Саудия Арабистонининг етакчи нашрларидан бири «Ал-Франчайз» газетаси веб-саҳифасида (franchising.sa) «Тошкент Ислом тараққиёт банки йиғилишини қабул қилади» сарлавҳали мақола чоп этилди, деб хабар бермоқда, «Дунё» АА.

Мақолада Ўзбекистон Бош вазирининг ўринбосари-инвестиция ва ташқи савдо вазири Сардор Умурзоқовнинг Ислом тараққиёт банки (ИТБ) президенти Бандар Ҳажжар билан виртуал музокараларининг натижалари ўз ифодасини топган.
Нашрда қайд этилганидек, Тошкент Ислом тараққиёт банки бошқарувчилар Кенгашининг қирқ олтинчи сессиясини жорий йил июль ойида ўтказишга тайёргарлик кўрмоқда.

ИТБга аъзо 57 давлат ва халқаро молия ташкилотлари ва муассасаларидан таҳминан 3 минг делегат ИТБ бошқарувчилар Кенгашининг навбатдаги сессиясида иштирок этиши кутилмоқда.

«Мазкур сессия ишига тайёргарлик доирасида Ўзбекистон Бош вазирининг ўринбосари-инвестиция ва ташқи савдо вазири Сардор Умурзоқов Ислом тараққиёт банки президенти Бандар Ҳажжар билан виртуал музокаралар ўтказди. Унда тадбирга тайёргарлик ишлари муҳокама қилинди ва тегишли «йўл харитаси»ни ишлаб чиқиш учун ишчи гуруҳни шакллантириш масаласини тезлаштиришга эътибор қаратилди», деб ёзилади мақолада.

Таъкидланишича, онлайн-суҳбат давомида С.Умурзоқов ва Б.Ҳажжар Ўзбекистон ва ИТБ ўртасидаги қўшма лойиҳалар ва ташаббусларни амалга оширишнинг ҳозирги ҳолати ва яқин келажакда ҳамкорликни кенгайтириш истиқболларини муҳокама қилди. Томонлар таълим ва соғлиқни сақлаш соҳаларида янги ижтимоий аҳамиятга молик лойиҳаларни тайёрлаш орқали Ўзбекистонда Ислом тараққиёт банкининг инвестиция пакетини кенгайтириш имкониятларини батафсил кўриб чиқди.

«Мулоқот якунида Хусусий секторни ривожлантириш исломий корпорацияси, Савдони молиялаштириш халқаро исломий корпорацияси, Инвестицияларни кафолатлаш ва экспортни суғурталаш исломий корпорацияси каби Ислом тараққиёт банки органларининг имкониятлари орқали икки томонлама ҳамкорликни кенгайтиришга келишиб олинди», деб ёзади «Ал-Франчайз».

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бобур Мирзонинг бу сўзлари ҳазрати Али розияллоҳу анҳунинг ҳикматли сўзларига мувофиқдир. “Ҳадису арбаъийн” шарҳу Усфурий[1] китобида келшича, у зот хавориж тоифасидан келиб бир хил савол берган ўн кишининг “Илм афзалми, мол-дунё афзалми?” деган саволига “Илм афзал” деб жавоб бердилар ва ўн кишига ўн хил далил келтирдилар.

Биринчисига: “Илм пайғамбарларнинг меросидир, мол эса Қорун, Шаддод, Фиръавн ва бошқа шунга ўхшаганларнинг меросидир!” – дедилар.

Иккинчисига: “Илм сени қўриқлайди, молни эса сен қўриқлайсан”, – дедилар. 

Учинчисига: “Мол эгасининг душмани кўп бўлади, илм эгасининг дўсти кўп бўлади”, – дедилар.

Тўртинчисига: “Молни сарфлаганинг сари у камайиб боради, илмни сарфлаганинг сари у кўпайиб боради”, – дедилар.

Бешинчисига: “Мол эгасини бахил-қизғанчиқ деган ном билан маломат қилиб чақиришади, илм эгасини эса иззат-икром ва ҳурмат-эҳтиром билан чақиришади”, – дедилар.

Олтинчисига: “Молни ўғридан сақлаб яширилади, илмни эса ўғридан сақлаб яширилмайди”, – дедилар.

Еттинчисига: “Молнинг эгаси қиёмат куни ҳисоб-китоб қилинади, илм эгаси эса қиёмат куни шафоъат қилади”, – дедилар.

Саккизинчисига: “Мол узоқ вақт туриши ва замонлар ўтиши билан эскиради (ва қадри кетади), илм эса асло эскирмай ва қадри кетмайди”, – дедилар. 

Тўққизинчисига: “Мол қалбни қорайтиради, илм эса қалбни ёритади – ёруғ ва нурли қилади”, – дедилар.

Ўнинчисига: “Молнинг эгаси бора-бора худоликни даъво қилади, илм эгаси эса ҳамиша бандалик мақомида туради”, – дедилар.

Сўнг дедилар: “Агар мендан яна шу саволни сўрайверишса, то ўлгунимча шундай (“Илм молдан афзал”) деб жавобни беравераман!” Кейин у (хавориж)лар келдилар ва ҳаммалари иймон келтириб, мусулмон бўлдилар.

ШОҲ БОБУР ТИЛАКЛАРИ

Ниҳоят, Бобур Мирзо ўз тилак-истакларини баён этиб, айтади: «Уламолардан менинг тилагим шуки, бу ишда менга хайрхоҳ бўлиб, мени қўллаб-қувватласалар. Агар бу илмий ишимда саҳву хатолар, ноаниқ ўринлар ўтган бўлса, агар уларда шафқат бўлса, шафқат кўрсатсинлар. Токи бу ишдан савоб топиб, афв этагини менинг устимга ёпсинлар», дея тавозуъ кўрсатади. Бу назмий ифодадан улуғ шоҳ ва саркарда, қомусий аллома Бобур Мирзонинг нақадар камтарин, гўзал хулқли ориф ва ҳалим зот эканлиги ҳам англашилади.

МАЪРИФИЙ ДУО

Бобур Мирзонинг Тасаввуф, яъни руҳий тарбия мактабига нақадар улкан эътибор билан қарагани “Мубайян” асарида келган баъзи дуо матнларидан аён бўлади.

Бобур Мирзо “Ҳаж китоби”нинг Арафот бобида ҳажнинг фарзи бўлмиш Арафотда туриб ўқиладиган дуоларнинг энг афзалини баён қилади. Имом Ғаззолийнинг “Иҳйо ал-ъулум ад-дийн” китобидан бу дуо аллома тасаввуфий қарашларининг зубдасидир:

Маъноси: Эй бир эшитиш иккинчи эшитишдан Ўзини машғул қилмайдиган Зот, эй Ўзи учун овозлар аралашиб кетмайдиган (ҳар бир овоз эгасининг дуосини ижобат қиладиган) Зот, эй сўраладиган нарсаларнинг кўплиги адаштириб қўймадиган Зот, эй (турли миллат) тиллар(и)нинг ҳар хиллиги халақит бермайдиган Зот, эй ҳожат сўраб илтижо қилувчиларнинг сўрови малол келмайдиган Зот, эй ҳожат сўровчиларнинг ҳожатлари Ўзини оғринтирмайдиган Зот! Бизга авфинг лаззатини ва раҳматинг ҳаловатини тоттир!

Бобур Мирзонинг барча фиқҳий ва тасаввуфий ғоялари ушбу досида ўз ифодасини опгандир:

Эй қодири баркамол Тангрим,

Эй қоҳири зул-жалол Тангрим!

Эй бергучи Биру бор Тангрим,

В-эй олгувчи гирудор Тангрим!..

Манга эмди кўб орзу йўқтурур,

Ёмон нафсима ғулу йўқтурур.

Таъаллуқ алойиқ била қолмади,

Ишим бу халойиқ била қолмади.

Шариат ишида мени қодир эт,

Тариқат йўлида мени собир эт.

Айирғил мени жумла ҳамроҳдин,

Юзумни эвур мосиваллоҳдин!

Сўзимиз муқаддимасида султонлари олим, олимлари султон бўлган халқнинг фарзандларимиз, дедик. Соҳибқирон Амир Темур, Мирзо Улуғбек, Муҳаммад Раҳимхон Фируз, Султон Маҳмуд Ғазнавий, Ҳусайн Бойқаро, Амир Умархон – Амирий каби  ҳам олим, ҳам ижодкор, ҳам давлат раҳбари бўлган кўплаб шахслар ҳаёти, фаолияти, маънавий меросларини ўрганиш ва халқимизга етказиш, уларнинг эзгу ғояларини бардавом сақлаш биз зиёлилардан куч-қувват, чин сафарбарлик, фидолик ва ғайрат-шижоатни талаб қилади. Ўйлайманки, Заҳируддин Муҳаммад Бобур ҳаётига бағишланган ушбу халқаро анжуман ҳам ана улуғ ва хайрли ишларнинг янги бир муқаддимаси бўлиб қолади. 

Мирзо КЕНЖАБЕК

Буюк олим Абу Али Ибн Сино илмий меросининг тарихий аҳамияти ҳамон дунё жамоатчилигининг катта эътиборини тортиб келмоқда. Жумладан, Германиянинг етакчи «Deutschlandfunk» («Германия радиоси») радиоси сайти Ибн Сино даҳосига мурожаат қилиб, унинг ҳаёти ва илмий қарашларига бағишланган навбатдаги мақолани эълон қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Материалда минтақамизда ислом динининг илм-фан ва маданий-маърифий ҳаёт ривожига қўшган ҳиссаси, ушбу даврда етишиб чиққан алломалар, хусусан, Ибн Синога оид маълумотлар баён қилинган.

«Ислом дини тарихи фалсафа, маданият ва илм-фаннинг гуллаб яшнаши билан ажралиб туради. Милодий 8 асрнинг ўрталарида замонавий Марказий Осиёда «олтин давр» бошланган. Кўпинча у “Ислом Ренессанси” деб ҳам аталади. Ушбу даврда етишиб чиққан олим, ёзувчи ва санъат арбоблари жаҳон илм-фани ва маданияти тараққиётига улкан ҳисса қўшган. Улардан бири дунёда Авиценна номи билан машҳур бўлган Абу Али Ҳусайн ибн Абдуллоҳ ибн ал-Ҳасан ибн Али ибн Синодир. У 980 йилда замонавий Ўзбекистон ҳудудидаги Бухоро шаҳрига яқин жойда туғилган. Ибн Сино илм ўрганиш учун ўша даврдаги йирик кутубхоналар имкониятларидан кенг фойдаланган. Ушбу кутубхоналарда у қадимги Рим шифокори Гален, математик Эвклид ва файласуф Арасту асарларини чуқур ўрганган», деб таъкидланади материалда.

Мюнхен Людвиг Максимилиан университетининг антик давр ва араб фалсафаси бўйича профессори Питер Адамсон Ибн Синога қуйидагича таъриф беради: «Ибн Сино Ислом Уйғониш даврида қадимги юнон файласуфи Арастунинг тимсолига айланган. У янги турдаги мутафаккирни ўзида мужассам этган».

Питер Адамсон учун Ибн Сино Ўрта асрларнинг энг нуфузли файласуфларидан биридир. Унинг сўзларига кўра, шунинг учун ҳам буюк алломанинг фикрлари ва сўз бойлиги бугунги кунгача ислом олами фалсафаси ва тасаввуфидан муносиб ўрин олиб келмоқда.

«Ибн Сино болалигиданоқ ғайриоддий қобилиятга эга бўлган. 10 ёшида Қуръонни ёд билган ва кўплаб илмий адабиётлар билан танишган. 16 ёшида тиббиётга қизиққан ва 18 ёшида эса етук табиб бўлиб етишган. Ибн Синонинг ўзи тиббиётни «қийин илм» деб ҳисобламаган, аксинча - у мазкур соҳа сирларини осонликча ўзлаштирган. У шу қадар истеъдодли эдики, тиб санъати унга умрининг охиригача турли ҳукмдорлар шахсий шифокори сифатида фаолият юритиб, мўмай даромад топиш имкониятини берган. Ибн Синонинг дунёга машҳур «Тиб қонунлари» асари 19 асргача тиббий таълимнинг асоси бўлиб хизмат қилган», - деб ёзади Deutschlandfunk.

Маълумот учун, «Deutschlandradio» радиокомпанияси таркибига кирадиган «Deutschlandfunk» миллий радиостанцияси эшиттиришлари 1962 йилдан бери эфирга узатила бошланган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси ҳамда Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти Уламолари Кенгаши диний соҳада кўп йиллар самарали хизмат қилган Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиётининг собиқ қозиси Қидирниёз домла Алимбетовнинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади.
Раҳматли Қидирниёз домла энг оғир ва синовли йилларда Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудидаги масжидлар фаолиятини яхшилаш ва имом-хатиблар фаолиятини жонлантириш борасида саъй-ҳаракатлар қилган эдилар.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси ушбу мусибатга чин қалбдан шерик эканини изҳор этади. Барчамизни Аллоҳ таоло яратган. Тақдирларимизни иҳота қилувчи ягона Зот ҳам фақатгина Роббимизнинг Ўзидир. Қуръони каримда: “…Албатта, биз Аллоҳнинг ихтиёридамиз ва албатта, биз Унинг ҳузурига қайтувчилармиз…” (Бақара, 156) дейилган.
Аллоҳ таоло охират сафарига кузатилаётган бу дин хизматчисини мағфиратига олсин, яқинларига сабру жамил бериб, қазои қадарини имон ила, розилик ила қарши олганлар қаторида ажру мукофотлар ато этсин.
Ҳадиси қудсийлардан бирида айтилади: “Эй Одам фарзанди! …Албатта, Мен сизларнинг суратингизга ҳам, чиройингизга ҳам қарамайман. Балки қалбингизга қарайман ва сизлардаги яхши хислатлардан рози бўламан”. Раҳматли Қидирниёз домла ҳам ана шундай яхши хислатлар эгаси эди.
Ҳақ таоло марҳум олимнинг аҳли оиласи, фарзанду аржумандлари ва яқинларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларини яхшиликлар ила тўлдирсин. Биз Буюк Парвардигордан дуо қилиб сўраймизки, марҳум олимни ўзининг чексиз раҳматига олсин, жаннат боғларига дохил этсин.

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси,

Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти