muslim.uz

muslim.uz

28 октябрь куни дунёдаги энг баланд масжидда биринчи жамоа намози ўқилди. Жазоир катта масжидида жамоа намоз Пайғамбар Муҳаммад ﷺ туғилган куни шарафига бўлиб ўтди. Мусулмонлар масжиди Жазоирнинг собиқ Президенти Абдулазиз Бутефлика ташаббуси билан қурилган. Islam.ru хабарига кўра, у бир ярим йил олдин якунланди. Жазоирнинг янги масжиди 267 метр баландликдаги дунёдаги энг катта минорага эга. Ушбу миноранинг 43 қаватига панорамали лифтлар хизмат кўрсатади.
Масжиднинг катта намозгоҳи 120 000 гача ибодат қилувчиларни сиғдира олади. Унинг ички қисми олти километрлик Араб ҳаттотлиги билан ёзилган Қуръондан оятлар, қимматбаҳо ёғоч, мармар ва алебастр безаклари ҳамда гул нақшли феруза гиламлар билан безатилган.
Масжид 27,5 гектар майдонни қамраб олган бўлиб, Макка ва Мадинадаги масжидлардан кейин дунёдаги учинчи йирик масжид, Африкадаги энг катта масжид ҳисобланади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

 

Азонни эшитган мўмин банда уни диққат билан тинглаши, муаззин жумлани тугатиши биланоқ уни ичида такрорлаши лозим. Бу ҳақда Абу Саъид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қачонки азонни эшитсангиз, муаззин айтаётган нарсани айтинглар”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Қаранг, бу жуда ҳам осон, аммо савоби улкан, гуноҳларни кетказувчи, жаннатга етказувчи бўлган амалдир. Лекин дангасалигимиз, бепарволигимиз оқибатида бунга эътибор бермаймиз, амал қилмаймиз. Кўпчилигимиз ҳатто билмаймиз ҳам. Аввал билмасак, энди билиб олдик. Энди билганимизга амал қилайлик ва бошқаларга ҳам етказайлик.

Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини ёйилишига хизмат қилиш у зотга бўлган муҳаббат ва эҳтиромнинг юксак намунаси ҳисобланади. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларини аниқлик билан етказганларнинг ҳаққига: “Менинг гапимни эшитиб, ёдлаб, сингдириб, сўнгра етказган одамни Аллоҳ неъматлантирсин”, деб дуо қилганлар (Имом Термизий ривояти).

Аллоҳ таоло барчамизга ҳар бир ишда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига амал қилишимизга тавфиқ ато этсин, омийн!

Аллоҳумма солли ва саллим ъала Муҳаммадин ва ъала оли Муҳаммад

Даврон НУРМУҲАММАД

Ислом молияси соҳасида жаҳоннинг энг обрўли нашрларидан бири бўлган www.islamicfinancenews.com Ўзбекистонда ислом молияси соҳасида бўлаётган ижобий ўзгаришлар, саводхонликни ошириш бўйича қилинаётган ишлар бўйича мақола эълон қилди. Islommoliyasi.uz сайти ва телеграм саҳифаси асосчиларидан бири Хондамир Нусратхўжаев бу борада қилинаётган саъй-ҳаракатлар юзасидан Жаҳонгир Имамназаров ва Музаффар Низомиддиновлар билан суҳбатлашди.

Хусусий тармоқни ривожлантириш Ислом корпорацияси (ICD) ташкилотга аъзо мамлакатларда ислом молиясини ривожлантириш мақсадида хусусий тармоқ ва ҳукуматларга молиялаштириш ва маслаҳат бериш орқали кўмаклашади.

Бугунги кунда ICD томонидан Ўзбекистоннинг саккизта тижорат банкида ислом дарчалари очиш бўйича маслаҳат гуруҳи иш олиб бормоқда. Ушбу лойиҳа доирасида 2020 йил сентябрь ойида ICD Ислом тадқиқот ва тренинг институти (IRTI) билан ҳамкорликда ислом молияси маҳсулотлари ва тамойиллари бўйича бир ойлик тренинг ўтказиш бўйича шартнома имзоланди. Режага кўра 2021 йилда Ўзбекистоннинг бешта тижорат банкида ислом дарчалари фаолият бошлаши кўзда тутилган.

ICD ташкилотининг вакили Музаффар Низомиддинов сўзларига кўра, ислом дарчаларини очишга тайёргарлик кўриш жараёнида айниқса банкларнинг мижозлар билан ишлайдиган ходимлари зарур билимларга эга бўлишларига катта аҳамият берилмоқда.

Келишувга кўра бешта тижорат банки учун тренинглар ташкил қилинади ва улар IRTI мутахассислари томонидан олиб борилади. Ушбу тренингларда тижорат банкларининг тахминан 125 нафар ходими малака ошириш, ислом банкчилигининг турли мавзуларида зарур билимларни олиш имкониятига эга бўладилар. Тренинглар ҳар бир банк учун беш кун давом этиши ва халқаро парвозлар учун тақиқлар олинганда ташкиллаштирилиши кўзда тутилган.

Бирлашган Миллатлар Тараққиёт Дастури (БМТД) 2020 йилнинг биринчи ярмида “Ўзбекистонда барқарор тараққиётни молиялаштириш” мавзусидаги тадқиқот доирасида мамлакатда ислом молияси имкониятларини ўрганди ва кенг кўламли сўровнома ўтказди. Ушбу сўровномада 7200 та иштирокчи, жумладан, 2235 та корхона ва тадбиркорлар, 4938 та аҳоли вакиллари ва мамлакатда фаолият олиб бораётган 30 та тижорат банкининг 27 таси қатнашди.

Лойиҳа етакчиси Жаҳонгир Имамназаров тадқиқот юзасидан қуйидаги маълумотларни тақдим этди:

- Сўровномада иштирок этган корхона ва тадбиркорларнинг 60% ва аҳолининг 68% банкдан кредит олмаслигининг асосий сабаби диний қарашлари эканлигини айтганлар.

- Агар Ўзбекистонда ислом молияси муассасалари фаолият юритишни бошласа сўровномада қатнашган 61% корхона ва тадбиркорлар, 75% аҳоли вакиллари уларга мижоз бўлиш истагини билдирганлар.

- Ислом молияси маҳсулотлари қимматроқ бўлса ҳам улардан фойдаланасизми деган саволга 47% корхона ва тадбиркорлар, 55% аҳоли вакиллари ижобий жавоб берганлар.

- Корхона ва тадбиркорларнинг 44%, аҳоли вакилларининг 42% ислом банкларига музораба битими орқали маблағларини йўналтиришга тайёр эканликларини айтганлар.

- Сўровномада қатнашган 27 та тижорат банкларининг барчаси ислом молияси ва банкчилиги жорий қилинишини қўллаб қувватлашини билдирганлар.

Тадқиқот ушбу соҳадаги муаммолар, имкониятлар, саводхонлик ва бошқа масалаларни ҳам ўз ичига олган. Одамларнинг сўз ва истаклари уларнинг қабул қиладиган амалий қарорларидан фарқ қилсада, сўровнома натижалари энг асосий савол – Ўзбекистонда ислом молиясига талаб етарли даражада бўладими-йўқми деган масалага очиқ-ойдин ижобий жавоб берди.

Ишнинг қолган амалий қисми эса аҳолисининг 95% мусулмон бўлган ушбу мамлакатда ҳам ислом молиясини жорий қилиш ва шу билан ушбу соҳа ривожланаётган 40 дан ортиқ давлат қаторига қўшилишга имконият беришдир.

Ислом молияси сайтидан олинди.

