muslim.uz

muslim.uz

الثلاثاء, 12 أيار 2020 00:00

Рамазон ва ҳалол таом

Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам), оила аъзолари ва илм булоқлари бўлган саҳоба (розияллоҳу анҳум)ларга салавот ва саломлар бўлсин.

Таомнинг ҳалол ва ҳаромлиги инсон ҳаёти, тутган йўли, хулқу одоби ва маънавий дунёсида муҳим ўринга эга. Шунинг учун Аллоҳ таоло Пайғамбар (алайҳимуссалом)ларга ҳамда мўмин-мусулмонга қуйидагича амр қилади:

“(Пайғамбарларимизга шундай дедик:) «Эй, пайғамбарлар! Пок (таом)лардан тановул қилингиз ва эзгу (иш) қилингиз! Албатта, Мен қилаётган ишларингизни билувчидирман (Муъминун, 51).

“Эй, имон келтирганлар! Аллоҳгагина ибодат қилувчи бўлсангиз, сизларга Биз ризқ қилиб берган покиза нарсалардан еб, Унга шукр қилингиз!” (Бақара, 172).

Ояти каримада зикр қилинган покиза нарсалар Аллоҳ таоло Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) орқали мўмин бандаларга ҳалол қилган нарсалардир. Бу ҳақида Қуръони каримда шундай марҳамат қилинади:

“У (пайғамбар) уларни яхшиликка буюради, ёмонликдан қайтаради ва пок нарсаларни ҳалол қилиб, нопок нарсаларни уларга ҳаром қилади” (Аъроф, 157).

Банда барча аъзолари ҳамда руҳий-маънавий олами билан рўза тутмоғи – энг буюк ҳамда мукаммал рўзадир. Инсон Рамазонда кўз, оғиз ва қулоқ сингари аъзоларини ҳалол бўлмаган жойларга қараш, ғийбат қилиш ва лағв нарсаларни эшитиш каби иллатлардан тийгани каби қорнини ҳам ҳаром нарсалардан асраши лозим. Банда ҳаром луқмадан сақланиш, Рамазон кундузида таом ва ичимликдан тийилиш, ифтор вақтида ҳалол бўлмаган нарсаларни емаслик билан қорин рўзасини тутади. Шунингдек, бошқалар ҳақидан қўрқиб, етимнинг ҳақини ўз ўрнига қўяди ва рибо (судхўрлик)дан емайди. Зеро рибо егувчиларга оламлар Раббиси ғазаб қилади. Бу ҳақида Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

“Эй, имон келтирганлар! (Берган қарзларингизни) икки баравар ва ундан ҳам кўпайтириб, устама шаклида еб юбормангиз! Аллоҳдан қўрқингиз! Зора (шунда) толе топсангиз” (Оли имрон, 130).

“Ҳолбуки, Аллоҳ байъни ҳалол, судхўрликни (эса) ҳаром қилган” (Бақара, 275).        

Ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) рибо ҳақида: “Аллоҳ таоло судхўрлик қилувчи, унга вакил бўлувчи, ёзиб турувчи ва гувоҳ бўлувчиларни лаънатлади. Уларнинг барчаси гуноҳда баробар”, дедилар” (Имом Муслим).

Муқаддас динимиз инсон бошқага муҳтож бўлмаслиги учун касб қилишга буюради ҳамда ҳалол ризқ талаб қилишга чақиради. Ўтган барча пайғамбар (алайҳимуссалом)ларнинг ўз касблари бўлган. Закарийё (алайҳиссалом) дурадгорлик, Давуд (алайҳиссалом) темирчилик, Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қўй боққанлар, тижорат билан шуғулланганлар.

Аллоҳ таоло касб қилиш, ҳалол ризқ талаб қилиш ҳамда етим ва бошқаларнинг ҳақини ейишдан қайтариб, Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

 “Етимларнинг мол-мулкларини зулм йўли билан ейдиган кимсалар, албатта, қоринларида олов еган бўлурлар ва албатта, дўзахда куйгайлар” (Нисо, 10).

“Мол (ва бойлик)ларингизни ўрталарингизда ботил (йўллар) билан емангиз! Шунингдек, била туриб, одамларнинг ҳақларидан бир қисмини гуноҳ йўли билан ейиш (ўзлаштириш) мақсадида уни ҳокимларга ҳавола этмангиз!” (Бақара, 188).

“Ҳадиси шарифда ҳам айтилган: “Мен ҳам бир инсонман. Менинг ҳузуримга ҳақ талашиб, даъво билан келиб турасизлар. Сўзга усталик қилиб, ноҳақлик билан ўзгалар ҳақини ўзлаштириб олсангиз, билиб қўйингки, ўша нарса дўзахнинг бир чўғидир. Хоҳлаган уни олсин, хоҳламаган олмасин” (Имом Бухорий ривояти).

Илм ва тақвода намуна бўлган буюк зотлар шубҳали бир луқма еб қўйсалар, қалблари ўзгариб қолар экан. Шунда қалбларини соф қилиш учун бир муддат таом ва ичимликдан тийиларканлар, натижада ўзгаришни ҳис қиларканлар. 

