Суфёни Саврий раҳматуллоҳи алайҳ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг авлодларидан бўлмиш Имом Жаъфар Содиқ раҳматуллоҳи алайҳнинг ҳузурларига бориб: “Менга насиҳат қилмагунингизча ёнингиздан кетмайман”, деди.

Мен сизга нима кўпроқ фойда келтирса, шуни айтаман, эй Суфён, деб Имом Жаъфар қуйидаги учта ҳикматли насиҳатларини баён қилди:

1. Агар Аллоҳ сизга бирор нарсани берган бўлсаю, уни давомли ва барқарор бўлишини истасангиз, бу инъоми учун Аллоҳга кўпроқ ҳамд ва шукр айтинг. Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло ўз Китобида: “Қасамки, агар шукр қилсангиз, албатта, сизга зиёда қилурман”, деган (Иброҳим, 7).

2. Агар ризқингиз кечикса, гуноҳларингиз учун Аллоҳга тез-тез истиғфор айтинг. Зеро, Аллоҳ таоло: “Бас, ўз Роббингизга истиғфор айтинг, албатта, У гуноҳларни кўплаб мағфират қилувчидир, дедим. У зот осмондан устингизга кетма-кет барака ёмғирини юборадир”, деб марҳамат қилган (Нуҳ, 10-12).

3. Ва агар бирор нарса сизни хафа қилган бўлса, унда “Аллоҳдан бошқада куч ва қудрат йўқдир” – “Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳ” сўзини кўп такрорланг, чунки бу сўз жаннат хазиналаридан, хурсандчилик ва енгиллик калитидир”.

Шунда Суфён: “Бу уч насиҳат нақадар ажойиб-а”, деди.

Абу Абдуллоҳ Жаъфар ибн Муҳаммад ҳижрий 83, милодий 700 йили Мадинада туғилган. Насаблари ота томондан Ҳазрати Алига, она томонидан эса Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳумга боради. Табаъ тобеъинлардан, аҳли байтнинг энг таниқли уламоларидан, тафсир, ҳадис, фиқҳ илмларидан ташқари кимё, физика, ҳисоб каби табиий илмларда ҳам пешқадам бўлганлар. Баъзи манбаларга кўра Абу Ҳанифа ва Имом Моликнинг ҳам устози бўлганлар. Ҳижрий 148, милодий 765 йили вафот этган. Қабрлари Бақиъ қабристонида, оталари Муҳаммад Боқир, боболари Зайнулобидин, катта амакилари Имом Ҳасан ёнларига дафн этилган.

Суфёни Саврий ҳижрий 97, милодий 716 йил Куфада туғилиб, ҳижрий 161, милодий 778 йил вафот этган. Абу Абдуллоҳ Суфён ибн Саъид ибн Масруқ Саврий Куфий, у зотнинг тўлиқ исми шарифи ҳисобланади. Мужтаҳид, ҳадис бўйича мўминлар амири унвонига эга, “Ал-жомеъ” китоби муаллифи, илмига амал қилувчи, ўз замонасидаги олимларнинг саййиди бўлган. Суфёни Саврий Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўн еттинчи боболари Илёс ибн Музарнинг чевараси Савр ибн Абдуманот авлодига мансуб бўлгани учун “Саврий” дейилади!

Абу Нуаймнинг "Ҳилятул авлиё”, Зириклийнинг "Ал-Аълом" асарлари асосида ТИИ Ҳадис ва Ислом тарихи фанлари кафедраси катта ўқитувчиси Пўлатхон КАТТАЕВ тайёрлади.

Китоб жавонингизга

Ёмғир қақраб ётган ерни яшилликка буркагани, сўлаёзган ниҳолни қайта жонлантиргани сингари яхши китоб, гўзал асар ҳам инсоннинг маънавий ташналигини қондиришда бебаҳо дурдонадир. Одамнинг қорни бир коса овқатга тўйиши мумкин, лекин мутолаадан “тўйган” инсон бўлмаса керак. Зотан, Аллоҳ таоло Қуръони каримда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга фақат бир нарсанигина зиёдасини сўрашни таълим берган – «Эй Раббим! Менга илмни зиёда эт!» (Тоҳа сураси, 114-оят).  