 

Бугунги куннинг долзарб мавзуларидан бири бу – ижтимоий тармоқларда гуруҳ (профил, группа, канал, бот, саҳифа ва ҳоказо) очиш масаласи. Бу масалада ўта нозик ва ҳушёр бўлинмаса, инсон вафот қилгандан кейин ҳам савоб ёки гуноҳи бу гуруҳни тузиб, ташкил қилганларга ёзилиб тураверади. Чунки гоҳида текширилмаган хабар ёки гумонга асосланган мавзу фитна ва гуноҳга сабаб бўлади. Айниқса, ҳозирда турли хил номлар билан ташкил қилинган гуруҳларда мусулмонларнинг шаънига муносиб бўлмаган, масалан бировни устидан кулиш, фаҳш ва унга тарғиб қилувчи материаллар (мақола, аудио, видео ёки суратлар)ни тарқалиши, тарқатилиши одат тусига айланиб бормоқда. Масаланинг нозик жиҳатидан бири, буни қанча одам кўрса, эшитса, ўқиса гуноҳкор бўлишларидан ташқари шундан камайтирилмаган ҳолда шу ишни амалга ошираётган ташкилотчиларининг ҳам номаларига шунча гуноҳ ҳатто вафот этганидан кейин ҳам ёзилиб бораверади. Ҳадиси шарифда шундай огоҳлантирилади: “Ким бир ёмон одатни жорий қилса, унга у (ўша иш)нинг ва амал қилганларнинг ҳам гуноҳи ёзилур”.

Афсуски, бугун биз шунчалар ғафлатга ботиб, дин ва маърифатдан йироқлашдикки, буни диний-маърифий сайтлар ёки шу мазмундаги ижтимоий тармоқлар, телеграм каналлардаги кузатувчилар сонининг камлигидан ҳам кўриш мумкин. Аммо турли “приколлар”, кўнгилочар гуруҳ ёки каналлар “одам билан тўлган”. Энг ёмони, кераксиз, беҳуда нарсалар билан овора бўлиш кишини умрини заволи, асосийси эса, бу ҳолат инсонни охир-оқибат иймонидан ажралиб қолишига сабаб бўлади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

“Энди ер юзида ноҳақдан мутакаббирлик қилаётганларни, барча оятларни кўрсалар ҳам, уларга иймон келтирмаётганларни, тўғрилик йўлини кўрсалар ҳам, уни ўзларига йўл тутмаётганларни, агар адашув йўлини кўрсалар, уни ўзларига йўл тутаётганларни Ўз оятларимдан бураман. Бундай бўлиши уларнинг оятларимизни ёлғонга чиқаришлари ва улардан ғофил бўлишлари сабабидандир” (Аъроф сураси, 146 оят).

Бугун ёшларимиз ўз динларини ишончли манбалар (сайт, профил, группа, канал, бот, саҳифа, телеграм канал-гуруҳлар ва ҳоказо)дан фойдаланиб, кишини дунё ва охират яхшилиги, илм-маърифатга етакловчи гуруҳ ёки каналларни кўриб туриб кирмасалар, бунинг ўрнига лағв, фаҳш, асоссиз хабар тарқатувчи ёки “прикол” ва масхарабозликни тарғиб қилувчи гуруҳларни кўриб, дарҳол унга аъзо бўлиш –гуноҳ саналади. Юқорида келтирилган “Ўз оятларимдан буриб қўяман” ояти ҳамда буни тафсир қилган Аллома Қуртубийнинг тафсирларидан шуни англаш мумкин. Шундай экан, қанақа канал, гуруҳ, саҳифаларни кузатяпсиз, ўзингиз билан ҳисоблашиб қўйинг!

Юнусхон МАМАРАСУЛОВ,
Марғилон шаҳар “Саид Жалолхонтўра” масжиди имом-хатиби

الجمعة, 30 تشرين1/أكتوير 2020 00:00

Кўз нури, қалб қўри билан...

Ўзбекистон Бадиий ижодкорлар уюшмаси аъзоси, “Меҳнат шуҳрати” ордени соҳиби, таниқли хаттот, юздан ортиқ асарлар муаллифи, кўплаб шогирдлар устози, юртимиз ва хорижда ўтказилган нафис санъат фестивалларида иштирок этиб, нуфузли совринларни қўлга киритган Салим домла Бадалбоев билан хаттотлик санъатининг аҳамияти, нозик жиҳатлари ҳақида суҳбатлашдик.

 

– Ассалому алайкум, домла. Юртимизда тарихий иншоотлар, меъморий мажмуалар кўп. Улар пештоқига арабий матнда гўзал санъат асарлари битилган. Кўрган киши завқ олиш баробарида, уларни ким ёзганига қизиқади...

– Ва алайкум ассалом. Аллоҳ таоло инсонга ато этган бебаҳо неъматлардан бири ёзув. У бўлмаганда ўтмишни бугун ва эрта билан боғлаб бўлмасди. Халқимиз ўтмиши давомида турли ёзувлардан, жумладан, араб имлосидан фойдаланиб келган.

Хаттотлик – дунё халқлари, жумладан, Шарқ мамлакатлари маданиятининг ўзига хос йўналишидир. Унинг Марказий Осиё ва Ўзбекистонда пайдо бўлиши Ислом дини кириб келиши ва ёйилиши билан боғлиқ.

Ундан олдин амалда бўлган уйғур, урхун-энасой, хоразмий ёзувлари истеъмолдан чиқди. Шу тариқа араб тили ва ёзувига эътибор кучайиб, уни санъат даражасида ёзишга мўлжалланган хаттотлик мактаби юзага келди.

Наққошлик, ганж, ёғоч ўймакорлиги, каштачилик, кандакорлик каби ҳунарлар қаторида хаттотлик ҳам санъат даражасига чиқди. Юртимизда хаттотлик санъати Амир Темур даврида янада ривожланган.

Чиройли ёзилган хат кўзни қувнатади. Ҳуснихат билан кўчирилган қўлёзмалар ниҳоятда қадрланади.

 

– Соҳага қизиқтирган устозларингиз, илк фаолиятингиз ҳақида ҳам айтиб ўтсангиз...

– Мустабид тузум даврида кўплаб со­ҳалар қатори хаттотлик диний йўналиш, Қуръон хати сифатида тазйиққа учради. Араб хатини яширинча ўргандик. 1963–1964 йилларда Тошкент Давлат университети (ҳозирги ЎзМУ)нинг филология факультетида ўқиб юрган кезларимизда хаттот устоз Ҳасанхон домла Низомов форс тилидан дарсга кирарди.

Бир куни устоз матн берди. Тахтага ёзарканман, устоз ёнимга келиб: “Салимжон, сиз хаттот бўлишингиз керак. Истеъдодингиз бор экан, хоҳласангиз, менга шогирд тушинг”, деди. Устоздан бир неча йил таълим олдим. 1980 йилдан сўнг хат илмини ўрганишни яна давом эттирдим.

Алҳамдулиллаҳ, истиқлолдан сўнг бар-ча амалий санъат турлари қатори хаттотликка ҳам алоҳида эътибор қаратилди. Ёшим 50 дан ошиб, хаттотликни ўрган-
гач, олий ўқув юртлари, араб тили ўрга­тиладиган махсус лицейларда дарс бера бошладим.

Камолиддин Беҳзод номидаги миллий дизайн ва рассомлик институти, Тошкент Давлат шарқшунослик институтида, Ўз­бекистондаги Миср элчихонаси маданият марказида ишладим.

Ҳозир бир кам саксонга кирган бўлсам-да, фаолиятимни тўхтатганим йўқ. Насх, сулс, риқъа, настаълиқ, девоний, куфий каби хат турларида ижод қиламан. Асарларимни эски ўзбек тили ёзувида ёзаман. Унда асосан мақол, ҳикматли сўз, ҳадислардан фойдаланаман. Одамларга илм ўргатяпман, жамиятга нафим тегаётганидан хурсандман.

 

– Хаттот ўз касбини пухта ўзлаш­тириши учун нималарга эътибор қаратиши керак, деб ўйлайсиз?

– Хаттотлик касбини танлаган киши камида 5–6 та хат турида ёза олиши, наза­рияни яхши билиши лозим. Мисол учун, насх, сулс, настаълиқ, риқъа, девоний, куфий хатларининг алоҳида ёзилиши, ўз назарияси бор. Қоидаларини билмасдан чиройли ва тўғри ёзиб бўлмайди.

Хаттотликка қизиққан баъзилар дарс бошиданоқ: “Устоз, олтита хат алифбосини ёзиб беринг”, дейди. Мен: “Йўқ, аввал насх хатини яхши ўрганиб, Қуръондан 5-6 пора кўчирганингдан кейин сулс хатини ўргатишим мумкин”, деб тушунтираман. Шогирдларимга кунига камида икки соат хат ёзишга ажратмаса, хаттот бўлиш қийинлигини айтаман. Кўпчиликнинг сабр-тоқати етмайди.

Хаттот бўлиш учун, аввало, Аллоҳнинг каломига муҳаббат, дарсга мунтазам қатнашиш, уй вазифаларини доимий бажариш керак.

Низомиддин Турсуналиев, Шаҳноза Раҳматуллаева, Омина Бойназарова, Дилдора Зокирова, Нодира Қутбиддинова умидли шогирдларимдан.

 

– Сизнингча, бошқа ўлкалар билан қиёсланса, бугун юртимизда хаттотлик санъати қай даражада ривожланмоқда?

–Айни пайтда яхши ривожланмоқда. Масалан, Сурия ва Ироқда зўр хаттотлар бор. Аммо ҳозир у ерлар нотинч бўлгани боис хаттотлик одамларнинг хаёлига ҳам келгани йўқ. Қаерда тинчлик-хотиржамлик бўлса, у ерда тараққиёт бўй кўрсатади.

Халқаро хаттотлик мусобақа ва фестивалларида қатнашиб, машҳур хаттотлар билан суҳбатлашганман. Жумладан, халқаро мусобақаларда доимо етакчи ўрин олиб келадиган туркиялик хаттотлар фаолиятига қизиқиб, улардаги шарт-шароитларни ўрганганман. Ҳамкасбимнинг айтишича, у ерда давлат томонидан ташкил қилинган алоҳида хаттотлик мактаблари йўқ. Аммо хусусий тўгараклар жуда кўп экан. Машҳур хаттотлар ана шу жойларда дарс бераркан.

Айни пайтда юртимиздаги диний таълим муассасаларида, маданият ва санъатга ихтисослашган ўқув даргоҳларида араб тили, хаттотлик дарслари бор. Аммо бу етарли эмас. Ушбу соҳага ихтисослашган таълим муассасаларни кўпайтириш, ижтимоий йўналишдаги барча олий ва ўрта-махсус таълим муассасалари, мактабнинг юқори синф ўқувчилари учун бошқа тиллар қатори араб тили ва хаттотлик фанини ҳам киритиш керак. Хусусий хаттотлик тўгаракларини ҳам кўпайтириш зарур. Ёшлар орасида ушбу нафис санъат турига қизиқувчилар кўп.

 

– Таълим муассасаларида ўқиётган ёки айни пайтда соҳада фаолият бош­лаш арафасидаги талаба-ёшларга тавсия ва насиҳатларингиз...

– Хаттот бўлиш учун икки шарт бор: аввало, дарс қолдирмаслик ва берилган вазифани бажариш. Шунда натижа бўлади. Аксарият ёшлар дарсга беш-олти ой қат­нашиб, битта насх хатини ўрганиб, тўхтатиб қўяди. Яхши шогирд устозини кўп “безов­та қилиши” керак, уйга берилган вазифани тўлиқ бажариш билан бирга, ўз устида мустақил ишлаши ҳам керак.

Шогирдларимга: “Бу нафис санъат, илм мукаммал бўлиши учун хат ҳам чиройли бўлиши керак”, дейман. Ҳақиқатда илму амали яхши, хати чиройли ва ихлосли киши зўр мутахассис бўлиб етишади.

Хаттотлик илми мисоли қушга ўхшайди. Қўлингизда ушлаб турсангиз, у сизники, агар қўлингизни қушдан бўшатсангиз, учиб кетади. Сўнг яна ушлаш учун катта машаққат чекиш керак. Демак, хаттотликни мукаммал эгаллаб, доимо машқ қилиб турсангиз, хатни ушлаб туришингиз мумкин. Зеро, ҳаёт ўрганишдан иборат.

– Мазмунли суҳбатингиз учун та­шаккур.

 

Баҳриддин ХУШБОҚОВ,

суҳбатлашди

“Ҳидоят” журналининг 8-сонидан олинди

Видеолавҳалар

Top