muslim.uz

muslim.uz

“Жаннат аҳлидан бўлган кишига қарашлик кимни қувонтирса, Урва ибн Зубайрга қарасин”  (Абдулмалик ибн Марвон). 

Урва ибн Зубайр ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг халифаликларидан бир йил қолганида, мусулмон оилалар орасида энг ҳурматли ва олий мақом хонадонда таваллуд топди. Оталари Зубайр ибн Аввом (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг фидоий саҳобаларидан, жаннат билан башорат берилган ўнта саҳобанинг бири эди. Оналари эса Асмо бинти Абу Бакр “зун нитоқайн - икки белбоғ соҳибаси”... (Ҳижрат куни белбоғини иккига бўлиб, бири билан Расулуллоҳнинг егулик идишларини, бошқаси билан сув идишларини боғлагани учун шундай шарафга эришган) эди. Она тарафдан боболари Абу Бакр Сиддиқ (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг халифалари ва ғордаги ҳамроҳлари бўлган эди.  Ота тарафдан момолари  София бинти Абдулмутталиб  Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аммалари ва  мўминларнинг онаси Ойша розияллоҳу анҳо у кишининг холасидир. Ойша онамиз (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) вафот этганларида Урва ибн Зубайр ўзлари  қабрга тушиб, лаҳадга қўйган. Иймон шарафи ва Ислом иззатидан бошқа, мана шундай насабдан кўра олий насаб ва шундай шарафдан кўра буюк шараф бормикин?.

Каъбаи Муаззама олдида акалари ва ҳамроҳлари билан яхши орзуга эришишни танлаш хаёл қилинганда, Урва ибн Зубайр мен Раббимдан амал қилувчи олим бўлишни орзу қиламан. Мендан одамлар Аллоҳнинг Китобини, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларини ва Ислом дини аҳкомларини ўргансалар,-деди. Шу қилган орзусини рўёбга чиқариш учун Урва ибн Зубайр илм таҳсилига бел боғлаб, қаттиқ киришди. Ҳаёт бўлган саҳобаларни ғанимат билиб, уларнинг уйларига қатнаб, орқаларида тоат-ибодат қилиб, илм мажлисларида доимий иштирок этди. У Али ибн Абу Толиб, Абдурраҳмон ибн Авф, Зайд ибн Собит, Абу Айюб Ансорий, Усома ибн Зайд, Саъид ибн Зайд, Абу Ҳурайра, Абдуллоҳ ибн Аббос ва Нўъмон ибн Башир (Аллоҳ у кишилардан рози бўлсин) дан ҳадислар ривоят қилди. Аксар илмини холаси Ойша розияллоҳу анҳодан олди ва одамлар уларга дин ишларида суянадиган, солиҳ ҳокимлар эса ўзлари масъул бўлган халқлар ва шаҳарлар масаласида улардан ёрдам истайдиган, Мадинанинг ўша даврда кўзга кўринган фақиҳларидан бири бўлиб етишди. Бунинг далили ўлароқ, Умар ибн Абдулазиз Валид ибн Абдулмалик тарафидан Мадинага волий этиб тайинланганида, одамлар қутлаш учун унинг ҳузурига келдилар. Пешин намозини ўқиб бўлгач, Мадина уламоларидан ўн кишини таклиф қилди. Таклиф қилинган олимларнинг пешқадами эса Урва ибн Зубайр эди. 

Умар ибн Абдулазиз уламоларни яхши кутиб олиб, уларга иззат-икром кўрсатгач, Аллоҳга ҳамду сано айтиб шундай деди: “Менга ҳақ устида ёрдамчи бўладиган ва ҳамда ажр-савобга ҳам эга бўлиб қоладиган бир иш учун мен сизларни таклиф қилдим. Мен ҳар бир ишни сизларнинг фикрингиз ва маслаҳатингиз билангина қилмоқчиман. Сизлардан илтимосим шуки, агар бирон кимсани бошқа бировга зулм қилаётганини кўрсангиз ёки менинг ходимларим ҳаддан ошиб, зулмга қўл ургани сизларга етса, шуни менга хабар берсангиз!”. Бу гапларни эшитгач, Урва ибн Зубайр унинг ҳаққига дуои хайрлар қилиб, Аллоҳдан унга ҳақда собитлик ва рушди ҳидоят тилаб қолди.