Яқиндагина нашрдан чиққан Ўзбекистон мусулмонлари идораси “Қуръони карим ва тажвидни ўргатиш” бўлими мудири Шайх Алижон қори Файзуллоҳ Махдум ўғлининг “Мустажоб дуолар. Мўътабар замонлар. Муборак манзиллар” китобини ўқиган ҳамда уққан киши юқоридагидек фикрга келиши тайин. Чунки китобнинг “Дуоси мустажоб зотлар” деб номланган I бобида кимларнинг дуоси ижобат бўлиши ояти карима ва ҳадиси шарифлар асосида тарихда бўлиб ўтган ҳамда бугун ҳам Аллоҳнинг эрка бандаларининг муножотлари шаксиз ижобат бўлаётгани аниқ мисоллар асосида баён қилинган.

Шуларни мутолаа қилган ўқувчи ҳам улуғларимиз йўлидан бориб, дуолар ижобат бўлиши учун қандай йўл тутиш кераклигини ўрганиб олади ва шунга интилади.

«Мисрлик бир киши 33 йилдан бери узлуксиз ҳар йили ҳаж қилар экан. Саудиялик бир таниши ундан бунинг боиси ва ҳикматини сўрабди. Шунда ҳалиги киши анча йиллар олдин, йўллар бугунгидек текис ва равон бўлмаган бир пайтда 8–10 киши бўлиб умрага кетаётиб, бир кампирга автоуловнинг олд ўриндиғидан жой бергани, у онахон эса: “Эй Аллоҳим! Бу банданг мендек бир кекса қулинг озор чекмай сафар қилиши учун ўзининг роҳатидан кечди. Сен бу йигитга умри давомида ҳажни муяссар айла!” деб қилган дуоси туфайли Раббим менга ҳар йили ҳажни муяссар айлаяпти”, дебди».

Китобдаги ана шундай гўзал сатрларнинг тагини чизиб ўқиш ўқувчига ўзгача шавқ-завқ беради. Шу билан бирга, ўзи ҳам ҳар йили ҳаж қилаётган йигит каби ўзгалар кўмагига шошилади.

“Маккадаги дуо қабул бўладиган жой ва вақтлар”, “Мадинадаги дуо қабул бўладиган жойлар” ҳамда “Дуо ижобатига тўсиқ бўладиган сабаблар” деб номланган II, III ва IV бобларда Каъбатуллоҳнинг фазилатлари, Мақоми Иброҳим, Сафо ва Марва оралиғидаги саъй, Мино, Арафот, Муздалифа каби муқаддас масканлар, Масжиди Набавий устунлари жуда гўзал тарзда ифодаланганки, ўқувчи буларни ўқиб ўзини гўё ўша жойлардагидек ҳис қилади. Қайта-қайта муқаддас масканларни ва у ерларда ибодат қилишни соғинаверади.

Китобда муҳтарам Юртбошимизнинг 2022 йилда Саудия Арабистонига ташрифи давомида умра ибодатини адо этгани, Каъбаи муаззаманинг ичига киргани, у ерда Ватанимиз истиқболи, халқимиз фаровонлигини Яратгандан сўраб дуо қилгани, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Равзаи мубораклари зиёрати қаламга олинган.

Китобнинг V бобида тонг маҳали ва тунда ўқиладиган дуолар ҳам саҳиҳ ривоятлар асосида арабчалари, ўқилишлари ва маънолари келтирилгани бу китоб кечаю кундуз ўқувчининг қўлидан тушмай мутолаа қилинадиган асар бўлганидан дарак. 

Аллоҳ таоло ушбу китобни муборак ва манфаатли қилсин. Муаллифига садақаи жория сифатида то қиёматгача тўхтовсиз савоблар ёзилиб туришини насиб айласин.

Толибжон НИЗОМ

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Сен: «Амал қилинглар! Бас, албатта, Аллоҳ, Унинг Расули ва мўминлар амалингизни кўрарлар. Ва, албатта, ғайбни ва шаҳодатни билгувчи зотга қайтариласизлар. Бас, У сизларга қилиб юрган амалларингизнинг хабарини берадир» деб айт” (Тавба сураси, 105-оят).

Ушбу оятда Аллоҳ таоло бизга амал қилиш кераклигини, олдимизда бирор муаммо ёки қийинчилик чиқса таслим бўлиб, тўхтаб қолмаслигимиз лозимлигини ўргатмоқда.

