ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...
* * *
Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари
* * *
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ
* * *
ИЙМОН-ЭЪТИҚОД КИТОБИ

НАЗМ

Китоб хотимаси

Шукри лиллоҳ, муродима еттим,
Фарзи аввал сўзин тамом эттим.
Бу эди сунний элга муътақидот –
Ким, баён айладим борини бот.
Бу масойилки, мен баён эттим,
Бу ақойидки, мен аён эттим,
Дерлар аслийяйи эътиқодийя,
Мункир ўлғай инодийя.
Қолган у тўрт фарзи шаръиййа,
Амалиййа дейилди, фаръиййа.
Тенгри тавфиқи бўлса, дей барини,
Кўрсатай анда ҳар амал ерини.

НАСРИЙ БАЁН

Аллоҳга шукр бўлсинким, муродимга етдим, биринчи фарз ҳақидаги сўзни тамом қилдим. Сунний элнинг (Аҳли суннат вал-жамоатнинг) эътиқодлари (ишониб эътиқод қиладиган нарсалари) ана шулар эди, ҳаммасини тез баён қилдим.

Мен баён этган бу масалалар, мен аён этган – равшан тушунтирган бу ақидаларни аслийяйи эътиқодийя дейдилар, яъни иймон-эътиқоднинг асли-асоси, асос-пойдевори дейдилар, буни инод билан – саркашлик билан қасдан рад этувчилар мункир, яъни инкор этувчи (кофир) бўлади.

Қолган у шаръий тўрт фарз (намоз, рўза, закот ва ҳаж) эса фаръий амаллар, яъни аслдан ўсиб чиққан тармоқлар деб аталади. Аллоҳнинг тавфиқи – ёрдами ва мадади бўлса, энди ҳаммасини айтайин ва унда ҳар бир амалнинг ўрнини алоҳида-алоҳида кўрсатайин.

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:
Мирзо КЕНЖАБЕК.
* * *
ҚИСҚА ИЛОВА

Азиз ва муҳтарам илму-маърифат муҳиблари! Алҳамдулиллаҳ, олимлари подшоҳ, подшоҳлари олим бўлган халқнинг фарзандларимиз.
Мана, шоҳ ва шоир, султон ва дарвиш, қомусий аллома, буюк фақиҳ Заҳируддин Муҳаммад Бобурнинг “Мубайян” асари насрий баёни ва шарҳининг “ЭЪТИҚОДИЙЯ” (“Иймон-эътиқод китоби”) қисмини ўқиб тугатдик.
Сиз азизлар учун ўтган мавзуларнинг ҳаммасини жамлаб, бир ҳужжат ташкил этамиз.
Эътиқодийя бўлмининг хулосаси: Қандай киши мўъмин саналади? Иймони муфассал нималардан иборат? Аллоҳ таолони қандай сифатлари ила таниймиз? – ана шуларни билмоғимиз зарур экан.
Бобур Мирзонинг “Мубайян” асари – ҳам адабиёт, ҳам илм хазинасидир.Чин дилдан ўқиб, ўзлаштириб, ҳаётларига тақдим этганлар дунёю охиратда улуғ саъодатга мушарраф бўлсинлар!
Энди “КИТОБУС-САЛОТ” (“Намоз китоби”) бошланади. Марҳамат, баҳраманд бўлинг!

Аввал тақдим этган “Муҳим изоҳ”имизни дўстлар учун эслатма ўлароқ қайта тақдим этамиз.

МАЪМУРИЯТ

ЎТА МУҲИМ ИЗОҲ
(Раббимиз Аллоҳ таолони қайси сифатлари ила таниймиз?..)

بسم الله الرحمن الرحيم
Аллоҳ таолога чексиз ҳамду сано, жаноб Расулуллоҳга сўнгсиз салоту салом бўлсин.
Ассалому алайкум, севикли дўстларимиз.
Мана, бир неча кундан бери Бобур Мирзонинг “Мубайян” асаридан баҳраманд бўлмоқдамиз. Муқаддимада айтганимиздек, бу асар беш китобдан иборат: 1) Иймон-эътиқод китоби; 2) Намоз китоби; 3) Закот китоби; 4) Рўза китоби; 5) Ҳаж китоби.

Шоҳ ва шоир, аллома ва саркарда Бобурнинг шундай гўзал китоб ёзгани – миллатимизнинг шарафидир.

Биринчи китоб – Эътиқодийя бўлмининг хулосаси шуки, Аллоҳ таолони саккиз сифати билан таниймиз. Булар Аллоҳнинг Ўз Зоти билан собит бўлган – субутий сифатларидир.

Бобур Мирзо бу сифатларни еттита деганлар ва Таквин – Яратиш сифатини қудрат сифатига дохил қилганлар. Шарҳда айтганимиздек, биз Таквин сифатини алоҳида ўрганамиз. Буюк Яратганнинг бу саккиз сифатини билишимиз шарт экан.

1. ҲАЁТ СИФАТИ. Аллоҳ таоло абадий тирикдир, ўлим билмас ҳаётга эгадир. Лекин Унинг тириклиги жисм ва жон билан эмас, балки Ўз Зотидан Ҳаййдир – тирикдир.

2. ИЛМ СИФАТИ. Аллоҳ таъоло замон ва макондан холи ҳолда, мавжуд ва номавжуд, бўлган ва бўладиган, каттаю кичик, бутун ва бўлак, мумкин ва номумкин, яширин ва ошкор – ҳамма нарсани ва ҳар бир ҳодисани энг яхши тарзда билувчи ва бутун билимларнинг манбаъи бўлган Зотдир.

3. ИРОДА СИФАТИ. Дунёда нимаики бор бўлса, бошдан-охир Аллоҳнинг хоҳиш-иродаси билан бўлади. Бутун инсоният тўпланиб, бир заррани ҳаракатга келтиришга ёки ҳаракатини тўхтатишга уринса, Аллоҳнинг ирода сифати тажаллий этмагунича, бунга асло кучлари етмайди.

4. ҚУДРАТ СИФАТИ. Бутун қудрат ва бутун қувват Аллоҳдадир. У Зот ҳамма нарсани билиши билан бирга ҳамма ишни қилишга ҳам қодирдир. Ҳар ишни қилишга Унинг қудрати етади, сабаб ва воситаларга эҳтиёжи йўқдир.

5. САМЪ – ЭШИТИШ СИФАТИ. Аллоҳ таоло эшитгувчидир. У зот яширин ёки ўта пинҳон бўлган ҳамма нарсани эшитади. Унинг эшитмоғига узоқлик монеъ бўла олмайди. Эшитадиган нарсаларнинг кўплиги Унга халал бермайди.

6. БАСАР – КЎРИШ СИФАТИ. Аллоҳ таоло кўргувчидир. У Зот катта ёки кичик бўлган ҳамма нарсани кўради. Унинг кўрмоғига қоронғулик ва масофалар монеъ бўла олмайди. Кўрадиган нарсаларнинг кўплиги Унга халал бермайди.

7. КАЛОМ СИФАТИ. У зот мутакаллимдир – сўз билан сўзловчи ва гапирувчидир, лекин Унинг сўзлаши (инсонларда бўлганидек) тил, оғиз, танглай воситаси билан эмас. Аллоҳ таъолонинг ҳукмлари Ўз Зоти билан қоим бўлган азалий каломининг тажаллийси билан бўлиб, бу эса мўъжиза Китоби – Қуръони карим орқали намоён бўлади.

8. ТАКВИН – ЯРАТМОҚ СИФАТИ. Бу Аллоҳнинг билфеъл яратмоқ сифатидир. Бутун бу борлиқларнинг ҳақ яратувчиси Аллоҳ таъолодир.

Азиз дўстларимиз билан бирга, “Бу қийин илмлар экан” демасдан, Яратган Эгамизнинг мана шу саккиз сифатини ўрганиб, бир умр ёдда тутишимиз зарур. Бу билим – маърифат эшиги, саодат калитидир. Яна Асмои Ҳуснада – Аллоҳнинг энг гўзал исмларида барча сифатлари ифода этилган. Насиб этса, бу ҳақда алоҳида суҳбатлашамиз.

“Мубайян ва насрий баёни” асарининг давомини диққат-эътибор билан ўқиб-кузатиб боришларини азиз дўстларимиздан умид қиламиз.

Фақир Мирзо КЕНЖАБЕК.

Саудияликлар сешанба куни Яҳё Ҳамза Кошакнинг 80 ёшида вафот этганидан сўнг ушбу йўқотишга мотам тутдилар. У касби бўйича муҳандис бўлиб, Замзам қудуғига қилган хизматлари билан машҳурлик топди. У шоҳ Файсал ва малика Иффат томонидан ташкил этилган кейин у Тоиф шаҳридаги биринчи мактаблардан бирида таълим олди. У кейинчалик АҚШда ўз таълимини давом эттириб, у муҳандислик фанлари доктори даражасига эга бўлди.

Кошак узоқ йиллик фаолияти давомида бир қатор давлат лавозимларини эгаллаган, жумладан, Макка шаҳар маъмуриятида техник масалалар бўйича вазир муовини бўлиб хизмат қилган.

Islam.ru маълумотларига кўра, бундан қирқ йил муқаддам у Замзам қудуғини тозалаш бўйича бригадага бошчилик қилди ва "Замзам: Муқаддас сув" китобини ёзиб, унда қудуқ ҳақидаги кузатишларини қайд этди.
- Замзам қудуғини тозалаш унинг энг муҳим лойиҳаларидан бири, Шоҳ Холид раҳбарлигидаги улкан вазифа эди, - деди жияни Набил Кошак.

Кошак ўз китобида қудуқ ва унинг сув манбалари тарихини баён қилиб, тозалаш лойиҳаси давомида топилган археологик объектларни ҳужжатлаштирган.
Кошакнинг қизиқишлари доираси ислом тиббиётини ўз ичига олган, натижада Жидда шаҳрида ихтисослашган марказ ташкил этган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбек давлатчилиги тарихи бир неча минг йилликларга бориб тақалади. Бу борадаги аниқ далиллар мамлакатимиз ҳудудида харобалари сақланиб қолинган шаҳар ва кентларга оид манбалардан яққол намоён бўлади. Ана шундай қадимий давлатлардан бири Фарғона (Даван) давлати ҳақида гувоҳлик берадиган Ахсикент ёдгорлигидир. Ушбу қадимий кентдан қолган харобалар буюк тарихимиздан сўзлайди.

«Дунё» АА хабарига кўра, Ахсикент ёдгорлиги бугунги кунда Наманган вилояти Тўрақўрғон туманидаги Шаҳанд қишлоғи ҳудудида, Сирдарёнинг ўнг соҳилида жойлашган.

Ахсикент эрамиздан аввалги III асрда ташкил топган бўлиб, қадимги Фарғона давлатининг пойтахти, Буюк ипак йўлининг асосий шаҳарларидан бири бўлган.

Тарихий манбаларда, хусусан, «Бобурнома»да бу кентнинг алоҳида аҳамияти ҳақида кўп ёзилган. Қадимдан бу ерда ер ости сув иншооти бўлгани боис мудофаа учун қулай саналган.

Шаҳар Арк, ички ва ташқи шаҳардан иборат бўлган. Бу ерда ўз даврида шишасозлик, кулолчилик, темирчилик, қуролсозлик каби ҳунармандлик турлари ривожланган. 1219 йилда мўғуллар томонидан шаҳар бутунлай вайрон қилинган. Қасрнинг эски ўрнидан 5-7 километр ғарбда бунёд этилган янги шаҳар Ахси 14-17 асрларга оиддир. 1620 йилларга келиб зилзила оқибатида улкан шаҳар вайрон бўлган.

Бугунги кунда харобаларнинг 60 гектарга яқин қисми сақланиб қолган бўлиб, Фарғона водийсидаги энг катта археологик ёдгорликдир. Археологлар томонидан темирчилар устахонаси, X-XIII асрларга оид ҳаммом қолдиқлари, аскарлар хоналари, жомеъ масжиди, мудофаа деворлари, ер ости ирригация тармоқлари, ҳунармандлар маҳалласи, ҳукмдор қароргоҳи – Арк қазиб ўрганилган.

Ахсикат харобаларидан ғарброқда ўрта асрларга оид яна бир шаҳар харобалари борлиги аниқланган. Академик Я.Ғуломов ва археолог И.Аҳроров мазкур тадқиқотлар асосида бу ерда турли даврларга оид иккита шаҳар бўлганини, улардан бири қадимги Ахсикат ва иккинчиси Бобур туғилган Ахси эканини биринчи бўлиб исботлади.

Заҳириддин Муҳаммад Бобур Ахсикент ҳақида ўзининг «Бобурнома» асарининг 1494 йилги воқеалар бобида алоҳида тўхталган. «Сайҳун сувининг шимолий тарафидаги шаҳарлардан бири Ахсидир. Китобларда Ахсикат деб ёзадилар. Чунончи, Асириддин шоирни Асириддини Ахсикатий дейдилар. Фарғонада Андижондан кейин бундан йирикроқ шаҳар йўқ.

Ахси Андижондан ғарб сари тўққиз йиғочлик йўлда. Умаршайх мирзо буни пойтахт қилган эди. Сайҳун дарёси қўрғонининг пастидан оқади. Қўрғони баланд жар устида жойлашган. Хандақ ўрнида чуқур жарлар бор. Буни пойтахт қилган Умаршайх мирзо бир-икки маротаба ташқарироқдан яна жарлар қаздирди. Фарғонада бунчалик мустаҳкам қўрғон йўқ. Маҳаллалари қўрғондан бир шаръий йироқроқда жойлашган. «Қишлоқ қаердаю, дарахтлар қаерда?" мақолини афтидан Ахси учун айтганлар. Қовуни яхши бўлади. Бир нав қовунини „миртемурий" дейдилар, бундай қовуннинг бошқа жойда ҳам борлиги маълум эмас. Бухоро қовуни машҳурдир. Самарқандни олган пайтимда Ахсидан, Бухородан қовун келтириб, бир ўтиришда сўйдирдим. Ахси қовунининг ҳеч мисли йўқ эди. Овланадиган қушлари беҳад яхши бўлади. Сайҳун дарёсининг Ахси тарафи даштдан иборат. Оқ кийиги кўп бўлади. Андижон тарафи тўқай; буғу-марал, қир-ғовул ва ёввойи қуён кўп. Аксари жуда семиз бўлади», деб ёзган буюк саркарда.

Ахсикентда тайёрланган қуроллар «Дамашқ қиличлари» номи билан дунёга машҳур бўлиб, Ғарбда Дамашқ, Шарқда Хитой бозорларида сотилган.

Ахси ва унга ёндош ҳудудлардаги олиб борилган сўнгги қазишма натижасида кўплаб ноёб топилмаларни қўлга киритилди.

Шунингдек, бугунги кунда Наманганда «Ахси саййидлари» илмий-маърифий, меъморий мажмуасида музей фаолият кўрсатмоқда. Ахси осори-атиқалар музейида айни пайтда 516 та экспонат мавжуд.

Президент Шавкат Мирзиёев топшириғига биноан, Ахсикент тарихий ёдгорлигини асраб-авайлаш ва тадқиқ этиш, унинг ҳаққоний тарихини яратиш бўйича улкан ишлар бошланди. «Ахсикент» археология мероси объектини муҳофаза қилиш ва тадқиқ этиш дирекцияси» давлат унитар корхонаси ташкил этилди.

Мазкур ёдгорлик Наманган вилоятининг сайёҳлик салоҳиятини оширишда муҳим аҳамиятга эга. Юртимиз ва хориждаги сайёҳлик кўргазмаларида қадимий Ахсикент ҳақида ҳам тақдимотлар ўтказилмоқда. Бунинг самарасида маҳаллий ва хорижий сайёҳлар ўртасида тарихий ёдгорликка қизиқиш ортмоқда. Ҳозирга қадар Бельгия, Австрия, Япония, Жанубий Корея, Россия, Эрон, Покистон, Ҳиндистон каби давлатлардан сайёҳлар ташриф буюрган. Қадамжони тадқиқ этиш, унинг жозибадорлигини ва сайёҳлар оқимини ошириш мақсадида махсус концепция ишлаб чиқилган. Айни кунда шу асосда Фарғона водийсида ички туризмни ривожлантириш чоралари кўрилмоқда.

Айни пайтда Президентимизнинг кўрсатмаларига биноан, бу ерда катта музей ташкил этилмоқда. Ахсикентнинг қадимий довруғини тиклаш мақсадида рамзий дарвоза қурилади. Камолиддин Беҳзод чизган суратлар асосида Умаршайх Мирзо ва Бобурнинг ёдгорликлари бунёд этилади. Сайёҳлар учун Сирдарё бўйлаб қайиқларда сайр қилиш, туяда кўҳна шаҳарни томоша қилиш имконияти яратилади.

Ахсикент ёдгорлиги ЮНЕСКО Бутунжаҳон маданий мероси объекти ҳисобланади. Тарихи эрамиздан аввалги IV асрларга бориб тақалувчи бу ноёб ёдгорликни чуқур ўрганиш, қадим пойтахт шаҳар тарихи билан юртдошларимиз, хорижий сайёҳларни таништириш вилоятда туризмни ривожланиши учун кенг имкониятдир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бугун муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг барча соҳаларга қаратаётган эътибори ҳаммани бирдек тўлқинлантирмоқда. Юртбошимизнинг вилоятларга сафарлари чоғида аҳоли билан мулоқотларини кузатар эканмиз, бевосита кўзимиздан севинч ёшлари томчилайди. Янгича Ўзбекистонга янги назар билан боқа бошлаймиз.

Сўнгги йилларда хотин-қизларга муносабат янгича мазмун касб этдики, бунинг натижасида муштипар опа-сингилларимиз бугун жамиятнинг турли соҳаларида фидойилик кўрсатиб, Ватанимиз тараққиётига муносиб ҳисса қўшишяпти.

Муҳтарам Юртбошимиз яқинда ўтказилган хотин-қизларнинг муаммоларини ҳал қилиш ва уларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш масалалари муҳокамаси юзасидан видеоселектор йиғилишида: “Олий маълумотли бўлишни истаган, қобилияти, билими бор, лекин тақдир тақозоси билан орзусига эриша олмаган хотин-қизларни рағбатлантириш тизими жорий қилинади. Яъни, ота-онасининг биридан айрилган муҳтож қизлар, боқувчиси йўқ ёлғиз аёлларнинг шартнома тўлови ҳокимлик ва олий ўқув юрти ҳисобидан қоплаб берилади”, дея таъкидлади.

Демак, тез орада маърифатли қизлар, билимли аёллар сафи янада кенгаяди. Зотан, ёвузлик устидан эзгулик, разолат устидан адолат, ёмонлик устидан  яхшилик ғалаба қозонгани сингари илм ҳам ҳамиша жаҳолатдан устун келган.

Нозик хилқат эгалари – аёллар билан ишлайдиган биз отинойилар ҳам мамлакатиммизда диний-маърифий соҳаларда амалга оширилаётган ислоҳотлардан илҳомланиб, бир нечта хайрли ишларни амалга оширишда қўлни қўлга бериб ишлаяпмиз. 

Диний-маърифий, маънавий муҳитни соғломлаштиришда отинойилар билан бир қанча тадбирлар уюштириб, тушунтириш ишлари олиб боряпмиз. Шунингдек, ижтимоий кўмакка муҳтож, ёлғиз ва боқувчисини йўқотган аёллар билан тинмай алоқада бўлиб, турли ёрдамларни кўрсатиб келяпмиз.

Бундан ташқари, оилавий ажримларнинг олдини олиш ва ёш оилаларни сақлаб қолишда етарлича фойдамиз тегяпти. Бу билан тирик етимлар сони ортишига йўл қўйилмаяпти.

Олий, ўрта-махсус ҳамда умумтаълим ўқув масканларига ташриф буюрар эканмиз, ёшлар ўртасида миллий қадриятларни юксалтиришга ҳам қўлдан келганча ўз ҳиссамизни қўшяпмиз. Тўй-маросимларни ихчамлаштиришда, айрим бидъат-хурофотларнинг олдини олишда тинмай меҳнат қилиб келмоқдамиз.

Ана шу камтарона хизматларимиз давлатимиз томонидан юксак рағбатлантирилиб, куни кеча матбуотда эълон қилинган «8 март – Халқаро хотин-қизлар куни муносабати билан мукофотлаш тўғрисида»ги Президент  Фармонига биноан “Шуҳрат” медали билан тақдирландим. Бу мукофот бизни янада руҳлантириб, янги-янги марраларга чорлайди.

Қисқаси, шу ва бошқа фаолиятларимиз билан юртимиз тинчлиги ҳамда фаравонлиги йўлида заррача бўлсин, кўмаклаша олсак, ўзимизни бахтиёр ҳис этамиз.

Ҳанифахон  НИШОНОВА,

Янгийўл тумани бош имом-хатибининг

хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси

Жорий йилнинг 3-март куни Тошкент шаҳридаги "Ҳилтон" меҳмонхонасида "Ўзбекистонда ислом молияси ва такафул" мавзусида анжуман бўлиб ўтаётганлиги ҳақида azon.uz сайтида хабар берилганди.

Ушбу анжуманда Апех Инсуранcе ташкилоти томонидан мамлакатимизда Ислом молияси тамойилларига мувофиқ суғурта хизматлари - Такафулни тақдим этиш бўйича янги лойиҳа - Апех Такафул тақдимоти бўлиб ўтди. Шунингдек, бир неча йилдан буён ўзаро ёрдам лойиҳаси мамлакатимизда фаолият олиб бормоқда. Ўтказилган тадбир ҳақида соҳа мутахассиси Музаффар Ҳусниддиновнинг фикрлари билан қизиқдик:
—  Анжуманда бир қатор мавзулар ёритилди. Шулар орасида Такафул - исломий суғурта мавзуси кўпчиликни диққат эътиборида бўлди. Аввало Такафул, суғурта ва ўзаро ёрдам нима, деган саволга жавоб берсак.

Ислом суғуртаси турли шаклларда амалга оширилиши мумкин, жумладан такафул, вақф, ўзаро ёрдам жамғармалари ва ўзаро суғурта кўринишида. Мисол учун, “такафул” арабча сўз бўлиб “ўзаро кафолатлаш” маъносини билдиради ва Ўзбекистон қонунчилигида кўзда тутилган, фуқаро ва ташкилотлар томонидан муайян пул маблағларини бирлаштириш йўли билан, амалга оширилиши мумкин бўлган икки томонлама суғуртага мос келади. Ушбу суғурта тури айрим мамлакатларда вақф кўринишида ҳам қўлланиб келинмоқда. Бундан молиявий маҳсулот ёки тизимнинг нафақат номига, балки унинг шакли ва тамойилларига ҳам эътибор қаратиш муҳимлигини англашимиз мумкин.  

Такафул тўғри амалга оширилиши учун махсус суғурта жамғармаси тузилади. Жамғарма аъзолари олдиндан эълон қилинган тартиб-қоидага кўра суғурта учун бадалларни эҳсон сифатида жамғармага киритишади, жамғарма эса ўз мулкига айланган ушбу маблағлар ҳисобидан аъзоларининг келишилган зарарларини қоплаб туради. Йил якунида суғуртадан ортган маблағларнинг бир қисми жамият низомидаги тартиб-қоидалар асосида кейинги йиллар захирасига олиб қўйилиши ёки аъзолар ўртасида тақсимланиши, вақф шаклида тузилган жамғарманинг қолдиғидан эса муҳтожларга моддий ёрдам ҳам кўрсатилиши мумкин.
 
Кўп ҳолларда савол туғилади: Исломий суғурта фақат мусулмонлар учунми? 
—   Йўқ бу мусулмон ва мусулмон бўлмаган барча учун мўлжалланган. Шунинг учун ҳам бу соҳа Европа ва АҚШ каби ноисломий ўлкаларда ҳам жадаллик билан ривожланиб бормоқда. Чунки бу тизимнинг жудаям кўп афзалликлари бор ва бу ҳақда Azon.uz сайтида ҳам бир қатор мақолалар эълон қилинган.

Такафулни амалга ошириш тизими ҳақида тўхталиб ўтсак. Жамғарма бошқаруви одатда тижорат ташкилотига топширилади. Бунда бошқарувчи ташкилот жамғармага эгалик қилмайди, балки жамғарма фаолиятини вакил сифатида бошқаради ва ўзининг хизматлари эвазига жамғармадан ҳақ олиш ҳуқуқига эга бўлади. Бунда, бошқарувчи ташкилот ва жамғарма аъзолари ўртасида манфаатлар қарама-қаршилиги юзага келмайди, чунки жамғарма ҳисобидан зарарларни тўламасликдан бошқарувчи ташкилот ҳеч қанақасига манфаатдор бўлмайди. Шу ўринда бир нарсани таъкидлаш лозим: жамғарманинг товон тўловидан ортган қисми жамғарма ва унинг аъзолари ихтиёрида қолдирилади, яъни бошқарувчи ташкилот тасарруфига ўтказилмайди.
Баъзида кўрилган зарар тахмин қилинган кўрсаткичлардан юқори бўлиб қолиши ва шу сабабли жамғарилган бадаллар зарарларни қоплашга етмай қолиши мумкин. Шундай пайтларда товон тўлови учун керак бўлган маблағ жамғарманинг бошқарувчи ташкилотидан қарз ёки бошқа ўзаро суғурта жамиятларидан (аввалроқ тузилган келишув асосида) ёрдам сифатида олинади.
Олинган қарзлар кейинги йиллардаги суғурта тўловларидан ортган захира ҳисобидан қайтарилади. Агар бошқа жамғармалардан, уларга олдиндан бадал ўтказиб туриш ҳисобига, ёрдам пули олинган бўлса, ушбу ёрдам пули қайтарилмайди, деди Музаффар Ҳусниддинов.

Анжуманда:
 — Ўзбекистонда ислом молияси ривожланишининг истиқболлари;
— Инвестицияларни суғурталаш ва экспортни молиялаштириш;
—   Хусусий секторни ривожлантириш ва унинг Ўзбекистондаги лойиҳалари;
— Жаҳон миқёсидаги такафул ва унинг Ўзбекистондаги истиқболлари мавзуларига ҳам тўхталиб ўтилди.

Исломий молия ислом ақидаси билан чамбарчас боғлиқ. Бу боғлиқлик иқтисодий фаолияти ва моливий муомалотида мусулмонни тўғри йўналтириб боради. Барча амалиётларида хотиржам ва сокин бўлишини таминлайди. 

azon.uz