Урва ибн Зубайр илм билан амални жамлаган эди. У иссиқ кунларда рўзадор, узун тунларда бедор, тили эса доим Аллоҳнинг зикри  билан машғул эди. Бунга қўшимча, у Аллоҳнинг Китобига ҳамроҳ бўлиб олган, Қуръон ўқишга шундай берилган эдики, кундузлари Қуръоннинг тўртдан бирини мусҳафга қараб, тунлари шунча қисмини ёддан тиловат қилар, эътиборли жиҳати шуки, мана шу одатини Урва ибн Зубайр ёшлигидан бошлаб то вафот топгунга қадар тарк қилмаган, фақат бир марта бошига тушган мусибат сабабигина қолдирган эди.

Урва ибн Зубайр саховатда ҳам пешқадам бўлиб, бағри кенг ва ниҳоятда қўли очиқ инсон эди. Сахийлиги ҳақидаги ривоятлардан бири шуки: “Унинг Мадинадаги энг катта боғлардан ҳисобланган бир боғи бор эди. Боғнинг ичи салқин, суви ширин, хурмо дарахтлари баланд ва сердарахт эди. Ҳайвонлар ва ёш болалар кириб дарахтларга шикаст етказмаслиги учун, йил давомида боғнинг атрофини девор билан ўраб ҳимоя қилар, қачонки хурмолар одамнинг иштаҳасини очадиган тарзда ғарқ пишганда эса, одамлар бемалол кириб тўйгунларича еб ва хоҳлаганларича олиб кетишлари учун, боғнинг бир неча тарафидан дарча очиб қўярди. Қачон боғига кирса Аллоҳ таолонинг ушбу сўзини қайта-қайта ўқир эди: Сен боғингга кирганингда: “Аллоҳ хоҳлаган нарсагина (бўлур), бор куч-қувват ёлғиз Аллоҳ биландир», деганингда эди! ...”   (Каҳф сураси, 39-оят).

Валид ибн Абдулмаликнинг халифалик даврида яратган Парвардигор Урва ибн Зубайрни, фақат иймон ва ишонч билан суғорилган қалб эгаларигина чидай оладиган имтиҳон билан синашни ҳоҳлади.

 Мусулмонлар халифаси Урва ибн Зубайрни Дамашққа келиб, меҳмон бўлиб кетишга таклиф қилди. Таклифни қабул қилган Урва ибн Зубайрга катта ўғли ҳамроҳ бўлди. Дамашққа етиб келишганда халифа уларни чиройли кутиб олди, уларга иззат-икром кўрсатиб, ҳурматларини жойига қўйди. Сўнг кўнгиллар истамайдиган бир иш бўлишини Аллоҳ таоло ирода қилди. Аввал Урва ибн Зубайрнинг ўғли халифанинг зотли отларини кўриш учун  отхонага кирганида, отлардан бирининг тўсатдан тепиб юбориши натижасида, ўша ерда вафот этди. Кейин мусибатзада ота ўғлини тупроққа қўйиши кетидан, ўзи ҳам қорасон касали билан оғриб қолди. Болдири шишиб, оғриқ ҳам кундан кун кучая борди.  Халифа ҳар тарафлардан табиблар чақириб, азиз меҳмонини даволаши учун, турли воситалар билан уларни рағбатлантирди. Лекин барча табиблар: “Касаллик жасаднинг ҳаммасига тарқаб, ҳалокатга олиб бормасидан аввал, оёқни кесиш керак”, - деган якдил хулоса билдирдилар. Бунга кўнишдан бошқа чора йўқ эди. Жарроҳ келиб, оёқни кесиш учун анжомларни ҳозирлагаб, оёқни кесгунига қадар Урва ибн Зубайр такбир ва таҳлил айтишдан тўхтамади ва ниҳоят оёқ жасаддан ажралди. Қонни тўхтатиш ва газак олмай яра тез битиши учун, қиздириб турилган ёғга ботирилганда Урва ҳушидан кетиб, узоқ вақт беҳуш бўлиб ётди. Ана шундагина юқорида айтганимиз, Қуръони каримдан ўқийдиган кундалик одатини ўқий олмади. Ёшлигидан бошлаган бу хайрли одатини, мана шунда бир мартагина тарк қилди.

Урва ибн Зубайр Мадинага қайтиб, оиласи ҳузурига кирганида уларга: “Эй аҳлим қайғурманглар, Аллоҳ таоло бизга тўрт фарзанд берган эди, биттасини олиб, учтасини ўзимизда қолдирди. Аллоҳга ҳамд бўлсин. Менга икки қўл ва икки оёқ берган эди, биттасини олиб учтасини ўзимда қолдирди. Аллоҳга ҳамд бўлсин. Аллоҳ мендан озини олиб, кўпини ўзимда қолдирди. Бир марта балолаган бўлса, кўп марта офият берди”, деб уларга тасалли берди. Мадина аҳли ўз имомлари ва олимлари Урва ибн Зубайрнинг қайтганларини билгач, у зотга таъзия билдириш ва ҳол-аҳвол сўраш учун  ҳар тарафдан кела бошладилар. Таъзия билдирганлар ичида энг чиройли ва таъсирли сўз Иброҳим ибн Муҳаммад ибн Талҳанинг сўзи бўлди: “Хурсанд бўлинг, эй Абу Абдуллоҳ, аъзоларингиз ва фарзандларингиздан бири, сиздан аввал жаннатга кетди. Аллоҳ хоҳласа барчангиз бир-бирларингизга эргашасиз. Аллоҳ таоло бизларга, биз муҳтож бўлган, сизнинг илмингиз ва фикрингизни қолдирди. Аллоҳ таоло илмингизни сизга ҳам бизга ҳам манфаатли қилсин. Аллоҳ ажру-савоб берувчи ва гўзал ҳисоб қилувчи Зотдир”.

Урва ибн Зубайр бутун ҳаёти мобайнида мусулмонлар учун, ҳидоят нури, нажотга йўллагувчи ва яхшиликларга чорловчи бўлиб қолди. Энг катта аҳамиятни болаларга, хусусан ўзининг фарзандлари ва қолаверса бошқа мусулмонларнинг фарзандлари тарбиясига қаратиб, ҳеч бир фурсатни қўймай, уларни тўғри йўлга йўллаб, насиҳатлар қилиб турарди.

Урва ибн Зубайр етмиш бир йил яхшилик ва эзгуликларга тўла, тақво билан бурканган умр кечирди.

Халқаро алоқалар бўлими  ходими

Илёсхон Аҳмедов тайёрлади.

 

 

Икки муқаддас ҳарам раҳбарияти кечадан эътиборан, Масжудул ҳаромдаги энг асосий дарвоза вазифасини ўтовчи Подшоҳ Абдулазиз номидаги дарвозани очишга фармон берди.

Икки муқаддас ҳарам идорасининг лойиҳалар бўлими мудири муҳандис Амжад бин Оъиз ал-Ҳазимийнинг айтишича, мазкур дарвозанинг очилиши  1438 ҳижрий сана – 2017 йилдаги Рамазон ойидаги умра мавсумида Икки муқаддас ҳарам ва Байтуллоҳ зиёратчиларига Саудия Арабистони ҳукумати томонидан кўрсатилаётган ғамхўрлик намунаси саналади.     

Муҳандис ал-Ҳазимий сўзида Рамазон мавсуми тугаганидан сўнг, Подшоҳ Абдулазиз дарвозаси таъмирлаш ва минора қурилиши ишларини давом эттириш мақсадида қайтадан бекитиб қўйилади, деб қўшимча қилиб ўтди.

Халқаро алоқалар бўлими

الخميس, 11 أيار 2017 00:00

Обид Журайж қиссаси...

Қиссалар насиҳат ва ибрат манбаидир. Қуръони каримнинг маълум бир қисми айнан қиссаларни батафсил баён қилишга бағишланган. Шу боисдан ҳам Қуръони карим билан бир қаторда ҳадиси шарифларда ҳам аввал яшаб ўтган умматлар ҳақидаги гўзал қисса ва хабарларни кўплаб учратишимиз мумкин. Зеро, ўтган пайғамбарлар ҳамда солиҳ зотларнинг ҳаётий қиссаларида кейинги келувчи авлодлар учун гўзал ўрнак ва намуна бордир. Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

 لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ 

“Дарҳақиқат, уларнинг қиссаларида ақл эгалари учун (катта) ибрат бордир. (Ушбу Қуръон) тўқиб чиқариладиган гап эмас, балки ўзидан олдинги нарсаларни (яъни, самовий китобларни) тасдиқ этувчи, унга имон келтирадиган қавм учун барча нарсаларни муфассал баён қилиб берувчи ҳидоят ва раҳмат (манбаи бўлган бир Китоб)дир” (Юсуф сураси, 111 оят).

Мана шундай ажоиб қиссалардан бири Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам асҳоблари орқали бизларга хабарини берган “Обид Журайж” қиссасидир.

Имом Бухорий ва Имом Муслим Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини ривоят қилади: “Уч кишидан бошқа ҳеч ким бешик (яъни гўдаклик вақти)да гапирмаган. Улар: Ийсо ибн Марям алайҳиссалом, Журайжнинг шериги (учинчи кишини бошқа ривоятда Юсуф алайҳиссаломнинг покликларига гувоҳлик берган чақалоқни  келтирганлар)”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: “Журайж ибодатгўй киши бўлиб, бир уйни танлаб, ўша ерда ибодат қилар эди. Бир куни Журайж намоз ўқиётган вақтда унинг онаси келиб қолди ва эй Журайж, деб чақирди. Журайж “Эй Худойим, онам (ни танлайми) ва (ёки) намозимними?”, деб иккиланди. Сўнг яна намозига берилиб кетди. Онаси кута-кута кетди. Эртаси куни яна келди ва яна: “Эй, Журайж!”, деб чақирди. Журайж: “Ё, Худойим! Онам (ни танлайми) ва (ёки) намозимними?”, деб иккиланди. Сўнг яна намозига берилиб кетди. Онаси яна қайтиб кетди. Эртаси куни онаси яна келди ва эй Журайж, деб чақирди. Журайж “Ё, Худойим! Онам (ни танлайми) ва (ёки) намозимними?”, деб иккиланди. Сўнг яна намозига берилиб кетди. Онаси: “Ё, Худойим! Бузуқ аёлларнинг юзларига қараб қолмагунича унинг жонини олмагин”, деб дуойибад қилди.

Бани Исроил Журайжни (ўзларига ўрнак қилишар) ва унинг ибодати ҳақида бир-бирига сўзлашар эди. Шу ерда ўз ҳусну жамоли билан мағрурланиб юрадиган фоҳиша аёл бор эди. У агар хоҳласангизлар, уни йўлдан ураман, деди. Кейин Журайжнинг олдига бориб ўзини таклиф қилди. Журайж унга қайрилиб ҳам қарамади. Аёл чиқиб Журайжнинг ибодатхонасига яқин жойда яшайдиган чўпон олдига келиб унга ўзидан фойдаланишлик имконини берди. Аёл чўпон билан зино қилиб ундан бола орттирди ва одамлар орасида уни Журайжнинг фарзанди деган иғвони тарқатди. Одамлар Журайжнинг ибодатхонасини бузиб уни қўллари учи билан кўрсатадиган, ҳатто кўчаларда уни ёқасидан судраб юрадиган бўлишди. Бироқ, Аллоҳ таоло ибодатгўй бандасини шундай ташлаб қўймади. Журайж ўз Раббисига ишонганлиги туфайли намозларида илтижо қилиб, бу фитнани бартараф этишини ёлборарди. Зотан, намоз банданинг энг олий мақоми, кушойиш мавқеидир. Одамлар эндигина туғилган чақалоқни кўтариб келишганида Журайж ундан отаси ким эканлигини сўради. Чақалоқ Аллоҳнинг қудрати билан тилга кириб “отам фалон чўпон” дея жавоб берди. Шундай қилиб, Аллоҳ таоло ибодатгўй бандасини бундай фитнадан қутқариб, уни яна ибодат халоватига қайтарди. Одамлар эса Журайжни улуғлаб унга мақтовлар ёғдиришди”.

Энди ушбу қиссадан қуйидагиларни хулоса қилишимиз мумкин:

  • Ота-онани ранжитиш, уларга оқ бўлиш жуда хатарли иш ва улкан гуноҳ экан;
  • Ота-онанинг фарзандига қилган дуоси тўсиқсиз қабул бўлади. Шу боис, фарзанд ота-онадан яхши дуо топиш пайидан бўлиши, Аллоҳ сақласин, ёмон дуо чиқишига сабабчиси бўлиб қолмаслиги керак. Чунки роҳиб Журайжнинг бошига шунча ташвишлар онасига итоатсизлиги туфайли келди.
  • Аллоҳ таоло Журайжнинг онаси қилган дуойибадини ижобат қилди.  Демак, оналарнинг дуолари шунақа нозик даражада экан. Шунинг учун, оналар ҳам  болаларининг ҳаққига ҳар хил салбий дуоларни қилиб юборишдан эҳтиёт бўлишлари керак. Шу ўринда бир ҳақиқат, бизнинг мунис оналаримиз боламни сенласам “сен” бўлиб, “ўл” десам ўлиб қолади деб фарзандларини меҳр қанотларида асраб-авайлаб вояга етказиб, тарбия қилганлар. Ҳозирда баъзи ёш келин оналар болажонлари ўртасидаги мулоқот ва муносабатларига бир оз жиддийроқ эътибор қилса, ўтмиш момоларимиздан ибрат олсалар яхши бўларди;
  • Шунингдек, банда ҳар доим Аллоҳга юзланиб, боғланиб туриши лозим. Шунда Аллоҳ ҳам уни яккалаб қўймайди;
  • Ҳар қандай замонда ҳам ёмонлар бўлган ва бўлган. Уларнинг ёмонликларидан эса иффатини сақлаган кишиларгина омонда қолади. Шундай экан мусулмон киши ҳар қадамда хушёр ва эҳтиёткор бўлиши керак;
  • Аллоҳ бандаларини синаган пайтда чиройли сабр қилиб Раббиларидан яхшиликни сўрашлари лозим.

Аллоҳ таоло барчаларимизга тақво, Ўзини доим ёд этиб юриш, мусибат пайти сабр қилиб, неъмат келганда эса шукр қилиш бахтини насиб этсин! Охиратда хато ва камчиликларимизни авф этиб, бизларни жаннати билан мукаррам қилсин! Омин!

Жалолиддин Ҳамроқулов,

ТИИ “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири,

 “Новза” жоме масжиди имом хатиби

Инсон болалигидан тил воситасида атрофдаги оламга мурожаат қила бошлайди. Яхши-ёмонни ажрата бошлаган сари тили кўп нарсаларга сабаб бўлишини ҳам ҳис қилади. Гоҳида гапириш кераклигини, гоҳида гапириш ўзига офат келтиришини билади.

Халқимизда тил хусусида жуда кўплаб ҳикматлар, мақоллар айтилгани тил хусусида жуда эътиборли бўлиши лозимлигини билдиради.  “Нонни катта тишласанг ҳам, гапни катта гапирма”, “Ўйнаб гапирсанг ҳам, ўйлаб гапир”, “Аввал ўйла, кейин сўйла” каби халқ мақоллари бежизга айтилмаган.

Динимизда ҳам тилга катта эътибор берилган. Ҳатто охират куни энг пушаймон бўладиганларнинг аксари тиллари сабабли қилган амаллари бўлиши оят ва ҳадисда келтирилган.

Ҳикматларда “Мўминнинг тили қалби орқасидадир” деб айтилади. Чунки мўмин инсон аввал ўйлаб кейин сўзлайди. Акс ҳолда ўз гарданига оғир гуноҳларни ортиб олишини, инсонлар орасидан оқибат, ишонч  кўтарилишига сабабчи бўлиб қолишини билади.

Тилдан келадиган офатларнинг баъзилари қуйидагилардир:  

Ёлғончилик. Одамлар ёлғончидан узоқроқ бўлишга ҳаракат қилади. Унинг гапларига ишонмайди. Пайғамбармиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мақомининг юксалишига сабаб бўлган сифатларидан бири – у зотнинг амин яъни ишончли шахс ўлароқ танилганлари эди. Шу боисдан динни етказа бошлаган вақтларида ҳатто душманлари ҳам у зотнинг айтларини ёлғонга чиқаришга ботина олмай сеҳргар мажнун деб туҳмат қилишди.

Қуръони Каримда: “Ёлғонни фақат Аллоҳнинг оятларига иймон келтирмайдиганлар тўқирлар. Ана ўшаларнинг ўзлари ёлғончидирлар” (Наҳл 105), деб ҳақиқий ёлғончилар таърифланган.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Иккиюзламачи мунофиқ кимсаларнинг биринчи сифати, улар гапирса ёлғон гапиради”, деганлар.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Мўмин қўрқоқ бўладими?” деб сўрадилар. “Ҳа”, дедилар. “Мўмин бахил бўладими?” “Ҳа”, дедилар. “Мўмин ёлғончи бўладими?”   “Йўқ”, дедилар

Уч ўринда ёлғон ишлатиш жоиз экан:

уруш вақтида ватанни асраб қолиш учун;

одамларнинг орасини ислоҳ қилиш учун;

Оилани ислоҳ қилиш учун. Эр-хотин ажрашиб фарзандлар ота-онасиз қолмасин деган ниятда.

Ғийбат. Киши биродарини ўзи эшитса хафа бўладиган хусусиятлар билан эслаб гапиришига ғийбат дейилади. Ғийбат шундай нарсаки, у одамларнинг айбини очиб қўяди. Одамлар орасига совуқчилик солади.

Қуръони каримда: “Баъзиларингиз баъзиларингизни ғийбат қилмасин! Сизлардан бирон киши ўзининг ўлган биродарининг гўштини ейишни яхши кўрадими?! Ёмон кўрдингизми?! Аллоҳдан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ тавбаларни қабул қилувчи меҳрибон Зотдир” (Ҳужурот 12), дейилади.

Барро деди: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга шундай хитоб қилдиларки, ҳатто хутбаларини уйда ўтирган аёлларга ҳам эшиттирдилар. “Эй тилида ймон келтириб, қалбида иймон келтирмаганлар жамоаси! Мусулмонларни ғийбат қилманглар ва уларни айбини очманглар кимки биродарини айбини очса, Аллоҳ унинг айбини очади. Аллоҳ кимнинг айбини очса, уйининг ичида уни шарманда қилади”

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам“Ғийбат нима эканини биласизларми?” деганларида саҳобалар “Аллоҳ ва Расули билгувчироқдир”, дейишди. “Ёмон кўрадиган нарсаси билан биродарингни зикр қилмоғинг”, дедилар. Шунда “Айтган нарсам биродаримда бўлса-чи” дейилганда у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Айтаётган нарсанг биродарингда бўлса ғийбат қилибсан. Агар айттган нарсанг биродарингда бўлмаса бўҳтон қилибсан”, дедилар.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен осмонга кўтарилганмда бир қавмнинг олдидан ўтдим. Уларнинг мисдан тирноқлари бўлиб, юзлари ва кўкракларини тирнашар эди. Шунда мен биродарим Жаброил, анавилар кимлар деб сўрадим. У “Улар шундай одамларки, кишилар гўштини еб (ғийбат қилиб), уларнинг обрўларига бўҳтон қилишарди”, дедилар.