Бошқа бир оятда Аллоҳ таоло бундай дейди: “Сен Иймон келтирган бандаларимга айтгин, намозни тўла-тўкис адо эцинлар. Савдо-сотиқ, оғайнигарчилик йўқ бўлган Кун келмасидан олдин уларга ризқ қилиб берган нарсаларимиздан махфий ва ошкор инфоқ қилсинлар” (Иброҳим сураси, 31-оят).

Аллоҳ таоло мўминларга энг аввало намозни тўкис, барча рукнларига амал қилган ҳолда ва ўз вақтида адо этишни буюрмоқда. Кейин эса қиёмат келмасидан туриб Аллоҳ берган нарсалардан атрофдагиларга хоҳ ошкора, хоҳ махфий инфоқ-эҳсон қилишни амр қилди. Араб тилидаги “эҳсон” сўзининг маънолари кўп.

“Эҳсон” деганда одатда бировга бирор неъматни бериш ва фазлу карам кўрсатиш тушунилади. Лекин “эҳсон” сўзи луғатда “яхшилик қилиш, эзгулик кўрсатиш” маъноларини ҳам англатади. Қуръонда каримда эҳсоннинг фазилати ҳақида зикр этиш баробарида эҳсон қилувчиларга бериладиган савоб-мукофотлар, уларга етадиган манфаатлар ҳам баён этилади.

Ҳақиқатдан, бирор кишига бир нарсани эҳсон қилсангиз ёки унга бирор яхшилик кўрсатсангиз, бундан дилингиз равшан тортади, руҳий хотиржамлик юзага келади, ўзгаларга манфаат етказганингиздан хурсанд бўласиз.

Эҳсон қилинган киши ҳам ўзига кўрсатилган яхшиликдан севинади, дилида сизга муҳаббат пайдо бўлади. Шу тариқа жамиятда кишилар ўртасида тотувлик, ҳурмат-эҳтиром пайдо бўлади ҳамда душманчиликлар барҳам топади, осойишталик ва фароғат барқарор бўлади.

Энг асосийси, кимга яхшилик қилсангиз Аллоҳ таоло уни ўзингизга ўн баробар қилиб қайтаради!

 Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг “Метин қоялар” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Cавол: Бизда ёш бола қўлини сувга тиқиб қўйса, шу сувни нопок бўлиб қолди, тўкиб юбориш керак деган гап юради. Ҳақиқатда ҳам шундайми?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Инсон у хоҳ мусулмон ёки бошқа дин вакили бўлсин, катта ёки кичик бўлсин, модомики қўлида нажосат бўлмаса, сувга қўлини тиқиш билан сув нопок бўлиб қолмайди. Сув нопок бўлиб қолди, деб тўкиб юбормаслик керак. Бу исроф бўлади. Агар қўлда нажосат бўлгани аниқ бўлиб, шу қўлини тиққан бўлса, сув ҳам, идиш ҳам нопок бўлади. Уламолар ёш бола қўлини тиққан  сувда таҳорат олиш танзиҳий (енгил) макруҳ, ундан бошқа сув билан таҳорат олиш афзал, чунки ёш болалар нажосатдан сақланишни билмайди, дейишган. Шундай бўлсада мазкур ҳолдаги сув билан таҳорат олинса, таҳорати ҳақиқий бўлаверади. Бу ҳақида фиқҳий манбаларимизда маълумотлар берилган. Жумладан, “Баҳрур роиқ” китобида бундай дейилган:

“Шарҳи Ақтоъ” китобида бундай дейилган: “Уйқудан уйғонган кишининг қўлида нажосат бўлиши эҳтимоли борлиги сабабидан у қўлини тиққан сув билан таҳорат олиш макруҳдир. Шунингдек, ёш бола қўлини тиққан сувдан ҳам таҳорат олиш макруҳдир”.

“Ҳалаби кабир” китобида бундай дейилган: “Ёш бола қўлини идишдаги сувга тиққан бўлса ва унинг қўли пок эканини аниқ билса (уни доимий назорат қилиб турган одам билади), шу сув билан таҳорат олиш мумкин. Агар унинг қўлида нажосат борлигини аниқ билса, таҳорат олиш мумкин эмас. Нажосат бор-йўқлигини аниқ билмаса, ёш бола ўзини нажосатдан эҳтиёт қила олмаслиги сабабли бу сув билан таҳорат олиш яхши эмас. Лекин агар таҳорат олинса, зарари йўқ. Чунки пок нарса шубҳа гумонлар билан нопок бўлиб қолмайди”. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази