма нарсани чиқариб ташлаган. Шу сабаб дони олиб ташланган буғдой қобиғига ўхшатилган. Ибн Масъуд айтади: “Қушлар тош отган вақтда Аллоҳ шамолга амр қилди. Шамол тошларга урилиб, уларнинг шиддатини ошириб юборди. Тош теккан киши дарҳол ҳалок бўлди. Фақат Кинда қабиласидан бир киши тирик қолган эди. У:

“Агар уни кўрган бўлсанг, бас, етар, Муғаммисда биз кўрган азобни кўрма”, дейди.

Фил сурасининг яна бир афзаллиги шуки, унда Аллоҳга таваккал қилиш баён этилган. Сура Аллоҳнинг амрларига амал қилганларга ризқ ва мадад беришини билиб, мўминларни иймонларида собит бўлишга ва Ислом динини ёйишда давом этишга даъват қилади.

Имом Қуртубийнинг “ал-Жомеъ ли аҳкамил Қуръон” тафсири асосида

Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими Фахриддин ХУДОЙНАЗАРОВ тайёрлади.

"Ҳидоят" журналининг 12-сонидан олинди

  Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу “Қуръон шафоат қилувчидир. Ким уни ўзига имом қилиб олса, Қуръон уни жаннатга бошлайди, ким уни орқасига ташлаб қўйса, у кишини орқасидан дўзахга ҳайдайди" дедилар.

1. Қуръон тиловат қилишда мусҳафни ушлаб ўқиса, таҳоратли бўлмоқ шарт. Балоғат ёшига етмаганлар учун таҳорат шарт эмас.
2. Ўтириб ўқиш афзал ва кўкракдан юқори ушлаш керак.
3. Ўттиз порани тафаккурсиз, бепарво ўқимоқдан, бир оятни тафаккур билан ўқимоқ афзалдир.
4. Ғамгин ҳолда ўқимоқ лозимдир.
5. Тажвид билан ўқимоқ вожибдир.
6. Тиловатдан сўнг дуо мустажобдир.
7. Қуръонни оғзаки ўқишда бетаҳорат бўлмоқ ва юриб кетаётиб тиловат қилмок жоиз, лекин юқорида айтилгандай ўтириб ўқиш афзал.
8. Жунуб кишига ушлаш ҳам, қироат ҳам мутлақо жоиз эмас.
9. Мусҳаф устига бирор нарса қўйиш жоиз эмас.
10. Таҳоратсиз одам Қуръонни ушламай ўқиши мумкин.
11. Қуръонни бутун ёд олиш фарзи кифоя, "Фил" сурасигача ёд олиш қироат учун бўлган заруратни қондиришга етгани учун шартдир.
12. Фиқҳий китоб ўқиётган ёки ёзаётган ва намоз ўқиётган одамга эшиттириб Қуръон ўқиш макруҳдир.
13. Қабристонда қуръон ўқиш имоми Аъзам наздида макруҳдир, шогирди имом Муҳаммад наздида эса жоиздир ва фатво ҳам шунгадир.
14. Кофир ва мушрикларга Қуръон ва фиқҳдан таълим бериш жоиз, чунки Расулуллоҳ уларга қуръон ўқиб, уларни даъват қилар эдилар. Қуръондан таълим бериш учун хақ олиш жоиз. Агар муҳтож бўлса.
15. Юриб кетаëтиб паст овоз билан қироат қилиш мумкин.
16. Иш қилаётиб ўқиса қироатдан янглишмаса, жоиз.
17. Қироат пайтида ота-онаси, устози ёки олим киши кириб қолса, ўрнидан туриш жоиз.
18. Куръонни ўпиб, юзига суриш жоиз.
19. Куръон жуда эскириб фойдаланишга ярамай қолса, латтага ўраб кўмиб қўйиш жоиз ёки ёндириб юборса ҳам жоиз. Усмон розияллоҳу анҳу шундай қилган.
20. Ерга солинган нарсаларга оят ёзиб қўйиш жоиз эмас. Қори киши одоб-аҳлоқда ўзгалардан ажраб турмоғи лозим.

Ёрқинжон қори ФОЗИЛОВ,
"Жаннат соғинчи" китобидан.

Ашраф Али Таҳонавий раҳимаҳуллоҳ ,“Мен йигирма беш йиллик тажрибам асосида шуни билдимки, ҳозирги даврда бирор мазҳабни тутмаслик охир оқибат динсизликка олиб борар экан”, деганлар.

"Салафий"ларнинг яна бир даъвоси «Мазҳабга эмас, салафларга эргашиш керак». Мана шу сўзни айтаётган "салафий"га:

«Бу фикрга қаердан келдинг», деб савол берсангиз, у: «Албоний, Усаймин ва Ибн Бозларнинг маърузасидан ёки китобидан ўқиб шу фикрни айтганларини эшитдим», дейди. Фаразан тўрт мазҳаб имомига эргашмай, салафларнинг йўлидан юрадиган бўлсак, ўша салафларнинг сўзини, йўлини қандай топамиз, десак, салафийлар:

«Албоний, Усаймин, Ибн Боз ва бошқа олимлар ўз китоблари ва маърузаларида салафлар йўлини баён қилиб, фиқҳий масалаларни айтишган. Биз ўшанга амал қилсак бўлди», дейди. Биз шунда у салафийга: «Демак, сен ҳам салафларнинг эмас, ўша Албонийларнинг йўлига эргашаётган экансанда», деймиз.

Аслида, имом Аъзам - Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ мазҳабига эргашиш салафлар йўлини тутиш ҳисобланади. Чунки имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ тобеин, яъни салаф бўлганлар. Шунингдек, қолган уч мазҳаб имоми Албоний, Усайминдан кўра салафлар даврига яқин яшаган ва уларнинг йўлини булардан кўра яхши билган.

Мўминжон Ваҳобов,
Поп тумани "Мулла Ўктам" жоме масжиди имом-хатиби

"البداية" - تحت هذا الاسم، تم افتتاح معرض قديم للفنان السمرقندي الشهير أحمد عمروف، نظمه فرع سمرقند للاتحاد الإبداعي للفنانين في أوزبكستان، في معرض تشارسو الفني.
وكما أفاد الجريدة "سمرقندسكي فيستنيك" يضم المعرض أكثر من 50 عملاً للفنان، مما يدل على تنوع موهبته.  يعمل أحمد عمروف بشكل مثمر في العديد من أنواع الفنون الجميلة، وتشمل فرشه صورًا لمعاصريه ومناظر طبيعية غنائية ومنمنمات.  ومن خلال صور المشاهير، يكشف الفنان عن العالم النفسي والروحي المعقد الذي يعيشه معاصرنا، وتعكس مناظره الطبيعية حب الفنان الحقيقي لطبيعة سمرقند وضواحيها.
وفي كلمته في حفل افتتاح المعرض، تحدث رئيس جامعة سمرقند التكنولوجية الدولية الاستاذ الدكتور ي. عبد الله، والفنانون ن. كلانوف، وأ. إيساييف، ورئيس تحرير صحيفة "كاتاقورغان تانكي" ت. حميدوف وإبداع الفنان وتمنى له المزيد من النجاح.
يقول أ. عمروف: "هذا المعرض عزيز علي لأن بعض أعمالي تُعرض على الجمهور لأول مرة".  - كتبتها على مر السنين، ولكن لم تكن هناك فرصة لعرضها.  وفي الوقت نفسه، هناك أيضًا لوحات معروفة بالفعل لعشاق الفن.
تقول كولروح يوسوفوفا، مديرة الرابطة الإقليمية للعاملين في مجال الثقافة والفنون "إعزاز": "لقد كنت على دراية بعمل أحمد عمروف منذ فترة طويلة".  – إنه فنان عميق للغاية وله لغته الفريدة، أعماله لا تترك الإنسان غير مبال، تساعد على الهروب من صخب الحياة اليومية والتفكير في الأبدية.
تجذب لوحات الفنان اهتمام المشاهدين مثل "وصول الإمام البخاري إلى قرية هارتانج" و"أرض الآباء" و"الخراب" و"شاهي زنده" و"المرأة" و"الخراب" و"المرأة". حاكم سمرقند يالنكتوش بهادر أثناء بناء مدرسة شيردار وغيرها الكثير.
مع العلم أن المعرض سيستمر حتى 21 ديسمبر من العام الجاري.

الخدمة الصحفية لادارة مسلمي أوزبكستان