Ғийбат олти ўринда жоиз бўлар экан:

Қозига шикоят қилиб борганда жавобгарнинг зулми, ёмонлиги хақида гапириш;

бирор кишини ёмон ишдан қайтариш мақсадида унга гапи ўтадиган одамга унинг ёмон одатларини етказиш;

мусулмонларни жамоасини ёмонликдан асраш учун. Бунинг ўзи бир неча кўринишда бўлиши мумкин: оилада, никоҳ масаласи. сиздан дўстингиз, яқинингиз хақида сўралган унинг кимлигини аниқ таърифлаш чоғида камчиликларини айтганда; тижоратда, сафарда, омонат қўйиш каби ишларда маслаҳат сўраган одамга холис етказиш.

ёмон қилиқли одамнинг ёмонликларидан ён-атрофдаги одамларни огоҳликка чақириб унинг феълидаги ноқисликни айтиш;

таниб олиш учун. Бир одамни унинг лақаби ё нуқсони орқали таниш мумкин ҳолларда унинг нуқсонини, лақабини таниш учун айтиш. Нуқсонни кулиш учун айтиш ҳаром.

Туҳмат. Ўзаро муносабатларнинг ёмон томонга оғиб кетишга, бунинг орқасидан кўплаб уруш-жанжаллар, келишмовчиликлар чиқишига олиб борадиган яна бир тил офати бўҳтондир. Шариатда ҳам дунёвий қонунчиликда ҳам туҳмат қилган шахсга жазо жорий қилинганидан туҳматчининг икки дунёда оқибати ёмон бўлишини билиш мумкин. Туҳмат ғийбатдан фарқли ҳолда киши биродарида йўқ нарсани унга нисбат бериш билан бўлади. Йўқ нарсани нисбат берувчи кимсанинг қалбида инсонларга нисбатан раҳм-шафқат йўқлиги, ўзининг фойдаси учун ҳар қандай қабиҳликка тайёр шахс эканини билса бўлади. Бундай одамларнинг динимизда гувоҳлиги қабул қилинмаслиги туҳмат нақадар оғир иш эканини англатади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алаҳи васаллам: “Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган бўлса, яхши гап айтсин ёки жим турсин” дедилар”.

Ушбу маънодаги ҳадислардан киши беҳуда гапни кўп гапирса виқорининг кетишига сабаб бўлиши аён бўлади.

Одамлар орасида тарқалган тил офатлари, айниқса, ёшлар орасида қандай ривожланганига эътибор бермоқ даркор. Уларни жамиятга, дину диёнатга фойда келтирадиган гапларни гапиришга ўргатиш керак.

Аллоҳ таоло барчамизни тил офатларидан сақлаб, жамиятда манфаатли кишилардан бўлишимизни насиб этсин!.

 

Раҳимжон МАРҲУМОВ,

Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом-хатиби

الخميس, 11 أيار 2017 00:00

Аббос Инъом Хўжа Бухорий

Аббос Инъом Хўжа ҳижрий 1307 (1889) йили Қўқонда туғилган. 15 ёшида Қуръони каримни тўлиқ ёд олган. 16 ёшида Бухорога бориб “Мир Араб” мадрасасига ўқишга кирган. Мадрасада ҳанафий фиқҳи, тафсир, мантиқ, фалсафа ва бошқа бир неча фанларни пухта ўзлаштирган. Бухорода бир неча йил истиқомат қилган. Сўнг Самарқандга келиб “Хуртнақ” деган жойда яшаб Бухорода олган илмларини такрорлаган. Кейин Афғонистонга ўтиб Пешавор шаҳрига борган. Ўша вақтда 30 ёшда бўлган. Илмини янада ошириш мақсадида Ҳиндистонга сафар қилган. У ердаги мадрасаларнинг бирига ўқишга кириб ўқишни давом эттирган. У ерда ҳам 5 йил яшаганидан кейин Девбанддаги университетга ўқишга кириб икки йил таълим олган. Сўнг “Аҳмир” шаҳридаги бир масжидда имомлик қилиб, Қуръони каримдан  уч йил дарс берган.

Иккинчи жаҳон уруши, бошланган кезларда Ҳиндистондан Бағдодга сафар қилган. У ерда олти ой давомида бир неча қироатлар бўйича таълим олган. Сўнг Шомга бориб у ерда 2 ҳафта туради ва ҳижрий 1360 (1941) йили Мадинаи Мунавварага бориб ўша ерда яшаб қолган.

Мадинада қурролар устоди Шайх Ҳасанга қироатлар бўйича таълим олиб, у кишидан бир неча қироатлар бўйича ижоза олган. Шунингдек, ҳижрий 1360 (1941) йилдан бошлаб “Мадрасатул Ўзбекия”да Қуръони карим, қироатлар ва бошқа бир неча илмлардан вафот этгунига қадар дарс берган.

Устозлари:

  1. Шайх Асвад Махдум, у киши Бухоронинг улуғ устозларидан.
  2. Шайх Ҳусайн Аҳмад Маданий.
  3. Шайх Иброҳим Милёвий
  4. Шайх Иъзоз Алий
  5. Шайх Абдус Самиъ. Ундан турли илмлардан таълим олган.
  6. Шайҳ Абдул Қодир хатиб, Бағдоддаги “Абу Ҳанифа” масжидининг имоми, у кишидан етти қироатдан ижоза олган.
  7. Шайх Ҳасан, у кишидан ҳам бир неча қироатдан ижоза олган.

Шогирдлари:

  1. Шайх Муҳаммад Алий Санадий ундан “Манзуматуш шотибийя фил қироаатис сабъ”, “Манзуматуд дурратул музийя фил қироаатис саласил мутаммима лил аъшр”, “Алфияту ибни Молик”, “Талхисул мифтаҳ” ва бошқа бир неча китоблардан дарс олиб, 10 қироат бўйича ижоза олган.
  2. Шайх Саййид Абдул Карим ундан “Манзуматуш шотибийя фил қироаатис сабъ”, “Алфияту ибни Молик” ва ва бошқа бир неча китоблардан дарс олган ва у кишининг 22 йил хизматини қилган.

Ҳафс Осим ундан Қуръони карим бўйича дарс олган бир неча қорилар мавжуд деб, уларнинг баъзиларини қуйида келтирган:

  • Ислом Аҳмад Ҳофиз
  • Абдул Ҳафиз Покистоний
  • Маданий Бухорий
  • Абдур Раҳмон Бармовий
  • Нурул Ислом Бармовий
  • Муҳаммад Ҳасан Ямоний
  • Муҳаммад Солим Ямоний
  • Устоз Яҳё Абдул Ҳодий Ямоний
  • Муҳаммад сойф Ямоний
  • Жамил Ямоний
  • Нозим Абдул Малик Ямоний
  • Муҳаммад Ямоний Аббос Бухорийдан олти ойда Қуръонни ёд олиб ўтказади
  • Абдул Мажид Аҳмад Балуший
  • Абдуллоҳ Муҳаммад Балуший
  • Билол Абдул Азиз Покистоний
  • Назир Аҳмад Покистоний
  • Айюб Абдул Ваҳид Бангладеший
  • Маҳмуд Абдул Ваҳид Бангладеший
  • Абдур Раҳмон Кувайтий
  • Абдул Ҳамид Санадий
  • Устоз Абдуллоҳ Давлат Бухорий
  • Аҳмад Муҳаммад мулла Абдул Қодир
  • Абдур Рауф Абдур Рашид Ҳиндистоний
  • Мутиъуллоҳ Бухорий ва бошқалар.

Шайх Аббос Бухорий ҳижрий 1407 (1987) йилнинг 20 декабрида Мадинаи Мунавварада вафот этган. Жанозаси пайшанба куни бомдод намозидан сўнг Масжидун Набавийда ўқилиб Бақеъ қабристонига дафн қилинган.

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

Видеолавҳалар

Top