           Баҳриддин ПАРПИЕВ

الأربعاء, 06 أيار 2020 00:00

Тақво аҳлидан бўлинг

Оламларни тарбият қилувчи Аллоҳ таолога беадад, гўзал ва муборак ҳамд бўлсин.Унинг Зоти азаматига ва салтанатининг буюклигига қандайин ҳамд сазовор бўлса, шундай ҳамду санолар бўлсин!

Ва Пайғамбаримиз Муҳаммад (алайҳиссалом)га, у зотнинг аҳли хонадонларига, асҳобларига ва барча издошларига салоту саломлар бўлсин!

Аллоҳ таоло Қуръони каримда буюради:

 «Эй мўминлар, Аллоҳдан қўрқинглар ва (ҳар бир) жон эрта (Қиёмат куни) учун нимани (яъни қандай эзгу амални) тақдим этганига қарасин. Аллоҳдан қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ қилаётган амалларингиздан хабардордир». 

Дарҳақиқат, инсон охират учун нима ҳозирламоқда? Дунёда қилган барча яхши ва ёмон амаллари охиратдаги ҳаётини белгилайди. Ифторлик садақа, закот берган, масжид қурган, рўза тутган, намоз ўқиган, умрага борган, ҳаж қилган, ибодат қилган бўлса, буларнинг савоби қаерга кетади? Охиратга кетади. Инсон дунёдалик вақтидаёқ қилган амалларини охиратга юборади. Аксинча, гуноҳ ишлар қилган бўлса, ароқ ичган, қимор ўйнаган, зулм, ҳақсизлик, зино, номуссизлик қилган бўлса, хуллас, Аллоҳ севмайдиган нимаики ишларга қўл урган бўлса, улар ҳам ҳаммаси охиратга кетади. 

«Аллоҳдан қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ қилаётган амалларингиздан хабардордир!» 

Яна бошқа бир ояти каримада Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: 

«Эй мўминлар, Аллоҳдан ҳақ-рост қўрқиш билан қўрқинглар ва фақатгина мусулмон бўлган ҳолларингда дунёдан ўтинглар!» 

Ҳазрати Али: «Эй Раббим! Сен мен хоҳлаганимдек Парвардигорсан, сенга ҳамд бўлсин! Мени ҳам Ўзинг хоҳлаганинг каби қул қилгин», деган эканлар. Аллоҳ хоҳлагандай қул қандай бўлади? Бундай қул тақво аҳли бўлиши керак... Тақводор қул бўлгандан кейин Аллоҳ хоҳлаганидек қул бўлади. Бундай зотларни атрофимизда учратишимиз мумкин. Ҳеч кимни ранжитмайди, қўлида тасбеҳ, тилида зикру дуо, феъли гўзал, зариф, ширин сўз, яхшиликни севадиган, фариштадек... Бундай инсонлар ҳақида сўз кетганда: «Бу одам тақводордир», деймиз. Хўш, тақво нима дегани ўзи? 

Тақво, бу арабчада сақланмоқ, қўрқмоқ деган маънони билдиради. Ўзаги «воқая»дир. Воқая қилиш бирор нарсадан асранмоқ, сақланмоқ дегани. Тақво бу – инсоннинг ўзини ҳаром ишлардан сақлаши ва қўриқлаши. Нимадан асрайди? Ўзини Аллоҳнинг ғазабидан асрайди. Чунки Аллоҳ таоло – куч-қудрат соҳиби. У охиратда инсонларнинг қилган амалларига яраша жавобини беради.

 Қиёмат кунининг эгаси бўлганлиги учун Аллоҳ яхшиларни мукофотлаб, ёмонларни жазолагувчи зот ҳисобланади. Биз нима қилишимиз лозим? Аллоҳнинг азобидан сақланишимиз лозим!.. Чунки Аллоҳ ёмонларни жаҳаннамда азоблаб, ёқади. Кўзлар кўрмаган, ақллар бовар қилмаган қўрқинчли азобга гирифтор қилади. Шунинг учун ҳам Унинг азобидан сақланиш керак. 

Ҳозир рамазон ойидамиз, суҳбатимиз рамазон ҳақида бўлади. Аллоҳ таоло фарз қилгани учун рамазон ойи рўзасини тутамиз. Аллоҳ таоло қуйидаги ояти карима билан рўзани бизга фарз қилди: 

«Эй мўминлар! Тақволи кишилар бўлишингиз учун сизлардан илгари ўтганларга фарз қилингани каби сизларга ҳам саноқли кунларда рўза тутиш фарз қилинди». 

Бу ояти каримадан рўза тутишга қудрати етган ҳар бир мўъминга рўза тутиш фарз эканлигини билиб оламиз. Чунки «Бўйнингизга ёзилди», дейилмоқда. Бу бир... 

Иккинчиси: «Сиздан олдинги умматларга ёзилгани каби, сизга ҳам ёзилди», деб буюрилмоқда. Маълум бўладики, рўза тутиш бу фақатгина бизга фарз бўлмаган, биздан олдинги умматларга ҳам амр қилинган экан. 

Учинчидан: «Токи тақво аҳли – яхши бир мусулмон бўлсангиз». Демак, рўза тутган одам тақвога эришиши лозим! Тақво аҳлидан бўлган яхши бир мусулмон бўлиш керак!.. 

Аллоҳ таоло юқоридаги ояти карималарида бизни тақво аҳли бўлишга чақириб: «Тақво аҳли бўлинг!» деб, унинг йўли қандай бўлишини ҳам кўрсатиб қўйибди. Ҳа, тақводор бир қул бўламиз, ёмон ишлардан сақланамиз, одобли, тарбияли, муборак, комил бир мусулмон бўламиз, аммо бунга қандай қилиб эришиш мумкин? 

Унинг йўли ва чораси рўза тутмоқ. «Олдинги умматларга фарз қилинганидек, сизга ҳам фарз қилинди, токи сиз ҳам тақво аҳлидек тақводор инсон бўлсангиз». Демак, асл мусулмон бўлишнинг, Аллоҳ таоло севган бир тақводор мўъмин бўлишнинг йўли рўза тутмоқдир. Бу ояти карима, тақво сифатига эришмоғимиз учун, бизга рўза ёрдамчи бўла олишини очиқ кўрсатиб турибди. 

Азиз ва муҳтарам биродарлар! Танамизда икки қўлимиз, икки оёғимиз, бошимиз, кўзимиз, қулоғимиз бор. Бундан ташқари, руҳимиз, яъни жонимиз ҳам бор... Руҳ тириклигида бу қош, бу кўз, яъни бу баданнинг қиймати бўлади, аммо руҳ жасадни тарк этиши билан бадан ҳеч нарсага ярамай қолади. Бир оз аввал гаплашаётган бир одам вафот этса, руҳи чиқиб кетса, энди гапирмайди, қимирлаётган бўлса, энди қимирламай қолади. Руҳ кетиши билан бу жасаднинг қиймати қолмайди. 

Нафснинг истакларини “шаҳавоти нафсония” деб айтамиз. Шаҳавот - хоҳишлар, орзулар дегани. Нафс ичкаридан хоҳишлар ҳосил қилади ва айтади: «Вой, оч қолдим, вой, сувсадим! Вой, дам олишни хоҳлайман, ухламоқчиман!..» ва ҳоказо шунга ўхшаш орзулар. 

Тўғри, бу истаклар табиий эҳтиёждир. Парвардигоримиз ҳеч бир нарсани ўринсиз яратмаган. Парвардигоримиз буларнинг вужудда бўлишини хоҳлаб яратган экан, ҳикматдан холи эмас, албатта, маънога эга... Раббимизнинг ҳикматсиз бирор иши йўқ. 

Инсон ўз-ўзини назорат қилмоғи лозим! Инсон вужудининг назоратчиси бу – нафс. Инсонга вужудининг эҳтиёжини билдириш жиҳатидан у лозимдир. Аммо бу нафсни ўз ҳолига ташлаб қўйилса, ҳаддидан ошиб кетади. Яъни шаҳавоти нафсония – нафс орзуларининг чегараси бўлмайди, давом этиб кетаверади. Чегарадан чиқиб кетганидан кейин инсонни гуноҳларга бошлайди. Масалан, ўғирлик қилдиради, бировнинг номусига кўз олайтиради, танбалликка даъват этади, кўп ухлашга гирифтор қилади, бошқалар ишласин, мен текинга яшайман, деб васвасага солади ва шунга ўхшаш бошқа гуноҳ ишларга чорлайди. 

Нафснинг ушбу ҳолатига нафси аммора деб аталади. У шундай нафски, инсонларни ёмонликка амр қилади... Инсон нафси тарбияланмадими, у албатта, разолатга бошлайди, жаҳолатга буюради. Юсуф сурасида: 

«Чунки нафс  агар Парвардигоримнинг Ўзи раҳм қилмаса  албатта, барча ёмонликларга буюргувчидир», деган оят бор. 

Нафснинг ҳаддан ошиб кетаётган орзуларини тўхтатиш лозим! Ким тўхтатади? Болани отаси тўхтатади: «Футбол ўйнама! Кинога борма! Ўтир, дарсингни қил! Тур, ухлама!.. Уй вазифасини бажар, кейин ташқарига чиқиб ўйна!» ва шунга ўхшаш. Кимдир уни бошқариб туради. 

Хўп, бола улғайиб кучли-қувватли йигит бўлди, ўз-ўзига буйруқ берадиган бўлиб қолган бўлса, уни ким идора этади?.. У инсоннинг нафсини ким бошқаради, тарбия қилади? Инсоннинг нафси тарбияга муҳтож! Агар нафс тарбия қилинса, инсон нажот топади. Қайси далилга кўра, қайси ҳужжатга кўра қутулади? Аллоҳ таоло бунга жавобан Қуръони каримда шундай буюради: 

«Дарҳақиқат уни (яъни ўз нафсини - жонини имон ва тақво билан) поклаган киши нажот топди. Ва у (жонни фисқ-фужур билан) кўмиб хорлаган кимса номурод бўлди». Нафсини тарбиялаб поклаган, ислоҳ қилган қутулади. «Нафсини тарбия қилмаган эзгуликдан маҳрум қолади, Инсоннинг нафси тарбияланган бўлиши лозим!.. Бошлиқнинг, хўжайиннинг, хотиннинг, эркакнинг, ҳар бир кишининг нафси тарбияланиши лозим!.. Нафси тарбияланган одам комил инсон бўлади. Юсуф Ҳамадоний, Абдулхолиқ Ғиждувоний, Аҳмад Яссавий, Мавлоно Жалолиддин Румий, Баҳоуддин Нақшбанд, Иброҳим Адҳам каби нафсини тарбиялаган комил инсонлар бўлишган. Ҳаммаларидан Аллоҳ рози бўлсин! Буларнинг барчаси тарихда номи қолган севимли буюк инсонлардир. 

Шурайҳ ҳазратлари қози эдилар. Бир куни маҳкамага икки киши кириб келди. Бири – мусулмон, иккинчиси - насроний эди. Шунда у кишининг юраги бир жиз этди ва «Иншоаллоҳ, мусулмон ҳақлидир», дедилар. Кўнгиллари тарафкашлик қилди. Қаранг, даъволарини айтиш учун даъвогарлар қозининг ҳузурига келдилар. Қозининг кўнгли эса мусулмон кишига майл этди. Мусулмонни севди, чунки у диндоши, йўлдоши, ҳамзикри эди. 

Келганларнинг арзини эшитгач, бахтга қарши, мусулмон ҳақсиз, насроний ҳақ бўлиб чиқди. 

Қози Шурайҳ даъвони битирдилар, аммо умрларининг охиригача изтиробда яшадилар: 

«Нега қалбим мендан адолат сўраб келган икки кишининг биринчисига олдинроқ майл этди?» деб ўзларини айблаб юрдилар. Қаранг, инсоннинг нафси тарбиялангандан кейин ўз-ўзини қандай жиддий назорат қилади. 

Ҳазрат Умар (розияллоҳу анҳу) ҳамма нарсага қизиқувчан ва ашёнинг асл маъносини идрок эта билган киши эдилар. Убай ибн Каъб (розияллоҳу анҳу)дан сўрадилар: 

«Аллоҳ таоло Қуръони каримда тақвони кўп амр қилган. Тақво ўзи нима? 

Қуръони каримни жамлаган, уни жуда ҳам яхши билган олим саҳобалардан бири бўлган Убай ибни Каъб (розияллоҳу анҳу) жуда ҳам мазмундор жавоб берадилар: 

– Эй Умар, сен тиканли далада юрганмиcан? 

– Юрганман! 

– Қандай қилиб юрдинг? 

– Этакларимни йиғиб олдим. (Араблар узун кўйлак киядилар...) 

– Нега бундай қилдинг? 

– Тиканлар этакларимни йиртмаслиги ва оёғимга тиканлар кирмаслиги учун. Оёғимга тикан кирса, қонатади ва оғритади. 

– Тақво ҳам шундай! – деб жавоб бердилар Убай ибни Каъб (розияллоҳу анҳу). 

Қаранг, қандай жавоб бермоқда? Тамсил йўли билан, яъни ўхшатиш билан, эсда қоладиган бир мисол билан тушунтирмоқда. 

Шунинг учун гуноҳ тиканларини босмаслигинг керак! Гуноҳ тиканларига кўйлагингни илинтирмаслигинг лозим! Диққат билан юришинг даркор! Эҳтиёт бўлиб юрсанг, ҳаром ишни ҳам қилмайсан. Ҳушёр бўлсанг гуноҳкор бўлмайсан. 

Аммо, инсонлар бу гуноҳларни билмаганликларидан қилмоқдаларми? 

Ичкилик, қимор, ёлғон, фоизнинг (судхўрликнинг) гуноҳлигини ҳамма билади. Билмасдан қиладиганлари жуда ҳам оз. Аллоҳ ҳаром қилганлигини билган ҳамда тушунган ҳолда яна нимага бу гуноҳ ишларни қилмоқдалар? Чунки нафсга ҳоким бўлолмаганликларидан ўзларини тутолмайдилар. «Ўзимни тутолмадим, нафсимга ҳоким бўлолмадим, кечирасиз!» дейдилар. Ёки «Шайтонга эргашдим, нафсга бўйсундим», деб узрхоҳлик қилишади. 

Демак, нафсга эргашмаслик учун мусулмон рамазонда бир ой таълим олади. Қандай таълим олади? Сув ичмаслик, овқат емаслик, хотинига яқинлашмаслик орқали билим ва малакасини оширади. Энди қуйидаги ояти кариманинг маъноси англашилаётгандир? 

«...Сизлардан илгари ўтганларга фарз қилингани каби сизларга ҳам маълум кунларда рўза тутиш фарз қилинди». 

Шуни унутмайликки, азиз биродарлар, рўза фақат шаклий ибодат эмас... Балки, рўзадан асл мақсад руҳиятни поклаш, тақвони кучайтиришдир.

Мисрлик бир имом домладан: 

«Мисрликлар Қуръони каримни жуда ҳам чиройли ўқийдилар, бизга бирор оят ўқиб бермайсизми!» деб илтимос қилдик. 

«Ўқийман, лекин бир шартим бор. Марҳамат қилиб, Қуръони каримни қулоқларингиз билан эмас, балки қалбларингиз билан тингланг!» деди у.

 Чунки кўп инсонлар қулоқ билан эшитадилар, аммо қалб қулоқлари эшитмай қолади. Болага отаси насиҳат қилганида у эшитмайдими? Эшитади. Ундай бўлса, нега яна ёмонлик қилади?.. Демак, тўла қабул қила олмайди. Биз буни бир қулоғидан кириб, иккинчисидан чиқиб кетди, деймиз. Аслида у қабул қила олмади, эшита олмади. Демак, англай олмади, эшитганни эса амалга ошириш лозим! Эшитганини қалбига жойлаштириши лозим! Ибрат назари билан кўриши лозим, кўрганини эса қалбга нақш қилиши лозим! 

Шу сабабдан ҳам имом домла: «Мен Қуръон ўқийман, аммо, илтимос, мени қулоқларингиз билан эмас, қалбингиз билан эшитинг!» деб бежиз айтмаган. Худди шунингдек, муҳтарам биродарларим, сиз ҳам рўзани шаклий тутманг, оч қолдим, сувсадим деб ўйламанг! Рўзанинг маъносига етишга, унинг маънавий тарбиясини олишга ҳаракат қилинг! 

Рўза сизу бизни иродаси кучли тақводор инсон ҳолига келтирадиган иш-ҳаракатдир. Таъбир жоиз бўлса, рўза асрлар бўйи давом этиб келган илоҳий замонавий иш-фаолият дейиш мумкин...

 

Абдуманнон УСМОНОВ,

"Ҳасанбой" жоме масжиди имом-хатиби

 

الأحد, 03 أيار 2020 00:00

Рўзанинг даражалари

Имом Ғаззолий дейдилар: “Билгилки, рўза уч даражададир: омманинг рўзаси, хоснинг рўзаси ва хоснинг хоси рўзаси.

Омманинг рўзаси – емаслик, ичмаслик ва нафсоний-жисмоний эҳтиёжлардан тийилиб туриш.

Хоснинг рўзаси – қулоқ, кўз, тил, қўл, оёқ ва бошқа аъзоларни гуноҳлардан тийишдир. Булар солиҳ бандалардир.

Хоснинг хоси рўзаси эса ўзни оғир ташвишлар ва дунёвий фикрлардан рўза туттириш,  Аллоҳ таоло зикридан бошқа нарсани батамом тўсишдир. Бу рўзада оғиз очилиши Аллоҳ таоло ва охират кунидан бошқани фикрлаш, яъни дунёни ўйлаш билан ҳосил бўлади. Бу пайғамбарлар, сиддиқлар ва муқарраб зотлар даражасидир.

Имом Бухорий, Термизий, Замаҳшарий, Марғилоний, Баҳоуддин Нақшбанд каби қанча-қанча машҳур олимлар, қорилар улуғ пири комилларнинг қонлари бизнинг томирларимизда оқмоқда. Демак, бизлар омманинг рўзасидан бўлак, хос кишиларнинг рўзасига ҳам диққат қилмоғимиз лозим.

Хўш, биз нима қилишимиз керак? Биз нималарга эътибор беришимиз зарур? Биз нима амал қилсак рўзамиз Парвардигор хоҳлаганидек бўлади? Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) айтганларидек:

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- :« مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْلَ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ 

Ким ёлғон гапиришни ва унга амал қилишни ҳамда жоҳилликни тарк қилмаса, унинг оч-наҳор юрганига Аллоҳ таолонинг эҳтиёжи йўқ”.

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « الصِّيَامُ جُنَّةٌ إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ صَائِمًا فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَجْهَلْ فَإِنِ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّى صَائِمٌ إِنِّى صَائِمٌ 

Рўза тўсиқдир. Қачонки сизлардан бирортангиз рўзадор бўлса, ёлғон сўз гапирмасин, ҳақорат сўзларни айтмасин. Агар бирор киши у билан уришса ёки сўкишса, мен рўзадорман, мен рўзадорман, десин”.

Яъни, “мен рўзадорман” дейишлиги билан киши “Мен тилимни сақлашга Аллоҳга ваъда берганман, қандай қилиб сенга жавоб қайтараман”, деганидир.

Бир ой давомида ушбу иссиқ кунларда қилган шунча ибодатимизни бир оғиз ёлғон ёки жоҳилий сўзларни айтишлик ила беҳуда қилиб қўймайлик.

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ الْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ إِلَى مَا شَاءَ اللَّهُ يَقُولُ اللَّهُ إِلاَّ الصَّوْمَ فَإِنَّهُ لِى وَأَنَا أَجْزِى بِهِ يَدَعُ شَهْوَتَهُ وَطَعَامَهُ مِنْ أَجْلِى 

Одам боласининг ҳамма амали савоби кўпайтириб берилади. Бир яхшиликка унинг 10 мислидан то 700 баробаригача. Аллоҳ азза ва жалла: “Бандамнинг ҳамма амали ўзи учун, фақатгина рўзаси Мен учундир. Унинг мукофотини Мен ўзим бераман. Одам боласи шаҳватини ва таомини Мен учун тарк қилади”, дейди.

    قال رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " إن الصوم أمانة فليحفظ أحدكم أمانته 

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) айтадилар: “Албатта, рўза омонатдир. Сизлардан ҳар бирингиз ўз омонатини сақласин”.

Аллоҳ таоло Нисо сураси 58-оятда марҳамат қилиб айтади:

إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا

Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради”.

Ҳар бир ибодатнинг зоҳири ва ботини, пўсти ва мағзи борлиги ҳаммамизга маълум. Рўзанинг зоҳири бу – емаслик, ичмаслик ва нафсоний-жинсий эҳтиёжлардан тийилиб туриш. Мағзи эса бу юқорида айтиб ўтилган ҳадисларга амал қилишликдир, яъни  қулоқ, кўз, тил, қўл, оёқ ва бошқа аъзоларни гуноҳлардан тийишдир.

 

Ҳошимжон НИЗОМИДДИНОВ,

 

الجمعة, 01 أيار 2020 00:00

Фазилатда тенгсиз ой

Инсонлар, замон ва маконларнинг баъзиларининг баъзиларидан фазилатли бўлиши Аллоҳ таолониниг ҳикматидир. Тақводор бетақводан, олим жоҳилдан, доно нодондан, сабрли бесабрдан, қувватли мўмин заиф мўминдан афзалдир. Шунингдек, Каъба ва Масжиди набавийдаги намоз бошқа масжиддаги намоздан фазилатлидир. Жумаладан,  Рамазон барча ойлар ичида фазилатда тенгсиздир.

Рамазон қамарий йилнинг тўққизинчи ойидир. Рамазон арабча “рамзо” сўзидан олинган бўлиб, ёмғир маъносини англатади. Ёмғир ер юзи ғуборини ювганидек, Рамазон бандалар гуноҳларини ювиб, қалбларини поклайди. Бу ойда солиҳ амаллар гуноҳларга каффорат бўлгани учун ҳам шундай номланган.

Имом Мужоҳид (раҳматуллоҳи алайҳи) айтади: “Рамазон Аллоҳ таолонинг исмидир. Рамазон ойи Аллоҳ ойи деган маънони англатади”. Бу борада Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам): “Рамазон деманглар. Чунки Рамазон Аллоҳ таолонинг исмларидан биридир. Рамазон ойи денглар”, дедилар (Байҳақий ривояти).

Рўза биздан олдинги умматларга ҳам фарз бўлган қадимий ибодатдир.  Аллоҳ таоло рўзани фарз қилиш билан Рамазон ойини шарафлади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): “Аллоҳ таоло Рамазон рўзасини фарз қилди. Мен унинг кечаларида ибодат қилишни суннат қилдим. Рамазон рўзасини тутиб, тунида қоим бўлган одам онадан туғилган кундаги каби гуноҳдан фориғ бўлади”, дедилар.

Шунингдек, бу ойда пайғамбар (алайҳимуссалом)ларга илоҳий китоблар туширилган. Восила (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): “Иброҳим (алайҳис салом)нинг саҳифалари Рамазоннниг биринчи, Таврот олтинчи, Инжил ўн учинчи тунида нозил қилинди. Аллоҳ таоло Қуръони каримни Рамазоннинг йигирма тўртинчи тунида нозил қилди”, дедилар. Саҳифалар, Таврот, Инжил ва Забур каби илоҳий китоблар пайғамбар (алайҳимуссалом)ларга тўлиқ бир тўплам ҳолида туширилди. Қуръони карим Рамазон ойи Қадр кечасида дунё осмонидаги Байтул иззага тўлиқ-мукаммал қилиб туширилди. Сўнгра Муҳаммад (соллалоҳу алайҳи васаллам)га бўлак-бўлак қилиб нозил қилинди. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

“Албатта, Биз уни (Қуръонни «Лавҳул-маҳфуз»дан биринчи осмонга) Қадр кечасида нозил қилдик” (Қадр, 1).    

 “…албатта, Биз уни муборак кечада нозил қилдик” (Духон, 3).

Рамазон ойларнинг яхшисидир. Унинг биринчи туни Рамазон тунларининг энг афзали бўлиб, унда барча мусулмонларга рўза фарз бўлади, жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади, шайтонлар ва исёнкор жинлар кишанланади, Аллоҳ таоло бандаларига тоат-ибодатни осон қилиб, раҳматини ёғдиради. Бу ҳақида Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Пайғамбаримиз (соллалоҳу алайҳи ва саллам): “Рамазоннинг биринчи туни бўлса, шайтон ва жинлар кишанланади, дўзах эшиклари ёпилиб, қайта очилмас, жаннат эшиклари очилади ва қайта ёпилмас. Ҳар тунда бир жарчи “Эй яхшиликни истовчи унга интилгин, эй ёмонлик хоҳловчи ундан тўхтагин,  ҳар кимса Аллоҳ изни билан дўзахдан озод бўлур”, деб нидо қилади”, дедилар” (Имом Аҳмад, Байҳақий).

Рамазон ойи ва унинг рўзаси кейинги йилгача бўлган кичик гуноҳларга каффорат бўлади. Кичик гуноҳлар мағфират қилинади, фақат гуноҳи кабиралар кечирилмайди. Бу борада Абу Ҳурайра (розиялоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадиси шарифда шундай дейилган: “Набий (соллалоҳу алайҳи ва саллам): “Банда катта гуноҳлардан сақланса, беш вақт ва жума намози кейинги жума намозигача, Рамазон кейинги Рамазонгача бўлган кичик гуноҳларга каффоратдир”, дедилар (Имом Муслим).   

Рамазон ойида умра қилинса, ойнинг шарафи ва баракаси билан унинг савоби ҳажнинг савобига тенглаштирилади. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Рамазондаги умра ҳажга тенгдир”, дедилар (Имом Муслим). Бу ҳадис шарҳида Имом Мунавий “Умра ҳажга савобда тенглашади, фарзни соқит қилиш маъносида эмас”, дедилар.

Рамазон ойининг яна бир фазилати минг ойдан афзал қадр кечасининг борлигидир. Қадр кечаси фазлининиг улуғворлиги ундаги фазилатларниг кўплигига боғлиқдир. Бу кечада минг ойда мисли бўлмаган кўп яхшиликлар тақсимланади. Бу тундаги бир солиҳ амал қадр кечаси бўлмаган минг ойдаги амалдан яхшидир. Ким бу кеча яхшилигидан маҳрум бўлса, комил савоблар ва гуноҳларнинг мағфур бўлишидан бебаҳра қолади.

Таровеҳ намози Рамазон ойининг гултожидир. Уламолар Рамазон тунларида қиём туриш суннат деб ижмо қилганлар. Имом Нававий “Рамазонда қиём туришдан таровеҳ намози ирода қилинган, яъни, қиёмдан қасд қилинган нарса таровеҳ намози билан ҳосил бўлади”, дейди. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Ким Рамазон ойида имон ва савоб умидида тунларда қоим бўлса, унинг аввалги гуноҳлари кечирилади”, дедилар” (Имом Бухорий, Муслим).

Эътикоф Набий (алайҳиссалом) доим амал қилган суннат амалдир. Эътикоф Рамазондан бошқа бирор ойда йўқ. Шунинг учун ҳам у Рамазоннинг фазилатидир. Олимлар бир овоздан эътикофнинг суннат эканига ижмо қилганлар. Ойша (розиялллоҳу анҳо)дан ривоят қилинди: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафот этгунларича Рамазоннинг охирги ўн кунида эътикоф ўтирар эдилар. У зот вафот этгач, аёллари эътикоф ўтиришди” (Имом Бухорий).

Рамазон раҳмат ойи, Рамазон мағфират ойи, Рамазон инсон дўзахдан озод бўладиган ой, Рамазон тақво ойи, Рамазон саховат ойи, Рамазон руҳан покланиш ойи, Рамазон сабр-бардош ойи, Рамазон саломатлик ойидир. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) замонларидан ҳозирги кунгача бу ойнинг баракаси, фазилати ҳақида китоблар ёзилди, илмий мажлисларда суҳбатлар қилинди, газета-журналларда мақолалар чоп этилди, бу қиёмат кунигача давом этади. Билганимизга амал қилиб, ушбу ойдан руҳан пок, жисмонан бақувват, гуноҳлар мағфират қилинган ҳолда чиқиб, Аллоҳ таолонинг раҳматига эришиш барчамизга насиб қилсин!

Баҳриддин Парпиев

الجمعة, 01 أيار 2020 00:00

Кўз рўзаси

Бизларга кўз неъматини берган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар бўлсин. Кўзни ҳаромдан сақлашни таълим берган зот Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га салавот ва саломлар бўлсин.

Баъзилар кўзнинг ҳам рўзаси бўладими, деб ажабланадилар. Ҳа азизлар, кўзнинг ҳам ўзига хос ва мос рўзаси бор. Кўзни ҳаромдан тийиш, фаҳшдан юмиш, қайтарилган нарсалардан сақлаш, унинг рўзасидир. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

(Эй, Муҳаммад!) Мўминларга айтинг, кўзларини (номаҳрам аёллардан) қуйи тутсинлар ва авратларини (зинодан) сақласинлар! Мана шу улар учун энг тоза (йўл)дир. Албатта, Аллоҳ улар қилаётган (сир) синоатларидан хабардордир” (Нур, 30).

Муфассирлар ушбу оятни: “Эй Муҳаммад мўминларга айтингки, авратларини зинодан сақлаб, қараш ҳалол бўлмаган жойлардан кўз юмсинлар, унга назар солишни ёмон кўрсинлар. Мана шу комил имон далилидир”, деб тафсир қилганлар.  

Эркак маҳрамларининг боши, бўйин ва бўйин атрофи, болдири ва тўпиқларига қараш билан гуноҳкор бўлмайди. Бегона аёлнинг эса, юзи, кафти ва оёқларига кўзнинг ногоҳ тушишининг зарари йўқ.

Эркак кишининг бошқа эркак кишига нисбатан аврати киндик остидан тиззасининг тагигача бўлган қисмидир. Бу аврат қисмини эркакка ҳам аёлга ҳам кўрсатиши ҳалол эмас. Бу ҳақида Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эркак бошқа эркакнинг авратига, аёл бошқа аёлнинг авратига қарамайди. Шунингдек, икки эркак яланғоч ҳолда, икки аёл яланғоч ҳолда бир тўшакка ўраниши мумкин эмас”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Қуръони каримда марҳамат қилинади:

“Мўминаларга ҳам айтинг, кўзларини (номаҳрам эркаклардан) қуйи тутсинлар ва авратларини (зинодан) сақласинлар!..” (Нур, 31).

Ушбу оят тафсирида: “Эркак бегона аёлга қараши мумкин бўлмаганидек, аёллар ҳам номаҳрам одамга қараши ҳалол эмас”, дейилган. Аёл киши маҳрамларининг ҳам, бегона эркакларнинг ҳам киндиги остидан тиззасининг тагигача бўлган аъзоларига қараши ҳаромдир. Аёл эркак кишини кўриб шаҳватланса, ундан кўзини юмиши фарздир. Аёл киши аъзоларининг маҳрамига кўрсатиши мумкин бўлган, яъни боши, бўйин ва бўйин атрофи ҳамда тиззасидан пастки қисмига бошқа аёлнинг кўзи тушишининг зарари йўқ. Шундан бошқа аъзоларини бошқа аёл кишига кўрсатиши мумкин эмас. Чунки бу ишдан Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қайтарганлар.

Кўз қалб буйруғини бажарувчи ижрочи ва руҳнинг эшигидир. Кўздан қалбга хайриятлар ва яхшиликлар кириши мумкин. Шунингдек, уни азобланишига сабаб бўлувчи нарсалар ҳам кириши мумкин. Инсон кўзини ҳаромдан тиймаса, ибодати кетади, таот-ҳаловати йўқолади, имон ва ишонч таъмини билмайди, қаттиқ гуноҳкор бўлади, кўзининг нури кетади ва зеҳни ўлади. Ким кўзини фаҳш ва ёмон нарсалардан юмса, Аллоҳ таоло унга имон ҳаловатини беради, инсон уни кўксида ҳис этади.

Кўзини ҳаромдан юмган мўмин қудрати буюк зот Аллоҳ таолога тоат, У зотнинг бандага берган бир неъматига эришиш, дунё ва охиратда азизлик, қалб саломатлиги, роҳати, хотиржамлиги ва фараҳи каби фойдаларига эришади. Шу билан бир қаторда банда фитна, бало ва хатолардан омонда бўлади. Аллоҳ таоло илм-маърифат ва тавфиқ бериб, тўғри йўлни кўрсатиши инсонга берилган буюк неъматдир.

Рўзада инсон оч бўлади. Очлик кўзни бўйсундиришнинг асосий омили бўлиб, уни хатодан сақлайди ва назар шаҳватини заифлаштиради. Шу билан бир қаторда кўз нурини зиёда қилади. Баъзилар таом ва ичимликдан тийилиш билан рўза тутади-ю, кўзи билан рўза тутмайди, яъни ҳаром жойлардан кўзни юммайдилар. Бу рўзанинг ҳақиқатини ва асл моҳиятини билмайдиган одамнинг рўзасидир.

Таом ва ичимликдан тийилганимиздек, ҳаром жойлардан кўзларимизни юмиш билан ҳам рўза тутайлик. Шоят қалбларимиз саломат бўлиб, руҳларимиз роҳатланиб “Аллоҳ буюкдир” деб нидо қилса. Аллоҳ таолонинг раҳмати, баракаси ва розилигини умид қилиб, кўз рўзасини тутишлик барчамизга насиб қилсин. 

 

Баҳриддин ПАРПИЕВ

Видеолавҳалар

Top